|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Trifonides Thelma ν. Alpan (Taki Bros) Ltd and Another (1987) 1 CLR 479
Blachin Oleg άλλως Blochine ν. Xριστάκη Aριστείδου (1997) 1 ΑΑΔ 195
Αγαπίου ν. Δημοκρατίας (1989) 2 ΑΑΔ 396
Μάρτιν ν. Δημοκρατίας (Αρ.1) (1994) 2 ΑΑΔ 29
Λοϊζίδης Ανδρέας ν. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας (2014) 2 ΑΑΔ 89, ECLI:CY:AD:2014:B104
Λοϊζίδης Ανδρέας και Άλλοι ν. Δημοκρατίας και Άλλων (2014) 2 ΑΑΔ 965, ECLI:CY:AD:2014:D981
Samoila Nicolae ν. Δημοκρατίας (Αρ. 1) (2016) 2 ΑΑΔ 845, ECLI:CY:AD:2016:B468
Samoila Nicolae ν. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (2016) 2 ΑΑΔ 1321, ECLI:CY:AD:2016:B545
Pourikos Yiannakis Kyriacou (No2) ν. Mehmed Fevzi (1962) 1 CLR 283
Θεσμοί Πολιτικής Δικονομίας στους οποίους κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Θεσμοί Πολιτικής Δικονομίας Δ.35
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
ECLI:CY:AD:2017:A239
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 324/2011
[Μ. ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ,Π., Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Α. ΛΙΑΤΣΟΣ, Δ/στές]
3 Ιουλίου, 2017
ΜΕΤΑΞΥ:
1. ΜΑΡΟΥΛΛΑΣ ΑΝΔΡΕΟΥ
2. ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΒΡΑΞΙΔΗ
3. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΥΛΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
ΕΦΕΣΕΙΟΝΤΩΝ/ΚΑΘ΄ ΩΝ Η ΑΙΤΗΣΗ
ΚΑΙ
1. ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΟΥΚΟΥΝΙΔΗ
2. ΕΛΕΝΗΣ ΠΕΤΡΟΥ ΚΟΥΡΤΕΛΛΑΡΗ
3. ΜΑΡΙΝΑΣ ΠΕΤΡΟΥ ΚΟΥΡΤΕΛΛΑΡΗ
ΕΦΕΣΙΒΛΗΤΩΝ/ ΑΙΤΗΤΩΝ
--------------------
ΑΙΤΗΣΗ ΗΜΕΡ. 6.2.2017 ΥΠΟ ΤΩΝ ΕΦΕΣΙΒΛΗΤΩΝ
ΓΙΑ ΠΡΟΣΑΓΩΓΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ
Τ. Άνιφτου (κα) για Εφεσείοντες/Καθ΄ ων η Αίτηση
Π. Πιερίδης, για Εφεσίβλητους/Αιτητές
-------------------------------
ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π. Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο κ. Παρπαρίνος Δ.
----------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ.: Στις 6.7.2011 το πρωτόδικο Δικαστήριο επικύρωσε απόφαση του Διευθυντή του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας ημερ. 7.12.2005 για παραχώρηση δικαιώματος διάβασης.
Οι Εφεσείουσες, ιδιοκτήτριες των δεσποζόντων ακινήτων, καταχώρισαν την υπό τον άνω αριθμό και τίτλο Έφεση και με έντεκα λόγους Έφεσης την προσβάλλουν ως εσφαλμένη.
Κατά την ακρόαση της Έφεσης στις 20.1.2017 ρωτήθηκαν από το Εφετείο κατά πόσο στην πρωτόδικη διαδικασία έλαβαν γνώση και ευρίσκοντο όλοι οι αναγκαίοι διάδικοι ενώπιον το Δικαστηρίου, ήτοι όλοι οι συνιδιοκτήτες των επιδίκων κτημάτων και αν όχι να τοποθετηθούν κατά πόσο έχει ακολουθηθεί η ορθή διαδικασία.
