CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(1997) 3 ΑΑΔ 441

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 1449

Εφεσείων

Εφεσιβλήτων

Τα προβλεπόμενα από το άρθρο 6(1) του Ν.66/87 προσόντα είναι ο αιτητής να είναι καλού χαρακτήρα και (α) να έχει συμπληρώσει το 25ο έτος της ηλικίας του, (β) να έχει αποφοιτήσει από σχολή μέσης εκπαίδευσης αναγνωρισμένης από το Υπουργείο Παιδείας, (γ) να μην έχει κηρυχθεί σε πτώχευση, (δ) να μην έχει καταδικαστεί για αδίκημα που ενέχει έλλειψη τιμιότητας ή ηθική αισχρότητα, (ε) να έχει επαρκείς γνώσεις περί τη κτηματική και πολεοδομική νομοθεσία, αναγκαίες για την ορθή και υπεύθυνη άσκηση του επαγγέλματός του και (στ) να διαθέτει δεκαετή πείρα περί την κτηματομεσιτική εργασία.

΄Ηδη από την υπόθεση Argiris Mikrommatis and the Republic 2 R.S.C.C. 125, αποφασίστηκε ότι η έννοια "ίσοι ενώπιον του νόμου" του ΄Αρθρου 28.1 του Συντάγματος, δεν μεταδίδει την έννοια της ακριβούς αριθμητικής ισότητας, αλλά εξασφαλίζει εναντίον των αυθαίρετων διαφοροποιήσεων, ενώ δεν αποκλείει εύλογες διακρίσεις που πρέπει να γίνονται λόγω της oυσιαστικής φύσης των πραγμάτων. Eπίσης η έννοια "άνευ διακρίσεως" της παραγρ. 2 του άρθρου 28 δεν αποκλείει εύλογες διαφοροποιήσεις.

Στην υπόθεση Republic v. Maria Christoudia and Another (1988) 3 C.L.R. 2622, τονίστηκε ότι το ΄Αρθρο 28 του Συντάγματος διασφαλίζει το δικαίωμα ισότητας, ενσωματώνει δε την αρχή της μη δυσμενούς διάκρισης. Δεν απαγορεύει όμως διακρίσεις στη μεταχείριση που θεμελιώνονται σε αντικειμενική εκτίμηση ουσιαστικά διαφορετικών πραγματικών καταστάσεων που βασίζεται στο δημόσιο συμφέρον. Η αρχή της ισότητας του ΄Αρθρου 28 παραβιάζεται μόνο όταν η διαφοροποίηση δεν βασίζεται σε αντικειμενική και εύλογη διάκριση (Melis Kyriakides v. Republic (1969) 3 C.L.R. 390). Η ύπαρξη μιας τέτοιας αιτιολόγησης θα πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με το σκοπό του υπό εξέταση μέτρου, έχοντας πάντα κατά νου τις αρχές που συνήθως ισχύουν σε δημοκρατικές κοινωνίες. Το ΄Αρθρο 28 παραβιάζεται όταν αποδεικνύεται καθαρά ότι δεν υπάρχει εύλογη αναλογία μεταξύ των μέσων που χρησιμοποιούνται και του σκοπού που επιδιώκεται να επιτευχθεί. Επισημαίνεται επίσης ότι μόνη η ισότητα στην αντιμετώπιση, χωρίς να λαμβάνεται υπ΄όψη η ανισότητα των πραγματικοτήτων, δεν συνιστά ούτε δικαιοσύνη, ούτε σεβασμό της συνταγματικής αρχής. ΄Οπου σκοποί, πρόσωπα ή καταστάσεις, ουσιαστικά ανόμοιες, τυγχάνουν όμοιας μεταχείρισης, τότε δυνατόν να δημιουργείται δυσμενής διάκριση.

Η αρχή της ισότητας αναγκαστικά είναι μια σχετική αρχή, η εφαρμογή της οποίας αναπόφευκτα εξαρτάται από τις πραγματικότητες που ισχύουν στο συγκεκριμένο χρόνο και βασίζεται στην ανάγκη ίσης μεταχείρισης εκείνων που ουσιαστικά βρίσκονται στην ίδια κατάσταση (Panayiotis Christodoulou and Others v. Republic (1983) 3 C.L.R. 1361).

Η διάκριση μεταξύ πολιτικών μηχανικών από τη μια και αρχιτεκτόνων εξ επαγγέλματος από την άλλη, κρίθηκε εύλογα επιτρεπτή ως αναγκαίος περιορισμός για το συμφέρον, μεταξύ άλλων, της δημόσιας ασφάλειας και του δημοσίου συμφέροντος (βλ. Joseph Hadjloukas v. The Board for Registration of Architects and Civil Engineers (1966) 3 C.L.R. 666).

