|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:DOD:2020:2
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(Έφεση αρ.6/2017)
23 Ιανουαρίου, 2020
[ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
xxxx ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Eφεσείων
και
xxxx ΕΥΓΕΝΙΟΥ
Εφεσίβλητη
_ _ _ _ _ _
Στ.Κ.Στυλιανού, για τον εφεσείοντα
Α.Ποιητής, για την εφεσίβλητη
_ _ _ _ _ _
ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Τ.Ψαρά-Μιλτιάδου.
----------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.: Οι διάδικοι υπήρξαν σύζυγοι και χώρισαν μετά από επτά χρόνια γάμου. Ο εφεσείων με αίτηση του στο Οικογενειακό Δικαστήριο Λάρνακας ζήτησε να του αποδοθεί το μερίδιο που του αναλογούσε από την αύξηση της περιουσίας της συζύγου του που σημειώθηκε μετά το γάμο, σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 14[1] του περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων Νόμου του 1991 (Ν.232/91 όπως τροποποιήθηκε από το Ν.49(Ι)/95), (ο Νόμος), Συγκεκριμένα ζητούσε από την εφεσίβλητη-καθ' ης η αίτηση να του μεταβιβάσει το 75/100 ΅ερίδιο της επί του ακινήτου ΅ε αριθ΅ό εγγραφής 0/xxx, Φ/Σχ. xx/63W2, τε΅άχιο xxx στην Αραδίππου ή το ποσό των 274.500 και 27.000 το οποίο αποτελεί τη συνεισφορά του στην απόκτηση του οικιακού εξοπλισ΅ού της κατοικίας.
Η εφεσίβλητη, κατά την πρωτόδικη διαδικασία, ζητούσε ανταπαιτητικώς, δήλωση του Δικαστηρίου ότι είναι η αποκλειστική ιδιοκτήτρια της επίδικης κατοικίας και του εξοπλισμού. Ενώ, μεταξύ άλλων, ζητούσε απόδοση ποσού «17.000 που ο εφεσείων έλαβε από το λογαριασμό της».
Οι διάδικοι, κατά την πρωτόδικη διαδικασία, είχαν δηλώσει ως παραδεκτά γεγονότα τα ακόλουθα:
1. Οι διάδικοι τέλεσαν γάμο στις 6.9.2003. Από το γάμο τους απέκτησαν ένα παιδί.
2. Η διάσταση επήλθε τον Αύγουστο του 2009.
3. Ο γάμος των διαδίκων λύθηκε το Φεβρουάριο του 2010.
4. Ο Αιτητής, κατά τη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης, εργαζόταν ως καθηγητής ηλεκτρονικών υπολογιστών στο ιδιωτικό σχολείο St. Mary's και σε άλλες σχολές και η Καθ΄ης η αίτηση ως δασκάλα στο δημόσιο.
5. Η Καθ΄ης η αίτηση απέκτησε δυνάμει δωρεάς από τη μητέρα της το οικόπεδο επί του οποίου κτίστηκε η επίδικη κατοικία στην Αραδίππου.
6. Οι διάδικοι ανήγειραν κατά τη διάρκεια του γάμου τους επί του πιο πάνω οικοπέδου την επίδικη κατοικία. Η κατοικία άρχισε να ανεγείρεται το 2005.
7. Οι διάδικοι για την ανέγερση της κατοικίας συνήψαν δάνειο στον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης ύψους £100.000. Ο αιτητής κατέβαλε προς αποπληρωμή έξι δόσεις συνολικού ύψους £3.600. Το υπόλοιπο δάνειο το αποπλήρωσε η καθ΄ης η αίτηση και οι γονείς της. Οι διάδικοι χρησιμοποίησαν επίσης για την ανέγερση της κατοικίας χρήματα τα οποία ήταν κατατεθειμένα σε κοινό λογαριασμό στον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης στον οποίο κατέθεσαν, μεταξύ άλλων, και τα λεφτά του γάμου.
8. Ο αιτητής, κατά τη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης, έκτισε φροντιστήριο σε οικόπεδο στη Λεμεσό, δωρεά από τον πατέρα του.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αξιολόγησε τη δοθείσα μαρτυρία με περισσή λεπτομέρεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι η απόφαση αποτελείται από 46 πυκνογραμμένες σελίδες. Εξήγησε για τους λόγους που παρέθεσε πως ο εφεσείων δεν υπήρξε αξιόπιστος μάρτυρας, ενώ έκρινε ως αξιόπιστη την εφεσίβλητη. Για τους λοιπούς μάρτυρες θα γίνει αναφορά μόνο εφόσον χρειαστεί για σκοπούς της εξέτασης των λόγων έφεσης.
