|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2012) 1 ΑΑΔ 2369
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 133/2012)
26 Οκτωβρίου, 2012
[K. ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΕΜΕΣΟ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ HABEAS CORPUS
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 11, 28 ΚΑΙ 53 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 9, 10, 12 ΚΑΙ 14 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΦΥΛΑΚΩΝ ΝΟΜΟΥ,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΚΥΠΡΟΥ
- - - - - -
Η. Στεφάνου, για τον Αιτητή.
Ν. Δημητρίου, Δημόσιος Κατήγορος Α, για τους καθ ών η αίτηση.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ.: Ο αιτητής, ο οποίος κρατείται ως κατάδικος στις Κεντρικές Φυλακές, υπέβαλε την παρούσα Αίτηση για έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus, ισχυριζόμενος ότι έχει ήδη εκτίσει πλήρως τις δύο ποινές φυλάκισης οι οποίες του είχαν επιβληθεί, λαμβανομένων υπόψη νόμιμων μειώσεων και ότι η συνεχιζόμενη κράτησή του έχει επομένως καταστεί παράνομη.
Tο ένταλμα habeas corpus είναι ένα προνομιακό ένταλμα που έχει το χαρακτήρα μιας ασυνήθιστης θεραπείας, το οποίο εκδίδεται δικαιωματικά και με βάση το Άρθρο 155.4 του Συντάγματος, αφ΄ ης στιγμής αποδειχθεί η παρανομία στην κράτηση ενός προσώπου. (Βλ. Annander v. Annander (1982) 1 CLR 479, Dogan v. Αστυνομίας (1995)1 ΑΑΔ 301, Vassiliou and another v. Police Disciplinary Committee (1979) 1 CLR 46).
Με την Αίτηση εγείρεται προς δικαστική απόφανση ένα καινοφανές νομικό ζήτημα το οποίο αφορά στον ορθό τρόπο εφαρμογής προνοιών του Συντάγματος ως προς την αναστολή έκτισης μέρους της ποινής καταδίκου, εξουσίας η οποία ασκείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όπως επίσης και της νομοθετικής μείωσης έκτισης ποινής λόγω καλής διαγωγής και εργατικότητας, δυνάμει του σχετικού Νόμου, στην περίπτωση κατά την οποία, όπως εδώ, ο κατάδικος εξέτιε δύο ποινές φυλάκισης, η έκτιση των οποίων για ένα χρονικό διάστημα συμπίπτει.
Τα αδιαμφισβήτητα ουσιώδη γεγονότα που συνθέτουν την αντιδικία, είναι τα ακόλουθα:
Ο αιτητής καταδικάστηκε στις 16.7.2009 από το Κακουργιοδικείο Λεμεσού σε ποινή φυλάκισης 6 ετών για αδικήματα συγκάλυψης απάτης και απόσπασης χρημάτων με ψευδείς παραστάσεις.
Στις 3.5.2010, ενώ εξέτιε την πιο πάνω ποινή φυλάκισης, καταδικάσθηκε και πάλι από το Κακουργιοδικείο Λεμεσού σε άλλη υπόθεση, σε φυλάκιση 5 ετών σε σχέση με άλλα, οικονομικής φύσεως, αδικήματα.
Η πρώτη ποινή των 6 ετών θα άρχιζε από την 11.3.2008, ημερομηνία που είχε τεθεί υπό κράτηση, ενώ η δεύτερη ποινή των 5 ετών θα άρχιζε από την ημέρα που επιβλήθηκε, δηλαδή από την 3.5.2010.
Σύμφωνα με το άρθρο 12(1) και (2) και τον Πίνακα στον οποίο παραπέμπουν στο Παράρτημα Α του περί Φυλακών Νόμου - Νόμος αρ. 62(Ι)/1996 - κάθε κατάδικος, ο οποίος εκτίει ποινή φυλάκισης, δικαιούται σε μείωση της ποινής του εάν επιδείξει καλή διαγωγή και εργατικότητα, η οποία μείωση κυμαίνεται ανάλογα με το ύψος της επιβληθείσας σ΄ αυτόν ποινής και ανάλογα με το κατά πόσο πρόκειται για πρώτη, δεύτερη κλπ φορά που εκτίει ο κατάδικος ποινή φυλάκισης.
