|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Αγγλική νομολογία που περιλαμβάνεται στο bailii.org στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:AD:2016:C523
(2016) 1 ΑΑΔ 2620
15 Νοεμβρίου, 2016
[ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π., ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ,
ΛΙΑΤΣΟΣ, ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ/στές]
FAR EASTERN SHIPPING COMPANY PLC,
Ενάγουσα,
v.
BN MARINE COMPANY LTD,
Εναγομένης.
(Αγωγή Ναυτοδικείου Αρ. 5/2013)
Ναυτοδικείο ― Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο ― Forum non conveniens ― Κατά πόσον στην παρούσα υπόθεση, ορθά κρίθηκε πρωτοδίκως ότι το πιο κατάλληλο forum για εκδίκαση της υπόθεσης ήταν η Ρωσία ― Επιτρεπτική κατάληξη σε αίτηση Αναθεώρησης με την οποία εκρίθη ότι τον εστενότερο και εγγύτερο δεσμό, για την επίλυση της διαφοράς, έχει η Ρωσία.
Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο ― Forum non conveniens ― Tο βάρος απόδειξης ύπαρξης άλλου πιο κατάλληλου φόρουμ για εκδίκαση μιας αγωγής, βρίσκεται στους ώμους του εναγομένου ― Η, εκ πρώτης όψεως, ξεκάθαρη ύπαρξη καταλληλότερου φόρουμ, για εκδίκαση της αγωγής, απαιτείται ν' αποδειχθεί ― H τεκμηρίωση, από πλευράς εναγομένου, εκ πρώτης όψεως, ύπαρξης άλλου κατάλληλου φόρουμ, μεταθέτει το βάρος στον ενάγοντα να καταδείξει ειδικές περιστάσεις που η δικαιοσύνη επιβάλλει όπως η δίκη διεξαχθεί σ' άλλη χώρα.
Στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας, η ενάγουσα επεδίωξε την αναθεώρηση του εκδοθέντος, πρωτοδίκως, διατάγματος, ημερ. 28 Νοεμβρίου 2014, με το οποίο είχε ανασταλεί η εκδίκαση αγωγής που καταχώρισε.
Η ενάγουσα, με αναφορά στο Ναυτοδικείο, διεκδίκησε 80 εκατομμύρια ρωσικά ρούβλια, ως αποζημίωση ή εύλογη αμοιβή για υπηρεσίες ναυαγιαίρεσης και/ή διάσωσης τις οποίες προσέφεραν, μεταξύ 7 και 24 Ιανουαρίου 2011, πλοία, ιδιοκτησίας της εναγομένης, στη θαλάσσια περιοχή Shakhalin Bay.
Μετά την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας, και πριν τη συμπλήρωση της μαρτυρίας της ενάγουσας, η εναγομένη καταχώρισε αίτηση με την οποία ζητούσε την εκδίκαση των προδικαστικών ζητημάτων που είχαν εγερθεί με την Απάντηση της.
Εκ των τριών προδικαστικών ενστάσεων, τελικώς το Δικαστήριο αποδέχτηκε ότι ίσχυε η τρίτη ένσταση ως προς το θέμα του forum non conveniens, παρόλο που, έγινε αποδεχτό ότι η ύπαρξη του εγγεγραμμένου γραφείου της εναγομένης στην Κύπρο, προσδίδει δικαιοδοσία στα κυπριακά δικαστήρια.
Προς τούτο λήφθηκε υπόψη ότι το συμβάν είχε λάβει χώρα στην επικράτεια της Ρωσίας, όλοι οι μάρτυρες που εργάστηκαν κατά τη διάσωση είναι αλλοδαποί, και εφαρμογή έχει το ρωσικό δίκαιο. Επίσης, όλοι οι μάρτυρες μιλούν άλλη από την ελληνική γλώσσα, κατά βάση ρωσικά ή αγγλικά.
Περαιτέρω το Δικαστήριο κατέληξε ότι η καταχώριση και προώθηση της υπόθεσης, ενώπιον των κυπριακών δικαστηρίων, υπαρχούσης παρόμοιας αγωγής στο Πέμπτο Διαιτητικό Δικαστήριο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αποτελεί κατάχρηση και ως εκ τούτου απαιτείτο η ανάλογη, επί τούτου, ενέργεια.
Με γνώμονα τα πιο πάνω, κατέληξε ότι το στενότερο και εγγύτερο δεσμό, για την επίλυση της διαφοράς, έχει η Ρωσία.
Η ενάγουσα, με τον πρώτο λόγο αναθεώρησης, εισηγήθηκε ότι, το Δικαστήριο δεν εξέτασε ούτε και απέδωσε βαρύτητα στο θέμα της παραγραφής του αγώγιμου δικαιώματος της ενάγουσας στη Ρωσία, αγνοώντας σχετική, επί τούτου μαρτυρία, καταλήγοντας λανθασμένα, σύμφωνα με την ενάγουσα, ότι μπορεί να αποδοθεί ουσιαστική δικαιοσύνη στη Ρωσία.
