|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2011) 1 ΑΑΔ 2263
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική ΄Εφεση Αρ. 227/2008)
23 Δεκεμβρίου, 2011
[ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΠΑΥΛΙΝΑ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ,
Εφεσείουσα-Εναγόμενη,
ν.
1. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΓΑΒΡΙΗΛ,
2. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΝΝΑΣ ΓΑΒΡΙΗΛ,
3. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ,
4. ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ, ΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗ
ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΠΟΒΙΩΣΑΣΗΣ
ΚΛΑΙΡΗΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ,
Εφεσιβλήτων-Εναγόντων.
________________________
Μαίρη Τερψοπούλου (κα), για Α.Γ. Παφίτη και Σία ΔΕΠΕ, για την Εφεσείουσα.
Ανδρέας Ποιητής, για τους Εφεσίβλητους.
________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Εναντίον της εφεσείουσας - εναγομένης στην Αγωγή Αρ. 5813/00, του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, εκδόθηκε Διάταγμα, με το οποίο αυτή διατάσσεται να επιστρέψει στον κάθε ένα από τους εφεσίβλητους 1 - 3 την κατοχή του μεριδίου του στην κατοικία η οποία ευρίσκεται στην οδό Μενελάου Αρ. 6, στον Ποταμό Γερμασόγειας, στη Λεμεσό, (η «κατοικία»). ´Oπως καταγράφεται στο Διάταγμα, η εφεσείουσα πρέπει να επιτρέψει στον κάθε ένα από τους εφεσίβλητους 1 - 3 να χρησιμοποιεί ολόκληρη την κατοικία. Επιδικάστηκαν, επίσης, υπέρ των εφεσιβλήτων ονομαστικές αποζημιώσεις για παράνομη επέμβαση· συγκεκριμένα, υπέρ του εφεσίβλητου Αρ. 4 €10,00, για την περίοδο από 1/9/2000 - 8/2/2001 και υπέρ ενός εκάστου των εφεσιβλήτων 1 - 3 €10,00 για την περίοδο από 9/2/2001 μέχρι την έκδοση της απόφασης - 5/5/2008.
Η ανταπαίτηση της εφεσείουσας, στην οποία θα αναφερθώ πιο κάτω, απορρίφθηκε με έξοδα υπέρ των εφεσιβλήτων, ενώ, για την απαίτηση, λόγω της ιδιαιτερότητάς της και του μη αποκλεισμού της δυνατότητας η εφεσείουσα να παραμένει και η ίδια στην κατοικία, δεν εκδόθηκε διαταγή για έξοδα.
Η αγωγή στην οποία εκδόθηκε η υπό έφεση απόφαση καταχωρήθηκε από το διαχειριστή της περιουσίας της Κλαίρης Γρηγορίου - εφεσίβλητο 4. Αργότερα, όμως, όταν η κατοικία μεταβιβάστηκε από αυτόν στους κληρονόμους της Κλαίρης - τα παιδιά της, εφεσίβλητους 1 - 3 - (9/2/2001 - 5/18 μερίδια στον καθένα) - και επ' ονόματι των διαχειριστών της περιουσίας του συζύγου της Γαβριήλ Γρηγορίου, μετέπειτα, συζύγου της εφεσείουσας - (14/3/2001 - 3/18 μερίδια), ο τίτλος της αγωγής τροποποιήθηκε και προστέθηκαν ως ενάγοντες τα παιδιά της Κλαίρης.
Για να γίνουν οι θέσεις των διαδίκων, όπως αυτές προκύπτουν από τα δικόγραφα και τη μαρτυρία, καλύτερα αντιληπτές, θα παραθέσω μερικά από τα γεγονότα που αποτελούν κοινό έδαφος. Στην κατοικία, την οποία αγόρασε το 1981 η Κλαίρη, από την εταιρεία Swepco, αντί του ποσού των £52.000,00, κατοικούσαν μέχρι το 1983, που αυτή απέθανε, η ίδια και ο σύζυγός της Γαβριήλ. Τα παιδιά τους - εφεσίβλητοι 1 - 3 - ήταν μεγάλα και δεν κατοικούσαν μαζί τους. Κατά την ημερομηνία θανάτου της, η κατοικία δεν είχε εξοφληθεί. Υπήρχε οφειλόμενο υπόλοιπο στη Swepco £11.900,965. Ο Γαβριήλ, ο οποίος μετά το θάνατο της Κλαίρης συνέχισε να διαμένει στην κατοικία, το 1984 αρραβωνιάστηκε την εφεσείουσα, η οποία μετακόμισε από τη Λευκωσία, όπου ζούσε και εργαζόταν, για να μείνει μαζί του στην κατοικία. Στη συνέχεια, παντρεύτηκαν. Από το γάμο τους απέκτησαν τη Στέφανη, που γεννήθηκε στις 31/7/1987. Στις 2 Νοεμβρίου, 1993, ο Γαβριήλ απεβίωσε, στη δε κατοικία συνέχισε να διαμένει η εφεσείουσα με τη θυγατέρα της. Επτά χρόνια αργότερα και, συγκεκριμένα, στις 12/7/2000, ο εφεσίβλητος 4, με επιστολή του, κάλεσε την εφεσείουσα να εγκαταλείψει την κατοικία.
Οι εφεσίβλητοι, με την ΄Εκθεση Απαίτησής τους, ισχυρίζονταν ότι η εφεσείουσα, μετά που ο εφεσίβλητος 4 την κάλεσε να εγκαταλείψει την κατοικία και εκείνη δε συμμορφώθηκε, διέμενε παράνομα σ' αυτήν και ζήτησαν διάταγμα παράδοσης ελεύθερης κατοχής της, όπως, επίσης, αποζημιώσεις ύψους £600,00 μηνιαίως, από 1/9/2000 μέχρι την παράδοση της κατοικίας.
