|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2019:A110
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ. 55/2012)
27 Μαρτίου, 2019
[ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
xxx ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ,
Εφεσείων/Ενάγων,
ΚΑΙ
xxx ΛΟΙΖΙΔΟΥ,
Εφεσίβλητη/Εναγόμενη.
_ _ _ _ _ _
Ο Εφεσείων εμφανίζεται προσωπικά.
Καμία εμφάνιση, για την Εφεσίβλητη.
_ _ _ _ _ _
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου
θα δοθεί από την Σταματίου, Δ.
_ _ _ _ _ _
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.: Με την παρούσα έφεση αμφισβητείται η ορθότητα της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας με την οποία απορρίφθηκε η αγωγή του εφεσείοντα, με την οποία αξίωσε αποζημιώσεις για ζημιές που προκλήθηκαν στο αυτοκίνητό του από πτώση μπετόν από το μπαλκόνι του διαμερίσματος της εφεσίβλητης.
Σύμφωνα με τις δικογραφημένες θέσεις του εφεσείοντα, ο εφεσείων-ενάγων κατά τον επίδικο χρόνο ήταν ιδιοκτήτης και κάτοχος του πρώτου ορόφου της πολυκατοικίας η οποία ευρίσκεται επί της λεωφόρου xxx αρ. xx στη Λευκωσία, ενώ η εφεσίβλητη ήταν ιδιοκτήτρια του διαμερίσματος αρ. xxx στον τρίτο όροφο της ίδιας πολυκατοικίας.
Στις 16.8.2004 ο εφεσείων είχε σταθμεύσει το αυτοκίνητό του με αριθμούς εγγραφής Κxxxx6 στο χώρο στάθμευσης μπροστά στην πιο πάνω πολυκατοικία και έπεσε πάνω σε αυτό κομμάτι ή κομμάτια από μπετόν, προκαλώντας σε αυτό ζημιές, το κόστος των οποίων ανήλθε στο ποσό των ΛΚ1.577,80. Για τη ζημιά ο εφεσείων ισχυρίστηκε ότι ευθύνεται ο ιδιοκτήτης του μέρους της πολυκατοικίας από την οποία έπεσε το μπετόν στο αυτοκίνητό του. Παραθέτουμε αυτούσιες τις παραγράφους 4 μέχρι 6 της έκθεσης απαίτησης:
«4) Το κομμάτι μπάζου έπεσε από την οροφή του μπαλκονιού ή της βεράντας του διαμερίσματος στον 3ο ή 4ο όροφο της πολυκατοικίας και άρα ανάλογα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του σημείου από το οποίο έπεσε το μπάζο φέρει ευθύνη ο αντίστοιχος ιδιοκτήτης.
5) Διαζευκτικά αν το μπάζο που προκάλεσε τη ζημιά, έπεσε από κοινόκτητο σημείο της πολυκατοικίας ευθύνη φέρουν όλοι ανεξαιρέτως οι ιδιοκτήτες της πολυκατοικίας.
6) Η ζημιά προκλήθηκε από την παράλειψη ή μη επαρκή συντήρηση της πολυκατοικίας, πράξη ή παράλειψη που ισοδυναμεί με αμέλεια.»
Η εφεσίβλητη-εναγομένη, ενώ καταχώρισε σημείωμα εμφάνισης δια δικηγόρου και υπεράσπιση, δεν εμφανίστηκε κατά την ακρόαση της υπόθεσης. Ο ενάγων, ο οποίος χειρίστηκε μόνος του την υπόθεση, κατέθεσε ο ίδιος ως μάρτυρας και κάλεσε τον Γ. Τ. (ΜΕ1), αρχιτέκτονα, ο οποίος υπηρετεί στις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου Λευκωσίας, ως μάρτυρα.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του ΜΕ1, οι Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου Λευκωσίας «διεπίστωσαν αποκόλληση σοβάδων σε εξωτερικά μέρη της πολυκατοικίας, γεγονός που καθιστούσε την οικοδομή επικίνδυνη για τη δημόσια ασφάλεια». Οπότε ο Δημοτικός Γραμματέας απεύθυνε επιστολή προς τη διαχειριστική επιτροπή της πολυκατοικίας, ημερομηνίας 13.9.2004, στην οποία επισημαίνει ότι «παρουσιάζονται αποκολλήσεις σοβάδων κάτω από τους προβόλους των βεράντων όπου υπάρχουν σημεία με εκτεθειμένα σίδερα. Απουσιάζουν οι υδρορροές από τις βεράντες». Παράλληλα, κάλεσε τη διαχειριστική επιτροπή όπως προβεί άμεσα σε επιδιορθώσεις. Κατά την ακροαματική διαδικασία κατατέθηκαν επίσης φωτογραφίες που έλαβε ο ΜΕ1, όπου διαφαίνεται ότι το μπαλκόνι του διαμερίσματος το οποίο ευρίσκεται στον 4ο όροφο της πολυκατοικίας, το οποίο αποτελεί επίσης την οροφή της βεράντας του διαμερίσματος το οποίο ευρίσκεται στον 3ο όροφο, παρουσιάζει το μεγαλύτερο πρόβλημα. Ο ίδιος μάρτυρας ανέφερε πως ο προβολός των βεράντων αποτελεί μέρος του σκελετού της οικοδομής και συγκεκριμένα μέρος της πλάκας.
