public Σταματίου, Κατερίνα Ψαρά-Μιλτιάδου, Τάσια Μαλαχτός, Χάρης Δημητριάδου-Ανδρέου, Λένα Ιωαννίδης, Ιωάννης Κ. Κουππαρή (κα), για τον Εφεσείοντα/Αιτητή. Β. Αντωνίου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Εφεσίβλητους/Καθ'ων η αίτηση. CY AD Κύπρος Ανώτατο Δικαστήριο 2021-03-11 el Τμήμα Νομικών Εκδόσεων, Ανώτατο Δικαστήριο SINGH v. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ κ.α., Πολιτική Έφεση Αρ. 307/2020, 11/3/2021 Δικαστική Απόφαση

ECLI:CY:AD:2021:A95

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

 

 

(Πολιτική Έφεση Αρ. 307/2020)

 

 

11 Μαρτίου, 2021

 

 

[ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, ΨΑΡΑ - ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΜΑΛΑΧΤΟΣ,

ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ - ΑΝΔΡΕΟΥ, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ/στές]

 

 

xxx SINGH

  Εφεσείων/Αιτητής,

ν.

 

                          ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ:

                      1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

                      2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ

3. ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

                          ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

 

 

                        Εφεσίβλητων/Καθ'ων η αίτηση.

 

Αίτηση Νομικής Αρωγής Αρ. 85/2020, ημερ. 7/12/20

 

Κ. Κουππαρή (κα), για τον Εφεσείοντα/Αιτητή.

 

Β. Αντωνίου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Εφεσίβλητους/Καθ'ων η  αίτηση.

 

 

 

 

 

 

ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.:  Η απόφαση είναι ομόφωνη, θα απαγγελθεί από τη Δικαστή Δημητριάδου-Ανδρέου.

 

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.: Με την παρούσα Αίτηση Νομικής Αρωγής ο Αιτητής, ο οποίος είναι αιτητής διεθνούς προστασίας, αιτείται την παραχώρηση σε αυτόν νομικής αρωγής, ώστε να εκπροσωπηθεί δια συνηγόρου στην Πολιτική Έφεση υπ' αρ. 307/2020.

 

Αντικείμενο της πιο πάνω Έφεσης, η οποία καταχωρίστηκε από τον Αιτητή δια της δικηγόρου του στις 5/11/2020, είναι η Απόφαση που εκδόθηκε στα πλαίσια της Πολιτικής Αίτησης υπ' αρ. 172/2020 για έκδοση Προνομιακού Εντάλματος Habeas Corpus, που καταχώρισε ο Αιτητής και σύμφωνα με την οποία Δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στην πρωτοβάθμια του δικαιοδοσία, απέρριψε το αίτημα του για έκδοση του αιτούμενου Προνομιακού Εντάλματος Habeas Corpus.

 

Η ευπαίδευτη συνήγορος για τη Δημοκρατία, με βάση το Σημείωμα το οποίο υπέβαλε, υποστήριξε ότι η υπό κρίση Αίτηση για παραχώρηση νομικής αρωγής για τη δευτεροβάθμια εκδίκαση Πολιτικής Αίτησης Habeas Corpus, δεν καλύπτεται από τις πρόνοιες του περί Νομικής Αρωγής Νόμου του 2002, Ν. 165(Ι)/2002, ως έχει τροποποιηθεί, και ότι, ως εκ τούτου, θα πρέπει να απορριφθεί.

Η ευπαίδευτη συνήγορος για τον Αιτητή υποστήριξε ότι το συνταγματικό δικαίωμα του Αιτητή για πρόσβαση στο Δικαστήριο υπερισχύει κάθε νομοθεσίας, και ενόψει τούτου, λαμβάνοντας υπόψη την άθλια οικονομική κατάσταση του Αιτητή, το υπό κρίση αίτημα του θα πρέπει να εγκριθεί.

 

Το ζήτημα που εγείρεται, εν προκειμένω, είναι κατά πόσο το παρόν Δικαστήριο έχει εξουσία από το Νόμο να εγκρίνει το αίτημα για παροχή νομικής αρωγής, για σκοπούς εκπροσώπησης του Αιτητή δια συνηγόρου στην Πολιτική Έφεση αρ. 307/2020. Και στην περίπτωση που δεν υπάρχει εξουσία από το Νόμο, κατά πόσο μπορεί το Δικαστήριο να ενεργήσει εκτός του πλαισίου του, με βάση άλλες συνταγματικές αρχές. Και τούτο, παρά το ότι η Αίτηση κατεχωρήθη στον Τύπο που προβλέπει ο σχετικός Νόμος.