Επίσης προβλήθηκε ότι η απόφαση είναι εσφαλμένη, καθότι, όταν μια αγωγή εγείρεται εντός της δικαιοδοσίας του δικαστηρίου που έχει δικαίωμα εκδίκασης της, το Δικαστήριο δύσκολα αρνείται να εξασκήσει τη δικαιοδοσία του. Τέλος, υποστηρίχθηκε ότι υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση στην καταχώριση αίτησης για εκδίκαση των προδικαστικών ενστάσεων, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σημαντικά έξοδα και ταλαιπωρία.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Επί του προκειμένου, στην παρούσα υπόθεση, κρίθηκε πρωτοδίκως ότι το πιο κατάλληλο φόρουμ είναι η Ρωσία, λαμβανομένων υπόψη ότι, το συμβάν που οδήγησε στις εργασίες ναυαγιαίρεσης έλαβε χώρα στην επικράτεια της Ρωσίας, η μαρτυρία που είναι δυνατό να προσαχθεί προέρχεται από άτομα που εργάστηκαν στις προσπάθειες διάσωσης, και το Ρωσικό δίκαιο διέπει τις προϋποθέσεις απόδοσης αμοιβής στο διασώστη.
2. Τα πιο πάνω επέδρασαν καταλυτικά στην κρίση του Δικαστηρίου, υπερφαλαγγίζοντας την υπάρχουσα παράλληλη δικαιοδοσία του κυπριακού δικαστηρίου, εδραζομένη στην εγγραφή και λειτουργία της εναγόμενης εταιρείας στην Κύπρο.
3. Ως εκ των ανωτέρω, αποφασίστηκε ότι εκ πρώτης όψεως δημιουργείται το υπόβαθρο για θεώρηση της Ρωσίας ως καταλληλότερου φόρουμ για εκδίκαση της υπόθεσης.
4. Η ενάγουσα, εκτός της προβολής της παράλληλης δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου, είχε ισχυριστεί ότι με την καταχώριση της παρούσας αγωγής, είχε αποκτηθεί δικονομικό πλεονέκτημα, απώλεια του οποίου, επέφερε η αναστολή της υπάρχουσας διαδικασίας.
5. Η εισήγηση αυτή εδραζόταν στην ύπαρξη διετούς παραγραφής που ίσχυε στη βάση του ρωσικού δικαίου για διεκδίκηση αξιώσεων για ναυαγιαίρεση. Το Δικαστήριο παραγνώρισε τον κίνδυνο που εδράζεται στην απόρριψη της αγωγής ενώπιον του ρωσικού δικαστηρίου καθότι υπάρχει, όπως τονίστηκε, δυνατότητα παράτασης του χρόνου σε περίπτωση καταχώρισης έφεσης ενώπιον του Supreme Arbitration Court of the Russian Federation.
6. Παράλληλα αναγνωρίζεται πρωτοδίκως ότι υπάρχει μια διάσταση αναφορικά με το Ρωσικό Αστικό Κώδικα και του Άρθ. 23 της Διεθνούς Σύμβασης Επιθαλάσσιας Αρωγής του 1989.
7. Τούτων δοθέντων, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι υπάρχει μια διαφοροποίηση στην ιδιότητα του εναγομένου, όπου στη Ρωσία ενάγετο ως ναυλωτής του πλοίου, ενώ στην Κύπρο ενάγεται ως ιδιοκτήτης, καταφαίνεται ότι δεν τεκμηριώθηκε κατά τρόπο ξεκάθαρο και διακριτό ότι η Ρωσία είναι το μόνο κατάλληλο φόρουμ.
8. Πρωτοδίκως θεωρήθηκε ότι η καταχώριση της παρούσας απαίτησης στην Κύπρο, που έγινε στις 23 Ιανουαρίου 2013, λίγες ημέρες πριν την εκπνοή της διετούς προθεσμίας παραγραφής, ήταν λόγος που έπρεπε, επί του προκειμένου, να θεωρηθεί η ενέργεια της εφεσείουσας, ως επιβάλλουσα την έκδοση του διατάγματος για αναστολή της διαδικασίας.
9. Ο παράγοντας χρόνος δεν αποφασίζεται από μόνος του, ως καταλυτικό στοιχείο, όπως έγινε επί του προκειμένου, αλλά εξετάζεται σε συνδυασμό με όλες τις παραμέτρους της υπόθεσης.
10. Ιδιαιτέρως, το θέμα του δικονομικού πλεονεκτήματος που απέκτησε η εφεσείουσα με την καταχώριση της αγωγής στην Κύπρο, που δεν θα μπορούσε, παρά υπό αμφιβόλου πιθανότητας, να το πετύχει στη Ρωσία.
11. Παράλληλα, και ανεξαρτήτως της παραγραφής, δεν ήταν ορθή η θέση ότι είχε καταδειχθεί πρωτοδίκως ότι η ενέργεια της εφεσείουσας να προωθήσει την αγωγή στην Κύπρο ήταν μια πράξη απερίσκεπτη και ότι αδικαιολόγητα δεν προώθησε την υπόθεση ενώπιον του ρωσικού δικαστηρίου.