Η εφεσείουσα, με την Υπεράσπισή και Ανταπαίτησή της, πρόβαλε ότι, κατά την ημέρα του θανάτου του συζύγου της Γαβριήλ, κληρονόμοι του δεν ήταν μόνο τα παιδιά του από το γάμο του με την Κλαίρη - εφεσίβλητοι 1 - 3 - αλλά και η ίδια και η θυγατέρα της Στέφανη. Ισχυρίστηκε ότι στην κατοικία, τόσο κατά τη διάρκεια της συμβίωσής της με το Γαβριήλ όσο και μετά το θάνατό του, ζούσε η ίδια με τη θυγατέρα τους και ότι το 1/6 της αξίας της κατοικίας αποπληρώθηκε από το σύζυγό της μετά το θάνατο της Κλαίρης, έτσι ώστε αυτή ανήκει μόνο κατά τα 5/6 στην περιουσία της Κλαίρης, ενώ κατά το 1/6 στην περιουσία του αποβιώσαντα συζύγου της Γαβριήλ, γι' αυτό, άλλωστε, και το εν λόγω μέρος της έχει περιληφθεί από τους διαχειριστές της περιουσίας του συζύγου της - εφεσίβλητο Αρ. 4 και Λεύκιο Τσικκίνη - ως περιουσιακό στοιχείο της περιουσίας του. Υποστήριξε ότι η εγγραφή επ' ονόματι του διαχειριστή της περιουσίας της Κλαίρης - εφεσίβλητου Αρ. 4 - ολόκληρου του συμφέροντος της κατοικίας έγινε υπό τον όρο ότι αυτός θα είχε εγγεγραμμένο επ' ονόματί του το 1/6 μερίδιο της κατοικίας, ως επίτροπος της περιουσίας του αποβιώσαντα συζύγου της, και ότι, μέχρι τη συμπλήρωση και/ή ολοκλήρωση της διαχείρισης της περιουσίας του, δε θα προέβαινε σε δικαστικά μέτρα για την εκδίωξη της ιδίας και της ανήλικης θυγατέρας της από αυτήν. Οι εφεσίβλητοι, ουσιαστικά, κατέχουν το ακίνητο ως καταπιστευματοδόχοι της ίδιας και/ή της θυγατέρας της. Στην κατοικία, ισχυρίστηκε, διαμένουν - αυτή και η θυγατέρα της - ως νόμιμοι κληρονόμοι της περιουσίας του Γαβριήλ και οι εφεσίβλητοι, από το γεγονός αυτό, δεν έχουν υποστεί και ούτε υφίστανται οποιαδήποτε ζημιά. Περαιτέρω, πρόβαλε ότι οι εφεσίβλητοι, εφόσον ο εφεσίβλητος 4, από το 1994 που διορίστηκε διαχειριστής της περιουσίας της μητέρας του Κλαίρης, δεν προχώρησε στη λήψη οποιωνδήποτε μέτρων εναντίον της, κωλύονται να εγείρουν την αγωγή. Σε ό,τι αφορά την απώλεια ενοικίου, που αυτοί προβάλλουν, ισχυρίστηκε ότι η κατάσταση της κατοικίας είναι τέτοια που δεν είναι δυνατό αυτή να ενοικιαστεί. Τέλος, υποστήριξε ότι η κατοικία της ανήκει και δικαιούται να διαμένει σ' αυτήν ως ιδιοκτήτρια, οι δε εφεσίβλητοι εμποδίζονται να απαιτούν την έξωσή της. Με τη συμπεριφορά τους, αποδέχτηκαν όπως αυτή διαμένει με τη θυγατέρα της στην κατοικία, υπό την ιδιότητά της ως σύζυγος του Γαβριήλ. Ρητά ή/και σιωπηρά αποδέχτηκαν να εγκαταλείψει την επιπλωμένη κατοικία που αυτή διατηρούσε στη Λευκωσία και, από τον αρραβώνα της, να συγκατοικήσει με το Γαβριήλ στην κατοικία. Η συμπεριφορά τους, κατέληξε, δημιουργεί σιωπηρό και/ή απολήγον καταπίστευμα προς όφελός της και ζήτησε ανταπαιτητικά δήλωση του Δικαστηρίου και/ή διάταγμα εγγραφής των μεριδίων, ή, τουλάχιστον, του κληρονομικού μεριδίου του συζύγου της στην κατοικία επ' ονόματί της, δυνάμει ιδιοκτησιακού δικαιώματος και ότι οι εφεσίβλητοι εμποδίζονται, στη βάση των αρχών της επιείκειας, να απαιτούν όπως τους παραδώσει την κατοχή της κατοικίας.
Ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου κατέθεσαν, για τους εφεσίβλητους, τέσσερις μάρτυρες - ο Κυριάκος Πόρακος, Βοηθός Κτηματολογικός Λειτουργός, ο οποίος αναφέρθηκε στο ιστορικό της ιδιοκτησίας της κατοικίας, ο εφεσίβλητος 4, υπό την ιδιότητά του ως διαχειριστής της περιουσίας της Κλαίρης αλλά και ως κληρονόμος της, ο Σέργιος Σεργίου, εκτιμητής, σε σχέση με την ενοικιαστική αξία της κατοικίας και ο Λάμπρος Πελεκάνος, ως δικηγόρος του διαχειριστή, εφεσίβλητου 4 - και, για την εφεσείουσα, εκτός από την ίδια, η οποία αναφέρθηκε στα γεγονότα από το 1984 που αυτή αρραβωνιάστηκε το Γαβριήλ, η αδελφή της - Μαίρη Φαρλέκα, η θυγατέρα της Στέφανη και ο Μιχάλης Τύμβιος, υπάλληλος στην εταιρεία από την οποία αγοράστηκε η κατοικία. Ο τελευταίος αναφέρθηκε στο περιεχόμενο του φακέλου αγοράς από την Κλαίρη της κατοικίας.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, στη βάση του συνόλου της μαρτυρίας που τέθηκε ενώπιόν του, υπό το φως πάντοτε των δικογραφημένων θέσεων των μερών, διαπίστωσε ότι ο Γαβριήλ, ως κληρονόμος της συζύγου του Κλαίρης, δικαιούταν 1/6 μερίδιο στην κατοικία, αφού, κατά το χρόνο θανάτου της, δεν ίσχυε η τροποποίηση που επέφερε ο περί Διαθηκών και Διαδοχής (Τροποποιητικός) Νόμος του 1989, (Ν. 100/1989) στο ΄Αρθρο 44(α) του περί Διαθηκών και Διαδοχής Νόμου, Κεφ. 195. Απέρριψε τη θέση της εφεσείουσας ότι ο Γαβριήλ κατέβαλε ο ίδιος το 1/6 της αξίας της κατοικίας και, συνεπώς, το δικαιούταν επιπλέον του κληρονομικού μεριδίου του, γιατί, καθώς έκρινε, οποιαδήποτε κυριότητα στην κατοικία θα έπρεπε να διεκδικηθεί από το διαχειριστή της περιουσίας της Κλαίρης και τέτοια μαρτυρία δεν υπήρχε. Ούτε ο Γαβριήλ, ενόσω ζούσε, ούτε οι κληρονόμοι του, μετά το θάνατό του, διεκδίκησαν κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με την ενώπιόν του μαρτυρία - (η διαχείριση της περιουσίας της Κλαίρης δεν έκλεισε, εκκρεμούν αγωγές της εφεσείουσας για διεκδικήσεις στη βάση κληρονομικών μεριδίων σε σχέση με την κατοικία) - ο Γαβριήλ δεν είχε οποιαδήποτε απαίτηση στην κατοικία, ούτε παρουσιάστηκαν στοιχεία ότι πλήρωσε ο ίδιος χρήματα στην εταιρεία από την οποία αγοράστηκε η κατοικία. Ο Γαβριήλ, ο οποίος ήταν και ο πρώτος διαχειριστής της περιουσίας της Κλαίρης, στην απογραφή της περιουσίας της, δεν περιέλαβε την κατοικία. Αυτή εμφανίστηκε, για πρώτη φορά, στις 29/3/2000 σε ενδιάμεσους λογαριασμούς που υπέβαλε ο εφεσίβλητος 4 ως διαχειριστής. Η διεκδίκηση, κατέληξε, της εφεσείουσας σε μερίδιο 11/36 επί της κατοικίας, επειδή ο Γαβριήλ δικαιούταν πέραν του κληρονομικού μεριδίου του σ' αυτήν, λόγω συνεισφοράς στην αγορά της, εφόσον αυτή δεν προωθήθηκε από τους διαχειριστές της περιουσίας του, δεν μπορούσε να εξεταστεί. Η εφεσείουσα και η θυγατέρα της Στέφανη δικαιούνται, κατέληξε, η κάθε μια: από την περιουσία του Γαβριήλ, 1/5 μερίδιο και από την κατοικία 1/30 - (1/6 Χ 1/5), νοουμένου, βέβαια, ότι η διανομή της περιουσίας του Γαβριήλ στους κληρονόμους του, αφού αυτός έχει και άλλη περιουσία, δε γίνει με άλλο τρόπο. Δεδομένου, έκρινε, ότι στις 14/3/2001, δηλαδή πριν από την τροποποίηση του τίτλου της αγωγής - αυτή έγινε το Δεκέμβριο του 2003 - τα 3/18 μερίδια της κατοικίας, όπως προκύπτει από τον κτηματολογικό φάκελο, μεταβιβάστηκαν επ' ονόματι των διαχειριστών της περιουσίας του Γαβριήλ, ο διαχειριστής της περιουσίας της Κλαίρης - εφεσίβλητος 4 - δε διατηρεί οποιοδήποτε δικαίωμα επί της κατοικίας, ώστε να νομιμοποιείται στη διεκδίκηση διατάγματος παράδοσης κατοχής της. Το γεγονός ότι η περιουσία του Γαβριήλ, ιδιοκτήτρια του 1/6 μεριδίου της κατοικίας, δεν προστέθηκε ως διάδικος στην αγωγή, δεν αποτελεί εμπόδιο στην προώθηση των συμφερόντων των συνιδιοκτητών. Ενδεχόμενα, θεώρησε, η επιλογή αυτή να έγινε, επειδή ένας από τους διαχειριστές της περιουσίας του Γαβριήλ ορίστηκε από την εφεσείουσα, για σκοπούς προστασίας των συμφερόντων της.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, ως προς τη φύση της άδειας που παραχώρησε η Κλαίρη στο Γαβριήλ σε σχέση με την κατοικία και, στη συνέχεια, της άδειας που αυτός παραχώρησε στην εφεσείουσα, καθοδηγούμενο από νομολογία, κατέληξε ότι η Κλαίρη και, στη συνέχεια, τα παιδιά της ως κληρονόμοι της, είχαν παραχωρήσει στο σύζυγο και πατέρα τους, ο οποίος ήταν και ο διαχειριστής στης περιουσίας της, άδεια, γνωστή στο κοινοδίκαιο ως informal family arrangements, να διαμένει στην κατοικία για το υπόλοιπο της ζωής του. Με δεδομένο ότι η εφεσείουσα μετά το θάνατο του Γαβριήλ διέμενε στην κατοικία με την ανήλικη τότε θυγατέρα τους, θεώρησε ότι η διαμονή της σ' αυτήν μετά το θάνατο του Γαβριήλ φανερώνει ότι, εκτός από την άδεια του Γαβριήλ, είχε σιωπηρά και την άδεια των εφεσιβλήτων 1 - 3, στην έκταση του δικαιώματός τους ως κληρονόμοι της μητέρας τους Κλαίρης. Ουσιαστικά, η εφεσείουσα διέμενε στην κατοικία στη βάση άδειας και/ή ανεπίσημης οικογενειακής διευθέτησης. ΄Εκρινε ότι οι συνθήκες, κάτω από τις οποίες η εφεσείουσα μετακόμισε στην κατοικία, για τις οποίες υπήρχε από μέρους της ισχυρισμός ότι αυτές οδήγησαν στη δημιουργία συμβατικής άδειας χρήσης, επειδή αυτή εγκατέλειψε το ενοικιαζόμενο διαμέρισμά της στη Λευκωσία και την εργασία της, αφορούν μόνο το Γαβριήλ και όχι τους εφεσίβλητους. Η ίδια γνώριζε πολύ καλά ότι η κατοικία δεν ανήκε μόνο στο Γαβριήλ. Διαφοροποίησε την άδεια που παραχώρησε ο Γαβριήλ στην εφεσείουσα ή ακόμα αυτήν που θα ήθελε να παραχωρήσει από την άδεια που παραχώρησαν οι εφεσίβλητοι, η οποία, έκρινε, δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι δόθηκε για να παραμείνει η εφεσείουσα εφ' όρου ζωής. Η άδεια που παραχώρησε στην εφεσείουσα ο Γαβριήλ ήταν απόρροια του δικαιώματός του σε μερίδιο της περιουσίας της Κλαίρης και όχι κατάλοιπο της άδειας που ο ίδιος είχε από την Κλαίρη να διαμένει στην κατοικία μέχρι τέλους της ζωής του, αφού δε θα ήταν λογικό να αποδοθεί στην Κλαίρη διάθεση άλλη από την εξασφάλιση κατοικίας στο σύζυγό της και μόνο. Ο Γαβριήλ, στη βάση της άδειας που είχε, δεν μπορούσε να παραχωρήσει δικαίωμα να παραμείνει στην κατοικία μετά το θάνατό του άλλο πρόσωπο. Η κατά τη διάρκεια της ζωής του Γαβριήλ διαμονή της εφεσείουσας στην κατοικία ήταν ως σύντροφος και «φιλοξενούμενη» του δικαιούχου να διαμένει σ' αυτήν Γαβριήλ και όχι στη βάση προσωπικού δικαιώματός της. Το ότι ο Γαβριήλ ήταν κληρονόμος κατά το 1/6 μερίδιο στην κατοικία δεν του παρείχε δικαίωμα παραχώρησης άδειας παραμονής σ' αυτήν σε άλλο πρόσωπο, κατ' αποκλεισμό των υπολοίπων κληρονόμων. Ο Γαβριήλ, ενόσω ζούσε, δεν έγινε ιδιοκτήτης του 1/6 μεριδίου της κατοικίας, για να μπορεί να το παραχωρήσει στην εφεσείουσα και ούτε, ως διαχειριστής της περιουσίας της Κλαίρης, μπορούσε να το παραχωρήσει. Το καθήκον του, ως διαχειριστής, ήταν η προστασία της περιουσίας της, προς όφελος των κληρονόμων, δηλαδή και των εφεσιβλήτων 1 - 3.
Σε σχέση με το εάν η άδεια που παραχωρήθηκε στην εφεσείουσα ανακλήθηκε ορθά, επειδή αυτή δεν ανακλήθηκε από τους διαχειριστές της περιουσίας του Γαβριήλ, κατέληξε ότι, από τη στιγμή που δεν προωθήθηκε δικαίωμα του Γαβριήλ στην κατοικία άλλο από το κληρονομικό του μερίδιο, στις 12/7/2000, όταν γινόταν η ανάκληση της άδειας, μόνος αρμόδιος να το πράξει ήταν ο εφεσίβλητος 4 και κανένας άλλος. Δεν υπήρχε δικογραφημένη θέση για παραχώρηση άδειας από το Γαβριήλ, ώστε να τίθεται θέμα ανάκλησής της.
Απέρριψε τη θέση ότι η εφεσείουσα διαμένει στην κατοικία ως κληρονόμος σε ποσοστό 1/5 στην περιουσία του Γαβριήλ, στην οποία ανήκει το 1/6 της κατοικίας, αφού ενώπιόν του το ζήτημα, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά τη μεταβίβαση των 5/6 μεριδίων της κατοικίας στους εφεσίβλητους 1 - 3, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η ανάκληση της άδειας σε σχέση με αυτά. Ποια η σχέση της εφεσείουσας με την περιουσία του Γαβριήλ στο σύνολό της δεν ενδιέφερε, αλλά ούτε και μπορούσε να εκδοθεί διάταγμα για το ποσοστό του 1/6 στην κατοικία που ανήκει στην περιουσία του Γαβριήλ. Σε ό,τι αφορά τις επιδιορθώσεις, στις οποίες αναφέρθηκε η εφεσείουσα στη μαρτυρία της, αξίας £7.000,00 - £8.000,00, αυτές, κατέληξε, δεν υπήρχε μαρτυρία ότι έγιναν με ενθάρρυνση ή γνώση και ανοχή του διαχειριστή της περιουσίας της Κλαίρης, αλλά ούτε και υπήρχε δικογραφημένος ισχυρισμός γι' αυτές.
Η εφεσείουσα αμφισβητεί την πρωτόδικη απόφαση στην ολότητά της. Θα εξετάσουμε τους 15 λόγους έφεσης που παρέμειναν - ο λόγος έφεσης 8 απεσύρθη - κατά ομάδες, ανάλογα με τη συνάφειά τους.
Λόγος έφεσης 4:
Με το λόγο έφεσης 4, πλήττεται η διαπίστωση του πρωτόδικου Δικαστηρίου για ανεπάρκεια δικογράφησης σε σχέση με την άδεια του Γαβριήλ προς την εφεσείουσα ή για την ύπαρξη ανεπίσημης οικογενειακής ρύθμισης για την κατοχή της κατοικίας.
Η εφεσείουσα, με αναφορά σε συγκεκριμένες παραγράφους της ΄Εκθεσης Υπεράσπισης και Ανταπαίτησης, ισχυρίζεται ότι η πιο πάνω διαπίστωση δεν είναι ορθή.
Θεωρώ χρήσιμο να παραθέσω αυτούσιες τις εν λόγω παραγράφους, οι οποίες, σύμφωνα με την εφεσείουσα, παρερμηνεύτηκαν από το πρωτόδικο Δικαστήριο:-
«1. Η Εναγομένη αγνοεί και επομένως δεν παραδέχεται την παράγραφο 1 της ΄Εκθεσης Απαίτησης και καλεί τον Ενάγοντα σε αυστηρή απόδειξη των ισχυρισμών του.
2. Η Εναγομένη αρνείται το περιεχόμενο της παραγράφου 2 της ΄Εκθεσης Απαίτησης και ισχυρίζεται ότι τα αληθή γεγονότα έχουν ως εξής:
.....................................................................................................................
Γ. Η Εναγομένη ισχυρίζεται ότι κατά τη διάρκεια της συμβίωσης αυτής με τον ανωτέρω Γαβριήλ Γρηγορίου και/ή κατά τη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης αυτής μετά του εν λόγω μεταγενέστερα αποβιώσαντα Γαβριήλ Γρηγορίου εζούσαν στην κατοικία επί της οδού Μενελάου αρ. 9 στον Ποταμό Γερμασόγειας (Κατωτέρω αναφερομένη ως η 'οικία').
Δ. Η Εναγομένη ισχυρίζεται ότι η οικία επί της οδού Μενελάου αρ. 9 στον Ποταμό Γερμασόγειας αγοράστηκε από την πρώην σύζυγο του αποβιώσαντα αυτής, ήτοι την Κλαίρη Γρηγορίου, αλλά το 1/6 της αξίας της ανωτέρω οικίας εξοφλήθη και/ή επληρώθη από τον αποβιώσαντα σύζυγο της Εναγομένης μετά το θάνατο της ανωτέρω Κλαίρης Γρηγορίου. Η Εναγομένη κατά συνέπεια ισχυρίζεται ότι η επίδικη οικία κατά 5/6 ανήκει στην περιουσία της θανούσης Κλαίρης Γρηγορίου και κατά 1/6 μερίδιο ανήκει στην περιουσία του αποβιώσαντα Γαβριήλ Γρηγορίου.
Ε. Η Εναγομένη ισχυρίζεται ότι το 1/6 μερίδιο της οικίας έχει ήδη συμπεριληφθεί ως περιουσιακό στοιχείο της Διαχείρισης στις Απογραφές και/ή στους Ενδιαμέσους Λογαριασμούς που κατατέθηκαν από τους Διαχειριστές της περιουσίας του αποβιώσαντα Γαβριήλ Γρηγορίου ήτοι το Δημήτρη Γρηγορίου και το Λεύκιο Τσικκίνη.
.....................................................................................................................
5. Εκτός του ότι ο πατέρας του Ενάγοντα ενυμφεύθη την Εναγομένη και έκτοτε διέμενε μαζί της στο σπίτι μέχρι την ημέρα του θανάτου του που συνέβη στις 02/11/1993 η Εναγομένη αρνείται το περιεχόμενο της παραγράφου 5 της ΄Εκθεσης Απαίτησης και επαναλαμβάνει τους ισχυρισμούς που περιέχονται στην παράγραφο 2 της παρούσας και περαιτέρω ισχυρίζεται ότι τα αληθή γεγονότα έχουν ως ακολούθως:
Α. Η Εναγομένη ετέλεσε τον γάμο της μετά του αποβιώσαντα Γαβριήλ Γρηγορίου κατά ή περί τον Οκτώβριο 1984 και έκτοτε διέμενε μαζί του στην επίδικη οικία.
Β. Κατά ή περί την 31/07/1987 η Εναγομένη εγέννησε τη θυγατέρα του ανωτέρω αποβιώσαντα, η οποία είναι σήμερα ανήλικη η οποία και διέμενε και διαμένει μέχρι τώρα στην εν λόγω κατοικία του αποβιώσαντα πατέρα της μαζί με την μητέρα της, ήτοι την Εναγομένη.
......................................................................................................................
8. Η Εναγομένη δεν παραδέχεται το περιεχόμενο της παραγράφου 8 της ΄Εκθεσης Απαίτησης και περαιτέρω ισχυρίζεται ότι τα αληθή γεγονότα έχουν ως ακολούθως:
Α. Η Εναγομένη διαμένει στην επίδικη οικία μαζί με την ανήλικη θυγατέρα της και ετεροθαλή αδελφή του Ενάγοντα υπό την ιδιότητα τους ως νόμιμοι κληρονόμοι της περιουσίας του ανωτέρω αποβιώσαντα Γαβριήλ Γρηγορίου.
Β. Ο Ενάγοντας καμία ζημία δεν υπέστη και/ή δεν υφίσταται και περαιτέρω κωλύεται να εγείρει την παρούσα αγωγή εφ' όσον από το 1994, έτος κατά το οποίο ως ο ίδιος ισχυρίζεται εδιορίστη Διαχειριστής της περιουσίας της αποβιωσάσης μητέρας του, δεν εκαταχώρησε καμία αγωγή εναντίον της Εναγομένης για έξωση από την επίδικη οικία και/ή για είσπραξη ενοικίου.
......................................................................................................................
11.(1) Η Εναγόμενη θα ισχυριστεί ότι η κατοικία της ανήκει δυνάμει ιδιοκτησιακού δικαιώματος (proprietary estoppel) και συνεπώς δικαιούται να μένει στην κατοικία σαν ιδιοκτήτρια και ότι εμποδίζονται διά της συμπεριφοράς τους οι Ενάγοντες από του να απαιτούν την έξωση και ή ως η απαίτηση δυνάμει promissory estoppel ή estoppel by representation ή possessory estoppel. Οι ενάγοντες διά της όλης συμπεριφοράς τους αποδέχθηκαν ότι η Εναγόμενη είχε δικαίωμα να διαμένει στην συζυγική εστία υπό την ιδιότητα της ως συζύγου και μετά της νέας οικογένειας της και θυγατέρας του αποβιώσαντος.
(2) Οι ενάγοντες απεδέχθησαν ρητά ή σιωπηρά τούτο η δε Εναγόμενη ενώ διατηρούσε κατοικία στη Λευκωσία εγκατέλειψε αυτή με επίπλωση και προσωπικά αντικείμενα της και συγκατοίκησε μετά του αποβιώσαντα συζύγου της από τον αρραβώνα τους το 1984 και έπειτα γάμο της το 1985 εκ του οποίου το 1987 απέκτησαν θυγατέρα.
(3) Οι Ενάγοντες υποσχέθηκαν ρητά και ή σιωπηρά ή διά της συμπεριφοράς ή διά των πράξεων και ή παραλείψεων τους απεδέχθησαν την κατοχή της Εναγομένης αδιαλείπτως και ή ανελλιπώς από το 1984 μέχρι καταχώρησης της αγωγής.
(4) Διαζευκτικά όλα τα ανωτέρω δημιουργούν εξ ερμηνείας και/ή σιωπηρό και/ή απολήγον καταπίστευμα προς όφελος της Εναγομένης.»
΄Οπως είναι καλά γνωστό, με τα δικόγραφα, δηλαδή τη βάση στην οποία διεξάγεται η δίκη, επιδιώκεται ο επακριβής προσδιορισμός των επιδίκων θεμάτων και ο αποκλεισμός αιφνιδιασμού του αντιδίκου.
΄Οπως λέχθηκε στην Παπαγεωργίου ν. Κλάππα (1991) 1 Α.Α.Δ. 24:- (σελ. 28-29)
«Οι αρχές του δικονομικού δικαίου περιορίζουν τα επίδικα θέματα σε εκείνα τα οποία προσδιορίζονται από τη δικογραφία· δηλαδή την απαίτηση, την υπεράσπιση και την απάντηση όπου υπάρχει. Ο επακριβής προσδιορισμός των επίδικων θεμάτων συναρτάται άμεσα με το αντιπαραθετικό σύστημα δίκης που ισχύει στο δικαιϊκό μας σύστημα και απόρροια της φυσικής δικαιοσύνης που επιβάλλει τη διασφάλιση του δικαιώματος διαδίκου για ουσιαστική ευκαιρία απάντησης στις θέσεις και ισχυρισμούς του αντιδίκου του. Η δίκη δρομολογείται, όπως επιγραμματικά ανάφερε ο τότε Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου κ. Βασιλειάδης στην υπόθεση Homeros Th. Courtis and Others v. Panos K. Iasonides (1970) 1 C.L.R. 180, (βλέπε επίσης Christakis Loucaides v. C.D.Hay and Sons Ltd (1971) 1 C.L.R. 134) κατά μήκος των γραμμών που οριοθετεί η δικογραφία και η δίκη διατρέχει την ίδια πορεία όπως και το τραίνο κατά μήκος των προκαθορισμένων γραμμών της διαδρομής.»
Εξέταση των πιο πάνω σημείων, στα οποία οι συνήγοροι της εφεσείουσας παρέπεμψαν, αλλά και της ΄Εκθεσης Υπεράσπισης και Ανταπαίτησης, στο σύνολό της, δεν αποκαλύπτει όσα αυτοί εισηγούνται. Δεν υπάρχει οποιοσδήποτε ισχυρισμός ότι η παραμονή της εφεσείουσας στην κατοικία ήταν με άδεια του Γαβριήλ ή στη βάση άτυπης οικογενειακής διευθέτησης με την εμπλοκή του. Δικογραφημένη θέση για παραχώρηση στην εφεσείουσα άδειας από το Γαβριήλ δεν υπάρχει. Το μόνο που προβάλλεται είναι ότι αυτή διέμενε στην κατοικία υπό την ιδιότητά της ως κληρονόμος του Γαβριήλ, δηλαδή στη βάση προσωπικού δικαιώματος.
΄Οπως ορθά διαπίστωσε το πρωτόδικο Δικαστήριο:-
«΄Οτι φαίνεται να παραμένει ως υποστηριζόμενη από μαρτυρία δικογραφημένη θέση είναι η προβαλλόμενη στην παράγραφο 11(3) της έκθεσης υπεράσπισης ότι υπό τας συνθήκας σιωπηρά παραχωρήθηκε άδεια από τους ενάγοντες προς την εναγομένη να διαμένει στην κατοικία, άδεια όμως που ανακλήθηκε με την επιστολή της 12.7.2000».
Οι διαπιστώσεις του πρωτόδικου Δικαστηρίου σε σχέση με τη δικογραφημένη θέση της εφεσείουσας είναι απόλυτα ορθές.
Λόγοι έφεσης 1, 2, 3, 5, 7, 12, 13, 15:
Με τους πιο πάνω λόγους, η εφεσείουσα αμφισβητεί σειρά διαπιστώσεων του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Συγκεκριμένα, αμφισβητεί ότι η άδεια που της παραχωρήθηκε μετά το θάνατο του συζύγου της Γαβριήλ για διαμονή στην κατοικία μπορούσε να ανακληθεί από τους εφεσίβλητους 1 - 3, όπως και ότι η άδεια που αυτός της έδωσε, πριν το θάνατό του, για να διαμένει με την κόρη τους αφορούσε μόνο τον ίδιο και/ή ότι αυτή διέμενε στην κατοικία ως σύντροφος και φιλοξενούμενή του. Το εκδοθέν Διάταγμα, ισχυρίζεται, από τη στιγμή που το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε ότι αυτή, από το 1994 μέχρι το 2000, διέμενε στην κατοικία με άδεια των εφεσιβλήτων, δεν μπορούσε να εκδοθεί. Υπήρχε σιωπηρή οικογενειακή διευθέτηση για διαμονή της στην κατοικία, γνωστή στο κοινοδίκαιο ως informal family arrangement, κάτι που διαπίστωσε το πρωτόδικο Δικαστήριο, και/ή συμβατική άδεια. Αμφισβητεί, επίσης, το έγκυρο της ανάκλησης της άδειας, επειδή αυτή δεν έγινε από όλα τα εμπλεκόμενα στη ρύθμιση μέρη, δηλαδή και τους διαχειριστές της περιουσίας του Γαβριήλ. Ούτε οι εφεσίβλητοι 1 - 3, ούτε οι μετέπειτα διαχειριστές της περιουσίας του συζύγου της ανακάλεσαν την άδεια ή τη σιωπηρή συγκατάθεση που αυτοί έδωσαν από το 1984, η οποία έλαβε τη μορφή συμβατικής άδειας για διαμονή της εφ' όρου ζωής. Η εγκατάλειψη από την ίδια, διατείνεται, το 1984, της κατοικίας της στη Λευκωσία και της εργασίας της για να συγκατοικήσει με το Γαβριήλ συνιστά αντάλλαγμα, το οποίο οδηγεί στη δημιουργία συμβατικής άδειας. Οι εφεσίβλητοι 1 - 3, οι οποίοι, μάλιστα, για κάποιο διάστημα, διέμεναν στην κατοικία με την ίδια και τον πατέρα τους, συγκατατέθηκαν και/ή με τη συμπεριφορά τους αποδέχτηκαν όπως αυτή διαμένει στην κατοικία, με τη θυγατέρα της. Με δεδομένη, ισχυρίζεται, την ύπαρξη άτυπης οικογενειακής διευθέτησης και/ή συμβατικής άδειας, η διαπίστωση ότι στην κατοικία η ίδια διέμενε όσο ζούσε ο Γαβριήλ, ως φιλοξενούμενή του, είναι εσφαλμένη. Διέμενε ως σύζυγός του, ιδιοκτήτη - κληρονόμου του 1/6 μεριδίου αυτής και, σύμφωνα με όσα αυτός της έλεγε, η κατοικία ήταν η συζυγική τους και θα την άφηνε στην ίδια και τη θυγατέρα τους.
Αποτελεί διαπίστωση, η οποία δεν αμφισβητείται, ότι οι εφεσίβλητοι 1 - 3 είναι οι εγγεγραμμένοι ιδιοκτήτες της κατοικίας κατά 5/18 μερίδια ο καθένας. Στο υπόλοιπο 1/6, δηλαδή το μερίδιο του Γαβριήλ, δικαιούχοι κατά το προβλεπόμενο από το νόμο ποσοστό, εκτός από τους εφεσίβλητους 1 - 3, είναι η εφεσείουσα και η θυγατέρα της από το γάμο της με το Γαβριήλ.
Το κοινοδίκαιο, κατ' εφαρμογή των αρχών της επιείκειας, αναγνωρίζει, στα πλαίσια οικογενειακής διευθέτησης, δικαίωμα παραμονής σε κατοικία εφ' όρου ζωής, υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι τα γεγονότα και οι περιστάσεις της υπόθεσης το δικαιολογούν. Στο Σύγγραμμα Clerk & Lindsell on Torts, Seventeenth Edition, 1995, The Common Law Library Number 3, Κεφάλαιο 17, παράγραφος 17-51, αναφέρεται ότι:-
"The courts have been prepared to infer contractual licences to protect persons in occupation under informal family arrangements. Of such cases Lord Scarman has said that 'if the legal relationship between the parties is such that the true arrangement envisaged by the parties will be frustrated if the parties are left to their rights and duties at law, inequity will arise which the courts can satisfy by appropriate equitable relief.'"
Η διαμονή της εφεσείουσας στην κατοικία, μετά τον αρραβώνα της - (1984) - και το γάμο της με το Γαβριήλ, ορθά κρίθηκε ότι έγινε με τη σιωπηρή άδεια των εφεσιβλήτων 1 - 3 όχι, όμως, για να παραμείνει σ' αυτήν μέχρι τέλους της ζωής της. Δεν υπάρχει ίχνος μαρτυρίας προς αυτήν την κατεύθυνση. ΄Οπως ορθά το έθεσε το πρωτόδικο Δικαστήριο:-
«Δεν μπορεί να θεωρηθεί πως οι ενάγοντες 1-3 παραχώρησαν άδεια στην εναγομένη να παραμείνει στην επίδικη κατοικία εφ' όρου ζωής. Μόνο αν υφίστατο θετική προς τούτο μαρτυρία θα ήταν λογικό το Δικαστήριο να καταλήξει σε τέτοιο εύρημα (βλ. Chandler v. Kerley [1978] 2 All ER 942). Ο κάθε άνθρωπος τεκμαίρεται ότι διεκδικεί ότι περιουσία του ανήκει και δεν θα ήταν λογικό να θεωρηθεί πως οι ενάγοντες 1-3 θα ήταν διατεθειμένοι να παγοποιήσουν το περιουσιακό στοιχείο της επίδικης κατοικίας για το υπόλοιπο της ζωής της δεύτερης συζύγου του αποβιώσαντα πατέρα τους που ήταν και σχετικά νέα. Τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν έχει καταδειχθεί.
Η άδεια λοιπόν που είχε παραχωρηθεί μετά τον θάνατο του Γαβριήλ μπορούσε να ανακληθεί.»
Το μόνο δικαίωμα το οποίο ο Γαβριήλ είχε και μπορούσε να παραχωρήσει στην εφεσείουσα, σε σχέση με την κατοικία, ήταν το δικαίωμά του επί του 1/6 μεριδίου που δικαιούταν ως κληρονόμος της Κλαίρης και τίποτε περισσότερο. Δεν είχε δικαίωμα ως διαχειριστής της περιουσίας της Κλαίρης, χωρίς τη ρητή συναίνεση των λοιπών κληρονόμων, δηλαδή των παιδιών τους, και περί τούτου μαρτυρία δεν υπήρχε, να παραχωρήσει άδεια εκ μέρους τους, για να παραμείνει στην κατοικία η εφεσείουσα μέχρι τέλους της ζωής της. Μέχρι το θάνατο του Γαβριήλ, η εφεσείουσα διέμενε στην κατοικία με τη συγκατάθεση των εφεσιβλήτων, ως σύζυγος του πατέρα τους. Στη μαρτυρία της η εφεσείουσα, για να στηρίξει τη θέση της για άτυπη οικογενειακή διευθέτηση, ανέφερε το τι η ίδια πίστευε, δηλαδή ότι ο Γαβριήλ συνεννοείτο με τα παιδιά του - εφεσίβλητους 1 - 3 - χωρίς, όμως, οτιδήποτε που να προέρχεται από τους ίδιους, ή, ακόμα, ότι κάτι τέτοιο της έλεγε ο Γαβριήλ. Συνεπώς, η διαπίστωση ότι η εφεσείουσα, μετά τον αρραβώνα και το γάμο της με το Γαβριήλ, διέμενε με σιωπηρή άδεια των εφεσιβλήτων, ως σύζυγός του, όχι, όμως, μέχρι τέλους της ζωής της, είναι ορθή. Ούτε η διαπίστωση για έλλειψη αντιπαροχής βρίσκω να είναι εσφαλμένη ή αντίθετη με τη μαρτυρία. Η εγκατάλειψη και μόνο ενοικιαζόμενης κατοικίας, χωρίς να υπάρχει, ταυτόχρονα, εγκατάλειψη οποιουδήποτε ωφελήματος, δεν αρκεί, ώστε να μπορεί να γίνεται λόγος για συμβατική άδεια. Και αν ακόμη η εγκατάλειψη το 1984 από την εφεσείουσα της ενοικιαζόμενης κατοικίας της, για να ζήσει με το Γαβριήλ, θα μπορούσε να θεωρηθεί αντιπαροχή και πάλι αυτό δε βοηθά την υπόθεσή της, αφού δεν είναι δυνατό να αφορά τους εφεσίβλητους 1 - 3, όπως δε την βοηθά η εγκατάλειψη της εργασίας της. Οι εφεσίβλητοι 1 - 3 - παιδιά της Κλαίρης και του Γαβριήλ - δεν είχαν θέση στην απόφαση του γάμου του Γαβριήλ.
Ούτε η άδεια που παραχωρήθηκε από το Γαβριήλ στην εφεσείουσα μπορεί να συσχετισθεί με τα οποιαδήποτε κληρονομικά δικαιώματά της επί του συνόλου της περιουσίας του, ώστε αυτή να μην μπορεί να ανακληθεί, όπως είναι η εισήγησή της. Το γεγονός ότι η εφεσείουσα είναι κληρονόμος του Γαβριήλ σε ποσοστό 1/5 επί του συνόλου της περιουσίας του και διέμενε στην κατοικία ως δικαιούχος του 1/30 μεριδίου αυτής, δεν καθιστά την άδεια που της παραχωρήθηκε ανέκκλητη. Ούτε το γεγονός ότι οι διαχειριστές της περιουσίας του Γαβριήλ δεν ανακάλεσαν την άδεια διαμονής της στην κατοικία επιδρά στην εγκυρότητα της αγωγής των εφεσιβλήτων 1 - 3, εγγεγραμμένων συνιδιοκτητών της κατοικίας. Στη Λάμπρου κ.ά. ν. Κεφάλα κ.ά. (2000) 1 Α.Α.Δ. 1516, από την οποία και το πρωτόδικο Δικαστήριο καθοδηγήθηκε, αποφασίστηκε ότι, στις περιπτώσεις του αστικού αδικήματος της παράνομης επέμβασης, η εγκυρότητα της αγωγής δεν επηρεάζεται, εάν από αυτήν απουσιάζουν ως ενάγοντες όλοι οι συνιδιοκτήτες.