 

Σύμφωνα με το Άρθρο 3 του Νόμου 165(Ι)/2002, οι περιπτώσεις όπου μπορεί να παραχωρηθεί δωρεάν νομική αρωγή, αναφέρονται εξαντλητικά  στα Άρθρα 4, 4Α, 5, 6, 6Α, 6Β, 6Γ, 6Δ, 6Ε και 6ΣΤ στην έκταση και υπό τους όρους που διαλαμβάνονται στον ίδιο το Νόμο.

 

Συναφώς, παρατηρούμε ότι παροχή δωρεάν νομικής αρωγής προνοείται, σύμφωνα με το Άρθρο 4 του Νόμου, σε ποινικές διαδικασίες. Στο Άρθρο 5 του Νόμου προνοείται, επίσης, η παροχή νομικής αρωγής σε «διαδικασίες για καθορισμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων», που σύμφωνα με το εδάφιο (1) του Άρθρου 5 σημαίνει, όταν πρόκειται για πολιτική διαδικασία, για τέτοια διαδικασία «που εγείρεται εναντίον της Δημοκρατίας για ζημιά που υπέστη πρόσωπο συνεπεία καθορισμένων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων», που σύμφωνα με το Άρθρο 2 του Νόμου, «σημαίνει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα οποία εκτίθενται στον Πίνακα».

 

Η διαδικασία της Αίτησης για Προνομιακό Ένταλμα Habeas Corpus θεωρείται, με βάση πάγια νομολογία, πολιτική διαδικασία και δεν συγκαταλέγεται στις προαναφερόμενες διαδικασίες για καθορισμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

 

Το 2015 ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος αρ. 165(Ι)/2002 τροποποιήθηκε με το Ν. 20(Ι)/2015 ώστε να παρέχεται δωρεάν νομική αρωγή δυνάμει του Άρθρου 6(Β)(7)(β) σε αιτητές διεθνούς προστασίας οι οποίοι υποβάλλουν αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο για την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus προς έλεγχο της νομιμότητας της διάρκειας κράτησης τους. Η εν λόγω τροποποίηση με τον τροποποιητικό Νόμο Ν. 20(Ι)/2015, όπως προκύπτει και από το προοίμιο του, έγινε ώστε να υπάρξει εναρμόνιση με τις παραγράφους 6, 9 και 10 του Άρθρου 9 της πράξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Οδηγία 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 2013 σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (αναδιατύπωση)».

 

Με βάση τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία 2013/33 και συγκεκριμένα την παράγραφο 6 του Άρθρου 9 της Οδηγίας, τα κράτη μέλη «μεριμνούν ώστε οι αιτούντες», που έχουν δικαίωμα να προσφύγουν στο Δικαστήριο για εξέταση της διάρκειας της κράτησής τους, «να έχουν πρόσβαση σε δωρεάν νομική συνδρομή και εκπροσώπηση». Η δε παράγραφος 10 του Άρθρου 9 της Οδηγίας προνοεί ότι, «οι διαδικασίες πρόσβασης σε νομική συνδρομή και εκπροσώπηση προβλέπονται από το εθνικό δίκαιο των κρατών μελών».»

 

Με βάση λοιπόν τα διαλαμβανόμενα στο Άρθρο 6Β του Νόμου προνοείται η παροχή δωρεάν νομικής αρωγής σε αιτητές και δικαιούχους διεθνούς προστασίας. Σύμφωνα με την παράγραφο (β) του εδαφίου (1), «ο όρος «αιτητής διεθνούς προστασίας» έχει την έννοια που αποδίδεται στον όρο «αιτητής» σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Προσφύγων Νόμου του 2000». Το Άρθρο 2(1) του περί Προσφύγων Νόμου του 2000[1] προνοεί ότι, ««αιτητής» σημαίνει υπήκοο τρίτης χώρας ή ανιθαγενή, ο οποίος έχει υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας». Η ιδιότητα δε αυτή ισχύει για την περίοδο από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης μέχρι τη λήψη τελικής απόφασης.