Θα πρέπει πρωτίστως να αναφερθεί πως η αξία της γης όπου κτίστηκε η επίδικη οικοδομή δεν ενδιαφέρει γιατί υπήρξε δωρεάν των γονέων της εφεσίβλητης προς αυτή. Στην απόφαση καταγράφονται οι θέσεις των διαδίκων για το κόστος ανέγερσης της οικοδομής (σελ.35 της πρωτόδικης απόφασης) ο εφεσείων ανέφερε πως στοίχισε ΛΚ180,000, ενώ η εφεσίβλητη ΛΚ174,000. Το Δικαστήριο θεώρησε πως δεν υπήρχε μεγάλη διαφορά επί του κόστους και προχώρησε σε διατύπωση ευρήματος πως η κατοικία στοίχισε μεταξύ ΛΚ174,000-180,000. Σημειώνεται ότι η μαρτυρία εκτιμητή (Μ.Αιτ.7 - M.) επί της αξίας της οικοδομής απορρίφθηκε. Η απόρριψη αυτής της μαρτυρίας αφορά τον 6ο λόγο έφεσης. Αποτέλεσε το ακόλουθο εύρημα του Δικαστηρίου πως και οι δύο διάδικοι συνεισέφεραν στην ανέγερση της κατοικίας. Καθόρισε δε τη συνεισφορά αυτή ως εξής:
Η συνεισφορά του εφεσείοντα:
Η συνεισφορά του εφεσείοντα στην ανέγερση της κατοικίας είναι η ακόλουθη:
i. Κοινός καταθετικός £49.064
ii. Δόση Δανείου £3.600
iii. Ποσό από τον Προσωπικό Λογαριασμό
στον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης £1.610
ΣΥΝΟΛΟ: £54.274 δηλαδή 92.732
Από το ποσό των £54.274 κρίθηκε πως θα πρέπει να αφαιρεθεί το ποσό των £21.600 που ο εφεσείων πήρε από το δάνειο για δικούς του σκοπούς, επομένως η συνεισφορά του ανέρχεται στις £32.674 δηλαδή σε 55.826 και αυτό αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου.
Η συνεισφορά της εφεσίβλητης:
Η συνεισφορά της εφεσίβλητης στην ανέγερση της κατοικίας μέχρι τη διάσταση τον Αύγουστο του 2009 είναι η ακόλουθη:
i. Κοινός καταθετικός Λογαριασμός £33.783 (57.721)
ii. Δόσεις μέχρι Αύγουστο 2009 £42.040
ΣΥΝΟΛΟ: £75.823 (129.551)
Για την ανταπαίτηση το πρωτόδικο Δικαστήριο δέχτηκε τη θέση της εφεσίβλητης ότι υπήρξε μεταφορά ΛΚ10,000 από τον προσωπικό της λογαριασμό, στον προσωπικό λογαριασμό του εφεσείοντα και ότι ο τελευταίος χρησιμοποίησε το ποσό αυτό για την ανέγερση του φροντιστηρίου και ως εκ τούτου, εξέδωσε απόφαση υπέρ της εφεσίβλητης για το αντίστοιχο ποσό των ΛΚ10,000 δηλαδή 17,000 πλέον νόμιμο τόκο από 30.9.2011 ημερομηνία καταχώρησης της ανταπαίτηση. Το υπόλοιπο μέρος της ανταπαίτησης απορρίφθηκε.
Επίσης εξέδωσε απόφαση σε σχέση με την απαίτηση υπέρ του εφεσείοντα και εναντίον της εφεσίβλητης για ποσό 55,826 πλέον νόμιμο τόκο από 22.6.2011, ημερομηνία καταχώρησης της έφεσης.
Να σημειωθεί ότι η απαίτηση που αφορούσε τον οικιακό εξοπλισμό, κρίθηκε ότι δεν είχε στοιχειοθετηθεί και απορρίφθηκε.
Ενόψει του ως άνω αποτελέσματος, δηλαδή της μερικής επιτυχίας του εφεσείοντα στην απαίτηση και της μερικής επιτυχίας της εφεσίβλητης στην ανταπαίτηση, το Δικαστήριο θεώρησε ότι κάθε πλευρά θα πρέπει να επωμιστεί τα δικά της έξοδα.
