|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2002) 2 ΑΑΔ 256
20 Ιουνίου, 2002
[ΝΙΚΗΤΑΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Χ"ΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
ΔΩΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ,
Εφεσείων,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚHΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσίβλητης.
(Ποινική Έφεση Αρ. 7243)
Προκατάληψη ― Προκατάληψη κατά την άσκηση του δικαστικού καθήκοντος ― Το ευρύτερο κριτήριο αφού διαπιστωθούν τα γεγονότα, είναι κατά πόσο, με βάση αυτά, ένας δικαιόφρων και καλά πληροφορημένος παρατηρητής θα μπορούσε να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι υπήρχε πραγματική πιθανότητα ή κίνδυνος ότι το δικαστήριο ήταν προκατειλημμένο ― Ταύτιση κυπριακής και αγγλικής νομολογίας επί του θέματος της δικαστικής προκατάληψης ― Απόρριψη αιτήματος για εξαίρεση Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου από την εκδίκαση έφεσης για ισχυριζόμενη προκατάληψη.
Πριν την έναρξη της ακρόασης της έφεσης, ο δικηγόρος του εφεσείοντος υπέβαλε προφορικό αίτημα για εξαίρεση του Δικαστή Νικήτα από τη σύνθεση του Δικαστηρίου, επειδή είχε εκδικάσει αίτηση του εφεσείοντος για άδεια για έκδοση certiorari. Η αίτηση αυτή στόχευε στην ακύρωση της διαδικασίας ενώπιον του Κακουργιοδικείου εναντίον του εφεσείοντος κυρίως για το αδίκημα της άσεμνης επίθεσης κατά γυναικών. Ο Δικαστής Νικήτας απέρριψε την αίτηση για άδεια για έκδοση certiorari με απόφασή του ημερ. 30.11.01.
Ο δικηγόρος του εφεσείοντος στήριξε το τωρινό του αίτημα στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην Αίτηση με Αρ. 54528/00, του Αχιλλέα Κορέλλη ν. της Κύπρου, ημερ. 23.4.02. Στην υπόθεση εκείνη ο Δικαστής Αρτεμίδης ακύρωσε με certiorari διαταγή του Κακουργιοδικείου για υπέρβαση εξουσίας με την οποία είχε εγκριθεί αίτημα της υπεράσπισης να της δοθεί το εσώρουχο της παροπονουμένης για επιστημονική εξέταση από τους εμπειρογνώμονές της.
Η έφεση από την απόφασή του δικάστηκε από διευρυμένη 9μελή σύνθεση στην οποία μετείχε και ο Γαβριηλίδης Δ., που όπως διαφάνηκε μεταγενέστερα, έλαβε ενεργό μέρος στη διαδικασία δίωξης του κατηγορουμένου υπό την τότε ιδιότητά του ως μέλος της Νομικής Υπηρεσίας. Η έφεση απορρίφθηκε διά πλειοψηφίας 7 προς 2. Η δίκη ενώπιον του Κακουργιοδικείου συνεχίστηκε και το αποτέλεσμα ήταν καταδικαστικό. Στην έφεση που ακολούθησε την καταδίκη (ενώπιον τριμελούς Εφετείου) ο πρώτος λόγος έφεσης αφορούσε τη συμμετοχή του Γαβριηλίδη Δ., στην 9μελή σύνθεση, η οποία επικρότησε ουσιαστικά την έκδοση του certiorari.
Παράλληλα κατατέθηκε αίτηση για εξοστρακισμό της απόφασης (vacation of judgment) της 9μελούς σύνθεσης, η οποία απέρριψε την έφεση κατά της έκδοσης του προνομιακού διατάγματος. Η αίτηση αυτή, που στηρίχθηκε στην απόφαση του Δικαστηρίου της Βουλής των Λόρδων Ex p. Pinochet Ugarte (No. 2) [1999] 1 All E.R. 577, είχε αχθεί ενώπιον Ολομέλειας (9μελούς), υπό την προεδρία του Αρτεμίδη Δ., που περιέλαβε και τη σύνθεση του τριμελούς Εφετείου. Αίτημα του συνηγόρου για την εξαίρεση του απορρίφθηκε, όπως και η ίδια η αίτηση εξοστρακισμού.
