|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2021:B566
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινική Έφεση Αρ. 68/2021)
13 Δεκεμβρίου, 2021
[ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ/στές]
χχχ ΔΟΞΑΚΗ,
Εφεσείων,
ν.
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,
Εφεσίβλητης.
Χ. Πογιατζής για Ν. Χρ. Αναστασιάδης & Συνέταιροι ΔΕΠΕ, για τον Εφεσείοντα.
Αλ. Σιαπανή (κα), Δημόσιος Κατήγορος, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για την Εφεσίβλητη.
ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.: Η Απόφαση είναι ομόφωνη, θα απαγγελθεί από τη Δικαστή Δημητριάδου-Ανδρέου.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.: Στην παρούσα υπόθεση ο Εφεσείων αντιμετώπιζε μία Κατηγορία εναντίον του, ήτοι, αυτή της κοινής επίθεσης κατά παράβαση του Άρθρου 242 του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154.
Με τέσσερεις Λόγους Έφεσης προσβάλλει την Απόφαση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου σύμφωνα με την οποία αυτό προχώρησε στην ακρόαση της υπόθεσης στην απουσία του και, αφού άκουσε μαρτυρία, τον καταδίκασε στην πιο πάνω Κατηγορία επιβάλλοντας του χρηματική ποινή.
Κρίνουμε σκόπιμο εξαρχής να καταγράψουμε τα γεγονότα που προηγήθηκαν της προσβαλλόμενης Απόφασης και τα οποία αποτέλεσαν κοινό έδαφος κατά την ακρόαση της υπό κρίση Έφεσης.
Το Πρωτόδικο Δικαστήριο στη βάση των σχετικών οδηγιών του Ανωτάτου Δικαστηρίου, υπό το φως των διαλαμβανόμενων στο εκδοθέν Διάταγμα του Υπουργείου Υγείας, Κ.Δ.Π. 6/2021 και τις ανάγκες λήψης Μέτρων προς παρεμπόδιση της Εξάπλωσης του Κορωνοϊού (Νόσου Covid-19), αλλά και μετά από γενική Ανακοίνωση του Ποινικού Τμήματος του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, όρισε την υπόθεση για ακρόαση στις 21/4/2021, ενώ προηγουμένως ήταν ορισμένη για ακρόαση στις 21/1/2021, ημερομηνία η οποία είχε δοθεί στις 23/10/2020 στην παρουσία του Εφεσείοντα. Στη σχετική Ανακοίνωση του Ποινικού Τμήματος του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, ημερ. 31/12/2020, εμφαίνεται ότι όλες οι υποθέσεις που ήταν ορισμένες στις 21/1/2021 επαναορίστηκαν αυτόματα για τον ίδιο σκοπό και την ίδια ώρα, ήτοι για ακρόαση, στις 21/4/2021. Μεσολάβησε στη συνέχεια ειδική Ανακοίνωση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου, ημερ. 29/1/2021, με την οποία η παρούσα υπόθεση επαναορίστηκε σε νέα ημερομηνία και ώρα, ήτοι στις 2/3/2021, στις 9.00 π.μ. και με οδηγίες όπως οι Συνήγοροι Υπεράσπισης να είναι έτοιμοι για την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας. Λόγω της μη εμφάνισης του Εφεσείοντα και του Δικηγόρου του στις 2/3/2021, το Δικαστήριο όρισε την υπόθεση εκ νέου για Ακρόαση στις 10/3/2021 και ώρα 9.00 π.μ. Στις 10/3/2021 προχώρησε στην απόδειξη της υπόθεσης στην απουσία του Εφεσείοντα και, αφού άκουσε μαρτυρία, τον καταδίκασε, επιβάλλοντας σε αυτόν ποινή προστίμου ύψους €500.
Μετά που το Πρωτόδικο Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τόσο ο Εφεσείων όσο και ο συνήγορος του ήταν απόντες και η Κατήγορος ζήτησε να προχωρήσει με απόδειξη ενόψει της φύσης του αδικήματος, το Δικαστήριο ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
«Δικαστήριο: Διαπιστώνω ότι η παρούσα υπόθεση ήταν ορισμένη στις 21/01/2021 για ακρόαση. Λόγω των μέτρων της πανδημίας και της ανακοίνωσης του Δικαστηρίου του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η ακρόαση της παρούσας υπόθεσης κατά την πιο πάνω ημερομηνία είχε αναβληθεί. Λόγω του ότι η παρούσα υπόθεση είναι παλαιά, μετά από ειδική ανακοίνωση του παρόντος Δικαστηρίου, η οποία αφενός αναρτήθηκε τόσο στο πινάκιο του Δικαστηρίου και αφετέρου με βάση την ενημέρωση που έλαβα από το Πρωτοκολλητείο, αποστάληκε και στον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, η παρούσα υπόθεση επαναορίσθηκε στις 2.3.21 για Ακρόαση. ... Κατά την πιο πάνω ημερομηνία, δηλαδή στις 2/03, ως φαίνεται επίσης από το πρακτικό του Δικαστηρίου, τόσο ο κατηγορούμενος όσο και ο συνήγορός του ήταν απόντες. Το Δικαστήριο θέλοντας να δώσει ακόμη μία ευκαιρία τόσο στον κατηγορούμενο όσο και στον συνήγορό του, κατανοώντας τα οποιαδήποτε πιθανά προβλήματα προέκυψαν βάσει των αναβολών που δόθηκαν από το Δικαστήριο λόγω των μέτρων της πανδημίας, επαναόρισε την παρούσα υπόθεση σήμερα για ακρόαση. Καμία όμως εμφάνιση εκ μέρους τους. Επομένως με τη στάση τους αυτή και με την αδιαφορία τους, θεωρώ ότι ο κατηγορούμενος δεν επιθυμεί να παραστεί στη διαδικασία της παρούσας υπόθεσης και να προβάλει την υπεράσπισή του. Σημειώνω ότι κατά τις πιο πάνω ημερομηνίες είχαν παρευρεθεί για πολλοστή φορά μάρτυρες εκ μέρους της Κατηγορούσας Αρχής. ..»
Στη συνέχεια, αφού το Πρωτόδικο Δικαστήριο διαπίστωσε μέσω της Κατηγόρου τη μη ύπαρξη οποιωνδήποτε επιβαρυντικών παραγόντων, ανέφερε τα ακόλουθα:
«Δικαστήριο: Αφού λαμβάνω τη φύση της κατηγορίας που αντιμετωπίζει ο κατηγορούμενος, καθώς και τη σοβαρότητά της, το ύψος των προβλεπόμενων ποινών και αφού λαμβάνω υπόψιν ότι η κατηγορία που ο κατηγορούμενος αντιμετωπίζει δεν περιέχει στοιχεία ανεντιμότητας ή δόλου και ότι σε περίπτωση καταδίκης, ενδέχεται να επιβληθεί χρηματική ποινή, παρά εκείνη της φυλακίσεως με βάση και την σχετική νομολογία καθώς και το γεγονός ότι δεν συντρέχουν οποιοιδήποτε επιβαρυντικοί παράγοντες και με δεδομένο ότι ο κατηγορούμενος παραιτήθηκε οικειοθελώς του δικαιώματος του να είναι παρών, εφόσον του επιδόθηκε σχετική κλήση και δεν παρουσιάστηκε, θα ασκήσω τη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου με βάση το Άρθρο 89(1) του Κεφαλαίου 155 και θα προχωρήσω με την ακρόαση της παρούσας υπόθεσης στην απουσία του κατηγορούμενου (Γρηγορίου ν. Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών, Ποινική Έφεση Αρ. 100/2014, ημερομηνίας 27.9.16, ECLI:CY:AD:2016:D448, SuperFood Ltd v. Μιχαήλ, Ποινική Έφεση Αρ. 46/2015, ημερομηνίας 7.11.18). Ως εκ τούτου, κρίνω ότι η παρουσία του κατηγορούμενου δεν είναι απαραίτητη. Ο χρόνος του Δικαστηρίου είναι δημόσιος και οι διάδικοι οφείλουν να εμφανίζονται σε ορισμένη ημερομηνία και ώρα. Οι υποθέσεις θα πρέπει να εκδικάζονται με βάση το Σύνταγμα εντός ευλόγου χρόνου.»