12. Υπήρχε αναμφίβολα παράλληλη δικαιοδοσία στην Κύπρο εν όψει της ύπαρξης της έδρας της εναγομένης (Άρθρο 19(α) του περί Δικαστηρίων Νόμου, Ν. 14/1960.
13. Ο πρώτος και δεύτερος λόγος αναθεώρησης έγιναν αποδεκτοί.
14. Αναφορικά με τον τρίτο λόγο αναθεώρησης που αμφισβητεί το εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η εγερθείσα αγωγή αποτελεί ένδειξη κατάχρησης των δικαστικών διαδικασιών, η εφεσείουσα ισχυρίστηκε ότι η ανυπαρξία ταυτότητας «διαδίκων», που τούτο εδράζεται στο γεγονός ότι η διεκδίκηση στη Ρωσία ήταν εναντίον του ναυλωτή του πλοίου, ενώ στην Κύπρο η αγωγή στρέφεται εναντίον του ιδιοκτήτη, διαφοροποιεί τα πράγματα.
15. Με δεδομένη την ανυπαρξία ταυτότητας διαδίκων, η ύπαρξη και μόνο νομικού ζητήματος προς απόφανση, σε συνδυασμό με τη στοιχειοθέτηση παράλληλης δικαιοδοσίας των κυπριακών δικαστηρίων, δεν αποτελεί κατάχρηση η εκ μέρους της εφεσείουσας, προώθηση της υπόθεσης στην Κύπρο. Ως εκ τούτου και ο παρών λόγος, ήταν αποδεκτός.
Η αναθεώρηση της πρωτόδικης απόφασης επέτυχε με έξοδα που θα ακολουθήσουν το αποτέλεσμα της δίκης, αλλά σε καμιά περίπτωση εναντίον της ενάγουσας. Συνέχιση της αγωγής ενώπιον του ιδίου Δικαστηρίου.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
The Spiliada Maritime Corporation v. Cansulex Ltd [1986] 3 All E.R. 843,
Λοΐζος Λουκά & Υιοί Λτδ ν. Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας Α.Ε. (1999) 1 Α.Α.Δ. 1316.
Αγωγή Ναυτοδικείου - Αίτηση Αναθεώρησης.
Ν. Αβρααμίδης για Λ. Παπαφιλίππου & Σία, για την Ενάγουσα-Αιτήτρια.
Α. Χριστοφίδης με Χρ. Πυρκώτου (κα), για την Εναγόμενη-Καθ'ης η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Κ. Παμπαλλής.
ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: Στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας η ενάγουσα επιδιώκει την αναθεώρηση του εκδοθέντος, πρωτοδίκως, διατάγματος, ημερ. 28 Νοεμβρίου 2014, με το οποίο είχε ανασταλεί η εκδίκαση αγωγής που καταχώρισε.
Τα γεγονότα επί των οποίων εδράζεται η υπόθεση έχουν ως εξής:
Η ενάγουσα, με αναφορά στο Ναυτοδικείο, διεκδίκησε 80 εκατομμύρια ρωσικά ρούβλια, ως αποζημίωση ή εύλογη αμοιβή για υπηρεσίες ναυαγιαίρεσης και/ή διάσωσης τις οποίες προσέφεραν, μεταξύ 7 και 24 Ιανουαρίου 2011, τα πλοία της «Krasin» και «Admiral Makarov» στο πλοίο «Bereg Nadezdhy», ιδιοκτησίας της εναγομένης, στη θαλάσσια περιοχή Shakhalin Bay.
Μετά την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας, και πριν τη συμπλήρωση της μαρτυρίας της ενάγουσας, η εναγομένη καταχώρισε αίτηση με την οποία ζητούσε την εκδίκαση των προδικαστικών ζητημάτων που είχαν εγερθεί με την Απάντηση της.
Εγέρθηκαν τρεις προδικαστικές ενστάσεις, ότι:
(1) Η ενάγουσα δεν είχε βάση αγωγής, καθώς η εναγομένη ποτέ δεν ζήτησε, αιτήθηκε, χρειάστηκε, απαίτησε ή είχε την ανάγκη των υπηρεσιών, της βοήθειας ή της υποστήριξης της ενάγουσας και/ή παγοθραυστικών της.
(2) Η αγωγή θα συζητηθεί μέσα στα πλαίσια υπόθεσης η οποία βρισκόταν ενώπιον του Πέμπτου Διαιτητικού Δικαστηρίου της Ρωσικής Ομοσπονδίας και ότι η καταχώριση της παρούσας δικαστικής διαδικασίας αποτελεί κατάχρηση, καθότι η ενάγουσα επιδιώκει την επιδίκαση διπλής αποζημίωσης, έχοντας υπόψη ότι η παρούσα αγωγή βασίζεται στα ίδια γεγονότα και επίδικα θέματα όπως και η αγωγή ενώπιον των ρωσικών δικαστηρίων.