Στις 12/7/2000, όταν ανακλήθηκε η άδεια της εφεσείουσας από το διαχειριστή της περιουσίας της Κλαίρης, αυτός που εκπροσωπούσε τους εφεσίβλητους 1 - 3 ήταν ο διαχειριστής της περιουσίας της - εφεσίβλητος 4 - και, συνεπώς, ο μόνος που θα μπορούσε να καταχωρίσει αγωγή. Στη συνέχεια, βέβαια, εφόσον οι εφεσίβλητοι 1 - 3 ενεγράφησαν ιδιοκτήτες του κληρονομικού μεριδίου τους, προστέθηκαν ως ενάγοντες στην αγωγή, αφού δεν τους εκπροσωπούσε πλέον ο διαχειριστής, δεν απαιτείτο, όμως, εκ νέου ανάκληση της άδειας από αυτούς, όπως δεν απαιτείτο ανάκληση της άδειας από τους διαχειριστές της περιουσίας του Γαβριήλ. Δικαίωμα του Γαβριήλ στην κατοικία πέραν του κληρονομικού του μεριδίου δε δικογραφήθηκε, όπως δεν υπήρχε δικογραφημένος ισχυρισμός της εφεσείουσας ότι ο Γαβριήλ της παραχώρησε άδεια να παραμένει στην κατοικία εφ' όρου ζωής.
Λόγος Έφεσης 6
Η εφεσείουσα αμφισβητεί την ορθότητα της διαπίστωσης ότι, ως δικαιούχος κληρονόμος μέρους της κατοικίας, μπορούσε να διαταχθεί να παραδώσει κατοχή του κληρονομικού της μεριδίου. Υποστηρίζει ότι, ως δικαιούχος μεριδίου επί της κατοικίας και δικαιούχος του 1/5 επί του συνόλου της περιουσίας του Γαβριήλ, στην οποία ανήκει το μερίδιό της στην κατοικία, δικαιούται σε χρήση της, εφόσον οι διαχειριστές της περιουσίας του συζύγου της παρέλειψαν να εκπληρώσουν το καθήκον τους και να μεταβιβάσουν επ' ονόματί της το μερίδιό της επί της περιουσίας του. Επικαλούμενη την αρχή ότι «Equity looks on that as done which ought to be done» - (βλ. Snell on Equity, 1966, σελ. 30 και 44) - και την αρχή ότι «Equity treats a contract to do a thing as if the thing were already done», υποστηρίζει ότι η πιο πάνω διαπίστωση είναι εσφαλμένη. Επίσης, ισχυρίζεται ότι, εφόσον η ίδια και η θυγατέρα της είναι συνιδιοκτήτριες, δεν μπορούσαν να εναχθούν. ΄Ενας συνιδιοκτήτης - συγκάτοχος μπορεί να εγείρει αγωγή εναντίον του άλλου ή των άλλων συνιδιοκτητών μόνο όπου αυτός εκδιώκεται. Πρόσθετα, προβάλλει ότι οι περιστάσεις της υπόθεσης και, ειδικότερα, η συγκατάθεση των εφεσιβλήτων για παραμονή της στην κατοικία για 16 χρόνια, δε δικαιολογούν την κατάληξη του Δικαστηρίου. Υπήρχε σιωπηρή συμφωνία για παραμονή της στην κατοικία.
Ούτε αυτός ο λόγος ευσταθεί. Ο εφεσίβλητος 4, διαχειριστής της περιουσίας της Κλαίρης και, από το 1994, συνδιαχειριστής της περιουσίας του πατέρα του Γαβριήλ, δεν υπάρχει μαρτυρία τι, στα πλαίσια των καθηκόντων του, παρέλειψε να πράξει σε σχέση με τη διανομή της περιουσίας, ώστε να ευσταθούν οι ισχυρισμοί για καθυστέρηση εκτέλεσης εκείνου που θα έπρεπε να εκτελέσει. Εν πάση περιπτώσει, η εφεσείουσα, εάν διαπίστωνε παραλείψεις από μέρους του, είχε, στα πλαίσια της διαχείρισης της περιουσίας του συζύγου της, στη διάθεσή της μέσα θεραπείας.
Οι υπόλοιποι ισχυρισμοί για παράλειψη εκτέλεσης σύμβασης και νομιμοποίηση έγερσης αγωγής από συνιδιοκτήτη μόνο όταν αυτός εκδιώκεται, επίσης, δεν ευσταθούν. Ζητούμενο ήταν η φύση και το είδος της άδειας που παραχωρήθηκε στην εφεσείουσα και κατά πόσο αυτή μπορούσε να ανακληθεί.
Λόγος έφεσης 9
Το εκδοθέν Διάταγμα, ισχυρίζεται η εφεσείουσα, είναι χωρίς περιεχόμενο ("in vain"), επειδή στην κατοικία διαμένει νόμιμα και η θυγατέρα της Στέφανη, της οποίας η άδεια δεν έχει ανακληθεί. Και αν ακόμη, υπέβαλε, θεωρηθεί ότι μετά τον τερματισμό της άδειάς της οι εφεσίβλητοι απέκτησαν κατοχή της κατοικίας - προϋπόθεση για καταχώριση αγωγής - (βλ. Αρτέμη και Ερωτοκρίτου «Αστικά Αδικήματα», Τόμος 1, (2003), σελ. 130-131) - και πάλι το Διάταγμα είναι χωρίς περιεχόμενο, γιατί η μόνη που θα μπορούσε να καταχωρίσει αγωγή είναι η Στέφανη.
Ούτε αυτός ο λόγος ευσταθεί. Η Στέφανη, δεδομένου ότι κατά τον ουσιώδη χρόνο ήταν ανήλικη, δεν είχε δικαίωμα διαμονής νόμιμης ή μη ανεξάρτητο από εκείνο της εφεσείουσας. Η διαμονή της στην κατοικία μετά την ενηλικίωσή της δεν μπορεί να διασυνδεθεί με τη διαμονή της εφεσείουσας. Εν πάση περιπτώσει, η Στέφανη, η οποία γεννήθηκε στις 31/7/1987, κατά το χρόνο έκδοσης του επίδικου Διατάγματος, είχε ενηλικιωθεί.