Το Ανώτατο Δικαστήριο με κοινή απόφασή του απέρριψε την αίτηση και αποφάνθηκε ότι:
1. Η στενή σύνδεση της διαδικασίας για certiorari με τη διαδικασία ενώπιον του Κακουργιοδικείου, που αποτέλεσε τη βασική αιτιολογική σκέψη της κρίσης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ελλείπει παντελώς μεταξύ της απόφασης ημερ. 30.11.01 και της παρούσας έφεσης. Εξ άλλου το θέμα που αποφασίστηκε στην διαδικασία για certiorari ήταν αμιγώς νομικής φύσεως, χωρίς η απόφαση να περιέχει κρίσεις ή διαπιστώσεις που αφορούν πραγματικές καταστάσεις.
2. Εκείνο που προέχει πάντοτε είναι η εκτέλεση του δικαστικού καθήκοντος, φυσικά μέσα στο καθορισμένο νομολογιακό πλαίσιο, μακρυά από κάθε λεπτολόγα ευαισθησία του δικαστή. Με αυτό το πνεύμα και με αυτά τα κριτήρια το Ανώτατο Δικαστήριο καταλήγει ότι θα ήταν αδικαιολόγητη η απόσυρση ή εξαίρεση του Δικαστή Νικήτα από την υπόθεση.
Η αίτηση απορρίφθηκε.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Κορέλλης v. Κύπρου, Αίτηση Αρ. 54528/00, ημερ. 23.4.02,
Ex p. Pinochet Ugarte (No. 2) [1999] 1 All E.R. 577,
Taylor v. Lawrence [2002] All E.R. 353,
Αποστολίδου ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 2588, ημερ. 15.2.2002.
Aίτημα.
Προφορικό αίτημα του εφεσείοντα στα πλαίσια έφεσης την οποία άσκησε εναντίον της καταδικαστικής εναντίον του απόφασης του Kακουργιοδικείου Λευκωσίας (Yπόθεση Aρ. 18095/2001), ημερομηνίας 7/1/2002, για την εξαίρεση του Δικαστή Σ. Nικήτα από τη σύνθεση του Δικαστηρίου για το λόγο ότι ο ίδιος Δικαστής είχε εκδικάσει και απορρίψει την Αίτηση αρ. 112/2001, του εφεσείοντα για άδεια έκδοσης διατάγματος Certiorari με τον ισχυρισμό ότι το Kακουργιοδικείο ήταν παράνομα ή αντισυνταγματικά συγκροτημένο.
Ε. Πουργουρίδης, για τον Εφεσείοντα.
Ο Εφεσείων είναι παρών.
Π. Κληρίδης, Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας με Π. Ευθυβούλου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Σήμερα, προτού αρχίσει η ακρόαση της έφεσης, ο δικηγόρος του εφεσείοντα υπέβαλε προφορικό αίτημα για την εξαίρεση μου από τη σύνθεση του Δικαστηρίου. Και τούτο διότι είχα εκδικάσει την αίτηση με αρ. 112/01, που υπέβαλε ο εφεσείων, για άδεια για έκδοση certiorari. Αυτή αποσκοπούσε στην ακύρωση της διαδικασίας που εκκρεμούσε ενώπιον Κακουργιοδικείου εναντίον του εφεσείοντα κυρίως για το αδίκημα της άσεμνης επίθεσης κατά γυναικών. Προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι το εν λόγω Κακουργιοδικείο ήταν παράνομα ή αντισυνταγματικά συγκροτημένο. Με την απόφασή μου ημερ. 30/11/01 απέρριψα το αίτημα, καταλήγοντας, για τους λόγους που εξήγησα, ότι ο αιτητής δικάζεται από τους φυσικούς του δικαστές, δηλαδή, το συγκεκριμένο Κακουργιοδικείο που συνεδρίαζε κατά τον κρίσιμο χρόνο στη Λευκωσία.