Οι ευπαίδευτοι συνήγοροι ζήτησαν χρόνο για να τοποθετηθούν και με οδηγίες του Εφετείου να ετοιμάσουν γραπτές αγορεύσεις. Εκκρεμούντος του θέματος αυτού, κατεχωρήθη υπό των Εφεσίβλητων/Αιτητών η υπό εξέταση αίτηση με την οποία αιτούνται αδείας για προσαγωγή μαρτυρίας ενώπιον του Εφετείου. Συγκεκριμένα, αιτούνται αδείας ώστε να καλέσουν ως μάρτυρες τους συνιδιοκτήτες του δουλεύοντος τεμαχίου 482 για να καταθέσουν κυρίως ότι ήταν εν γνώσει τους η πρωτόδικη διαδικασία. (Το ουσιώδες κείμενο της μαρτυρίας τους παρατίθεται σε άλλο μέρος της απόφασης)
Η αίτηση συνοδεύεται από Ένορκη Δήλωση του κ. Μιχάλη Πιερίδη, συμβούλου, ως αναφέρει, στη δικηγορική εταιρεία των Αιτητριών. Εις αυτήν, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι τα ως άνω πρόσωπα συνιδιοκτήτες του δουλεύοντος τεμαχίου 482 έλαβαν γνώση ευθύς εξ' αρχής της καταχωρηθείσας πρωτόδικης Έφεσης με αρ. 13/06, πήραν αντίγραφο της και ήταν πλήρως ενήμεροι για όλη τη διαδικασία και συμφωνούν με την απόφαση του πρωτοδίκου Δικαστηρίου και τους χειρισμούς που προέβησαν οι Αιτητές στην άνω Έφεση όπως και στην παρούσα διαδικασία. Περαιτέρω, αναφέρει ότι υπάρχει ακόμη μία συνιδιοκτήτρια του τεμαχίου 482, η Μαρούλλα Πέτρου Κουρτελλάρη, η οποία απεβίωσε στις 7.6.2004 και το μερίδιο της επί του τεμαχίου 482 το κληρονόμησαν τα τέσσερα παιδιά της. Όπως φαίνεται από την επισυνημμένη στην Ένορκη Δήλωση βεβαίωση του Προέδρου του Κοινοτικού Συμβουλίου Εργατών ημερ. 10.6.2004 όλοι οι πιο πάνω κληρονόμοι κατά την ημέρα θανάτου της μητέρας τους ήταν ενήλικοι με σώας τας φρένας.
Οι δύο προτιθέμενοι μάρτυρες Κυπριανός Πέτρου Κουρτελλάρης και Κωνσταντίνος Πέτρου Κουρτελλάρης προέβησαν σε πανομοιότυπες Ένορκες Δηλώσεις ημερ. 2.3.2017 και 28.2.2017 οι οποίες επισυνάφθησαν ως Τεκμήρια 1 και 2 αντίστοιχα στην Ένορκη Δήλωση του κ. Μιχάλη Πιερίδη. Το σχετικό μέρος έχει ως ακολούθως:
«2. Όταν ο Διευθυντής Κτηματολογίου εξέδωσε την απόφαση του ημερομηνίας 07/12/05 και καθόρισε δίοδο δια μέσου των τεμαχίων 481 και 482 και λάβαμε γνώση της απόφασης συνεδριάσαμε όλοι οι συνιδιοκτήτες των εν λόγω τεμαχίων και αποφασίσαμε να καταχωρήσουμε αίτηση-έφεση. Ο λόγος για τον οποίο εγώ δεν εφεσίβαλα την απόφαση του Διευθυντή δεν είναι γιατί συμφωνούσα και/ή αποδεχόμουν την απόφαση του Διευθυντή του Κτηματολογίου (εξ' άλλου δεν πήρα ούτε την αποζημίωση) αλλά λόγω του μικρού μεριδίου που κατέχω στο τεμάχιο 482 και δεν είχα ούτε την οικονομική ευχέρεια και το χρόνο να ασχοληθώ με μια μακροχρόνια διαδικασία. Επιπλέον πίστευα ότι το ιδιοκτησιακό μου συμφέρον συνέπιπτε πλήρως με τα συμφέροντα των λοιπών συνιδιοκτητών που κατείχαν το μεγαλύτερο ιδιοκτησιακό μέρος. Ως εκ τούτου πίστευα ότι η δική τους Έφεση κάλυπτε πλήρως και εμένα και υιοθετώ τα δικαστικά μέτρα που έλαβαν. Τέλος δηλώ ότι έλαβα ευθύς εξ' αρχής γνώση της καταχωρηθείσας αίτησης - έφεσης με αρ. 13/06, πήρα αντίγραφο αυτής της έφεσης και οι συνιδιοκτήτες με κρατούσαν ενήμερο καθ' όλη τη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας. Επίσης, συμφωνώ απόλυτα με την απόφαση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου και υιοθετώ όλα τα μέτρα και τον τρόπο που χειρίστηκαν την υπόθεση οι συνιδιοκτήτες μου στο τεμάχιο 482.»
Οι Καθ΄ ων η Αίτηση/Εφεσείοντες καταχώρισαν ένσταση και προβάλλουν τους ακόλουθους λόγους.
«1. Σύμφωνα με τον Περί Ακινήτου Νόμο Κεφ. 224, Άρθρο 80, κάθε πρόσωπο το οποίο έχει παράπονο από την απόφαση του Διευθυντή του Κτηματολογίου δικαιούται εντός 30 ημερών από την ημέρα της γνωστοποίησης της απόφασης του Διευθυντή του Κτηματολογίου να υποβάλει Αίτηση-Έφεση στο Δικαστήριο. Οι Κυπριανός Πέτρου Κουρτελλάρης, Κώστας Πέτρου Κουρτελλάρη και Μαρούλα Πέτρου Κουρτελλάρη συνιδιοκτήτες του Τεμαχίου 482, παρόλο που είχαν λάβει την γνωστοποίηση δεν προέβηκαν στη καταχώρηση οποιασδήποτε Αίτησης-Έφεσης εναντίον της απόφασης του Διευθυντή του Κτηματολογίου. Κατά συνέπεια, η απόφαση του Διευθυντή του Κτηματολογίου είναι δεσμευτική και σε ισχύ για τους πιο πάνω ιδιοκτήτες.
2. Η Αίτηση-Έφεση Αρ. 13/2006 ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας έχει καταχωριστεί μόνο από τους Αιτητές χωρίς να έχουν συμπεριληφθεί οι Κυπριανός Πέτρου Κουρτελλάρης, Κώστας Πέτρου Κουρτελλάρη και Μαρούλα Πέτρου Κουρτελλάρη ως συνιδιοκτήτες - αναγκαίοι διάδικοι.
3. Επιπρόσθετα οι Αιτητές στην Αίτηση-Έφεση Αρ. 13/2006 του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας παρέλειψαν να επιδώσουν την Αίτηση τους στους Κυπριανό Πέτρου Κουρτελλάρη, Κώστα Πέτρου Κουρτελλάρη και Μαρούλα Πέτρου Κουρτελλάρη ως συνιδιοκτήτες του Τεμαχίου 482.
4. Η δικηγόρος των Καθ' ων η Αίτηση στα αρχικά στάδια της ακροαματικής Διαδικασίας κατά την Αντεξέταση της Ελένης Πέτρου Κουρτελλάρη, ήγειρε το γεγονός ότι την Αίτηση Έφεσης δεν την κάνουν και οι άλλοι συνιδιοκτήτες του Τεμαχίου 482, Κυπριανός Πέτρου Κουρτελλάρης, Κώστας Πέτρου Κουρτελλάρη και Μαρούλα Πέτρου Κουρτελλάρη, πράγμα το οποίο το Δικαστήριο αρνήθηκε να εξετάσει. Οι δε Αιτητές είχαν όλη την ευκαιρία να προβούν στα δέοντα μέτρα και ουδέν έπραξαν.
5. Οποιαδήποτε προσπάθεια προσαγωγής μαρτυρίας στο παρόν στάδιο περί της εκ των υστέρων γνώσης της πρωτόδικης διαδικασίας η οποία δεν προβλέπεται από τους Θεσμούς της Πολιτικής Δικονομίας δεν πρέπει να επιτραπεί.»
Η ένσταση υποστηρίζεται από Ένορκη Δήλωση του Καθ΄ ου η Αίτηση/Εφεσείοντα 2, Ανδρέα Παναγιώτη Αβραξίδη ο οποίος πέραν της άρνησης των ισχυρισμών που πρόβαλε ο κ. Μιχάλης Πιερίδης εις την Ένορκο Δήλωση του, παράγρ. 2-9, επαναλαμβάνει ότι η πρωτόδικη Έφεση αρ. 13/2006 δεν επεδόθη σε τρεις συνιδιοκτήτες και δεν συμπεριλήφθηκαν στη διαδικασία με αποτέλεσμα αυτοί να μην δεσμεύονται από το αποτέλεσμα της πρωτόδικης απόφασης.
Με τις γραπτές αγορεύσεις τους αμφότεροι οι ευπαίδευτοι συνήγοροι προώθησαν τις θέσεις των διαδίκων που εκπροσωπούν. Ειδικότερα ο συνήγορος των Αιτητών εισηγείται ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που θέτει η νομολογία για να επιτύχει η παρούσα αίτηση, ενώ αντίθετη ήταν η εισήγηση της συνηγόρου των Καθ΄ ων η Αίτηση η οποία εισηγήθηκε ότι ουδεμία προϋπόθεση πληρούται.
Στην Μάριος Βαττής ν. Χρυστάλλα Αυξεντίου κ.α. Π.Ε. 127/09 ημερ. 17.10.2104 όπου εξετάσαμε παρόμοιο θέμα, αναφέρουμε στη σελ. 5 της απόφασης μας.
«Στην υπόθεση Oleg Blachin v. Αριστείδου (1997) 1 (Α) Α.Α.Δ. 195 αναφέρονται οι διατάξεις που ρυθμίζουν το ζήτημα υπό εξέταση όπως και η νομολογιακή ερμηνεία τους.
«Η προσαγωγή περαιτέρω μαρτυρίας ενώπιον του Εφετείου διέπεται από το άρθρο 25(3) του περί Δικαστηρίων Νόμου του 1960 το οποίο ισχύει τόσο σε πολιτικές όσο και σε ποινικές υποθέσεις. Σε ό,τι αφορά τις πρώτες, η άσκηση της εξουσίας ακολουθεί τη δικονομική οδό την οποία ορίζει ο καν. 8 της Δ.35. Η δυνατότητα προσαγωγής περαιτέρω μαρτυρίας αποτελεί εξαιρετικό μέτρο. Οι νομολογιακά απαιτούμενες ουσιαστικές προϋποθέσεις τέθηκαν από το Αγγλικό Εφετείο στην υπόθεση Ladd v. Marshall (1954) 3 All E.R. 745 στη σελ. 748 και υιοθετήθηκαν εδώ, αφενός ως εντάξιμες στις δικές μας διατάξεις και αφετέρου ως πρόσφορες προς τούτο ενόψει της ομοιότητας των δύο συστημάτων: βλ. την Trifonides v. Alpan (Taki Bros) (1987) 1 C.L.R. 479 στην οποία περιέχεται εκτενής αναφορά στη νομολογία.
Οι εν λόγω προϋποθέσεις εκτίθενται όπως αρχικά διατυπώθηκαν, αλλά σε ελληνική μετάφραση, στην υπόθεση Μάρτιν ν. Δημοκρατίας (Αρ. 1) (1994) 2 Α.Α.Δ. 29 στη σελ. 32. Τις παραθέτουμε:
(α) Η μαρτυρία δεν μπορούσε να εξασφαλιστεί προς χρήση κατά την πρωτόδικη διαδικασία με την επίδειξη εύλογης επιμέλειας.
(β) Η μαρτυρία πρέπει να είναι τέτοια ώστε αν προσαγόταν θα ήταν πιθανό να είχε κάποια σημαντική επίδραση στο αποτέλεσμα της υπόθεσης αν και δεν είναι ανάγκη να είναι αποφασιστικής σημασίας.
(γ) Η μαρτυρία πρέπει να είναι τέτοια ώστε να εμφανίζεται αξιόπιστη αν και δεν είναι ανάγκη να είναι αναντίλεκτη.
