|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2014:A474
(2014) 1 ΑΑΔ 1401
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ. 319/2008)
7 Ιουλίου 2014
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Πρόεδρος, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, ΠΑΝΑΓΗ, ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ,
ΛΙΑΤΣΟΣ, ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δικαστές]
1. ΡΟΝΑΛΝΤ ΓΟΥΟΤΣ
2. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΑΟΛΗΣ
3. ΠΕΤΡΟΣ ΓΟΥΟΤΣ
4. ΠΑΥΛΟΣ ΓΟΥΟΤΣ
5. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΟΥΟΤΣ
Εφεσείοντες/Εναγόμενοι
- ν -
1. ΓΙΑΝΝΗ ΛΑΟΥΡΗ
2. ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥ
3. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ
4. ΑΝΔΡΕΑ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ
5. ΧΡΙΣΤΙΑΝΑΣ ΚΝΑΗ
6. ΣΤΑΘΗ ΑΝΔΡΕΟΥ
7. ΜΑΡΙΟΥ ΗΛΙΑΔΗ
Εφεσιβλήτων/Εναγόντων
--------------------------------------
Γ. Κολοκασίδης, για τους Εφεσείοντες.
Μ. Καραολιά (κα) για Τ. Χατζηγεωργίου, για τους Εφεσίβλητους 1, 3 και 6.
Μ. Καραολιά (κα) για Τ. Χατζηγεωργίου με Φρ. Χατζηχάννα, για τον Εφεσίβλητο 2.
Ε. Ευθυμίου (κα), για την Εφεσίβλητη 5.
Α. Μαρκίδης με Μ. Καραολιά (κα), για τον Εφεσίβλητο 7.
------------------------------------
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Π.: Η υπόθεση αυτή ανελήφθη από την Πλήρη Ολομέλεια με αναφορά στο κατά πόσο δικαιολογείται απόκλιση από τις εν λόγω δύο αποφάσεις του Εφετείου, Ελληνική Τράπεζα (Επενδύσεις) Λτδ v. Parson Emporio Ltd κ.α., Πολιτική Έφεση 149/2007, 7.3.2012, CNH Capital Markets Ltd κ.α. ν. Shanghailink Investment Co Ltd, Πολιτική Έφεση 255/2007, 13.3.2012. Κατά τη μελέτη μας διεπιστώθη ότι υπάρχει και τρίτη απόφαση του Εφετείου, CAF Computers Ltd v. Παττίχη κ.α. (2010) 1Β ΑΑΔ 815, απολήγουσα σε διαφορετικό αποτέλεσμα από τις άλλες, ώστε να προέκυπτε το ενδεχόμενο να μην επρόκειτο πλέον για περίπτωση απόκλισης αλλά για περίπτωση σύγκρουσης αποφάσεων του Εφετείου οπότε το θέμα θα εθεωρείτο ανοικτό για εξ υπαρχής ερμηνεία. Τέτοιο ενδεχόμενο όμως δεν υφίσταται καθ΄όσον η τρίτη αυτή απόφαση δεν αφορά το επίδικο άρθρο 58Β παρά μόνο ήγειρε θέματα που αφορούσαν την εφαρμογή του άρθρου 58Α. Το σκεπτικό λοιπόν της εν λόγω απόφασης - και είναι το σκεπτικό και όχι το αποτέλεσμα που έχει σημασία για σκοπούς διαπίστωσης σύγκρουσης - δεν επεκτείνεται καθόλου στο άρθρο 58Β και έτσι η εν λόγω απόφαση δεν διαφοροποιεί το ενώπιον μας θέμα ως καθαρά θέμα απόκλισης.
Επ΄αυτού, η δική μας αντίληψη της νομολογίας που αφορά το δεσμευτικό προηγούμενο είναι ότι η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, περιλαμβανομένης της περίπτωσης που αυτή συνεδριάζει ως διευρυμένο Εφετείο όπως η προκειμένη (εξ ου και η διαπιστωθείσα ανάγκη για διεύρυνση), και χωρίς η Ολομέλεια να καθίσταται τριτοβάθμιο δικαστήριο, ενεργεί στη βάση της αρχής η οποία διατυπώθηκε στο Practice Direction του 1966 [1966] 3 All ER ως προς το House of Lords (τώρα το διάδοχο του Supreme Court) και η οποία έχει υιοθετηθεί στη δική μας νομολογία. Και η αρχή αυτή παρέχει τη δυνατότητα απόκλισης από προηγούμενες αποφάσεις που, αν και θεωρούνται "normally binding", μπορεί να υπάρξει απόκλιση "when it appears right to do so". Μπορεί δε η νομολογία να αναφέρεται σε συγκεκριμένες τέτοιες περιπτώσεις (όπως ουσιαστική μεταβολή περιστάσεων, έκδηλο του εσφαλμένου, καταφανής αδικία), αυτό όμως γίνεται για να καταδειχθεί το γενικό πνεύμα κατεύθυνσης και το εξαιρετικό της απόκλισης και όχι για να τεθούν αυστηρές και εξαντλητικές προϋποθέσεις. Οι συγκεκριμένες αυτές περιπτώσεις συνιστούν και παραμένουν πάντοτε εκφάνσεις της γενικής αρχής "when it appears right to do so".