(3) Τα δικαστήρια της Κύπρου δεν είναι το κατάλληλο φόρουμ για να εξετάσουν την αγωγή, εφόσον, οι υποτιθέμενες, και κατ' ισχυρισμό, υπηρεσίες παρασχέθηκαν εντός των χωρικών υδάτων της Ρωσικής Ομοσπονδίας, εντός της οποίας έλαβαν χώρα όλα τα γεγονότα και όπου βρίσκονται όλα τα αποδεικτικά στοιχεία. Επιπλέον, η φυσική γλώσσα είναι η ρωσική και συνεπώς οι μάρτυρες και οι εμπειρογνώμονες θα προσέρχονται από τη Ρωσική Ομοσπονδία και ότι εφαρμογή έχει το ρωσικό δίκαιο.
Εκ των τριών προδικαστικών, τελικώς το Δικαστήριο αποδέχτηκε ότι ισχύει η τρίτη ένσταση ως προς το θέμα του forum non conveniens, παρόλο που, έγινε αποδεχτό ότι η ύπαρξη του εγγεγραμμένου γραφείου της εναγομένης στην Κύπρο, προσδίδει δικαιοδοσία στα κυπριακά δικαστήρια. Προς τούτο λήφθηκε υπόψη ότι το συμβάν είχε λάβει χώρα στην επικράτεια της Ρωσίας, όλοι οι μάρτυρες που εργάστηκαν κατά τη διάσωση είναι αλλοδαποί, και εφαρμογή έχει το ρωσικό δίκαιο. Επίσης, όλοι οι μάρτυρες μιλούν άλλη από την ελληνική γλώσσα, κατά βάση ρωσικά ή αγγλικά. Περαιτέρω το Δικαστήριο κατέληξε ότι η καταχώριση και προώθηση της υπόθεσης, ενώπιον των κυπριακών δικαστηρίων, υπαρχούσης παρόμοιας αγωγής στο Πέμπτο Διαιτητικό Δικαστήριο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αποτελεί κατάχρηση και ως εκ τούτου απαιτείτο η ανάλογη, επί τούτου, ενέργεια.
Με γνώμονα τα πιο πάνω κατέληξε ότι το στενότερο και εγγύτερο δεσμό, για την επίλυση της διαφοράς, έχει η Ρωσία.
Η ενάγουσα, με τον πρώτο λόγο αναθεώρησης, εισηγήθηκε ότι, το Δικαστήριο δεν εξέτασε ούτε και απέδωσε βαρύτητα στο θέμα της παραγραφής του αγώγιμου δικαιώματος της ενάγουσας στη Ρωσία, αγνοώντας σχετική, επί τούτου μαρτυρία, καταλήγοντας λανθασμένα, σύμφωνα με την ενάγουσα, ότι μπορεί να αποδοθεί ουσιαστική δικαιοσύνη στη Ρωσία. Επίσης προβλήθηκε ότι η απόφαση είναι εσφαλμένη, καθότι, όταν μια αγωγή εγείρεται εντός της δικαιοδοσίας του δικαστηρίου που έχει δικαίωμα εκδίκασης της, το Δικαστήριο δύσκολα αρνείται να εξασκήσει τη δικαιοδοσία του. Τέλος, υποστηρίχθηκε ότι υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση στην καταχώριση αίτησης για εκδίκαση των προδικαστικών ενστάσεων, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σημαντικά έξοδα και ταλαιπωρία.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο ανέφερε στην απόφαση του τα ακόλουθα ως προς το θέμα της παραγραφής:
"Κρίνεται όμως ορθό το αντίθετο επιχείρημα της εναγομένης. Το Κλητήριο Ένταλμα καταχωρήθηκε στις 23.1.2013 στη δικαιοδοσία Ναυτοδικείου χωρίς καμιά επεξήγηση για την επιλογή της καταχώρησης λίγο πριν τη λήξη της περιόδου παραγραφής στη Ρωσία, ούτε και εξηγείται στην ένορκη δήλωση της Usanova, ο λόγος που δεν ηγέρθηκε η αγωγή στο Ρωσικό Δικαστήριο, (υπό την αίρεση των όσων θα αναφερθούν κατωτέρω ως προς την ύπαρξη άλλων δικαστικών διαδικασιών στη Ρωσία που εγκαίρως ηγέρθησαν εκεί), πέραν του γεγονότος ότι η εναγόμενη έχει τη νομική εγγραφή και διαμονή της στην Κύπρο. Αυτό και πάλι φέρνει επομένως στο προσκήνιο το ζήτημα της καταλληλότερης δικαιοδοσίας.