 

Καθίσταται, όμως, σαφές ότι η δωρεάν νομική αρωγή σε τέτοιες περιπτώσεις αφορά μόνο στην πρωτοβάθμια εκδίκαση προσφυγής ενώπιον Διοικητικού Δικαστηρίου, δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος και όχι στην εκδίκαση έφεσης ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Στο εδάφιο (7) του Άρθρου 6 του Νόμου[2] προνοείται, επίσης, η παροχή δωρεάν νομικής αρωγής σε αιτητές διεθνούς προστασίας οι οποίοι, μεταξύ άλλων, υποβάλλουν αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο για την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus, δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 155 του Συντάγματος, προς έλεγχο της νομιμότητας της διάρκειας κράτησης τους και «υπό την προϋπόθεση ότι η δωρεάν νομική αρωγή αφορά μόνο την πρωτοβάθμια εκδίκαση της εν λόγω αίτησης .. και όχι την εκδίκαση έφεσης ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατά δικαστικής απόφασης που εκδίδεται στα πλαίσια της εν λόγω πρωτοβάθμιας εκδίκασης .».

 

Η νομολογία του ΕΔΑΔ έχει αναγνωρίσει ότι θα πρέπει να προβλέπεται νομική αρωγή σε περιπτώσεις όπου η έλλειψη της θα καθιστούσε απρόσφορη την εξασφάλιση αποτελεσματικής πρόσβασης στη δικαιοσύνη. (Δέστε Airey v. Ireland (1979) 2 E.H.R.R. 305).  Ωστόσο, εναπόκειται στα κράτη μέλη να θεσπίζουν διαδικασίες, κατά τη δική τους επιλογή, νοουμένου ότι δεν θα είναι δυσανάλογες και αυθαίρετες και δεν θα επηρεάζουν το δικαίωμα προσφυγής στο Δικαστήριο. (Δέστε Del Sol v. France, Application no. 46800/99, 26 Feb 2002).

 

Στην υπόθεση του ΔΕΕ, Brahim Samba Diouf v. Ministre du Travail, de l' Emploi et de l' Immigration, C-69/10, επισημάνθηκε ότι η αρχή της αποτελεσματικής ένδικης προστασίας παρέχει στον πολίτη δικαίωμα πρόσβασης σε Δικαστήριο και όχι σε περισσότερους βαθμούς δικαιοδοσίας.

 

 

 

Η σχετική αναφορά έχει ως ακολούθως:

 

"The principle of effective judicial protection affords an individual a right of access to a court or tribunal but not to a number of levels of jurisdiction."

 

 

H Δημοκρατία, ενεργώντας εντός των πιο πάνω πλαισίων, προσδιόρισε τις διαδικασίες για τις οποίες μπορεί να παρασχεθεί δωρεάν νομική αρωγή στον περί Νομικής Αρωγής Νόμο. Τις έχουμε αναφέρει ανωτέρω.

 

Παρόμοια θέματα εξετάστηκαν και αποφασίστηκαν στην υπόθεση Αναφορικά με την Αίτηση του χχχχ PALIEI, Πολιτική Έφεση αρ. 317/2018, ημερ. 6/12/2018, ECLI:CY:AD:2018:A528.

 

Κατ' ακολουθίαν όλων των πιο πάνω και των προνοιών του σχετικού Νόμου, καταλήγουμε ότι δεν παρέχεται εξουσία ή διακριτική ευχέρεια στο παρόν Δικαστήριο να εγκρίνει νομική αρωγή προς όφελος του Αιτητή, για               σκοπούς εκπροσώπησης του στην Έφεση που καταχώρισε κατά της προαναφερόμενης πρωτόδικης Απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, με την οποία απερρίφθη το αίτημα του για Προνομιακό Ένταλμα Habeas Corpus.

 

Ως εκ τούτου η Αίτηση απορρίπτεται.

 

 

 

 

 

 

Τα έξοδα των μεταφραστών να καταβληθούν από τη Δημοκρατία.

 

 

 

 

 

 

 

 

Κ. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.

 

 

 

 

 

                                                Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.

                                     

 

 

 

 

Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.

 

 

 

 

                                               

Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.

 

 

 

 

 

                                                Ι. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ.