|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού ν. Chr. P. Michaelides (Estates) Limited (2002) 1 ΑΑΔ 43
P.S.C. (NO. 1) ν. POTOUDES & OTHERS (1987) 3 CLR 1044
Θεσμοί Πολιτικής Δικονομίας στους οποίους κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Θεσμοί Πολιτικής Δικονομίας Δ.5
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
ECLI:CY:AD:2017:A298
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ. 267/2011)
15 Σεπτεμβρίου, 2017
[ΠΑΝΑΓΗ, ΓΙΑΣΕΜΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ/στές]
ΣΕ Ο,ΤΙ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
SILKEBORG INVESTMENTS LIMITED
- ΚΑΙ -
ΣΕ Ο,ΤΙ ΑΦΟΡΑ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΝΟΜΟ, ΚΕΦ. 113
SLAWOMIR DZIDUCH,
Εφεσείων-Αιτητής,
ν.
1. SLAWOMIR KOPKA,
2. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΚΛΗΡΙΔΗ, ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΗ,
Εφεσιβλήτων-Καθ' ων η Αίτηση.
________________________
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Π. Παναγή.
________________________
Ντόρια Βαρωσιώτου (κα), για Γεωργιάδης & Μυλωνάς, για τον Εφεσείοντα.
Ουδεμία εμφάνιση για τον Εφεσίβλητο 1.
Μαρία Κοζάκου (κα), για Χριστόδουλος Γ. Βασιλειάδης & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για τον Εφεσίβλητο 2.
________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.: Ο εφεσείων και ο εφεσίβλητος 1 κατέχουν από ένα δεύτερο του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας Silkeborg Investments Limited (στο εξής «η εταιρεία»). Ο εφεσίβλητος 1, ισχυριζόμενος ότι ο ένας από τους δύο μετόχους ενεργούσε εναντίον των συμφερόντων της εταιρείας κατά τρόπο που επήλθε αδιέξοδο στη διοίκηση της, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατο για αυτή να λειτουργήσει, υπέβαλε αίτηση (petition) στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας για την εκκαθάριση της εταιρείας με βάση τις πρόνοιες του άρθρου 211(στ) του περί Εταιρειών Νόμου, Κεφ.113[1]. Αφού η αίτηση επιδόθηκε στον Έφορο Εταιρειών και στο εγγεγραμμένο γραφείο της εταιρείας, το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας, την 1.12.2010, εξέδωσε εναντίον της εταιρείας διάταγμα εκκαθάρισης και διόρισε ως εκκαθαριστή της τον εφεσίβλητο 2. Τα διατάγματα αυτά εκδόθηκαν ερήμην της εταιρείας. Ο εφεσείων, με αίτηση του, επεδίωξε, ανεπιτυχώς, τον παραμερισμό των εν λόγω διαταγμάτων του Επαρχιακού Δικαστηρίου. Η απορριπτική απόφαση σχετικά του πρωτόδικου Δικαστηρίου αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας έφεσης.
Προβλήθηκε πρωτοδίκως από τον εφεσείοντα ότι η επίδοση της αίτησης εκκαθάρισης στην εταιρεία στο εγγεγραμμένο γραφείο της δεν ήταν νομότυπη ούτε μπορεί να θεωρηθεί ότι ο εφεσείων έλαβε γνώση για αυτήν, αφού το πρόσωπο το οποίο την παρέλαβε, η κα Έλενα Μαλέκκου, δεν κατέχει οποιαδήποτε οργανική θέση στην εταιρεία ούτε είναι υπάλληλος της. Για το λόγο τούτο, δεν είχε δικαίωμα να την παραλάβει. Στερήθηκε έτσι ο εφεσείων, μόνιμος κάτοικος Πολωνίας - αφού δεν έλαβε γνώση της αίτησης παρά μόνο στις 13.12.2010 από αντίγραφο του διατάγματος εκκαθάρισης που του στάλθηκε - το δικαίωμα, ως δικαιούχος του 50% των μετοχών της εταιρείας και μόνος άμεσα ενδιαφερόμενος, να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της, δεδομένου ότι ο διευθυντής της εταιρείας είναι μόνο εξ ονόματος διευθυντής (nominee director). Εξάλλου, ο εφεσίβλητος 1, όντας το μόνο πρόσωπο που θα έδινε οδηγίες στον εξ ονόματος διευθυντή, δεν ενήργησε καλόπιστα, αφού θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να ενημερώσει τον εφεσείοντα, ενώ η αίτηση εκκαθάρισης ήταν καταχρηστική, αφού πρόθεση του εφεσίβλητου 1 ήταν ο διορισμός εκκαθαριστή για να προσβάλει την πώληση ακίνητης περιουσίας της εταιρείας. Επιπλέον, η μη άρση του διατάγματος εκκαθάρισης θα συνιστούσε παραβίαση τόσο των προσωπικών του δικαιωμάτων όσο και των δικαιωμάτων της εταιρείας.
Οι εφεσίβλητοι, με τις αντίστοιχες ενστάσεις τους στην αίτηση παραμερισμού, ήγειραν τόσο προδικαστικά θέματα όσο και θέματα ουσίας, πλείστα εκ των οποίων δεν εξετάστηκαν από το πρωτόδικο Δικαστήριο, ενόψει της κατάληξης του, μετά από εξέταση των «εισηγήσεων» του εφεσείοντα, όπως τις παραθέτει στην απόφαση του, ότι η αίτηση θα πρέπει να απορριφθεί.
Ο εφεσείων, με τρεις λόγους έφεσης αμφισβητεί την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι μετά την απόσυρση των δικηγόρων του εφεσίβλητου 1, ο οποίος καταχώρησε περίγραμμα αγόρευσης, δεν διόρισε νέους δικηγόρους, ούτε εμφανίστηκε ο ίδιος ενώπιον του Εφετείου για να χειριστεί την έφεση κατά την ημέρα που ήταν ορισμένη για ακρόαση, με αποτέλεσμα αυτή να ακουστεί στην απουσία του.
Πυρήνας του πρώτου λόγου έφεσης, με τον οποίο προβάλλεται πως το Δικαστήριο έσφαλε νομικώς και/ή περιέπεσε σε πλάνη αναφορικά με το νόμο, αποτελεί η θέση ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο ερμήνευσε λανθασμένα τη νομοθεσία και νομολογία αναφορικά με το ζήτημα της ορθής και νομότυπης επίδοσης και ενήργησε κατά παράβαση του άρθρου 30 του Συντάγματος. Με την έκδοση της απόφασης, υποστηρίζει ο εφεσείων, το πρωτόδικο Δικαστήριο «ενήργησε εναντίον των συνταγματικών δικαιωμάτων του ενδιαφερόμενου μέρους, Εφεσείοντα, να λάβει γνώση των δικαστικών διαδικασιών που τον αφορούν» και λανθασμένα δεν έκρινε ότι, υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις της υπόθεσης, η επίδοση στην κα Μαλέκκου δεν αποτελεί ορθή και/ή νομότυπη επίδοση. Επίσης, περιορίστηκε να εξετάσει «κατά πόσο η απόφαση ήταν κανονική ή αντικανονική και λανθασμένα παρέλειψε να εξετάσει και/ή δεν εξέτασε κατά πόσο συντρέχουν οι εκ του νόμου προϋποθέσεις για παραμερισμό μιας απόφασης».
Το μεγαλύτερο μέρος της αιτιολογίας του πρώτου λόγου έφεσης αναλώνεται στο θέμα της επίδοσης της αίτησης εκκαθάρισης στο εγγεγραμμένο γραφείο της εταιρείας και της μη γνωστοποίησης της αίτησης στον εφεσείοντα. Για το ζήτημα αυτό, οι δικηγόροι των διαδίκων, ενώπιον μας, επανέλαβαν ουσιαστικά την επιχειρηματολογία που ανέπτυξαν πρωτοδίκως. Το πρωτόδικο Δικαστήριο περιορίστηκε στην εξέταση του νομότυπου της επίδοσης στην εταιρεία, η οποία διέπεται από τις πρόνοιες του άρθρου 372 του περί Εταιρειών Νόμου Κεφ. 113[2] σε συνάρτηση με τις πρόνοιες της Δ.5, θ.7 των περί Πολιτικής Δικονομίας Θεσμών[3], επισημαίνοντας ευθύς εξαρχής την παράλειψη του εφεσείοντα να αντικρούσει τη μαρτυρία που προσκόμισε η πλευρά των εφεσιβλήτων ότι η δικηγόρος, κα Μαλέκκου, στην παρουσία της οποίας αφέθηκε η αίτηση εκκαθάρισης στο εγγεγραμμένο γραφείο της εταιρείας, προσλήφθηκε από την εταιρεία ως γραμματέας των δύο μετόχων και υπεύθυνη για την αλληλογραφία της. Το γεγονός αυτό και ότι η κα Μαλέκκου καθώς και η ιδιότητα της «ήταν γνωστή», διέκριναν, κατά το Δικαστήριο, την παρούσα υπόθεση από την Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού ν Chr. P. Michaelides (Estates) Ltd (2002) 1 ΑΑΔ 43, στην οποία ο συνήγορος του εφεσείοντα έκανε ιδιαίτερη αναφορά.
Είναι νομολογημένο ότι κάθε διάδικος έχει δικαίωμα να λαμβάνει δεόντως γνώση για την εναντίον του δικαστική διαδικασία και να προβάλει την υπόθεση του, δικαίωμα που διασφαλίζεται από το άρθρο 30.3(α) του Συντάγματος και από το Δικαστήριο, το οποίο πρέπει να βεβαιώνεται για τη δέουσα επίδοση της δικαστικής διαδικασίας. Το νομότυπο ή όχι της επίδοσης εξαρτάται από τα περιστατικά της κάθε υπόθεσης, όπως φαίνεται και από τα ακόλουθα λεχθέντα στην Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού (ανωτέρω):
«Οι περιστάσεις της κρινόμενης υπόθεσης, αλλά και η αχλύς που περιβάλλει την επίδοση - δεν είναι καν γνωστό το πρόσωπο στο οποίο αφέθηκε το κλητήριο και η ιδιότητα του - δεν μας αφήνουν αμφιβολία για το παράτυπο της επίδοσης, με βάση την οποία λήφθηκε η ακυρωθείσα απόφαση. Αυτή ήταν και η αιτία, που η εφεσίβλητη δεν έλαβε γνώση της έγερσης της αγωγής για να αμυνθεί, όπως ήταν και η πρόθεση της. Ορθά λοιπόν παραμερίστηκε η απόφαση εφόσον δεν προηγήθηκε έγκυρη επίδοση. Η υπόθεση τελειώνει εδώ. Δεν χρειάζεται να εξετάσουμε αν καλά ασκήθηκε η διακριτική εξουσία του δικαστηρίου.»
Εν προκειμένω, το νομότυπο ή μη της επίδοσης στην εταιρεία δεν μπορεί να συναρτηθεί με την ιδιότητα του εφεσείοντα ως κατόχου του 50% του μετοχικού κεφαλαίου της, δεδομένης μάλιστα της νομοθετικής ρύθμισης της επίδοσης σε νομικά πρόσωπα (βλ. άρθρο 372 του περί Εταιρειών Νόμου, Κεφ.113). Παρόλο που σε περιπτώσεις όπως η παρούσα, η οποία ομοιάζει με οιωνεί συνεταιρισμό (quasi-partnership), οι μέτοχοι και συνεισφορείς της εταιρείας αποτελούν, ουσιαστικά, την επιχείρηση, το γεγονός αυτό δεν μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά την επίδοση στο νομικό πρόσωπο κατά παράβαση του γράμματος και του πνεύματος του άρθρου 372 του Κεφ. 113. Σε συμφωνία δε με το πρωτόδικο Δικαστήριο, θεωρούμε ότι τα περιστατικά της παρούσας διακρίνονται από εκείνα στην Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού και η επίδοση της αίτησης εκκαθάρισης στην εταιρεία ήταν νομότυπη, για τους λόγους που εξήγησε το πρωτόδικο Δικαστήριο.
Είχε, όμως, καθήκον το Δικαστήριο, να μεριμνήσει για την επίδοση της αίτησης εκκαθάρισης σε όλα τα επηρεαζόμενα πρόσωπα, ως προσταγή των κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης, που επιβάλλουν την παροχή εύλογης ευκαιρίας σε κάθε επηρεαζόμενο από δικαστική διαδικασία να εμφανιστεί κατά τη δίκη και να προβάλει τις θέσεις του, όπως επιτάσσει το ’ρθρο 30.3 του Συντάγματος, (βλ. Κρονίδου κ.ά. ν Δημοκρατίας (Αρ.1) (1994) 3 ΑΑΔ 33 και Συνεργατική Πιστωτική Εταιρείας Μακράσυκας ν Γερολέμου Καπετάνιου άλλως Γερολέμου Γεωργίου Καπετάνιου, Πολιτική Έφεση Αρ.200/2009, ημερομηνίας 9.1.2014), ECLI:CY:AD:2014:A8. Η επίδοση σε διάδικους ή πρόσωπα, των οποίων η θέση επηρεάζεται ή είναι ενδεχόμενο να επηρεαστεί από τη δικαστική διαδικασία, είναι θέμα ουσίας και η παράλειψη επίδοσης εξισούται με άρνηση του δικαιώματος τους να ακουστούν, καθιστούσα άκυρη διαταγή ή απόφαση που εκδίδεται στα πλαίσια της διαδικασίας (βλ. P.S.C. (No. 1) ν. Potoudes & Others (1987) 3 C.L.R. 1044). Στην υπόθεση Craig v. Kanssen [1943] 1 K.B. 256 στην οποία παραπέμπει η Κυπριακή Δημοκρατία ν. Πουλλή (2001) 3 ΑΑΔ 1060, λέχθηκε πως παράλειψη επίδοσης της διαδικασίας, όπου η επίδοσή της απαιτείται, καθιστά άκυρη και ανυπόστατη τη διαταγή που εκδόθηκε εναντίον του προσώπου προς το οποίο έπρεπε να είχε επιδοθεί και ότι το Δικαστήριο μπορεί να παραμερίσει τέτοια διαταγή, κατά την ενάσκηση της σύμφυτης δικαιοδοσίας του, χωρίς την ανάγκη να υποβληθεί έφεση εναντίον της.
Δεδομένης της ως άνω μετοχικής δομής της εταιρείας, ο εφεσείων, αναμφίβολα, ήταν επηρεαζόμενο και ενδιαφερόμενο πρόσωπο, με ιδιαίτερο, μάλιστα, ενδιαφέρον για την αίτηση εκκαθάρισης, αφού με αυτήν του καταλογίζονταν, από τον έτερο μέτοχο της εταιρείας, συμπεριφορά και ενέργειες εναντίον των συμφερόντων της εταιρείας, που την οδήγησαν, κατ' ισχυρισμό, σε αδιέξοδο και στην καταχώριση της αίτησης. Επομένως, προτού το Δικαστήριο προχωρήσει στην εξέταση της αίτησης και την έκδοση των υπό αναφορά διαταγμάτων, έπρεπε να γνωστοποιηθεί στον εφεσείοντα η αίτηση εκκαθάρισης, ώστε να του δοθεί η ευκαιρία να ακουστεί και να προστατεύσει τα συμφέροντα του, κάτι για το οποίο το Δικαστήριο είχε ευθύνη να μεριμνήσει, δίδοντας τις κατάλληλες οδηγίες, ως έχει αναφερθεί. Η μη γνωστοποίηση της αίτησης εκκαθάρισης στον εφεσείοντα συνιστά θεμελιώδες ελάττωμα, που δημιουργεί υποχρέωση για άνευ ετέρου ex debito justitiae παραμερισμό της υπό αναφορά απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου.
Η έφεση επιτυγχάνει. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Τα διατάγματα εκκαθάρισης της εταιρείας και διορισμού εκκαθαριστή της ακυρώνονται. Ο εφεσείων να καταχωρήσει εμφάνιση στην αίτηση εκκαθάρισης μέσα σε 15 μέρες από σήμερα. Τόσο τα πρωτόδικα όσο και τα έξοδα κατ' έφεση, επιδικάζονται υπέρ του εφεσείοντα, όπως θα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή. Η κυρίως αίτηση (petition) να τεθεί ενώπιον άλλου δικαστή για εκδίκαση.
Αναμένεται ότι θα δοθεί προτεραιότητα στην επανεκδίκαση της υπόθεσης.
Π. Παναγή, Δ.
Γ. Ν. Γιασεμή, Δ.
Τ. Θ. Οικονόμου, Δ.
/ΣΓεωργίου
[1] «211. Εταιρεία δύναται να εκκαθαριστεί από το ∆ικαστήριο αν
[..]
(στ) το ∆ικαστήριο έχει τη γνώ΅η ότι είναι δίκαιο και σύ΅φωνο ΅ε το δίκαιο της επιείκειας να διαλυθεί η εταιρεία.»
[2] «372. Έγγραφο δύναται να επιδοθεί σε εταιρεία ΅ε την άφεσή του ή ΅ε την αποστολή του ταχυδρο΅ικώς στο εγγεγρα΅΅ένο γραφείο της εταιρείας.»
[3] «7. In the absence of any statutory provision regulating service of process upon a corporate body, service of an office copy of a writ of summons or other process on the president or other head officer, or on the treasurer or secretary of such body, or delivery of such copy at the office of such body, shall be deemed good service; and in the case of any company not formed in Cyprus, the copy may be left at its place of business in Cyprus, or if there is no such place, with any person in Cyprus who appears to be authorized to transact business for the company in Cyprus, and such leaving of the copy shall he deemed good service unless the Court or a Judge otherwise orders. And where by any law provision is made for the service of any writ of summons or other process on any corporate body or any society or fellowship or any body or enumber of persons, corporate, or unincorporate, the service of the office copy of a writ may be effected accordingly.»