Μετέπειτα, η εναγόμενη εξηγεί με βάση το Άρθρο 199 του Αστικού Ρωσικού Κώδικα ότι μόνο με την προώθηση ζητήματος παραγραφής είναι που το Ρωσικό Δικαστήριο είναι υποχρεωμένο να αποφασίσει το ζήτημα, αλλά και ιδιαιτέρως ότι στη βάση του εν λόγω άρθρου, ακόμη και η τυχόν παραγραφή του δικαιώματος δεν αποστερεί το άτομο, τα δικαιώματα του οποίου έχουν επηρεαστεί, από του να εγείρει την αξίωση του στα Δικαστήρια, τα οποία και «are obliged under these provisions to accept the claim for consideration even if the limitation period has in fact expired». Τίθεται όμως και θέμα ερμηνείας του Άρθρου 23 της Διεθνούς Σύμβασης Επιθαλάσσιας Αρωγής 1989, σε σχέση με το Ρωσικό Σύνταγμα και τον Αστικό Κώδικα.
Επομένως ζήτημα παραγραφής ως συνεξεταζόμενο κριτήριο για την εξέταση της καταλληλότερης δικαιοδοσίας, δεν μπορεί να τεθεί εδώ κατ' απόλυτο τρόπο ώστε να μην είναι δυνατή η εκδίκαση της υπόθεσης από τα Ρωσικά Δικαστήρια."
Στην καθοδηγητική υπόθεση The Spiliada Maritime Corporation v. Cansulex Ltd [1986] 3 All E.R. 843, συνοψίζονται οι αρχές που διέπουν το θέμα του forum non conveniens.
"(a) The basic principle is that a stay will only be granted on the ground of forum non conveniens where the court is satisfied that there is some other available forum, having competent jurisdiction, which is the appropriate forum for the trial of the action, i.e. in which the case may be tried more suitably for the interests of all the parties and the ends of justice.
(b) As Lord Kinnear's formulation of the principle indicates, in general the burden of proof rests on the defendant to persuade the court to exercise its discretion to grant a stay (see, eg. The Societe du Gaz case 1926 SC(HL) 13 at 21 per Lord Sumner and Anton Private International Law (1967) p150). It is, however, of importance to remember that each party will seek to establish the existence of certain matters which will assist him in persuading the court to exercise its discretion in his favour, and that in respect of any such matter the evidential burden will rest on the party who asserts its existence. Furthermore, if the court is satisfied that here is another available forum which is prima facie the appropriate forum for the trial of the action, the burden will then shift to the plaintiff to show that there are special circumstances by reason of which justice requires that the trial should nevertheless take place in this country (see para (f) below).
(c) The question being whether there is some other forum which is the appropriate forum for the trial of the action, it is pertinent to ask whether the fact that the plaintiff has, ex hypothesi, founded jurisdiction as of right in accordance with law of this country, of itself gives the plaintiff an advantage in the sense that the English court will not lightly disturb jurisdiction so established. ..
. . . .. . .. . . .. .. . . . .. .. . . . .. ..
.In my opinion, the burden resting on the, defendant is not just to show that England is not the natural of appropriate forum for the trial, but to establish that there is another available forum which is clearly or distinctly more appropriate than the English forum. In this way, proper regard is paid to the fact that jurisdiction has been founded in England as of right . I may add that if, in any case the connection of the defendant with the English forum is a fragile one (for example if he is served with proceedings during a short visit to this country) it should be all the easier for him to prove that there is another clearly more appropriate forum for the trial overseas.
(d) Since the question is whether there exists some other forum which is clearly more appropriate for the trial of the action, the court will look first to see what factors there are which point in the direction of another forum. These are the factors which Lord Diplock described, in MacShannon's case [1978] 1 All ER 625 at 630, [1978] AC 795 at 812, as indicating that justice can be done in the other forum at 'substantially less inconvenience or expense΄. Having regard to the anxiety expressed in your Lordships' House in the Societe du Gaz case 1926 SC(HL) 13 concering the use of the word ΄convenience΄ in this context, I respectfully consider that it may be more desirable, now that the English and Scottish principles are regarded as being the same, to adopt the expression used by Lord Keith in the Abidin Daver [1984] 1 All ER 470 at 479, [1984] AC 398 at 415 when he referred to the ΄natural forum΄ as being ΄that with which the action has the most real and substantial connection΄. So it is for connecting factors in this sense that the court must first look; and these will include not only factors affecting convenience or expense (such as availability of witnesses), but also other factors such as the law governing the relevant transaction (as to which see Credit Chimique v. James Sxott Engineering Group Ltd 1982 SLT 131), and the places where the parties respectively reside or carry on business.
(e) If the court concludes at that stage that there is no other available forum which is clearly more appropriate for the trial of the action, it will ordinarily refuse a stay...........
(f) If, however, the court concludes at that stage that there is some other available forum which prima facie is clearly more appropriate for the trial of the action, it will ordinarily grant a stay unless there are circumstances by reason of which justice requires that a stay should nevertheless not be granted. In this inquiry, the court will consider all the circumstances or the case, including circumstances which go beyond those taken into account when considering connecting factors with other jurisdictions. One such factor can be the fact, if established objectively by cogent evidence, that the plaintiff will not obtain justice in the foreign jurisdiction: see The Abidim Dsaver [1984] 1 All ER 470 at 476, [1984] AC 398 at 411 per Lord Diplock, a passage which now makes plain that, on this inquiry, the burden of proof shifts to the plaintiff. How far other advantages to the plaintiff in proceeding in this country may be relevant in this connection, I shall have to consider at a later stage."