Ο κ. Πουργουρίδης στηρίζει το τωρινό του αίτημα στην πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην Αίτηση με Αρ. 54528/00 του Αχιλλέα Κορέλλη ν. Κύπρου, ημερ. 23/4/02, με το κείμενο της οποίας μας έχει εφοδιάσει. Είναι προκαταρκτική απόφαση με την οποία κρίθηκε ότι η αίτηση είναι παραδεκτή χωρίς αυτό να προδικάζει και το αποτέλεσμα επί της ουσίας.
Η πορεία και οι συνθήκες της υπόθεσης εκείνης καταγράφονται στην παραπάνω απόφαση. Δεν υπάρχει λόγος να τις επαναλάβουμε σε έκταση. Είναι αρκετό να αναφερθούν τα εξής. Ο κατηγορούμενος αντιμετώπιζε κατηγορία βιασμού. Η Υπεράσπιση ζήτησε από το Κακουργιοδικείο που τον δίκαζε το εσώρουχο της παραπονούμενης για επιστημονική εξέταση από τους εμπειρογνώμονες της. Το αίτημα έγινε δεκτό. Ωστόσο η Κατηγορούσα Αρχή αντέδρασε, θέτοντας σε εφαρμογή το μηχανισμό για προνομιακό διάταγμα. Δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Αρτεμίδης Δ.), που άκουσε την αίτηση, ακύρωσε με certiorari τη σχετική διαταγή του Κακουργιοδικείου για υπέρβαση εξουσίας.
Η έφεση από την απόφαση του δικάστηκε από διευρυμένη 9μελή σύνθεση. Σ' αυτήν μετείχε και ο Γαβριηλίδης Δ., που, όπως διαφάνηκε μεταγενέστερα, έλαβε ενεργό μέρος στη διαδικασία δίωξης του κατηγορουμένου υπό την τότε ιδιότητα του ως μέλους της Νομικής Υπηρεσίας. Η έφεση απορρίφθηκε διά πλειοψηφίας 7 προς 2. Η δίκη ενώπιον του Κακουργιοδικείου συνεχίστηκε και το αποτέλεσμα ήταν καταδικαστικό. Στην έφεση που ακολούθησε την καταδίκη (ενώπιον τριμελούς Εφετείου) ο πρώτος λόγος έφεσης αφορούσε τη συμμετοχή του Γαβριηλίδη Δ., στην 9μελή σύνθεση, η οποία επικρότησε ουσιαστικά την έκδοση του certiorari.
Παράλληλα κατατέθηκε αίτηση για εξοστρακισμό της απόφασης (vacation of judgment) της 9μελούς σύνθεσης, η οποία απέρριψε την έφεση κατά της έκδοσης του προνομιακού διατάγματος. Η αίτηση αυτή, που στηρίχθηκε στην απόφαση του Δικαστηρίου της Βουλής των Λόρδων Ex p. Pinochet Ugarte (No. 2) [1999] 1 All E.R. 577, είχε αχθεί ενώπιον Ολομέλειας (9μελούς), υπο την προεδρία του Αρτεμίδη Δ., που περιέλαβε και τη σύνθεση του τριμελούς Εφετείου. Αίτημα του συνηγόρου για την εξαίρεση του απορρίφθηκε, όπως και η ίδια η αίτηση εξοστρακισμού.
Κατά το διάλειμμα, εξετάσαμε προσεκτικά τα επιχειρήματα. Όπως το έθεσε ο κ. Πουργουρίδης, δεν αμφισβητείται η υποκειμενική μου αμεροληψία, αλλά, από αντικειμενική θεώρηση, δημιουργείται κώλυμα λόγω του γεγονότος ότι εξεδίκασα την αίτηση certiorari. Eυχαριστούμε και τις δύο πλευρές για όποια βοήθεια παρέσχαν στην αντίκρυση του ζητήματος.