Ο εφεσείων, στη γραπτή του δήλωση, υιοθέτησε την έκθεση απαίτησης και ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι «.λόγω αμελών πράξεων και/ή παραλείψεων της εναγομένης, ως ιδιοκτήτριας και/ή κατόχου του διαμερίσματος xxx της πολυκατοικίας επί της Λεωφ. xxx αρ. χχ Λ/σίας να συντηρεί επαρκώς τούτο, κομμάτι μπάζου έπεσε από αυτό επί του νομίμως σταθμευμένου οχήματος μου υπό στοιχεία Kxxxx6 κάτω από το εν λόγω διαμέρισμα και προκάλεσε σε τούτο ζημίαν.»
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή, αφού έκρινε ότι «ο ιδιοκτήτης και κάτοχος μονάδας κοινόκτητης οικοδομής δεν ευθύνεται προσωπικώς έναντι του ιδιοκτήτη και κατόχου άλλης μονάδας της οικοδομής αυτής για ζημία την οποία αυτός υπέστη εάν η ζημία πηγάζει από μέρος της κοινόκτητης οικοδομής το οποίο δεν ανήκει στην αποκλειστική ιδιοκτησία του (πρώτου) αλλά αποτελεί αντικείμενο κοινής ιδιοκτησίας/χρήσης. Αντικείμενο κοινής ιδιοκτησίας/χρήσης αποτελεί και ο σκελετός μιας κοινόκτητης οικοδομής, αναπόσπαστο μέρος του οποίου αποτελεί η πλάκα μεταξύ των δύο ορόφων.» Το Δικαστήριο διευκρίνισε, με αναφορά σε νομολογία, πως τέτοια προσωπική ευθύνη θα είχε ο ιδιοκτήτης και κάτοχος μονάδας κοινόκτητης οικοδομής μόνον εάν ο ίδιος επεδείκνυε συγκεκριμένη αμελή ενέργεια ή αμελή παράλειψη, κάτι το οποίο, όμως, η έκθεση απαίτησης δεν περιέχει. Περαιτέρω, έκρινε πως δεν παρουσιάσθηκε μαρτυρία από τον ενάγοντα, η οποία να τείνει να αποδείξει πως η παράλειψη της εν λόγω συντήρησης οφείλεται σε αμελή παράλειψη εκ μέρους της εναγομένης.
Με δύο λόγους έφεσης ο εφεσείων αμφισβητεί την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης. Με τον πρώτο λόγο έφεσης προβάλλει ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο αντινομικά έλαβε υπόψη την υπεράσπιση της εναγομένης/εφεσίβλητης, διότι δεν παρουσιάστηκε κατά την ακροαματική διαδικασία, παρά μόνο καταχώρησε σημείωμα εμφάνισης και έκθεση υπεράσπισης δια του δικηγόρου της.
Ο λόγος έφεσης δεν ευσταθεί. Το πρωτόδικο Δικαστήριο αναφέρθηκε ρητά στην απόφασή του ότι οι ισχυρισμοί που προβάλλονται με την υπεράσπιση της εφεσίβλητης δεν θα εξεταστούν. Παρατίθεται αυτούσιο το σχετικό απόσπασμα από την απόφαση:
«Η εναγομένη κατεχώρισε σημείωμα εμφάνισης δια δικηγόρου καθώς και υπεράσπιση. Παρέλειψε, όμως, να εμφανισθεί κατά την ακρόαση της αγωγής. Συνεπώς, όσα αυτή ισχυρίζεται στην υπεράσπισή της δεν θα εξετασθούν (δείτε, για ανάλογη εφαρμογή, Αριστείδου ν. Συνεργατικής Πιστωτικής Εταιρείας Στροβόλου (2004) 1 (Γ) ΑΑΔ 1891, 1893).»