Περαιτέρω, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ασκώντας δικαίωμα το οποίο του παρέχεται από το Άρθρο 53 του Συντάγματος, στις 30.9.2010 με την ευκαιρία των εορτασμών για τα 50χρονα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ανέστειλε κατά το ¼ τις ποινές φυλάκισης καταδίκων, περιλαμβανομένου του αιτητή.
Βασιζόμενοι σ΄ αυτά τα δεδομένα, οι καθ΄ων η αίτηση ισχυρίζονται ότι με βάση τις προαναφερθείσες μειώσεις στις οποίες δικαιούται ο αιτητής αυτός εξέτισε πλήρως την ποινή των 6 ετών στις 23.8.2011, ενώ την ποινή των 5 ετών θα θεωρηθεί ότι την εξέτισε πλήρως στις 27.3.2013, εάν επιδείξει καλή διαγωγή και εργατικότητα μέχρι τότε.
Από την άλλη, ο αιτητής διαφωνεί με τον τρόπο υπολογισμού των μειώσεων στις ποινές του από τους καθ΄ων η αίτηση και ισχυρίζεται ότι θα έπρεπε να είχε αφεθεί ελεύθερος στις 4.3.2012, ή στη χείριστη περίπτωση, στις 11.5.2012.
Η διαφοροποίηση στις θέσεις και στην κατάληξη των διαδίκων ως προς την ημερομηνία αποφυλάκισης του αιτητή δε φαίνεται να εστιάζεται σε διαφορετικούς μαθηματικούς υπολογισμούς, αλλ΄ οφείλεται σε διαφορετικό τρόπο προσέγγισης του γεγονότος ότι στον αιτητή είχαν επιβληθεί δύο ποινές, οι οποίες κατά ένα μέρος τους συνέπιπταν χρονικά ως προς την έκτισή τους. Αυτές οι διαφορές θα γίνουν αντιληπτές όταν επεξηγηθεί στη συνέχεια η μέθοδος που ακολουθήθηκε από την πλευρά των καθ΄ων η αίτηση και η διαφορετική μέθοδος την οποία ο αιτητής προβάλλει ως την ορθή. Τα κύρια στοιχεία τα οποία συνθέτουν τον τρόπο υπολογισμού των καθ΄ων η αίτηση είναι τα ακόλουθα:
Θέση καθ΄ων η αίτηση.
Παρά το γεγονός ότι η δεύτερη ποινή των 5 ετών συμπίπτει μερικώς με την έκτιση της ποινής των 6 ετών, θεωρείται ότι η ποινή των 5 ετών "υπερισχύει" της ποινής των 6 ετών.
Όπως αντιλαμβάνομαι αυτή τη θέση, οι καθ΄ων η αίτηση με τον όρο "υπερισχύει" εννοούν ότι συνεχίζει να υφίσταται μέχρι την πλήρη έκτισή της, η ποινή των 5 ετών η οποία, αν και είναι μικρότερη της ποινής των 6 ετών με την οποία συνέπεσε η έκτιση της για κάποιο χρονικό διάστημα, εν τούτοις, η συνολική παραμονή του αιτητή στις Φυλακές θα διαρκέσει μέχρι την πλήρη έκτιση της ποινής των 5 ετών, σε ημερομηνία η οποία εκ των πραγμάτων είναι μεταγενέστερη της ημερομηνίας πλήρους έκτισης της μεγαλύτερης ποινής των 6 ετών.
Με το πιο πάνω ως δεδομένο, η πιθανή ημερομηνία αποφυλάκισης του αιτητή είχε ορισθεί η 24.2.2014, νοουμένου ότι ο αιτητής θα επιδείξει μέχρι τότε καλή διαγωγή και εργατικότητα.
Μεσολάβησε όμως και η αναστολή έκτισης των ποινών καταδίκων την οποία παραχώρησε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Λόγω τούτης, οι ποινές τις οποίες εξέτιε ο αιτητής μειώθηκαν κατά το ¼ ως ακολούθως:
α. Ποινή 6 ετών: Μειώθηκε σε 4 χρόνια και 6 μήνες. Αποφυλάκιση με καλή διαγωγή και εργατικότητα: 23.8.2011.
β. Ποινή 5 ετών: Μειώθηκε σε 3 χρόνια και 9 μήνες. Αποφυλάκιση με καλή διαγωγή και εργατικότητα: 27.3.2013.