Η πρωτόδικη κρίση πλήττεται με αριθμό λόγων έφεσης οι οποίοι μπορούν να καταταχθούν ως ακολούθως:
΄Οπως αναφέρθηκε πιο πάνω ο 6ος λόγος έφεσης αφορά τη μαρτυρία του εκτιμητή Μ.Α.7 Μ., αφού σύμφωνα με την πλευρά του εφεσείοντα το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη του και δεν έδωσε βαρύτητα στο ότι η μαρτυρία του δεν αμφισβητήθηκε ουσιαστικά. Και δεν έλαβε υπόψη ότι ο αναφερόμενος εκτιμητής ανέφερε ότι η μέθοδος που χρησιμοποίησε στον υπολογισμό της αγοραίας αξίας κατοικίας ήταν του κόστους κατασκευής και όχι η συγκριτική.
Ο 7ος λόγος αφορά το ότι το Δικαστήριο δεν εξέδωσε την απόφαση που επεφύλαξε εντός του χρονικού διαστήματος των 6 μηνών κατά παράβαση του ’ρθρου 30.2 του Συντάγματος και του Δ.Κ. για την έγκαιρη έκδοση αποφάσεων του 1986 (11/86).
Ο 5ος λόγος αφορά το ότι λανθασμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο επιδίκασε την ανταπαίτηση υπέρ της εφεσίβλητης το ως άνω ποσό των 17,000.
Οι λόγοι έφεσης 1-4 αφορούν τη διεργασία και τη σκέψη του Δικαστηρίου ως προς το θέμα της συνεισφοράς αυτής καθ΄εαυτής. Ο δε 8ος λόγος συναρτάται με το θέμα της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου να μην επιδικάσει έξοδα.
Ξεκινούμε την εξέταση των λόγων έφεσης από τον 6ο λόγο αφού ο λόγος αυτός αφορά αξιολόγηση μαρτυρίας. Όπως είναι γνωστό το πρωτόδικο Δικαστήριο είναι ο κατ΄εξοχήν κριτής της αξιοπιστίας των μαρτύρων. Εν προκειμένω το πρωτόδικο Δικαστήριο εξήγησε με σαφήνεια γιατί δεν μπορούσε να προσδώσει αξία στη μαρτυρία αυτή.
Αρχικά ο πυρήνας της απόρριψης της μαρτυρίας αφορούσε την ανασφάλεια που προέκυπτε ως προς τη μέθοδο που ακολούθησε για την εκτίμηση. Παρόλο που ανέφερε ότι η μέθοδος που ακολούθησε είναι η μέθοδος κόστους κατασκευής εντούτοις παρακάτω ανέφερε ότι κατέληξε στην εκτίμηση του, μεταξύ άλλων, κατόπιν ανάλυσης συγκριτικών πωλήσεων των ακινήτων της περιοχής. Αυτό σε συνάρτηση με την παράλειψη του να αναφέρει ποιες είναι αυτές οι συγκριτικές πωλήσεις όπως επίσης και το γεγονός ότι οι στατιστικές αναφορές δεν ήταν ενώπιον του Δικαστηρίου ορθά οδήγησαν το Δικαστήριο να κρίνει πως δεν μπορούσε να βασιστεί στο μάρτυρα αυτό. Δια της αντεξέτασης του Μ.Αιτ.7 και εν γένει της υπερασπιστικής γραμμής προέκυπτε πως η μαρτυρία του αμφισβητήθηκε από τον εφεσίβλητο. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο μάρτυρας δεν εισήλθε ποτέ στην επίδικη οικία ούτε γνώριζε το μέγεθος της οικοδομής. Πλήρεις εξηγήσεις επί της απόρριψης το Δικαστήριο δίδει στις σελ.36-39. Ο λόγος έφεσης 6 απορρίπτεται.
Ο 7ος λόγος έφεσης δεν μπορεί επίσης να επιτύχει γιατί παρά το ότι όντως παρατηρείται μια μικρή απόκλιση από τον καθορισμένο από το διαδικαστικό χρόνο έκδοσης της αίτησης (η απόφαση εξεδόθη 7.5 μήνες μετά την επιφύλαξη αντί μέχρι 6, ως προνοεί ο Κανονισμός), η διατύπωση του λόγου έφεσης δεν προβάλλει οτιδήποτε συγκεκριμένο που να καταδεικνύει έστω και κατ΄ελάχιστον ότι το Δικαστήριο ενόψει του χρόνου που έχει περάσει δεν μπόρεσε να ασκήσει το έργο αξιολόγησης και της δικανικής του κρίσης ορθά. (Βλ. Kέστα κ.ά. ν. Τράπεζα Κύπρου, Πολ.εφ.234/12, 26.3.2018, ECLI:CY:AD:2018:A130).
