public Οικονόμου, Τεύκρος Θ. Τζ. Σαββοπούλου (κα), για τον αιτητή E. Ανδρέου. Θ. Κουμή (κα) για Γενικό Εισαγγελέα-καθ΄ ου η αίτηση. Στ. Ησαΐας, για το ενδιαφερόμενο μέρος Ντ. Φλωρίδη. CY AD Κύπρος Ανώτατο Δικαστήριο 2022-10-05 el Τμήμα Νομικών Εκδόσεων, Ανώτατο Δικαστήριο ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟΥ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ ΤΥΠΟΥ CERTIORARI, Πολιτική Αίτηση Αρ. 160/2021, 5/10/2022 Δικαστική Απόφαση

ECLI:CY:AD:2022:D435

AΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

(Πολιτική Αίτηση Αρ. 160/2021)

 

5 Οκτωβρίου, 2022

 

[Τ. Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ/ΣΤΗΣ]

 

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 3 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964

ΚΑΙ

 

ANAΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΝΤΑΛΜΑΤΩΝ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΗΣ ΦΥΣΕΩΣ) ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ 2018

ΚΑΙ

 

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟΥ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ ΤΥΠΟΥ CERTIORARI

ΚΑΙ

 

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΚΑΙ/Ή ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΠΟΥ ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΣΤΙΣ 7.1.2021 ΣΤΗΝ ΓΕΝΙΚΗ ΑΙΤΗΣΗ ΑΡ. 35/16 ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΙΤΗΤΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ, ΕΠΙΜΕΤΡΗΤΗ ΠΟΣΟΤΗΤΩΝ, ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ 31.8.15

--------- 

 

Τζ. Σαββοπούλου (κα), για τον αιτητή E. Ανδρέου.

Θ. Κουμή (κα) για Γενικό Εισαγγελέα-καθ΄ ου η αίτηση.

Στ. Ησαΐας, για το ενδιαφερόμενο μέρος Ντ. Φλωρίδη.

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.:  Τα γεγονότα φαίνονται στην απόφαση για την οποία δόθηκε άδεια για καταχώριση certiorari ως ακολούθως:

 

«Ο αιτητής ήταν ο διαιτητής που επελήφθη της διαιτησίας μεταξύ του Ντίνου Φλωρίδη, αρχιτέκτονα αφενός και της Κυπριακής Δημοκρατίας αφετέρου.  Η διαιτησία αφορούσε σε διαφορές που προέκυψαν κατά την εκτέλεση εργασιών για την ανέγερση σχολικού κτιρίου.

 

Ο αιτητής εξέδωσε την απόφαση του στις 31.8.2015 αποδεχόμενος τις απαιτήσεις του απαιτητή Φλωρίδη. 

 

Ακολούθησαν δύο αιτήσεις: 

 

(α)     Η Γενική Αίτηση Αρ. 35/16 που καταχώρισε στις 21.1.2016 στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας ο Φλωρίδης με την οποία ζήτησε άδεια για να εγγράψει και να εκτελέσει την απόφαση του διαιτητή.

(β)     Η Γενική Αίτηση Αρ. 477/16 που καταχώρισε η Δημοκρατία στις 11.11.2016 με την οποία ζήτησε τον παραμερισμό της απόφασης λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς (misconduct) και ειδικότερα λόγω έλλειψης αμεροληψίας. 

 

Οι δύο αιτήσεις συνεκδικάστηκαν με κοινό παρονομαστή το κατά πόσον ο αιτητής είχε επιδείξει ως διαιτητής ανάρμοστη συμπεριφορά και ειδικότερα έλλειψη αμεροληψίας έχοντας «προσωπικές οικονομικές διαφορές με τον ένα εκ των ενώπιον του διαδίκων εναντίον του οποίου μάλιστα καταχώρισε και αγωγή στο Δικαστήριο αλλά και ότι η σύζυγος του άλλου διαδίκου, ήτοι του Φλωρίδη, ήταν εμπλεκόμενο πρόσωπο στις εν λόγω οικονομικές διαφορές αλλά και πρόσωπο του οποίου η μαρτυρία στο δικαστήριο ενδέχεται να είναι καθοριστική στο εάν ο Ανδρέου (ο αιτητής) θα κερδίσει τις διαφορές αυτές».  Αυτά, σημειώνει το δικαστήριο, ουσιαστικά τα παραδέχθηκε ο αιτητής ενώπιον του, εννοείται μέσω του εμφανιζόμενου ως δικηγόρου του.  

 

Τελικά το δικαστήριο έκρινε ότι η εν λόγω απόφαση εκδόθηκε κατόπιν επίδειξης ανάρμοστης συμπεριφοράς από τον διαιτητή που την εξέδωσε και συνεπώς δεν μπορεί να θεωρηθεί ως έγκυρη διαιτητική απόφαση ώστε να δύναται να εγγραφεί και να εκτελεστεί. Κατά συνέπεια απέρριψε την Γενική Αίτηση Αρ. 35/16.  Παράλληλα,  κατ' ουσίαν αποδέχθηκε την αίτηση της Δημοκρατίας για παραμερισμό της διαιτητικής απόφασης.

 

Ακολούθησε η παρούσα αίτηση με την οποία ο αιτητής ζητά άδεια για να καταχωρίσει αίτηση certiorari προς ακύρωση της εν λόγω απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου, ισχυριζόμενος ότι δεν είχε διορίσει δικηγόρο να τον εκπροσωπεί στη διαδικασία και ότι κακώς το δικαστήριο αποδέχθηκε την εμφάνιση δικηγόρου εκ μέρους του χωρίς έγγραφη εξουσιοδότηση και/ή έγγραφο διορισμού δικηγόρου και χωρίς να διαπιστώσει κατά πόσον υπήρχε επίδοση της αίτησης στον ίδιο.

 

Σε ότι αφορά στο ζήτημα της επίδοσης στον αιτητή και του δικηγόρου που είχε παρουσιαστεί να τον εκπροσωπεί, στην απόφαση του το δικαστήριο σημειώνει ότι όταν τέθηκαν ενώπιον του για πρώτη φορά οι υποθέσεις θεώρησε ότι είχε καθήκον να διερευνήσει κατά πόσον η αίτηση της Δημοκρατίας είχε επιδοθεί στον αιτητή ως άμεσα επηρεαζόμενο πρόσωπο και αναγκαίο, ως απόρροια της φυσικής δικαιοσύνης, διάδικο στη διαδικασία εκείνη.  Το δικαστήριο δεν καταγράφει κατά πόσον διαπίστωσε ότι είχε γίνει επίδοση ή όχι στον αιτητή.  Καταγράφει όμως ότι ο δικηγόρος του Φλωρίδη δήλωσε πως ο διαιτητής εκπροσωπείτο πλήρως στη διαδικασία από τον ίδιο και ότι για τα θέματα που τον αφορούν και τη μομφή που του προσάπτεται υιοθετεί πλήρως τις θέσεις που προβάλλει ο Φλωρίδης. 

 

Όπως έχει αποφασιστεί στην Τράπεζα Κύπρου Λτδ ν. Dynacon Ltd (1998) 1 AAΔ 1978 το δικαίωμα του αιτητή να ακουστεί οποτεδήποτε του προσάπτεται μομφή για απρεπή διαγωγή συνιστά απόρροια της φυσικής δικαιοσύνης (Συμεωνίδη ν. Μενελάου, Πολ. Έφ. 6/2012, 22.12.2016). 

 

Το δικαστήριο εξέλαβε ως δεδομένο ότι ο αιτητής εκπροσωπείτο στη διαδικασία από τον δικηγόρο που δήλωσε ότι τον εκπροσωπούσε.  Ο ίδιος ο αιτητής ισχυρίζεται ότι δεν έχει διορίσει δικηγόρο και ακόμα πιο συγκεκριμένα, ότι δεν έχει υπογράψει διορισμό δικηγόρου ή σχετική εξουσιοδότηση.

 

Η έλλειψη διοριστηρίου δικηγόρου (retainer) υποδηλώνει ότι ο δικηγόρος που εμφανίζεται δεν έχει οδηγίες από τον διάδικο για τον οποίο εμφανίζεται και αποτελεί sine qua non όρο μιας έγκυρης εμφάνισης δικηγόρου (Τρύφωνος ν. Τράπεζα Κύπρου Λτδ, Πολ. Έφ. Αρ. 411/2011, 27.3.2018, ECLI:CY:AD:2018:A132).

 

Με βάση τους ισχυρισμούς του αιτητή ότι δεν έχει υπογράψει και δεν έχει προβεί σε διορισμό δικηγόρου τίθεται εκ πρώτης όψεως ζήτημα παραβίασης κανόνα της φυσικής δικαιοσύνης, χωρίς ο διαιτητής να έχει δικαίωμα έφεσης.»

 

Για τους παραπάνω λόγους δόθηκε άδεια στον αιτητή (εν τοις εφεξής «ο διαιτητής») να καταχωρίσει αίτηση δια κλήσεως για καταχώριση αίτησης certiorari, πράγμα που έπραξε καταχωρώντας την υπό κρίση τώρα αίτηση, επί του λόγου για τον οποίο του δόθηκε η άδεια. 

 

Η Δημοκρατία καταχώρισε ένσταση στην αίτηση για certiorari, όχι όμως ο κ. Φλωρίδης, ο οποίος όμως ήταν παρών στη διαδικασία ως ενδιαφερόμενο μέρος μαζί με το δικηγόρο του κ. Ησαΐα ο οποίος πρωτοδίκως είχε εκπροσωπήσει τόσο τον κ. Φλωρίδη όσο και τον διαιτητή.  Ο κ. Ησαΐας όταν ρωτήθηκε για τη θέση του επί της αιτήσεως απάντησε «Δεν έλαβα θέση επί της αίτησης.  Δεν μπορώ να θυμηθώ τι έγινε».  Τούτο σε συνδυασμό με την εξήγηση που προσπάθησε να δώσει σε σχέση με τη δήλωση του ενώπιον του κατώτερου δικαστηρίου ότι εκπροσωπούσε τον διαιτητή κ. Ευθύμιο Ανδρέου, ότι δηλαδή λόγω προβλημάτων υγείας δεν θυμάται τι έγινε τη συγκεκριμένη περίοδο. 

 

Παραμένει ως κοινώς αποδεκτό και ομολογούμενο από τη Δημοκρατία γεγονός ότι δεν είχε γίνει επίδοση στον διαιτητή της αίτησης της Δημοκρατίας που του απέδιδε ανάρμοστη συμπεριφορά (Γενική Αίτηση 477/16) και δεν υπήρχε στον πρωτόδικο φάκελο σημείωμα εμφάνισης και έγγραφο διορισμού δικηγόρου εκ μέρους του.  Ήταν η θέση του ότι με τα δεδομένα αυτά το κατώτερο δικαστήριο προχώρησε στην απουσία του παραβιάζοντας τη φυσική δικαιοσύνη.

 

Η Δημοκρατία απάντησε με την ένσταση της ότι στο κατώτερο δικαστήριο εμφανιζόταν, τόσο για τον κ. Φλωρίδη, όσο και για τον διαιτητή, ο ίδιος δικηγόρος, ο κ. Ησαΐας, ο οποίος, όπως καταγράφεται στην απόφαση, δήλωσε ότι:

 

«.μέσω του ο Ανδρέου [ο διαιτητής] εκπροσωπείται πλήρως στη διαδικασία και ότι για τα θέματα που τον αφορούν και της μομφής που του προσάπτεται, υιοθετεί πλήρως τις θέσεις που προβάλλει ο Φλωρίδης στην Ε/Δ η οποία υποστηρίζει στην ένσταση στην αίτηση της Δημοκρατίας.»

 

Δεν καταγράφεται κατά πόσον η δήλωση αυτή έγινε στην παρουσία του διαιτητή.

 

Κατ'  ουσίαν η εισήγηση της πλευράς του διαιτητή παραπέμπει στην απόφαση Τρύφωνος (ανωτέρω), στην οποία υποδείχθηκε ότι, με βάση τις διατάξεις των Κανονισμών Δ.2 κ.14, Δ.16 κ.11 και Δ.35 κ.31, δεν γίνεται δεκτή από τον Πρωτοκολλητή η καταχώριση κλητηρίου εντάλματος, εμφάνισης ή έφεσης εκτός εάν συνοδεύονται από τύπο διορισμού δικηγόρου (retainer), πλην των προβλεπομένων εξαιρέσεων.  Αποφασίστηκε δε, ότι η εξουσιοδότηση του δικηγόρου δεν μπορεί παρά να πηγάζει από το διορισμό του, ο οποίος έχει θεσμοθετηθεί να είναι έγγραφος και να αποτελεί σε κάθε υπόθεση στοιχείο του φακέλου. 

Η ευπαίδευτη εκπρόσωπος της Δημοκρατίας υπέδειξε ότι εν προκειμένω επρόκειτο για εναρκτήρια κλήση (originating summons) και όχι για διαδικασία που άρχισε με κλητήριο ένταλμα (writ of summons) σε σχέση με την οποία προβλέπεται εμφάνιση (appearance) με διοριστήριο βάσει της Δ.16 κ.11.[1]  

 

Θα μπορούσε να προβληθεί ότι στην Τρύφωνος το θέμα τέθηκε ευρύτερα όχι απλώς ως μια διαδικαστική προϋπόθεση, αλλά ως ουσιαστικό ζήτημα αρχής, ως ακολούθως: 

 

«Τέτοια αυστηρή εμμονή στον τύπο δεν πηγάζει μόνο από τις ρητές πρόνοιες και το όλο πλέγμα των θεσμών, αλλά και από την επισημότητα, τη θετικότητα και την ασφάλεια που πρέπει να χαρακτηρίζουν τις δικαστικές πράξεις.  Δεν μπορεί το κατ΄ εξοχήν υπεύθυνο λειτούργημα του δικηγόρου, στη θεσμική του μάλιστα εκδήλωση, ήτοι ενώπιον δικαστηρίου, να ασκείται χωρίς να διασφαλίζεται απαραίτητα ο απαιτούμενος τύπος, ο οποίος καθορίζει τόσο το γεγονός, όσο και τους όρους του διορισμού του.»

          Η αναφορά όμως σε «απαιτούμενο τύπο» παραμένει.  Δεν θεωρώ αναγκαίο να επεκταθώ στο ζήτημα αυτό, για τους σκοπούς της παρούσας αίτησης, εφόσον κρίνεται βάσιμη η περαιτέρω θέση που προέβαλε η ευπαίδευτη εκπρόσωπος της Δημοκρατίας, ότι δηλαδή ο διαιτητής είχε εναλλακτικό ένδικο μέσο. 

 

Όπως εξηγήθηκε στην Dynacon (ανωτέρω):

 

«Το δικαίωμα του διαιτητή να ακούεται, οποτεδήποτε του προσάπτεται μομφή για απρεπή διαγωγή, συνιστά, όπως σημειώνεται στον Russell (ανωτέρω) [Russell on the Law of Arbritration, 19^η έκδοση] απόρροια της φυσικής δικαιοσύνης.»