Σε αυτή τη βάση, και πάντοτε έχοντας υπ΄όψη το επιθυμητό της βεβαιότητας που παρέχει η αρχή του δεσμευτικού προηγούμενου, τα περιθώρια της απόκλισης πρέπει να ποικίλουν αναλόγως πολλών παραγόντων. Με μικρότερη δυσκολία η Ολομέλεια θα μπορέσει να αποκλίνει από απόφαση τριμελούς Εφετείου από ότι από δική της απόφαση. Να έχουμε μάλιστα υπ΄όψη ότι η σχετική νομολογία μας αφορά κατά κύριο λόγο θέμα απόκλισης της Ολομέλειας από αποφάσεις της ίδιας της Ολομέλειας ή απόκλισης τριμελούς Εφετείου από αποφάσεις τριμελούς Εφετείου, εκεί δε όπου η Ολομέλεια εξέτασε προηγούμενο τριμελούς Εφετείου, όπως στην Panayides, η απόκλιση έγινε χωρίς αναφορά στην ικανοποίηση συγκεκριμένης προϋπόθεσης για απόκλιση αλλά στη βάση ευθείας διαφοροποίησης από το προηγούμενο. Έπειτα, όπως υποδεικνύεται και στο Practice Direction, υπάρχουν τομείς δικαίου, όπως οι συμβάσεις και οι περιουσιακές και γενικά οικονομικές διευθετήσεις, όπου με πολύ δισταγμό θα εγίνετο απόκλιση που θα αναστάτωνε καθιερωμένες σχέσεις. Σημαντική θα ήταν επίσης η ποιότητα του προηγούμενου - πόσο καλά και διαχρονικά καθιερωμένη είναι η αρχή του δικαίου που περιέχεται σε αυτό; Πόση νομολογιακή στήριξη έχει πίσω του; Πόσο επαρκές είναι το σκεπτικό του; Αφορά θεμελιακή αρχή, ώστε το ερώτημα «Is it better to be consistently wrong rather than ultimately right?" να μην μπορεί να απαντηθεί θετικά; Αφορά θέμα που επιτρέπει εύλογη διαφορά γνώμης, όπως σε περιπτώσεις ερμηνείας νόμου; Ωρίμασε ο χρόνος για την ανάγκη διαφοροποίησης, ή το πράγμα βρίσκεται ακόμα στο δρόμο της δοκιμασίας; Και τόσα άλλα μπορούν να είναι σχετικά κατά περίπτωση.
Στην προκειμένη υπόθεση σημειώνουμε ότι τα εν λόγω δύο προηγούμενα είναι πρόσφατα και αφορούν αποφάσεις του τριμελούς Εφετείου και όχι της Ολομέλειας και ότι ενδεχομένως το σκεπτικό τους να μην έχει την επιθυμητή πληρότητα. Εξ άλλου, αν το θέμα εξετάζετο ως θέμα εξ υπαρχής ερμηνείας, δεν θα είμεθα σύμφωνοι ως προς αυτή, αφού οι αδελφοί δικαστές Μιχαηλίδου, Λιάτσος και Σταματίου θα συμφωνούσαν με την ερμηνεία που δίδεται στην απόφαση του αδελφού Δικαστή Νικολάτου ενώ εγώ θα συμφωνούσα με την ερμηνεία που δίδεται στην απόφαση του αδελφού Δικαστή Ερωτοκρίτου. Τούτο όμως είναι άνευ σημασίας αφού θεωρούμε ότι το θέμα τίθεται ως θέμα απόκλισης.
Επ΄αυτού, καταγράφουμε το ότι το θέμα δεν είναι κεφαλαιώδες και αφορά όχι αρχή δικαίου παρά ερμηνεία ειδικής νομοθεσίας η οποία κάθε άλλο παρά αξιοζήλευτης διατύπωσης έτυχε και επί της οποίας ευλόγως υπάρχει διχογνωμία, όπως αποκαλύπτουν και οι τοποθετήσεις επί των αποφάσεων που δίδονται σήμερα. Έπειτα, ο εν λόγω νόμος έχει παύσει να ισχύει, η δε απόκλιση θα ανέτρεπε ήδη καθορισθείσες και ενδεχομένως εκτελεσθείσες υποχρεώσεις, προκειμένου μάλιστα περί οικονομικών ρυθμίσεων, όπως στις εν λόγω δύο αποφάσεις του Εφετείου, οπότε και θα προέκυπτε θέμα άνισης μεταχείρισης και αδικίας.
Σταθμίζοντας όλες τις παραμέτρους, φρονούμε ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν ανατρέπεται η ανάγκη διατήρησης της δεσμευτικότητας του προηγούμενου των εν λόγω αποφάσεων καθ΄όσον δεν έχει καταδειχθεί ότι θα ήταν ορθό να γίνει τούτο στα πλαίσια της αρχής του Practice Direction. Ζυγίζοντας το επιθυμητό της βεβαιότητας και το πρέπον της απόκλισης, η πλάστιγγα δεν γέρνει υπέρ του δευτέρου.
Ως εκ τούτου, συμφωνούμε ότι η έφεση θα πρέπει να γίνει δεκτή και να εκδοθεί απόφαση ως αναφέρεται στην απόφαση του Ερωτοκρίτου, Δ.
Δ. Χατζηχαμπής, Π.
Δ. Μιχαηλίδου, Δ.
Α. Λιάτσος, Δ.
Κ. Σταματίου, Δ.
/ΚΧ»Π