Ο 5ος λόγος έφεσης που αφορά την επιδίκαση του ποσού των ΛΚ10,000 επί της ανταπαίτησης είναι εντελώς αβάσιμος αφού καταδεικνύεται από τη μαρτυρία ότι ο ίδιος ο εφεσείων πιεζόμενος στην αντεξέταση του παραδέχτηκε ότι έλαβε αυτό το ποσό από το λογαριασμό της συζύγου του για ανέγερση του φροντιστηρίου του (βλ.45 και 46 σελίδα).
Οι υπόλοιποι λόγοι μπορούν να εξεταστούν ως ενότητα καθότι έχουν κοινό πυρήνα τον τρόπο σκέψης του Δικαστηρίου αναφορικά με τη συνεισφορά.
Εν προκειμένω, με δεδομένη την ιδιοκτησία του ακινήτου ένεκα δωρεάς της μητέρας και ως εκ τούτου αποκλεισμού της αξίας της γης από τη συνεισφορά, το Δικαστήριο με βάση τη μαρτυρία που αποδέχτηκε, θεώρησε ορθό να προχωρήσει με γνώμονα την πραγματική συνεισφορά των διαδίκων επί της κατασκευής της επίδικης οικοδομής. Τα στοιχεία στο λογαριασμό για τα οποία γίνεται αναφορά πρωτοδίκως σε συνδυασμό με τη μαρτυρία ιδίως της εφεσίβλητης που το Δικαστήριο θεώρησε ως αξιόπιστη, ήσαν ικανοποιητικά για να εξάξει - ας μας επιτραπεί ο όρος - σχεδόν μαθηματικά τα συμπεράσματα του. Για το παράπονο του εφεσείοντα ως προς το τελικό ποσό συνεισφοράς δεν μπορούμε να μη συμφωνήσουμε πλήρως με το πρωτόδικο Δικαστήριο. Το συνολικό ποσό στο οποίο καταλήγει είναι ΛΚ54,274.00 για τον εφεσείοντα και ΛΚ75,823.00 για την εφεσίβλητη, δηλαδή συνολικό ποσό ΛΚ130,097.00. Σ΄αυτό το ποσό πρέπει να προστεθούν τα ποσά που αναφέρονται στην απόφαση ότι πληρώθηκαν μετά τη διάσταση των διαδίκων δηλαδή το ποσό ΛΚ69,016.00. Συνεπώς στα ποσά της συνεισφοράς πρέπει να προστεθούν αυτά τα ποσά για να εξευρεθεί το συνολικό κόστος κατασκευής ήτοι ΛΚ177,516.00.
Μέμφεται η πλευρά του εφεσείοντα το πρωτόδικο Δικαστήριο επί τω ότι δεν εφάρμοσε το άρθρο 14 ανωτέρω, αλλά ούτε και τις νομολογιακές αρχές με αφετηρία την κλασσική αυθεντία Ορφανίδης ν. Ορφανίδης (1998)1 Α.Α.Δ. 179, αλλά και επόμενες[2], αφού δεν προέβη αυστηρά σε αρχικό εύρημα αύξησης της περιουσίας και μετά να υπολογίσει τη συνεισφορά.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες και με βάση τη μαρτυρία που αποδέχτηκε έκρινε ως μόνη ασφαλή διέξοδο την εξεύρεση του κόστους κατασκευής και την πραγματική συνεισφορά του κάθε συζύγου μέχρι την ημερομηνία της διάστασης. Με όλο το σεβασμό στα επιχειρήματα της πλευράς του εφεσείοντα, η ίδια η πορεία της διαδικασίας και η αποδεκτή μαρτυρία δεν έδινε άλλη ευχέρεια στο πρωτόδικο Δικαστήριο το οποίο με βάση τα δεδομένα που είχε ενώπιον του, λειτούργησε στα ορθά και θεμιτά πλαίσια για να επιλύσει τα επίδικα θέματα, όπως εντέλει προβλήθηκαν ενώπιον του. Εξάλλου τα κονδύλια αναφορικά με τον εξοπλισμό ή με το γκαράζ που επικαλείτο ο εφεσείων δεν έχουν υπόβαθρο να μας απασχολήσουν αφού η μαρτυρία του κρίθηκε μη αξιόπιστη και απορρίφθηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο. Εν τελευταία αναλύσει, αν και δεν διατυπώνεται σαφώς στην πρωτόδικη απόφαση, η αύξηση της περιουσίας της εφεσίβλητης στο συγκεκριμένο ακίνητο, πραγματικώς αποδείχτηκε πως ο εφεσείων συνεισέφερε το πιο πάνω ποσό. Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη πως τα έξοδα κατασκευής συνεχίστηκαν και μετά τη διάσταση, ως ανωτέρω εξηγήθηκε. Αδίκως λοιπόν παραπονείται η πλευρά του εφεσείοντα και οι προς τούτο αιτιάσεις του δεν μπορούν να επιτύχουν. Συνεπώς, οι λόγοι έφεσης 1-4 απορρίπτονται.