Το ΄Αρθρο 28 δεν απαγορεύει διακρίσεις που βασίζονται σε αντικειμενική εκτίμηση ουσιαστικά διαφορετικών αντικειμένων και οι οποίες εδράζονται στο δημόσιο συμφέρον, φέρουν δε ισοζύγιο μεταξύ του γενικού συμφέροντος της πολιτείας και των δικαιωμάτων και ελευθεριών του πολίτη. Η αρχή της ισότητας παραβιάζεται μόνο αν η διάκριση δεν είναι αντικειμενική και εύλογη (Παύλος Παύλου ν. Γενικού Εφόρου Εκλογών και ΄Αλλου (1987) 1 C.L.R. 252). Στην ίδια απόφαση αναφέρεται ότι το ΄Αρθρο 28 συναρτά την ισότητα με την ουσιαστική ομοιογένεια μεταξύ πραγμάτων και καταστάσεων, σε αντίθεση με τη φαινομενική ή αριθμητική εξίσωσή τους. Η διακριτική ευχέρεια του νομοθέτη είναι πολύ ευρεία (βλέπε μεταξύ άλλων Χαρ. Ι. Φιλιππίδης και Υιοί Λτδ ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 1935, ημερ. 30.9.1997 και Ανδρέας Σεργίδης ν. Δημοκρατίας (1991) 1 Α.Α.Δ. 119).

Ο Ν.66/87 προβλέπει ότι πρόσωπα που ασκούσαν τις κτηματομεσιτικές εργασίες ως κύριο τους επάγγελμα για περίοδο πέντε χρόνων πριν από την έναρξη της ισχύος του νόμου, μπορούσαν, έστω κι΄ αν δεν διέθεταν κάποια από τα προσόντα του άρθρου 6, να αποκτήσουν άδεια άσκησης του επαγγέλματος. Η επιφύλαξη αυτή ουσιαστικά συνιστά μεταβατική διάταξη και σκοπό είχε να δώσει την ευκαιρία σε πρόσωπα που ασκούσαν ως κύριο επάγγελμα τις κτηματομεσιτικές εργασίες, να αποκτήσουν τη σχετική άδεια, έστω κι΄ αν δεν κατείχαν τα απαιτούμενα από το νόμο πλέον προσόντα.

Βρίσκουμε ότι η διαφοροποίηση που γίνεται από το νόμο είναι καθ΄όλα εύλογη και δικαιολογημένη και καθόλου αυθαίρετη. Ο εφεσείων ισχυρίστηκε ότι η διαφοροποίηση μεταξύ των ασκούντων το επάγγελμα του κτηματομεσίτη για πέντε χρόνια πριν από το νόμο ως κύριο τους επάγγελμα και των προσώπων που το ασκούσαν περιστασιακά, είναι αυθαίρετη. Δεν συμφωνούμε με τη θέση αυτή. Ο νομοθέτης με την επιφύλαξη του άρθρου 6 ήθελε να κατοχυρώσει και ουσιαστικά προστατεύσει μια τάξη προσώπων που προηγουμένως ασκούσαν το επάγγελμα. Οι δύο κατηγορίες, αυτών που είχαν τις κτηματομεσιτικές εργασίες ως το κύριο τους επάγγελμα και εκείνων που το ασκούσαν περιστασιακά δεν είναι συγκρίσιμες. Βρίσκουμε τη διαφοροποίηση εύλογη, δικαιολογημένη και καθόλου αυθαίρετη. H διαφοροποίηση που γίνεται με τον υπό εξέταση νόμο είναι εύλογη και έγινε για το δημόσιο συμφέρον, με σκοπό τη ρύθμιση του επαγγέλματος του κτηματομεσίτη με τον καθορισμό των προσόντων που απαιτούνται για εγγραφή στο μητρώο κτηματομεσιτών.

Η διάκριση που γίνεται από συγκεκριμένο νομοθέτημα για να κριθεί αντίθετη με τις πρόνοιες του ΄Αρθρου 28 του Συντάγματος θα πρέπει να δημιουργεί αυθαίρετη διάκριση που να βασίζεται σε φανταστική διαφοροποίηση. Στην παρούσα περίπτωση δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η διάκριση που τίθεται εμφανίζεται εύλογη και έγινε για το σκοπό της διευθέτησης των προσόντων που απαιτούνται για την απόκτηση άδειας κτηματομεσίτη (Yiannakis Shistris v. Cyprus Tourism Organization (1983) 2 C.L.R. 72).

΄Οσον αφορά το ειδικότερο θέμα της εξουσίας της πολιτείας να ρυθμίζει το δικαίωμα άσκησης συγκεκριμένου επαγγέλματος ή επιτηδεύματος ή επιχείρησης έχει αποφασιστεί ότι η εξουσία επιβολής εύλογων όρων ή περιορισμών του δικαιώματος αυτού περιλαμβάνει και τον αποκλεισμό των προσώπων που δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τους όρους αυτούς (The Board for Registration of Architects and Civil Engineers v. Christodoulos Kyriakides (1966) 3 C.L.R. 640).