Με τον πρώτο Λόγο Έφεσης προβάλλεται ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα προχώρησε σε ακρόαση της υπόθεσης (σε απόδειξη) στην απουσία του Εφεσείοντα και προχώρησε στην ερήμην καταδίκη του. Με το δεύτερο Λόγο Έφεσης προβάλλεται ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο άσκησε λανθασμένα τη διακριτική του ευχέρεια, όπως προνοείται στο Άρθρο 89(1) του Κεφ. 155, υπέρ της εκδίκασης της υπόθεσης, ερήμην του Εφεσείοντα, αντί να εκδώσει ένταλμα σύλληψης του για να είναι παρών στη δίκη του και να ακουστεί. Με τον τρίτο Λόγο Έφεσης ο Εφεσείων παραπονείται ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο του στέρησε το δικαίωμα της υπεράσπισης και δίκαιης δίκης, προβάλλοντας ταυτόχρονα ότι παραβιάστηκαν το τεκμήριο της αθωότητας και οι κανόνες της Φυσικής Δικαιοσύνης. Με τον τέταρτο Λόγο Έφεσης υποστηρίζεται ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο, ενώ καταδίκασε τον Εφεσείοντα ερήμην του, προχώρησε στη σύνταξη λανθασμένου πρακτικού, ημερ. 10/3/2021, το περιεχόμενο του οποίου δεν ανταποκρίνεται στα όσα έγιναν στο Δικαστήριο στην απουσία του Εφεσείοντα.
Οι τρεις πρώτοι Λόγοι Έφεσης είναι συναφείς εφόσον περιστρέφονται γύρω από την εσφαλμένη, κατά την κρίση του Εφεσείοντα, ενέργεια του Πρωτόδικου Δικαστηρίου ως προς την εκδίκαση της υπόθεσης στην απουσία του και, επομένως, θα εξετασθούν μαζί.
Το βασικό νομοθετικό πλαίσιο που καθορίζει τη δυνατότητα του Δικαστηρίου να εκδικάζει ποινικές υποθέσεις στην απουσία κατηγορουμένου καθορίζεται από το Άρθρο 89(1) της Ποινικής Δικονομίας, Κεφ.154, το οποίο έχει ως εξής:
«89.-(1) Αν σε συνοπτική δίκη κατηγορούμενος ο οποίος δεν έχει απαλλαγεί από την υποχρέωση να παραστεί αυτοπροσώπως δυνάμει του εδαφίου (1) του άρθρου 45, παραλείπει να εμφανιστεί στον ορισμένο χρόνο για εμφάνιση, κατόπι απόδειξης επίδοσης σε αυτόν κλητηρίου εντάλματος, το Δικαστήριο δύναται να προχωρήσει στην ακρόαση της υπόθεσης και να αποφασίσει στην απουσία του ή, αν θεωρεί σκόπιμο να αναβάλει την υπόθεση και να εκδώσει ένταλμα για τη σύλληψη του δυνάμει των διατάξεων του Νόμου αυτού.»
Όπως επισημάνθηκε στην υπόθεση Γρηγορίου v. Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών, Ποινική Έφεση Αρ. 100/2014, ημερ. 27/9/2016, ECLI:CY:AD:2016:D448, «η παρουσία ενός κατηγορουμένου σε μια δίκη μπορεί ταυτόχρονα να νοηθεί και σαν δικαίωμα και σαν υποχρέωση. Η διφυής αυτή φύση διέπεται από τις αρχές που αφορούν την προστασία της έννομης τάξης η οποία καθορίζεται από την ανάγκη σεβασμού της δικαστικής διαδικασίας ως προαπαιτούμενο για την ύπαρξη της. Επίσης διέπεται από τις αρχές προστασίας του ατομικού δικαιώματος της παρουσίας ενός ατόμου σε διαδικασία που τον αφορά, ποινικής υφής, με τις συνέπειες που μπορεί αυτή να έχει».