Παραμένει να εξεταστεί ο 8ος και τελευταίος λόγος έφεσης ο οποίος αφορά την εισήγηση της πλευράς του εφεσείοντα ότι το Δικαστήριο λανθασμένα άσκησε τη διακριτική του εξουσία, αποφασίζοντας όπως η κάθε πλευρά επωμιστεί τα δικά της έξοδα. Ο πυρήνας αυτής της θέσης έγκειται στο γεγονός ότι το ποσό που επιδικάστηκε υπέρ του εφεσείοντα, είναι κατά πολύ μεγαλύτερο του ποσού που επιδικάστηκε επ΄ωφελεία της εφεσίβλητης. Είναι ορθό ότι η αποστέρηση επιτυχόντα εφεσείοντα χωρίς αποχρώντα λόγο πρέπει επαρκώς να αιτιολογείται. (Βλ. Θρασυβούλου ν. Αrto Estates Ltd (1993)1 A.A.Δ. 12). ΄Ηταν απόλυτα θεμιτό στο πρωτόδικο Δικαστήριο να λάβει υπόψη την μερική επιτυχία και συνακόλουθα την μερική αποτυχία των διαδίκων στην απαίτηση και ανταπαίτηση αυτών. Όμως όφειλε να λάβει υπόψη σε κάποιο βαθμό το γεγονός ότι το ποσό που επιδικάστηκε υπέρ του εφεσείοντα ήταν σχεδόν τριπλάσιο απ΄αυτό που επιδικάστηκε στην εφεσίβλητη. Η παράλειψη αυτή καθιστά πλημμελή την πρωτόδικη κρίση επί των εξόδων. Θεωρούμε ότι η επιδίκαση του 1/3 των εξόδων επί της απαίτησης υπέρ του εφεσείοντα θα ήταν ορθή επιλογή και με αυτή τη λογική θα προχωρήσουμε στην επιδίκαση των σχετικών εξόδων.
Είναι λοιπόν η κατάληξη μας, με βάση τα πιο πάνω ότι η έφεση πρέπει να απορριφθεί εκτός από τον 8ο λόγο, που αφορά στα έξοδα. Ως εκ της εν μέρει επιτυχίας του 8ου λόγου έφεσης που αφορά μόνο το θέμα των εξόδων και της αποτυχίας όλων των υπολοίπων λόγων έφεσης, θεωρούμε ότι η έφεση πρέπει να απορριφθεί, πλην όμως με συνολικό ποσό εξόδων τόσο πρωτόδικα όσο και κατ΄έφεση υπέρ του εφεσείοντα εκ 2,000 πλέον ΦΠΑ εάν υπάρχει.
ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ.
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.
ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.
[1] 14.(1) Σε περίπτωση που ο γά΅ος λυθεί ή ακυρωθεί, ή σε περίπτωση διάστασης των συζύγων, και η περιουσία του ενός συζύγου έχει αυξηθεί, ο άλλος σύζυγος, εφόσο συνέβαλε ΅ε οποιοδήποτε τρόπο στην αύξηση αυτή, δικαιούται να εγείρει αγωγή στο ∆ικαστήριο και να απαιτήσει την απόδοση του ΅έρους της αύξησης το οποίο προέρχεται από τη δική του συ΅βολή.
(2) Η συνεισφορά του ενός συζύγου στην αύξηση της περιουσίας του άλλου τεκ΅αίρεται ότι ανέρχεται στο ένα τρίτο της αύξησης, εκτός αν αποδειχθεί ΅εγαλύτερη ή ΅ικρότερη συνεισφορά.
(3) Στην αύξηση της περιουσίας των συζύγων δεν υπολογίζεται ό,τι αυτοί απέκτησαν:
(α) Από δωρεά, κληρονο΅ιά, κληροδοσία ή, άλλη χαριστική αιτία.
(β) ΅ε διάθεση περιουσίας που αποκτήθηκε ΅ε τις αναφερό΅ενες στην παράγραφο (α) αιτίες.
[2] Θεωρή ν. Χρυσοστόμου (2003)1 Α.Α.Δ. 386, Γεωργίου ν. Γεωργίου, (2010)1 ΑΑΔ 138, Pashkovskiy v. Pashkovskayia, (2011)1 Α.Α.Δ. 657, Κυριάκου ν. Παυλιντήρη, (2011)1 Α.Α.Δ. 1867.