 

Αποτέλεσμα τούτου είναι πως η αίτηση πρέπει να επιδίδεται στον διαιτητή οποτεδήποτε αποδίδεται σε αυτόν απρεπής διαγωγή είτε για ουσιαστικούς, είτε για τεχνικούς λόγους.  Με την επίδοση δε, καθίσταται διάδικος με δυνατότητα να λάβει ενεργό μέρος στη διαδικασία και να υπερασπιστεί τον εαυτό του καταχωρώντας ένσταση, ή να καταχωρίσει ένορκη δήλωση προς υποβοήθηση του δικαστηρίου, ή να μην προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια (Συμεωνίδης (ανωτέρω)).  Ήταν πρόσωπο άμεσα επηρεαζόμενο από τη διαδικασία, του οποίου τα δικαιώματα θα μπορούσαν να επηρεαστούν δυσμενώς από την έκβαση της.  Ήταν πρόσωπο που θα μπορούσε και θα έπρεπε να ήταν διάδικος στη διαδικασία. 

 

Υπ΄ αυτές τις περιστάσεις θα μπορούσε να ζητήσει άδεια ώστε να καταχωρίσει έφεση ως πρόσωπο το οποίο αποδεικνύει εκ πρώτης όψεως ότι είναι πρόσωπο ενδιαφερόμενο, παραπονούμενο (aggrieved) ή δυσμενώς επηρεαζόμενο από την απόφαση (Cyprus Asbestos Mines Co. Ltd (1990) 1 Α.Α.Δ. 49, Κουή ν. Χριστοδούλου (2010) 1 Α.Α.Δ. 401, Raymond Riza v. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας κ.α., Πολ. Έφ. Αρ. 37/16, 18.11.2016, ECLI:CY:AD:2016:B528).

 

Αλλά ακόμα και αν δεν υπήρχε τέτοια θεσμοθετημένη δυνατότητα λήψης άδειας για άσκηση έφεσης θα υπήρχαν οι συμφυείς εξουσίες του δικαστηρίου όπως ασκήθηκαν στην Δημοκρατία ν. Πουλλή (2001) 3 ΑΑΔ 1060.  Νοουμένου όμως ότι υπάρχει τέτοια δυνατότητα εκ των κανονισμών, δεν προσφέρονται οι συμφυείς εξουσίες.  Όπως υποδείχθηκε στην υπόθεση Επί τοις αφορώσι την Αίτηση της Χριστιάνας Κλεάνθους, Πολ. Αιτ. Αρ. 145/15, 22.12.2016, ECLI:CY:AD:2016:D578 «Η προσέγγιση του Privy Council στην υπόθεση  Strachan ν. The Gleaner Company Ltd & Amor (Jamaica) [2005] UKPC 33 υποδηλώνει την ανάγκη άσκησης έφεσης όπου παρέχεται τέτοια δυνατότητα.»  

 

          Εν πάση περιπτώσει, εφόσον υπήρχε εναλλακτική θεραπεία, δεν θα μπορούσε ο αιτητής να ζητήσει την εξαιρετική και κατά προνόμιο αποδιδόμενη θεραπεία που ζητά, η οποία αποτελεί την εφεδρεία των εξουσιών του Ανωτάτου Δικαστηρίου.  Παρά ταύτα, φανερή είναι η παρεξηγημένη και δυστυχώς ολοένα και πιο διευρυμένη αντίληψη, ότι πρόκειται για θεραπεία πρώτης γραμμής. 

 

Οι περιστάσεις τις οποίες η ευπαίδευτη δικηγόρος του αιτητή έχει επικαλεστεί ως εξαιρετικές, με τον δέοντα σεβασμό, δεν είναι τέτοιες.  Είναι οι ίδιες οι περιστάσεις που επικαλέστηκε ως βάση της αίτησης, δηλαδή η υπέρβαση εξουσίας και η παράβαση της φυσικής δικαιοσύνης. 

 

Η αίτηση απορρίπτεται με έξοδα €1.500, υπέρ του καθ΄ ου η αίτηση και εναντίον του αιτητή.

 

/φκ                                                              Τ.Θ. Οικονόμου, Δ.