Στη βάση της πιο πάνω ανάλυσης της νομολογίας, το βάρος απόδειξης ύπαρξης άλλου πιο κατάλληλου φόρουμ για εκδίκαση μιας αγωγής, βρίσκεται στους ώμους του εναγομένου. Η, εκ πρώτης όψεως, ξεκάθαρη ύπαρξη καταλληλότερου φόρουμ, για εκδίκαση της αγωγής, απαιτείται ν' αποδειχθεί. Σ' αντίθετη περίπτωση το αίτημα για αναστολή δεν ικανοποιείται. Περαιτέρω, ως καταφαίνεται από την πιο πάνω καθοδηγητική νομολογία, η τεκμηρίωση, από πλευράς εναγομένου, εκ πρώτης όψεως, ύπαρξης άλλου κατάλληλου φόρουμ, μεταθέτει το βάρος στον ενάγοντα να καταδείξει ειδικές περιστάσεις που η δικαιοσύνη επιβάλλει όπως η δίκη διεξαχθεί σ' άλλη χώρα.
Επί του προκειμένου, στην παρούσα υπόθεση, όπως έχουμε σημειώσει πρωτοδίκως κρίθηκε ότι το πιο κατάλληλο φόρουμ είναι η Ρωσία, λαμβανομένων υπόψη ότι, το συμβάν που οδήγησε στις εργασίες ναυαγιαίρεσης έλαβε χώρα στην επικράτεια της Ρωσίας, η μαρτυρία που είναι δυνατό να προσαχθεί προέρχεται από άτομα που εργάστηκαν στις προσπάθειες διάσωσης, και το Ρωσικό δίκαιο διέπει τις προϋποθέσεις απόδοσης αμοιβής στο διασώστη. Τα πιο πάνω επέδρασαν καταλυτικά στην κρίση του Δικαστηρίου, υπερφαλαγγίζοντας την υπάρχουσα παράλληλη δικαιοδοσία του κυπριακού δικαστηρίου, εδραζομένη στην εγγραφή και λειτουργία της εναγόμενης εταιρείας στην Κύπρο. Ως εκ των ανωτέρω αποφασίστηκε ότι εκ πρώτης όψεως δημιουργείται το υπόβαθρο για θεώρηση της Ρωσίας ως καταλληλότερου φόρουμ για εκδίκαση της υπόθεσης.
Σχετική επί του θέματος είναι και η υπόθεση Λοΐζος Λουκά & Υιοί Λτδ ν. Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας Α.Ε. (1999) 1 Α.Α.Δ. 1316, η Ολομέλεια ανέφερε στις σελ. 1329-1332 ότι:
«Oι νέες αντιλήψεις για το θέμα βρήκαν απήχηση και σε κατοπινή απόφαση του δικαστηρίου της Βουλής των Λόρδων MacShannon v. Rockware Glass Ltd. [1978] A.C. 795. Σε αυτήν θεωρήθηκε ευχερέστερη η ακρόαση αγωγών για αποζημιώσεις λόγω ατυχήματος που έγινε σε εργοστάσιο αγγλικής εταιρείας στη Σκωτία. Θεωρήθηκε δυνατή η αναστολή της αγωγής οσάκις αποδεικνύεται (α) ότι υπάρχει εναλλακτικό forum στο οποίο μπορεί να εξασφαλιστεί η απονομή της δικαιοσύνης με λιγότερες δυσχέρειες και έξοδα, και (β) ο ενάγων δεν στερείται πλεονεκτήματος ουσιαστικού ή δικονομικού, αν η υπόθεση του δικαζόταν από αγγλικό δικαστήριο.
...........................
Περαιτέρω, κρίθηκε ότι η εφεσείουσα δεν απόσεισε το βάρος απόδειξης σε σχέση με τα πλείστα κριτήρια που καθιέρωσε η Spiliada, ανωτέρω, δηλαδή, τη δαπάνη ή την πιο εύκολη διεξαγωγή της διαδικασίας, τους μάρτυρες, κα το δίκαιο που διέπει τη δικαιοπραξία. Με μόνη εξαίρεση την έδρα της εναγομένης, (προφανώς ″ενάγουσα″) που είναι η Ελλάδα. Η απόφαση όμως εξηγεί ότι η εφεσίβλητη επέλεξε την Κύπρο. Άρα ο τόπος διαμονής «δεν επενεργεί υπέρ του αιτήματος των εναγομένων.» Έτσι, συμπέρανε το πρωτόδικο δικαστήριο, δεν αποδείχθηκαν οι προϋποθέσεις MacShannon αναφορικά με το εναλλακτικό forum. Kατά την απόφαση, η εφεσείουσα δεν απέδειξε ότι υπήρχε άλλο διαθέσιμο forum προσφορότερο από το κυπριακό. Εξαιτίας του ευρήματος αυτού, συνεχίζει η πρωτόδικη απόφαση, δεν μετατοπίστηκε το βάρος απόδειξης στην εφεσίβλητη για να αποδείξει τα πλεονεκτήματα που έχει προσφεύγοντας στην Κύπρο. Αν αυτό είχε συμβεί, θα έκρινε (το πρωτόδικο δικαστήριο) ότι η παραγραφή της αξίωσης συνιστούσε πράγματι πλεονέκτημα.