Το κατά πόσο το Δικαστήριο θα προχωρήσει στην απουσία του κατηγορούμενου να ακούσει την υπόθεση του και να επιβάλει ποινή ή να εκδώσει ένταλμα σύλληψης για να είναι αυτός παρών επαφίεται στη διακριτική του εξουσία η οποία ασκείται δικαστικά. Μεταξύ των παραγόντων που λαμβάνονται υπόψη κατά την άσκηση της είναι η φύση και η σοβαρότητα των κατηγοριών, κατά πόσο αυτές ενέχουν το στίγμα της ανεντιμότητας, το είδος και το ύψος της ποινής που επιβάλλεται για τέτοιου είδους κατηγορίες, αν ο κατηγορούμενος βαρύνεται ή όχι με προηγούμενες καταδίκες, κατά πόσο αυτός έχει παραιτηθεί οικειοθελώς του δικαιώματος να είναι παρών ή, καίτοι απών, εκπροσωπείται από συνήγορο και δηλώνει ότι επιθυμεί να είναι παρών (Ποταμός v. Alpha Bank Cyprus Ltd (2012) 2 Α.Α.Δ. 167).
Η συμπεριφορά του ίδιου του κατηγορούμενου σε συνάρτηση με τη φύση της υπόθεσης και την ποινή που δύναται να επιβληθεί ξεχωρίζουν ως οι πλέον δύο βασικοί παράμετροι που το Δικαστήριο πρέπει να έχει κατά νου ασκώντας τη σχετική διακριτική του εξουσία.
Στην υπόθεση R. v. Jones (RE W) (NO 2) (1972) 2 All E.R. σελ. 731 τονίστηκε πως παρόλο ότι ως γενικός κανόνας ο κατηγορούμενος έχει το δικαίωμα να είναι παρών στη δίκη του, εάν οικειοθελώς απεκδύεται του δικαιώματος του, το Δικαστήριο έχει διακριτική ευχέρεια να συνεχίσει τη διαδικασία στην απουσία του. Το Αγγλικό Εφετείο έκρινε ότι ορθά το Πρωτόδικο Δικαστήριο άσκησε την διακριτική του εξουσία να συνεχίσει στην απουσία του κατηγορούμενου αφού, ενώ γνώριζε την ημέρα συνέχισης της δίκης, παρέλειψε να εμφανισθεί.
Κατά την ακρόαση της παρούσας υπόθεσης και οι δύο πλευρές προώθησαν τις εκατέρωθεν θέσεις τους.
Ήταν η θέση του Εφεσείοντα ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο παρέλειψε να εξετάσει δεόντως όλες τις απαραίτητες παραμέτρους και προϋποθέσεις που όφειλε, με βάση τη σχετική νομοθεσία και/ή πρακτική, στο πλαίσιο της διακριτικής του ευχέρειας, αν δικαιολογείτο αντικειμενικά με βάση τα γεγονότα της υπόθεσης αυτή να ακουστεί στην απουσία του Εφεσείοντα. Ειδικότερα υποστηρίχθηκε, με παραπομπή στο σύνολο των εμφανίσεων του Εφεσείοντα ενώπιον του Δικαστηρίου στις δικασίμους που είχαν προηγηθεί της 2/3/2021, ότι κακώς το Πρωτόδικο Δικαστήριο θεώρησε ότι ο Εφεσείων είχε παραιτηθεί οικειοθελώς του δικαιώματος του να είναι παρών στη δίκη.
Αντίθετη ήταν η θέση της εκπροσώπου της Εφεσίβλητης, η οποία υποστήριξε ότι με τη συμπεριφορά και στάση του ο Εφεσείων να μην εμφανιστεί στις 2/3/2021 και στη συνέχεια στις 10/3/2021, που επαναορίστηκε η υπόθεση, παρά την έκδοση ειδικής Ανακοίνωσης του Πρωτόδικου Δικαστηρίου με την οποία η υπόθεση επαναορίστηκε για ακρόαση στις 2/3/2021, είχε αποποιηθεί του δικαιώματος του να παραστεί ενώπιον του Δικαστηρίου κατά την αρχικώς ορισθείσα ημέρα και ώρα της ακρόασης της υπόθεσης, ήτοι στις 2/3/2021.
Όπως προκύπτει από το αδιαμφισβήτητο πραγματικό υπόβαθρο, μετά από τη δήλωση μη παραδοχής του στην Κατηγορία που αντιμετώπιζε, ο Εφεσείων εμφανίστηκε προσωπικά με το Δικηγόρο του στις δικασίμους που ακολούθησαν και ορίστηκαν από το Δικαστήριο, αναμένοντας την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας.