Σύμφωνα λοιπόν πάντα με τους καθ΄ων η αίτηση, η μεν ποινή των 6 ετών του αιτητή έληξε στις 23.8.2011, πλην όμως αυτός δεν αποφυλακίστηκε, λόγω της ύπαρξης της άλλης ποινής των 5 ετών, η οποία θα λήξει την 27.3.2013, οπότε και ο αιτητής θα αποφυλακισθεί, νοουμένου ότι επιδείξει καλή διαγωγή και εργατικότητα.
Θέση αιτητή.
Η πρώτη ποινή της 6ετούς φυλάκισης, πρέπει να αρχίζει να προσμετρά από την 4.1.2008, ημερομηνία κατά την οποία τέθηκε σε προφυλάκιση και όχι από την 11.3.2008 που ισχυρίζονται οι καθ΄ων η αίτηση.
Υπό κανονικές συνθήκες και χωρίς τον υπολογισμό οποιασδήποτε μείωσης ή αναστολής ποινών, ο αιτητής θα αποφυλακίζετο στις 2.5.2015, σύμφωνα με τον υπολογισμό των καθ΄ων η αίτηση, ή μετά από έκτιση φυλάκισης 7 χρόνων και 4 μηνών (συνολικά 88 μηνών).
Η Προεδρική αναστολή του ¼ των ποινών θα πρέπει επομένως να εφαρμοσθεί στην περίοδο των 88 μηνών που συνολικά θα εξέτιε ο αιτητής, μειώνοντας την έτσι κατά 22 μήνες, σε 66 μήνες, ήτοι ο αιτητής θα εξέτιε τώρα 5 χρόνια και 5 μήνες, χωρίς οποιαδήποτε μείωση λόγω καλής διαγωγής και εργατικότητας.
Με βάση δε τους Κανονισμούς των Φυλακών, ο αιτητής για τα 5 χρόνια και 5 μήνες δικαιούται σε μείωση 6 ημερών για κάθε μήνα για τα πρώτα 2 χρόνια, 8 ημερών για κάθε μήνα για τα υπόλοιπα 3 χρόνια και 10 ημερών για τους εναπομείναντες 5 μήνες. Δικαιούται δηλαδή σε συνολική μείωση λόγω καλής διαγωγής και εργατικότητας 482 ημερών ή 1 έτους και 117 ημερών.
Αφαιρουμένης και αυτής της μείωσης από τη συνολική ποινή του αιτητή μετά την Προεδρική αναστολή, δηλαδή από τα 5 χρόνια και 5 μήνες, παραμένει μια χρονική περίοδος 4 ετών και 2 μηνών.
Επομένως, σύμφωνα με τους πιο πάνω υπολογισμούς του, ο αιτητής θα έπρεπε να αποφυλακισθεί 4 έτη και 2 μήνες μετά την 11.3.2008 που, όπως ισχυρίζονται οι καθ΄ων η αίτηση, αρχίζει η έκτιση της ποινής του, δηλαδή στις 11.5.2012. Τυγχάνει ο βασικός ισχυρισμός του αιτητή ότι θα συνιστούσε επέμβαση της εκτελεστικής εξουσίας επί της δικαστικής, αν δεχθούμε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δε μειώνει τη συνολικά εκτιώμενη από ένα κατάδικο ποινή, αλλά μειώνει ξεχωριστά την κάθε ποινή που επιβάλλει κάθε Δικαστήριο. Περαιτέρω, με βάση την ίδια αρχή της συνολικότητας της ποινής, τα Δικαστήρια εξετάζουν επιβάλλοντας μια ποινή, κατά πόσο η συνολική έκτιση φυλάκισης από τον καταδικασθέντα, δε θα είναι υπέρμετρα υπερβολική.
Έχοντας εξετάσει κάθε σχετικό στοιχείο και, συγκεκριμένα, τα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης, την ίδια την απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας για την αναστολή μέρους των ποινών καταδίκων και τις παραστάσεις στις οποίες προέβηκαν οι συνήγοροι των δύο πλευρών, αδυνατώ να συμφωνήσω με τη βασική θέση την οποία προβάλλει ο αιτητής.