Το δικαστήριο σχολιάζει ως εξής το θέμα και υπό το φως των εισηγήσεων της εφεσείουσας:
"Το πλεονέκτημα αυτό δεν εξασθενεί επειδή, όπως εισηγείται ο ευπαίδευτος συνήγορος των εναγομένων [(βλ. εισήγηση (6)], κατά τον χρόνο της καταχώρησης της αγωγής στην Κύπρο αυτή είχε ήδη παραγραφεί στην Ελλάδα. Αυτή η αρχή τυγχάνει εφαρμογής μόνο στις περιπτώσεις που υπάρχει ρήτρα δικαιοδοσίας (βλ. το πιο κάτω απόσπασμα από τον Dicey and Morris on the Conflict of Laws, ilthed., σελ. 414): . . . . . . . "
Tέλος το πρωτόδικο δικαστήριο, κατά την άποψη πάντοτε της εφεσείουσας, παρανόησε το θέμα της παραγραφής, που έπρεπε να λειτουργήσει υπέρ της εφεσείουσας.
Το θέμα παραγραφής δεν αποτελεί ανυπέρβλητο κώλυμα, όπως υπέβαλε η εφεσείουσα. Αυτό προκύπτει καθαρά από τη Spiliada, ανωτέρω. Παραθέτουμε την παράγραφο 4 από τη σύνοψη. Ιδιαίτερη σημασία έχει ό,τι υπογραμμίζουμε:
"(4) Τhe fact that the granting of a stay on English proceedings of the refusal of leave under RSC Ord 11, r 1(1) to serve proceedings out of the jurisdiction might deprive the plaintiff of a legitimate personal or juridical advantage available to him under the English jurisdiction would not, as a general rule, deter the court from granting a stay or refusing leave if it was satisfied that substantial justice would be done to all the parties in the available appropriate forum. Accordingly, the fact that a foreign forum had a more limited system of discovery or lower awards of damages would not necessarily deter the court from granting a stay or refusing leave. On the other hand, where the plaintiff΄s claim was time-barred in the appropriate forum but he had not acted unreasonably in failing to commence proceedings within the limitation period applicable there, practical justice required the court not to deprive him of the benefit of having complied with the time-bar in England."
Η ενάγουσα, όμως, εκτός της προβολής της παράλληλης δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου, είχε ισχυριστεί ότι με την καταχώριση της παρούσας αγωγής, είχε αποκτηθεί δικονομικό πλεονέκτημα, απώλεια του οποίου, επέφερε η αναστολή της υπάρχουσας διαδικασίας. Η εισήγηση αυτή εδραζόταν στην ύπαρξη διετούς παραγραφής που ίσχυε στη βάση του ρωσικού δικαίου για διεκδίκηση αξιώσεων για ναυαγιαίρεση. Το Δικαστήριο παραγνώρισε τον κίνδυνο που εδράζεται στην απόρριψη της αγωγής ενώπιον του ρωσικού δικαστηρίου καθότι υπάρχει, όπως τονίστηκε, δυνατότητα παράτασης του χρόνου σε περίπτωση καταχώρισης έφεσης ενώπιον του Supreme Arbitration Court of the Russian Federation. Παράλληλα αναγνωρίζεται πρωτοδίκως ότι υπάρχει μια διάσταση αναφορικά με το Ρωσικό Αστικό Κώδικα και του Άρθ. 23 της Διεθνούς Σύμβασης Επιθαλάσσιας Αρωγής του 1989.
Τούτων δοθέντων, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι υπάρχει μια διαφοροποίηση στην ιδιότητα του εναγομένου, όπου στη Ρωσία ενάγετο ως ναυλωτής του πλοίου, ενώ στην Κύπρο ενάγεται ως ιδιοκτήτης, καταφαίνεται ότι δεν τεκμηριώθηκε κατά τρόπο ξεκάθαρο και διακριτό ότι η Ρωσία είναι το μόνο κατάλληλο φόρουμ. Πρωτοδίκως θεωρήθηκε ότι η καταχώριση της παρούσας απαίτησης στην Κύπρο, που έγινε στις 23 Ιανουαρίου 2013, λίγες ημέρες πριν την εκπνοή της διετούς προθεσμίας παραγραφής, ήταν λόγος που έπρεπε, επί του προκειμένου, να θεωρηθεί η ενέργεια της εφεσείουσας, ως επιβάλλουσα την έκδοση του διατάγματος για αναστολή της διαδικασίας.