Κατά την τελευταία δε δικάσιμο που ο Εφεσείων ήταν παρών, ήτοι 23/10/2020, η υπόθεση αναβλήθηκε ξανά για ακρόαση στις 21/1/2021. Μεσολάβησε, όπως ήδη πιο πάνω καταγράφεται, στις 31/12/2020 Ανακοίνωση του Ποινικού Τμήματος του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας με βάση την οποία όλες οι υποθέσεις οι οποίες ήταν ορισμένες στις 21/1/2021 επαναορίστηκαν στις 21/4/2021. Υπήρξε, ωστόσο, διαφοροποίηση της εν λόγω ημερομηνίας στην συνέχεια αφού το Πρωτόδικο Δικαστήριο μέσω του Ποινικού Πρωτοκολλητείου εξέδωσε στις 29/1/2021 νεότερη Ανακοίνωση με την οποία επαναόριζε την υπόθεση αυτή σε νέα ημερομηνία, ήτοι στις 2/3/2021.
Στην προκείμενη περίπτωση, με βάση τα όσα έχουν τεθεί, κρίνουμε ότι ο χειρισμός που έγινε από πλευράς του Πρωτόδικου Δικαστηρίου ήταν λανθασμένος.
Για να μπορούσε το Πρωτόδικο Δικαστήριο να εξετάσει το ενδεχόμενο να προχωρήσει στην εκδίκαση της υπόθεσης στην απουσία του Εφεσείοντα, θα έπρεπε πρωτίστως να είχε βεβαιωθεί ότι ο Εφεσείων είχε γνώση για τη νέα ημερομηνία που η υπόθεση είχε στο μεσοδιάστημα επαναοριστεί και εξ' ιδίων είχε αποφασίσει να μην εμφανιστεί. Τέτοια δεδομένα δεν είχε ενώπιον του το Πρωτόδικο Δικαστήριο. Άλλωστε, όπως προκύπτει από το αδιαμφισβήτητο πραγματικό υπόβαθρο και συγκεκριμένα από εξέταση του φακέλου της υπόθεσης, ο Εφεσείων ανελλιπώς παρουσιάζετο στο Δικαστήριο μαζί με το Δικηγόρο του από την πρώτη ημερομηνία που η υπόθεση είχε οριστεί στο Δικαστήριο, κατά την οποία καταχώρησε απάντηση μη παραδοχής (11/12/2017), καθώς και στη συνέχεια σε κάθε νέα δικάσιμο που η υπόθεση ορίζετο κατόπιν αναβολής (5/7/2018, 31/1/2019, 1/7/2019, 11/12/2019, 29/4/2020, 15/6/20, 23/10/2020).
Δεδομένων των πιο πάνω, η μη εμφάνιση του Εφεσείοντα κατά την 2/3/2021 και στη συνέχεια στις 10/3/2021 που το Δικαστήριο επαναόρισε την υπόθεση ενώ αυτή ήταν ορισμένη στις 21/4/2021, ουδόλως απεδείκνυε αυτό που το Δικαστήριο θεώρησε, ήτοι είτε οικειοθελή παραίτηση του δικαιώματος του να είναι παρών, είτε αδιαφορία για την υπόθεση του.
Οι πιο πάνω διαπιστώσεις αναδεικνύουν ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο ενήργησε λανθασμένα.
Ως εκ τούτου οι Λόγοι Έφεσης 1, 2 και 3 επιτυγχάνουν.
Όσον αφορά το Λόγο Έφεσης 4, δεδομένων των πιο πάνω, παρέλκει η εξέταση του.
Η Έφεση επιτυγχάνει και η πρωτόδικη Απόφαση παραμερίζεται.
Υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης αναμφίβολα δικαιολογείται η επανεκδίκαση της.
Διατάσσεται, επομένως, η επανεκδίκαση της υπόθεσης από άλλο Δικαστή.
Τα έξοδα κατ' έφεση επιδικάζονται υπέρ του Εφεσείοντα. Τα έξοδα πρωτοδίκως θα είναι έξοδα της υπόθεσης.
Κ. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.
Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.
Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.