Σειρά αποφάσεων των αγγλικών δικαστηρίων διερεύνησε ενδελεχώς, από κάθε οπτική γωνία, το θέμα της προκατάληψης κατά την άσκηση του δικαστικού καθήκοντος. Η πιο πρόσφατη εξέταση από τα αγγλικά δικαστήρια έγινε στην Taylor v. Lawrence [2002] All E.R. 353, όπου γίνεται ευρεία ανασκόπηση της νομολογίας. Η ανάλυση περιλαμβάνει και την υπόθεση Ugarte, που όπως αναφέρει η απόφαση έδωσε νέα ώθηση στο θέμα αιτήσεων για εξαίρεση. Το ευρύτερο κριτήριο, αφού διαπιστωθούν τα γεγονότα, είναι κατά πόσο, με βάση αυτά, ένας δικαιόφρων και καλά πληροφορημένος παρατηρητής θα μπορούσε να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι υπήρχε πραγματική πιθανότητα ή κίνδυνος ότι το δικαστήριο ήταν προκατειλημμένο.
Η δική μας νομολογία που, ουσιαστικά, ταυτίζεται με την παραπάνω θεώρηση έχει, επίσης τελευταίως, εξετασθεί και επικυρωθεί από την απόφαση της Ολομέλειας στην Α.Ε. 2588, Δέσπω Αποστολίδου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, ημερ. 15/2/2002.
Ο παραλληλισμός που επιχειρήθηκε εδώ με την παραπάνω απόφαση του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι, κατά τη γνώμη μας, άστοχος. Η ουσία εκείνης της απόφασης εντοπίζεται στη σελ. 5:
"The Court considers that the certiorari proceedings decided by Judge Artemides and then by the plenary of the Supreme Court, although they did not determine a criminal charge against the applicant, were closely interwoven with the proceedings before the Assize Court."
Ακολουθεί η μετάφραση:
"To Δικαστήριο θεωρεί ότι η διαδικασία certiorari, που αποφασίστηκε από το Δικαστή Αρτεμίδη και μετά από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, άνκαι δεν καταπιάστηκε με ποινική κατηγορία κατά του αιτητή, ήταν στενά συνυφασμένη με τη διαδικασία ενώπιον του Κακουργιοδικείου."
Το συνδετικό αυτό στοιχείο, που αποτέλεσε τη βασική αιτιολογική σκέψη της κρίσης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, μεταξύ της απόφασης μου της 30/11/01 και της έφεσης αυτής, ελλείπει παντελώς. Ούτε έχουμε τέτοιο λόγο έφεσης. Εξάλλου το θέμα που αποφάσισα ήταν αμιγώς νομικής φύσεως, χωρίς η απόφαση να περιέχει κρίσεις ή διαπιστώσεις που αφορούν πραγματικές περιστάσεις. Είναι κατηγορηματική η απόφαση Αποστολίδου, ανωτέρω, σ' αυτό:
"Δε γεννάται συμφέρον, ούτε ανακύπτει κώλυμα από την απόφαση Δικαστή πρωτοδίκως ή κατ' έφεση, επί νομικού θέματος. Άλλωστε η αρχή του δεσμευτικού προηγούμενου επιβάλλει την υιοθέτηση του λόγου προηγούμενων αποφάσεων, ανεξάρτητα από τη σύνθεση του Δικαστηρίου."
Εκείνο που προέχει πάντοτε είναι η εκτέλεση του δικαστικού καθήκοντος, φυσικά μέσα στο καθορισμένο νομολογιακό πλαίσιο, μακρυά από κάθε λεπτολόγα ευαισθησία του δικαστή. Με αυτό το πνεύμα και με αυτά τα κριτήρια καταλήγουμε - είναι η κοινή απόφασή μας - ότι θα ήταν αδικαιολόγητη η απόσυρση ή εξαίρεση μου από την υπόθεση.
Η αίτηση απορρίπτεται.
H αίτηση απορρίπεται.