Περαιτέρω, δεν έχουμε εντοπίσει στην πρωτόδικη απόφαση οποιαδήποτε αναφορά στους ισχυρισμούς της εφεσίβλητης που περιλαμβάνονται στην υπεράσπισή της.
Με το δεύτερο λόγο έφεσης ο εφεσείων προβάλλει πως, με βάση την προσαχθείσα μαρτυρία, απέδειξε την αξίωσή του και, συνεπώς, το πρωτόδικο Δικαστήριο θα έπρεπε να εκδώσει απόφαση εναντίον της εναγομένης. Ειδικότερα, ισχυρίζεται ότι λανθασμένα το Δικαστήριο αποδέχτηκε τη μαρτυρία του αρχιτέκτονα των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Λευκωσίας (ΜΕ1), σύμφωνα με την οποία ο πρόβολος της βεράντας της εναγομένης αποτελεί μέρος του σκελετού της πλάκας για την οποία είναι υπεύθυνη η διαχειριστική επιτροπή. Συνεπώς, η επιστολή του Δημοτικού Γραμματέα του Δήμου Λευκωσίας, ημερομηνίας 13.9.2004, (Τεκμήριο 1) προς τη διαχειριστική επιτροπή δεν έπρεπε να ληφθεί υπόψη. Περαιτέρω, από τη μαρτυρία του ΜΕ1 δεν προέκυψε ότι το συγκεκριμένο κομμάτι που έπεσε στο αυτοκίνητο ήταν από τον πρόβολο ή όχι της συγκεκριμένης βεράντας, ούτε χαρακτήρισε τον πρόβολο ως μέρος της οροφής της βεράντας.
Ο εφεσείων, περαιτέρω, υποστηρίζει ότι η νομολογία στην οποία στηρίχθηκε η πρωτόδικη απόφαση (Δημοσθένους ν. Γεωργίου κ.α. (2001) 1 ΑΑΔ 1968 και Kiddle v. City Business Premises Ltd [1942] 1 K.B. 269) διαφοροποιείται από την παρούσα, καθότι εκεί, η διαφυγή νερού από σωλήνες που βρίσκονταν εντός της πλάκας του κτηρίου ήταν απρόβλεπτη, σε αντίθεση με την παρούσα, όπου η κατάσταση ήταν ορατή και, συνεπώς, υπάρχει αμέλεια. Οι δε βεράντες των διαμερισμάτων δεν αποτελούν μέρος της κοινόκτητης κοινόχρηστης οικοδομής, καθότι αυτό θα αντίβαινε στο ιδιοκτησιακό καθεστώς και το άρθρο 38ΣΤ(1) του Νόμου 6(Ι)/1993. Σύμφωνα δε με το άρθρο 38Η(1), του Κεφ. 224, αποκλειστική ευθύνη για τις βεράντες έχει ο ιδιοκτήτης και κάτοχος της μονάδας, πράγμα το οποίο συνάδει με την απόφαση του Αρείου Πάγου στην 1223/2012, στην οποία μας παρέπεμψε.
Επίσης, σύμφωνα με τον εφεσείοντα, το πρωτόδικο Δικαστήριο παρέλειψε να εξετάσει την εφαρμογή της αρχής res ipsa loquitur, ανεξάρτητα αν αυτή η αρχή είχε δικογραφηθεί στην έκθεση απαίτησής του ή όχι (Φιλίππου κ.α. ν. Τσολάκη (2006) 1Β ΑΑΔ 1188, Κώστα κ.α. ν. Δημητρίου κ.α. (2009) 1ΑΑΔ 1073, Πολυξένη Τομαρίδου-Ηλιάδου ν. Δήμου Πάφου, ΠΕ 355/2011, ημερομηνίας 24.3.2017, ECLI:CY:AD:2017:A109). Εσφαλμένα δε το Δικαστήριο μετέθεσε το βάρος απόδειξης στους ώμους του εφεσείοντα, αξιώνοντας εκ μέρους του τη δικογράφηση λεπτομερειών αμέλειας της εναγομένης (Achilleas Morides v. Chrystalla Ioannou (1973) 1 CLR 117). Οπότε, όπου ο ενάγων δεν γνωρίζει τα αίτια που προκάλεσαν τη ζημιά, απαλλάσσεται του βάρους απόδειξης θεμελίωσης αμέλειας εναντίον του εναγομένου από τη στιγμή που τα αίτια πρόκλησης της ζημιάς βρίσκονταν υπό τον πλήρη έλεγχο του τελευταίου (βλ. Lloyde v. West Midland Gas Board [1971] 2 All ER 1240).
