|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2017:A466
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ. 254/2015)
18 Δεκεμβρίου 2017
[Α.Ρ. ΛΙΑΤΣΟΣ, Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΔΔ]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΜΑΡΑΓΔΑ ΣΥΓΓΕΛΛΟΥ, ΤΕΩΣ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΜΥΘΟΥ
Αποβιώσασα
ΚΑΙ
1. ΠΑΝΙΚΟΥ Γ. ΛΟΪΖΟΥ, ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΜΕΣΟ
2. ΓΑΒΡΙΕΛΛΑΣ ΣΥΓΓΕΛΛΟΥ, ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ
Εφεσειόντων/Αιτητών
--------------
Αλεξ. Ταλιαδώρος με Δ.Μ. Γεωργιάδη (κα) για Κ. Χρυσοστομίδη & Σία ΔΕΠΕ και Μ.Α. Χαρτσιώτη & Σία ΔΕΠΕ
--------------
ΛΙΑΤΣΟΣ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον
Τ.Θ. Οικονόμου, Δ.
--------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Η αποβιώσασα Σμαράγδα Σύγγελλου άφησε διαθήκη αναφορικά με την περιουσία της στην Κύπρο ορίζοντας ως εκτελεστές της διαθήκης τον Πανίκο Γ. Λοϊζου από τη Λεμεσό και τη Γαβριέλλα Σύγγελλου από την Αγγλία, νυν εφεσείοντες.
Η αίτηση των εφεσειόντων για επικύρωση της διαθήκης και παραχώρηση της διαχείρισης της περιουσίας σ΄αυτούς ως εκτελεστές (Αίτηση Επικύρωσης Διαθήκης υπ΄αρ. 450/2008, Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού) ανεκόπη με caveat εκ μέρους ενός των κληροδόχων και κληρονόμων. Ακολούθησε αγωγή του τελευταίου με την οποία αμφισβητήθηκε η διαθήκη για τυπικούς και ουσιαστικούς λόγους, η οποία απερρίφθη. Εκκρεμεί έφεση.
Μετά την απόρριψη της αγωγής, επανήλθε το αρχικό ως άνω αίτημα των εφεσειόντων, το οποίο όμως ο αρμόδιος Πρωτοκολλητής επικαλούμενος τρεις λόγους το απέρριψε.
Ο πρώτος λόγος ανετράπη από το Δικαστή ενώπιον του οποίου τέθηκε η απόφαση του Πρωτοκολλητή προς αναθεώρηση στα πλαίσια του άρθρου 24 του περί Διαχειρίσεως Κληρονομιών Αποθανόντων Νόμου, Κεφ. 189 («Έφεση κατά της άρνησης Πρωτοκολλητή Επικύρωσης Διαθηκών»). Οι άλλοι δύο λόγοι έγιναν δεκτοί και ο Δικαστής απέρριψε την έφεση/αίτηση.
Ως εκ των άνω, αντικείμενο της παρούσας έφεσης με την οποία προσβάλλεται η εν λόγω απόφαση του Δικαστηρίου είναι η ορθότητα της αναθεώρησης ως ορθών των δύο λόγων για τους οποίους ο Πρωτοκολλητής είχε απορρίψει το αίτημα των εφεσειόντων. Οι δύο αυτοί λόγοι, όπως καταγράφτηκαν από τον Πρωτοκολλητή στην απορριπτική απάντησή του είναι οι ακόλουθοι:
«β) Με βάση τη σχετική Νομοθεσία και Κανονισμούς, ιδία του άρθρου 18 του Κεφ. 189, οι εκτελεστές θα πρέπει να μην διαμένουν εκτός της δικαιοδοσίας και στη δική σας περίπτωση η Γαβριέλα Σύγγελου διαμένει στο Ηνωμένο Βασίλειο.
γ) Με βάση τον Κανονισμό 11 των περί Διαχειρίσεως Περιουσιών Κανονισμών του 1955, κάθε αίτησης για Επικύρωση Διαθήκης θα πρέπει να συνοδεύεται από Ένορκο Δήλωση του κανονομαζόμενου εκτελεστή. Στη δική σας περίπτωση η μία εκ των κατονομαζόμενων εκτελεστών ουδέποτε προέβηκε σε Ένορκο Δήλωση.»
Η διαμονή της εκτελέστριας στο εξωτερικό
Οι εφεσείοντες ισχυρίζονται ότι η αντίληψη πως το άρθρο 18 αποκλείει ως εκτελεστές πρόσωπα που διαμένουν στο εξωτερικό είναι νομικά εσφαλμένη. Συμφωνούμε με την εισήγηση και εν πολλοίς με τα επιχειρήματα που προέβαλαν οι ευπαίδευτοι δικηγόροι τους.
Υπάρχουν τρεις τρόποι παραχώρησης διαχείρισης που αντανακλούνται στους τρεις τύπους παραχωρητηρίων που προβλέπονται από τον Καν. 35 του περί Διαχειρίσεως Περιουσιών Αποβιωσάντων Διαδικαστικού Κανονισμού 1955 (1/1955).