Η σχετική πρόνοια στο Άρθρο 53.4 του Συντάγματος έχει ως ακολούθως:
"4. Εις πάσαν άλλην πλην της ποινής του θανάτου περίπτωσιν ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας μειώνουσιν, αναστέλλουσιν ή μετατρέπουσιν οιανδήποτε ποινήν επιβληθείσαν υπό οιουδήποτε δικαστηρίου εν τη Δημοκρατία κατόπιν συμφώνου γνώμης του γενικού εισαγγελέως της Δημοκρατίας και του βοηθού γενικού εισαγγελέως της Δημοκρατίας."
Πρόκειται για ένα προνόμιο την άσκηση του οποίου ο συνταγματικός νομοθέτης έχει εμπιστευθεί στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όπως με τη σύμφωνη γνώμη του ανεξάρτητου αξιωματούχου του Κράτους, του Γενικού Εισαγγελέα, προβαίνει στη μείωση, αναστολή ή μετατροπή ποινής καταδίκου, ή ακόμα και σε απονομή χάριτος, σύμφωνα με το εδάφιο (1) του ίδιου Άρθρου.
Ασκώντας αυτό το δικαίωμα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με την απόφασή του ημερομηνίας 30.9.2010, ανέστειλε, όχι τη συνολική έκταση ή έκτιση οποιωνδήποτε γενικά ποινών εξέτιε ένας κατάδικος, αλλά προέβηκε σε στοχευμένη αναστολή συγκεκριμένων ποινών κατονομαζόμενων καταδίκων, όπως τα στοιχεία τούτα ρητά αναφέρονται στο κείμενο της απόφασης με την οποία ασκήθηκε το προνόμιο τούτο. Έτσι, ειδικά αναφέρεται στο κείμενο της απόφασης ότι:
". αναστέλλω κατά το ¼ τις ποινές φυλάκισης των καταδίκων που φαίνονται στον επισυνημμένο κατάλογο Β."
(Σημ. οι υπογραμμίσεις είναι του Δικαστηρίου).
Είναι, επομένως, φανερό ότι ο Πρόεδρος ανέστειλε το ¼, όχι οποιασδήποτε συνολικής περιόδου ποινών που εξέτιε ένας κατάδικος, αλλά το ¼ των όποιων ποινών και κάθε μιας από αυτής την οποία εξέτιε κατονομαζόμενος στον Κατάλογο κατάδικος. Αυτή δε η διακρίβωση επιβεβαιώνεται από το ίδιο το περιεχόμενο του Καταλόγου στο οποίο περιλαμβάνεται στον αύξοντα αριθμό 17 ο παρών αιτητής. Κάτω από τη στήλη "Αδίκημα", στην περίπτωση του αιτητή, περιγράφονται κάτω από τα ξεχωριστά στοιχεία "Α" και "Β" τα αδικήματα στα οποία αυτός είχε καταδικασθεί στις δύο ξεχωριστές ποινικές υποθέσεις. Κάτω δε από τη στήλη "Ποινή" δεν καταγράφεται μια συνολική ποινή ή περίοδος, αλλά και πάλι αναφέρονται κάτω από ξεχωριστά στοιχεία "Α" και "Β", οι δύο ξεχωριστές ποινές των 6 ετών και 5 ετών αντίστοιχα, στις οποίες είχε καταδικασθεί ο αιτητής. Περαιτέρω, κάτω από τη στήλη "Ημερ. Έναρξης Ποινής" αναφέρονται πάλι κάτω από τα ξεχωριστά στοιχεία "Α" και "Β" οι δύο ημερομηνίες έναρξης της μιας και της άλλης ποινής που είχαν επιβληθεί στον αιτητή. Τα πιο σημαντικά δε από όλα, είναι τα στοιχεία που καταγράφονται κάτω από τις επόμενες στήλες με τίτλο "Ημερ. Απόλυσης χωρίς Χάρη" και "Ημερ. Απόλυσης με Χάρη". Κάτω λοιπόν από την πρώτη στήλη αναφέρεται ότι ο αιτητής θα εξέτιε την πρώτη ποινή πλήρως στις 10.3.2014 και τη δεύτερη στις 2.5.2015. Κάτω δε από την τελευταία στήλη με τίτλο "Ημερ. Απόλυσης με Χάρη ¼", και υπολογιζόμενης προφανώς και της μείωσης λόγω καλής διαγωγής και εργατικότητας, ρητά αναφέρεται ότι ο αιτητής, μετά την απονεμηθείσα Προεδρική αναστολή (ή "χάρη" όπως κακώς ονομάζεται), θα απολυθεί κατά την "27.3.2013".