Ο παράγοντας χρόνος δεν αποφασίζεται από μόνος του, ως καταλυτικό στοιχείο, όπως έγινε επί του προκειμένου, αλλά εξετάζεται σε συνδυασμό με όλες τις παραμέτρους της υπόθεσης. Ιδιαιτέρως, το θέμα του δικονομικού πλεονεκτήματος που απέκτησε η εφεσείουσα με την καταχώριση της αγωγής στην Κύπρο, που δεν θα μπορούσε, παρά υπό αμφιβόλου πιθανότητας, να το πετύχει στη Ρωσία. Παράλληλα, και ανεξαρτήτως της παραγραφής, δεν συμφωνούμε ότι έχει καταδειχθεί πρωτοδίκως ότι η ενέργεια της εφεσείουσας να προωθήσει την αγωγή στην Κύπρο ήταν μια πράξη απερίσκεπτη και ότι αδικαιολόγητα δεν προώθησε την υπόθεση ενώπιον του ρωσικού δικαστηρίου. Υπάρχει αναμφίβολα παράλληλη δικαιοδοσία στην Κύπρο εν όψει της ύπαρξης της έδρας της εναγομένης (Άρθρο 19(α) του περί Δικαστηρίων Νόμου, Ν. 14/1960).
Το πιο κάτω απόσπασμα από την υπόθεση Spiliada (ανωτέρω) στη σελ. 860, είναι σχετικό:
"And practical justice demands, that if the court considers that the plaintiff acted reasonably in commencing proceedings in this country, and that, although it appears that (putting on one side the time - bar point) the appropriate forum for the trial of the action is elsewhere than in England, the plaintiff did not act unreasonably in failing to commence proceedings .. in that jurisdiction within the limitation period applicable, there, it would not, I think be just to deprive the plaintiff of the benefit of having started proceedings within the limitation period applicable in this country."
Συνεπώς ο πρώτος και δεύτερος λόγοι αναθεώρησης γίνονται αποδεκτοί.
Αναφορικά με τον τρίτο λόγο αναθεώρησης που αμφισβητεί το εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η εγερθείσα αγωγή αποτελεί ένδειξη κατάχρησης των δικαστικών διαδικασιών, η εφεσείουσα ισχυρίστηκε ότι η ανυπαρξία ταυτότητας «διαδίκων», που τούτο εδράζεται στο γεγονός ότι η διεκδίκηση στη Ρωσία ήταν εναντίον του ναυλωτή του πλοίου, ενώ στην Κύπρο η αγωγή στρέφεται εναντίον του ιδιοκτήτη, διαφοροποιεί τα πράγματα. Τούτου δοθέντος το θέμα που εγείρεται είναι νομικό. Αν και κατά πόσο δικαιούται ή όχι η ενάγουσα να προωθεί την αγωγή της, και θα εξαρτηθεί η έκβαση της στο πλαίσιο μιας πλήρους ακροαματικής διαδικασίας και σε συνάρτηση με την επιδικασθείσα, σε περίπτωση επιτυχίας, αποζημίωση.
Το κρίσιμο κατά την άποψη μας κριτήριο, όπως τίθεται και στην υπόθεση Spiliada, ανωτέρω, είναι, αν κάτω από όλες τις συνθήκες της υπόθεσης θα αποδοθεί δικαιοσύνη στην ενάγουσα στη Ρωσία.
Με δεδομένη την ανυπαρξία ταυτότητας διαδίκων, η ύπαρξη και μόνο νομικού ζητήματος προς απόφανση, σε συνδυασμό με τη στοιχειοθέτηση παράλληλης δικαιοδοσίας των κυπριακών δικαστηρίων, δεν θεωρούμε ότι αποτελεί κατάχρηση η εκ μέρους της εφεσείουσας, προώθηση της υπόθεσης στην Κύπρο.
Ως εκ τούτου και ο παρών λόγος, γίνεται αποδεκτός.
Με γνώμονα τα πιο πάνω και έχοντας ως βάση τον Καν. 167 των περί Ανωτάτου Δικαστηρίου (Δικαιοδοσία Ναυτοδικείου) Διαδικαστικών Κανονισμών, η αναθεώρηση της πρωτόδικης απόφασης επιτυγχάνει.
Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Δίδονται οδηγίες για συνέχιση της αγωγής ενώπιον του ιδίου Δικαστηρίου (Καν. 167 άνω).
Τα έξοδα της έφεσης ν' ακολουθήσουν το αποτέλεσμα της δίκης, αλλά σε καμιά περίπτωση εναντίον της ενάγουσας.
Η αναθεώρηση της πρωτόδικης απόφασης επιτυγχάνει με έξοδα που θα ακολουθήσουν το αποτέλεσμα της δίκης, αλλά σε καμιά περίπτωση εναντίον της ενάγουσας. Συνέχιση της αγωγής ενώπιον του ιδίου Δικαστηρίου.