Τέλος, κατά τον εφεσείοντα, ούτε το ζήτημα της ευθύνης για την πρόκληση της ζημιάς εξετάστηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο υπό το πρίσμα των προνοιών του άρθρου 52 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148, ενώ υπάρχει μαρτυρία, στη βάση της οποίας θα μπορούσε να καθοριστεί ότι η εναγομένη ήταν ο κάτοχος της ιδιοκτησίας από την οποία έγινε η διαφυγή και είχε την ευθύνη συντήρησης του μέρους εκείνου της ιδιοκτησίας της που, εν τέλει, προκάλεσε τη ζημιά.
Κατ΄ αρχήν, πρέπει να σημειωθεί ότι, λόγω της μη εμφάνισης της εναγομένης κατά την ακρόαση της υπόθεσης, ο εφεσείων προχώρησε σε απόδειξη στα πλαίσια της οποίας κάλεσε ως μάρτυρα τον ΜΕ1. Δεν θεωρούμε ότι είναι ορθό να αμφισβητείται η αξιοπιστία του μάρτυρα από τον ίδιο το διάδικο που τον κάλεσε. Παρά ταύτα, θα εξετάσουμε τους ισχυρισμούς του εφεσείοντα όπως διατυπώθηκαν από τον ίδιο.
Το άρθρο 38Η, του Κεφ. 224, στο οποίο παραπέμπει και ο εφεσείων, αναφορικά με την έκταση της μονάδας, εν προκειμένω του διαμερίσματος, αναφέρει τα ακόλουθα:
«Η έκταση μονάδας αποτελείται από τον καλυμμένο χώρο που περικλείεται από τους εξωτερικούς τοίχους της ΅ονάδας και σ' αυτή περιλα΅βάνονται και οι καλυμμένες και ακάλυπτες βεράντες και οι καλυμμένοι και ακάλυπτοι εξώστες της ΅ονάδας. Σε περίπτωση κοινών τοίχων ΅εταξύ ΅ονάδων ή ΅εταξύ ΅ονάδας και κοινόκτητης ιδιοκτησίας η έκταση των τοίχων αυτών θα κατανέ΅εται εξίσου ΅εταξύ των ΅ονάδων που συνορεύουν ή ΅εταξύ της ΅ονάδας και της κοινόκτητης ιδιοκτησίας, ανάλογα ΅ε την περίπτωση.
(2) Η έκταση της ΅ονάδας πρέπει να αναγράφεται στο πιστοποιητικό εγγραφής της ΅ονάδας».
Το άρθρο 38Δ, του Κεφ. 224, αναφέρει τα ακόλουθα:
«Τηρουμένων των διατάξεων του Μέρους αυτού, ο κύριος κάθε μονάδας μπορεί να προβεί σε μετατροπές, προσθήκες ή επιδιορθώσεις στη μονάδα του, νοουμένου ότι -
(α) .
(β) .
(γ) δεν επηρεάζουν ΅ε οποιοδήποτε τρόπο τους τοίχους που υποστηρίζουν την κοινόκτητη οικοδο΅ή, τους εξωτερικούς τοίχους της κοινόκτητης οικοδο΅ής ή οποιοδήποτε τ΅ή΅α του σκελετού της κοινόκτητης οικοδο΅ής ή δεν θέτουν ΅ε οποιοδήποτε τρόπο σε κίνδυνο την ασφάλεια ή δεν αλλοιώνουν την εξωτερική ε΅φάνιση της κοινόκτητης οικοδο΅ής σύ΅φωνα ΅ε τα όσα προβλέπονται στους Κανονισ΅ούς».