(α) Όταν ο αποβιώσας καταλείπει διαθήκη ορίζοντας εκτελεστή, ο τελευταίος ζητά παραχωρητήριο της διαχείρισης της περιουσίας ως εκτελεστής το οποίο εμπεριέχει και επικύρωση της διαθήκης (Grant of Probate, Form 14).
(β) Όταν υπάρχει διαθήκη, αλλά δεν ορίζεται εκτελεστής σε αυτή ή συντρέχουν κάποιοι άλλοι λόγοι ώστε να μην υπάρχει εκτελεστής ή κατάλληλος εκτελεστής, τότε μπορεί να παραχωρηθούν «Έγγραφα Διαχείρισης (μετά της διαθήκης συνημμένης)» σε δικαιούμενο αιτητή (Grant of Letters of Administration (with will annexed), Form 15).
(γ) Όταν ο αποβιώσας δεν άφησε διαθήκη, παραχωρούνται «Έγγραφα Διαχείρισης (χωρίς συνημμένη διαθήκη)» σε δικαιούμενο αιτητή (Grant of Letters of Administration (with no will annexed), Form 16).
Η δεύτερη, ως άνω, περίπτωση, ήτοι η παραχώρηση Εγγράφων Διαχείρισης μετά της διαθήκης συνημμένης (administration cum testamento annexo) διέπεται από τις πρόνοιες του άρθρου 18 του Νόμου που έχουν ως ακολούθως:
«Διαχείριση με επισυvημμέvη διαθήκη
18. Διαχείριση με επισυvημμέvη διαθήκη δύvαται vα χoρηγείται στις πιo κάτω περιπτώσεις:
(α) όταv δεv διoρίστηκε εκτελεστής της διαθήκης
(β) όταv o εκτελεστής πoυ διoρίστηκε στη διαθήκη απεβίωσε κατά τη διάρκεια της ζωής τoυ διαθέτη, ή μετά τo θάvατo τoυ, αλλά πριv επιτύχει επικύρωση της διαθήκης
(γ) όταv o εκτελεστής της διαθήκης απoπoιήθηκε ή αφoύ κλήθηκε με τη συvήθη διαδικασία τoυ Δικαστηρίoυ δεv εμφαvίστηκε
(δ) όταv o διoρισμός εκτελεστή είvαι άκυρoς λόγω αoριστίας
(ε) όταv τo Δικαστήριo ασκεί τη διακριτική εξoυσία πoυ τoυ παρέχεται από τo άρθρo 17
(στ) όταv o εκτελεστής είvαι ακατάλληλoς λόγω αvηλικότητας, φρεvoβλάβειας ή άλλης αvικαvότητας ή διαμέvει εκτός της δικαιoδoσίας.»
Στις περιπτώσεις ειδικότερα που διέπονται από το εδάφιο (στ), όπως η υπό εξέταση, εκκρεμούσης της «ακαταλληλότητας» του εκτελεστή μπορεί να παραχωρηθεί περιορισμένη διαχείριση σε πληρεξούσιο αντιπρόσωπό του (attorney), λ.χ. μέχρι την ενηλικίωση του εκτελεστή (durante minore aetate) ή μέχρι την επιστροφή του εκτελεστή (durante absentia) (βλ. Halsbury's Laws of England, 3rd Ed., σελ. 232 επόμ. «Special and limited grants of administration» και ειδικότερα παρ. 447-449).
Η δυνατότητα για διορισμό πληρεξουσίου του εκτελεστή durante absentia που προβλέπεται στο άρθρο 18 έλκει την καταγωγή της από τη νομοθεσία 38 G. 3, c. 87 της Αγγλίας, που θεσπίστηκε με σκοπό να δοθεί η δυνατότητα στα αρμόδια τότε Εκκλησιαστικά Δικαστήρια να διορίζουν ως διαχειριστή με περιορισμένο σκοπό, ένα πληρεξούσιο αντιπρόσωπο εκτελεστή που βρισκόταν ή μετέβαινε στο εξωτερικό. Τα Δικαστήρια μέχρι τότε δεν αναγνώριζαν ότι είχαν τέτοια ευχέρεια, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πρακτικές δυσκολίες, οπότε και προέκυψε ως αναγκαία η προαναφερθείσα νομοθεσία. (Nathaniel Taynton, Administrator, &c. of John Hannay deceased v Ramsay Hannay, 127 E.R. 16, Rainsford v Taynton, Taynton v Hannay, 32 E.R. 186, In the Goods of Thomas Davies, 162 E.R. 791, Rainbow v. Kittoe, [1916] 1 Ch 313. Williams v. Allen, 45 E.R. 1110 και Pipon v. Wallis 161 E.R. 148).