Κατά την άποψή μου αυτή η διαπίστωση, η οποία εξάγεται από τον ίδιο τον Πίνακα που είναι αναπόσπαστο μέρος της Προεδρικής Απόφασης, θέτει τέρμα στην όλη συζήτηση αφού:
α. Ξεκάθαρα διαφαίνεται η πρόθεση του Προέδρου να αναστείλει το ¼ της κάθε μιας ξεχωριστά ποινής που εξέτιε ο αιτητής και,
β. Ξεκάθαρα ο ίδιος ο Πρόεδρος απονέμοντας την αναστολή ¼ των ποινών, καθόρισε ότι ως αποτέλεσμα της άσκησης από τον ίδιο του συνταγματικού του δικαιώματος, ο αιτητής θα αποφυλακισθεί στις 27.3.2013 και όχι ενωρίτερα".
Εν πάση δε περιπτώσει, η θέση των καθ΄ων η αίτηση, την οποία προφανώς υιοθέτησε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καθορίζοντας ο ίδιος την συντετμημένη ημερομηνία αποφυλάκισης του αιτητή, εδράζεται στο άρθρο 12(4) του περί Φυλακών Νόμου, το οποίο προνοεί τα ακόλουθα:
"(4) Σε περίπτωση που ποινή φυλάκισης συντρέχει κατά ένα μέρος της με άλλη ποινή και ταυτόχρονα υπερκαλύπτει την ποινή αυτή, η ποινή με τη μεγαλύτερη διάρκεια υπερισχύει της άλλης."
Η εισήγηση του συνηγόρου του αιτητή, σύμφωνα με την οποία εάν η εφαρμογή του πιο πάνω εδαφίου με τον τρόπο που εισηγείται η πλευρά των καθ΄ων η αίτηση είναι ορθή, τότε αυτή η νομοθετική πρόνοια θα πρέπει να κηρυχθεί ως αντισυνταγματική, δεν μπορεί να εξετασθεί, καθότι ένα τέτοιο θέμα δεν εγείρεται στις έγγραφες προτάσεις, ούτε και έχει υποστηριχθεί κατάλληλα με νομολογία και αυθεντίες.
Επισημαίνεται ακόμα το γεγονός ότι, σύμφωνα με τις πρόνοιες του εδαφίου (3) του άρθρου 12 του περί Φυλακών Νόμου, για σκοπούς υπολογισμού της μείωσης της ποινής που μπορεί να εξασφαλίσει κατάδικος λόγω καλής διαγωγής και εργατικότητας, λαμβάνεται ως σύνολο, ως μια καταδίκη μόνο σε περίπτωση κατά την οποία ο κατάδικος είχε διαταχθεί να εκτίσει τη μια ποινή φυλάκισης μετά την άλλη.
Το άλλο θέμα το οποίο ήγειρε ο συνήγορος του αιτητή, σύμφωνα με το οποίο η έκτιση της πρώτης ποινής που του είχε επιβληθεί θα πρέπει να αρχίζει να προσμετρά από άλλη ημερομηνία, προηγούμενη εκείνης που θεωρούν ως ορθή οι αρχές των Φυλακών, αυτό είναι θέμα το οποίο δεν μπορεί να εξετασθεί στο πλαίσιο αίτησης για έκδοση εντάλματος Habeas Corpus, δεδομένου ότι η παρατεινόμενη κράτηση του αιτητή στις Φυλακές καταλογίζεται στην έκτιση της δεύτερης ποινής που του επιβλήθηκε και όχι σε οποιαδήποτε αδικαιολόγητη ή δικαιολογημένη κράτηση λόγω μη έκτισης της πρώτης ποινής.
Για όλους τους ποιο πάνω λόγους τους οποίους έχω παραθέσει, η συνεχιζόμενη κράτηση του αιτητή δεν μπορεί να θεωρηθεί ως παράνομη και επομένως δεν μπορεί η αίτησή του να επιτύχει.
Η αίτηση απορρίπτεται με έξοδα εναντίον του αιτητή, όπως αυτά θα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Κ. Kληρίδης,
Δ.
/ΧΤΘ