Από την πιο πάνω παράγραφο προκύπτει ότι η εφεσίβλητη δεν δικαιούτο να προβεί σε επιδιορθώσεις στα επίμαχα σημεία, καθότι ήταν ζήτημα το οποίο ενέπιπτε ενδεχομένως στην αρμοδιότητα της διαχειριστικής επιτροπής. Συνεπώς, δεν διαπιστώνεται αμέλεια από μέρους της εφεσίβλητης και, σε αντίθεση με τα επικαλούμενα από τον εφεσείοντα, είναι ορθή η παραπομπή του πρωτόδικου Δικαστηρίου στη Δημοσθένους ν. Γεωργίου κ.α. (2001) 1Γ ΑΑΔ 1968.
Το άρθρο 38ΣΤ(1), στο οποίο παραπέμπει ο εφεσείων, δεν τυγχάνει εφαρμογής εν προκειμένω. Αφορά σε «περιορισμένη κοινόκτητη ιδιοκτησία», η οποία αν εγγραφεί ως τέτοια, παραχωρείται για αποκλειστική χρήση της μονάδας. Διευκρινίζεται ξανά πως για τον προσδιορισμό της έκτασης της μονάδας, τα όριά της δηλαδή, υπολογίζονται και οι βεράντες κλπ, με το δικαίωμα στις επιδιορθώσεις επ' αυτών να διατηρείται στη διαχειριστική επιτροπή.
Η παραπομπή από τον εφεσείοντα στην απόφαση του Αρείου Πάγου 1223/2012 δεν βοηθά, καθότι εκδόθηκε στηριζόμενη σε διαφορετική νομοθετική βάση.
Ενόψει των πιο πάνω, δεν εντοπίζεται οτιδήποτε μεμπτό στην αποδοχή της μαρτυρίας του αρχιτέκτονα του Δήμου ως ορθής.
Ο εφεσείων προβάλλει αντιφατικά επιχειρήματα αφού, από τη μια, υποστηρίζει πως η εφεσίβλητη ευθύνεται για την προκληθείσα σ' αυτόν ζημιά, λόγω των σοβάδων που κατέρρευσαν από τη βεράντα της, ενώ, από την άλλη, ισχυρίζεται ότι από τη μαρτυρία του ΜΕ1 δεν προέκυψε ότι το συγκεκριμένο κομμάτι που έπεσε στο αυτοκίνητο ήταν από τον πρόβολο ή όχι της συγκεκριμένης βεράντας, ούτε χαρακτήρισε τον πρόβολο ως μέρος της οροφής της βεράντας.
Τονίζουμε εδώ το απαράδεκτο πως, ενώ ο ίδιος ο εφεσείων με το δικόγραφό του, το οποίο παραθέσαμε πιο πάνω, παρουσιάζει, ως φέρων την ευθύνη, διαζευκτικά τον «αντίστοιχο ιδιοκτήτη», είτε θεωρηθεί ότι ο σοβάς έπεσε από την οροφή του μπαλκονιού του διαμερίσματος στον τρίτο όροφο, είτε από τη βεράντα του τέταρτου ορόφου, εν τούτοις, στρέφεται κατά απόλυτο τρόπο εναντίον της εφεσίβλητης.
Ενόψει των πιο πάνω, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως ο εφεσείων απέτυχε να αποδείξει το συμβάν που οδήγησε στην πρόκληση της ισχυριζόμενης ζημιάς (βλ. Χατζηπαύλου ν. 1. Ιντζιρτζιάν κ.α. (2004) 1Β ΑΑΔ 1278) και, συνεπώς, δεν υπήρχε περιθώριο για το πρωτόδικο Δικαστήριο να εξετάσει το ενδεχόμενο εφαρμογής του κανόνα res ipsa loquitur. Περαιτέρω, δεν κατέδειξε ότι το συμβάν τελούσε υπό τον αποκλειστικό έλεγχο της εφεσίβλητης (βλ. Αθανασίου κ.α. ν. Κουνούνη (1997) 1Β ΑΑΔ 614) εναντίον της οποίας και μόνο ήγειρε την αγωγή.
Για τους πιο πάνω λόγους, ούτε ο δεύτερος λόγος έφεσης ευσταθεί.
Η έφεση απορρίπτεται. Λόγω του ότι οι εφεσίβλητοι δεν εμφανίστηκαν στη διαδικασία, δεν εκδίδουμε οποιαδήποτε διαταγή ως προς τα έξοδα.
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.
ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.
ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Δ.
/ΧΤΘ