Συνεπώς, εκ καταβολής, ο σκοπός και η έννοια του άρθρου 18 δεν ήταν ο αποκλεισμός του διορισμού προσώπου που βρίσκεται στο εξωτερικό ως εκτελεστή, αλλά, αντιθέτως, με δεδομένη την απουσία του εκτελεστή στο εξωτερικό ή του δικαιούμενου να οριστεί ως εκτελεστής, σκοπός ήταν εξ αρχής η παροχή πρακτικής λύσης στα προβλήματα που ανέκυπταν, ως ζήτημα ευχέρειας του εκτελεστή. Εξ ου και στο Tristram and Coote's Probate Practice 25η Έκδοση, σελ. 350, αναφέρεται ότι «It is not obligatory for a person residing out of England and Wales to appoint an attorney: he may, if he desires, obtain a direct grant to himself».
Έτσι επιχείρησε να πράξει εν προκειμένω η εφεσείουσα αρ. 2.
Η απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Π. Καλλής, ΑΕΔ, ως ήτο τότε) στην υπόθεση In the Matter of Henry Nathan Beja, Probate Application No. 296/88, District Court of Limassol, ημερ. 3.12.88) επί της οποίας στηρίχθηκε ο Πρωτοκολλητής και το πρωτόδικο Δικαστήριο, εσφαλμένως έγινε αντιληπτή ότι είχε την έννοια του αποκλεισμού διορισμού εκτελεστή επειδή βρισκόταν στο εξωτερικό. Στην υπόθεση εκείνη το Δικαστήριο είχε απορρίψει το αίτημα του πληρεξουσίου του εκτελεστή, επειδή είχε ζητήσει παραχωρητήριο ως εκτελεστής (grant of probate) και δεν ζήτησε, ως άρμοζε υπό την ιδιότητα που είχε, την παραχώρηση «εγγράφων διαχείρισης με συνημμένη διαθήκη» (letters of administration with will annexed). Είχε συγκεκριμένα καταλήξει ως εξής ο Δικαστής Καλλής: «In view of all the above, I hold that an attorney of the executor who is resident out of the jurisdiction is entitled to "letters of administration with will annexed" and not to a "grant of probate".»
Συνεπώς, όπως ορθά υποστήριξε ο ευπαίδευτος δικηγόρος των εφεσειόντων, η απόφαση που αποτέλεσε τη βάση της προσβαλλόμενης απόφασης είναι προς την αντίθετη κατεύθυνση που δεικνύει.
Η παράλειψη ένορκης δήλωσης από τη δεύτερη εκτελέστρια
Ορθά όμως κρίθηκε ότι δεν μπορούσε να διοριστεί η εφεσείουσα 2 ως εκτελέστρια, εφόσον επιτακτική είναι η πρόνοια του Καν. 11 ότι κάθε αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από ένορκη δήλωση του αιτητή.
Σκοπός τέτοιας ένορκης δήλωσης, όπως δεικνύει το νενομισμένο περιεχόμενό της (Form 2: Oath for Executor) είναι, κατ΄αρχάς, η επιβεβαίωση της διαθήκης, που απαιτείται να επισυνάπτεται, ως η αληθής και πρωτότυπη τελευταία διαθήκη του αποβιώσαντος, ώστε να είναι δυνατή η επικύρωσή της.
Αν τούτο θα μπορούσε να επιτευχθεί με την ένορκη δήλωση του εφεσείοντα 1, δεν θα μπορούσαν πάντως να καλυφθούν τα υπόλοιπα απαιτούμενα κατά τον εν λόγω νενομισμένο τύπο (βεβαίωση της ιδιότητας του αιτητή ως εκτελεστή, ένορκη ανάληψη υποχρεώσεων για απογραφή και λογαριασμούς και επιβεβαίωση της υπολογιζομένης αξίας της κινητής και ακίνητης περιουσίας της αποβιωσάσης όπως φαίνεται στην Αίτηση Επικύρωσης Διαθήκης). Συνεπώς, η ένορκη δήλωση μόνο από τον ένα εκ των εφεσειόντων, όπως εισηγήθηκε ο ευπαίδευτος δικηγόρος τους, δεν ήταν αρκετή.
Θα μπορούσε όμως ο Πρωτοκολλητής να τάξει εύλογη προθεσμία ώστε να καταχωριστεί η απαιτούμενη ένορκη δήλωση. Με δεδομένο δε, ότι η διαθήκη ήδη είχε επισυναφθεί στην ένορκη δήλωση του άλλου εφεσείοντα, η ένορκη δήλωση της εφεσείουσας θα μπορούσε να περιοριστεί στα λοιπά προαπαιτούμενα. Κρίνουμε, υπό τις περιστάσεις, ότι αυτή είναι η ορθή και δίκαιη αντιμετώπιση του προβλήματος και δίδονται αντίστοιχες οδηγίες.
Η έφεση επιτρέπεται.
Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται, όπως και η απόφαση του Πρωτοκολλητή. Δίδονται οδηγίες στον Πρωτοκολλητή να ενεργήσει ως άνω και όπως, εάν η εφεσείουσα 2 συμμορφωθεί, επιληφθεί εκ νέου της αίτησης υπ΄αρ. 450/2008 στα πλαίσια που ως άνω καθορίζονται.
Α.Ρ. Λιάτσος, Δ.
Τ.Θ. Οικονόμου, Δ.
Τ. Ψαρά-Μιλτιάδου, Δ.
/ΚΧ»Π