(βλ. επίσης Ανδρέα Λοϊζίδη ν. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. 145/2013 ημερ. 11/2/2014)»
Στην Αγαπίου ν. Δημοκρατίας (1989) 2 Α.Α.Δ. 396, σελ. 398-9 παρατηρούνται τ' ακόλουθα:
«Η ευχέρεια που παρέχεται στο Ανώτατο Δικαστήριο να δεχθεί μαρτυρία στο πλαίσιο της άσκησης της δευτεροβάθμιας δικαιοδοσίας του δεν απαλλάττει το διάδικο που φέρει το αποδεικτικό βάρος από την υποχρέωση να προσαγάγει το σύνολο της μαρτυρίας που στηρίζει την υπόθεση του στο πρωτόδικο δικαστήριο. Το δικαστικό μας σύστημα βασίζεται στην αρχή ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο είναι ο χώρος για την κατάθεση και την αξιολόγηση της μαρτυρίας. Η εξουσία για τη λήψη μαρτυρίας κατά την άσκηση της δευτεροβάθμιας δικαιοδοσίας δεν σκοπεί στην αλλοίωση της δομής του συστήματος ούτε μειώνει την υποχρέωση των διαδίκων στις πολιτικές υποθέσεις και της κατηγορούσας αρχής και του κατηγορουμένου στις ποινικές υποθέσεις να παρουσιάσουν το σύνολο της μαρτυρίας του στο πρωτόδικο δικαστήριο. (Βλ. μεταξύ άλλων Yiannakis Kyriacou Pourikkos v. Mehmet Fevzi (1962) C.L.R. 283). Η εξουσία του Εφετείου να δεχθεί μαρτυρία έχει συμπληρωματικό χαρακτήρα και περιορίζεται κυρίως σε μαρτυρία η οποία έρχεται σε φως μετά την ολοκλήρωση της δίκης η ύπαρξη της οποίας δεν μπορούσε να εντοπισθεί παρά την λήψη κάθε λογικού μέτρου από το διάδικο ο οποίος επιδιώκει την παρουσίαση της στο Εφετείο.
Η δευτεροβάθμια δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει ως κύριο σκοπό την θεώρηση της ορθότητας της απόφασης και της ετυμηγορίας του πρωτόδικου δικαστηρίου. Ο ρόλος αυτός δύσκολα συμβιβάζεται με τη λήψη και αξιολόγηση μαρτυρίας. Γι' αυτό μαρτυρία μπορεί να ληφθεί μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις και κάτω από τις αυστηρές προϋποθέσεις που έχει καθορίσει η νομολογία.»
Με μεγάλη προσοχή εξετάσαμε την Αίτηση και όλες τις παραμέτρους που την περιβάλλουν.
Η Αίτηση θα πρέπει να απορριφθεί. Είναι η διαπίστωση μας, εύκολα σχηματιζόμενη από τα ίδια τα γεγονότα που προβάλλουν οι Αιτητές, ότι εκείνο που επιδιώκεται με την Αίτηση τώρα θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί κατά το χρόνο καταχώρισης της πρωτόδικης Αίτησης-Έφεσης αρ. 13/2006. Όλοι οι συνιδιοκτήτες του τεμαχίου 482 ήταν γνωστοί στους Αιτητές και μπορούσαν να λάβουν τα αναγκαία διαδικαστικά και δικονομικά διαβήματα ώστε να παρουσιάσουν στο πρωτόδικο Δικαστήριο τη μαρτυρία για την οποία τώρα αιτούνται αδείας να την παρουσιάσουν. Υπενθυμίζεται ότι η προσαγωγή μαρτυρίας ενώπιον του Εφετείου δεν αποτελεί υποκατάστατο της προσαγωγής μαρτυρίας ενώπιον του εκδικάζοντος πρωτόδικου Δικαστηρίου. Επίσης, θα πρέπει να λεχθεί ότι το δικαίωμα προσαγωγής μαρτυρίας κατ' Έφεση στις περιπτώσεις όπου η υπό αναφορά μαρτυρία υφίστατο κατά το χρόνο της δίκης περιορίζεται όπου αυτή δεν ήταν γνωστή στον Αιτητή ή δεν μπορούσε να είχε, με τη λήψη λογικών μέτρων, γνώση της ή ήταν αδύνατη η εξασφάλιση της κατά τη δίκη (βλ. Nicolae Samoila ν. Δημοκρατίας Ποιν. Έφ. 155/2012, ημερ. 5.10.2016).
Δι' όλους τους πιο πάνω λόγους η Αίτηση κρίνεται ανεδαφική και απορρίπτεται με έξοδα εις βάρος των Εφεσιβλήτων/Αιτητών, ως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο, στο τέλος.
Μ.Μ.ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π.
Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ.
Α.Ρ. ΛΙΑΤΣΟΣ, Δ.
/γκ