Λόφος έφεσης 10
Ισχυρίζεται η εφεσείουσα ότι, καίτοι με βάση τα ευρήματα του Δικαστηρίου δημιουργείται καταπίστευμα και/ή περιουσιακό δικαίωμα προς όφελός της στην κατοικία, το Δικαστήριο δεν εξέτασε αυτό το θέμα και/ή προέβη σε λανθασμένα συμπεράσματα. Με αναφορά στο Halsbury's Laws of England, Fourth Edition, Volume 48, Batterworths 1984, παράγραφος 584, όπου αναλύεται η έννοια του εξ επαγωγής καταπιστεύματος, εισηγήθηκε ότι δημιουργήθηκε τέτοιο καταπίστευμα στην κατοικία, που αποτελεί την οικογενειακή στέγη, για την οποία ο σύζυγός της κατέβαλε σχεδόν το 1/5 του τιμήματος αγοράς της. Οι αρχές της επιείκειας, καταλήγει, επιβάλλουν την αναγνώριση σ' αυτήν ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
Οι διαπιστώσεις του πρωτόδικου Δικαστηρίου σε σχέση με την άδεια η οποία παραχωρήθηκε στην εφεσείουσα από τους εφεσίβλητους 1 - 3 εν ζωή του Γαβριήλ, και από τον ίδιο, τις οποίες θεωρώ ορθές, επιδρούν και επί του πιο πάνω λόγου έφεσης. Η άδεια η οποία δόθηκε από τους εφεσίβλητους 1 - 3 δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έγινε κατά τρόπο που να δημιουργεί εξ επαγωγής καταπίστευμα υπέρ της εφεσείουσας. Δεν υπάρχει μαρτυρία ότι οι εφεσίβλητοι 1 - 3 συμφώνησαν η εφεσείουσα να παραμείνει στην κατοικία μέχρι τέλους της ζωής της, αποποιούμενοι του κληρονομικού μεριδίου τους σ' αυτήν. Ούτε υπάρχει μαρτυρία ως προς τις περιστάσεις κάτω από τις οποίες ο Γαβριήλ κατέβαλε το ποσό του υπολοίπου του τιμήματος αγοράς της κατοικίας. Δεν προκύπτει από τη μαρτυρία εάν το ποσό ήταν από δικά του χρήματα και, σε τέτοια περίπτωση, εάν πρόθεσή του, όταν το κατέβαλλε, ήταν να το διεκδικήσει. Δεν είναι τα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης τέτοια που να δικαιολογούν τη δημιουργία εξ επαγωγής καταπιστεύματος από σύζυγο προς σύζυγο.
Λόγος έφεσης 11
Η απαίτηση, ισχυρίζεται η εφεσείουσα, δεν καλύπτεται από την τροποποιημένη ΄Εκθεση Απαίτησης, με αποτέλεσμα η απόφαση και η μαρτυρία να είναι εκτός του δικογραφημένου πλαισίου. Στην τροποποιημένη ΄Εκθεση Απαίτησης, γίνεται αναφορά σε ενάγοντα 5, ο οποίος κάλεσε την εφεσείουσα να εγκαταλείψει την κατοικία, στον τίτλο, όμως, αυτής δεν υπάρχει ενάγων 5. Ενώ, υπέβαλε η εφεσείουσα, το πρωτόδικο Δικαστήριο εντόπισε το ζήτημα και διαπίστωσε τη δημιουργία ερωτηματικών σε σχέση με αυτό, εσφαλμένα το θεώρησε ως πρόδηλο σφάλμα.
Ούτε ο λόγος αυτός ευσταθεί. Πρόκειται καθαρά για σφάλμα στις αναφορές της ΄Εκθεσης Απαίτησης σε σχέση με τον αριθμό των εφεσιβλήτων. Παραθέτω το σκεπτικό του πρωτόδικου Δικαστηρίου, με το οποίο και συμφωνώ:-
«Ανέτρεξα στην σχετική αίτηση τροποποίησης που καταχωρίστηκε στις 19.3.2003 και εβρίσκεται στον φάκελο της δικογραφίας. Δεν είχε ζητηθεί προσθήκη εναγόντων αλλά: 'Αντί ο ενάγων να φαίνονται σαν ενάγοντες οι κάτωθι', και αναφέρονταν οι τέσσερις ενάγοντες. Στην ένορκη δήλωση που συνόδευε και υποστήριξε την αίτηση αναφερόταν στην παράγραφο 3 πως:
'3. Παρά ταύτα στις 9.2.01 ή και σ' οποιαδήποτε άλλη ημερομηνία το κτήμα μετεβιβάσθη στους πιο κάτω ιδιοκτήτες:
(1) ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΣ ΓΑΒΡΙΗΛ, (5/18 μερίδια)
(2) ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΝΝΑ ΓΑΒΡΙΗΛ, (5/18 μερίδια)
(3) ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ, (5/18 μερίδια)
(4) ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΠΟΒΙΩΣΑΣΗΣ ΚΛΑΙΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ, ΕΚ ΛΕΜΕΣΟΥ (3/18 μερίδια)'.
Είναι πρόδηλο πως υπήρξε σφάλμα. Τα 3/18 μερίδια δεν είχαν μεταβιβαστεί στον Δημήτρη ως διαχειριστή της Κλαίρης αλλά σε αυτόν μαζί με τον Λεύκιο Τσικκίνη ως διαχειριστές του Γαβριήλ (Τεκμήριο 1). Αυτή η τελευταία μεταβίβαση ήταν στις 14.3.2001 πριν δηλαδή την καταχώρηση της αίτησης για τροποποίηση.
΄Ισως ενάγοντες 4 σκοπείτο να ήσαν οι 'Δημήτρης Γ. Γρηγορίου και Λεύκιος Τσικκίνης ως διαχειριστές της περιουσίας του αποβιώσαντα Γαβριήλ Δ. Γρηγορίου' και ο διαχειριστής της Κλαίρης να ήταν ο εναγόμενος 5.
Το αποτέλεσμα είναι πως οι διαχειριστές του Γαβριήλ, εγγεγραμμένοι ιδιοκτήτες των 3/18 μεριδίων της επίδικης κατοικίας, δεν προστέθησαν διάδικοι στην παρούσα αγωγή.»
Λόγος έφεσης 14
Με το λόγο αυτό, αμφισβητείται η διαπίστωση ότι η δαπάνη για επιδιόρθωση το 1998 της κατοικίας δεν έγινε με υπόδειξη, ή ενθάρρυνση, ή ανοχή του εφεσίβλητου 4, τότε διαχειριστή της περιουσίας της Κλαίρης. Υποστηρίζει η εφεσείουσα, χωρίς, όμως, να παραπέμπει σε συγκεκριμένα σημεία της μαρτυρίας, ότι υπήρχε ικανοποιητική μαρτυρία για τις δαπάνες στις οποίες αυτή υποβλήθηκε και για τις οποίες οι εφεσίβλητοι 1 - 3 δεν αντέδρασαν, καίτοι έδειξαν να τις γνωρίζουν.
Ανεξάρτητα από την έλλειψη δικογράφησης της εν λόγω αξίωσης, εξέταση της μαρτυρίας της εφεσείουσας δεν αποκαλύπτει οποιεσδήποτε λεπτομέρειες για την ισχυριζόμενη δαπάνη, ή στοιχεία που να υποστηρίζουν τη γενική αναφορά της ότι δαπάνησε το ποσό που ισχυρίστηκε. Ελλείπει, επίσης, οποιαδήποτε μαρτυρία ότι οι εφεσίβλητοι συμφώνησαν, ή ανέχθηκαν αυτή να προβεί σε επιδιορθώσεις. Συμπεραίνει, όπως κατέθεσε, τη σύμφωνη γνώμη τους από τη δοθείσα σ' αυτήν άδεια παραμονής της στην κατοικία, η οποία, όμως, δεν οδηγεί και στην άνευ όρων άδεια για οικονομικές δαπάνες σ' αυτήν. Ούτε αυτός ο λόγος έφεσης βρίσκω να ευσταθεί.
Λόγος έφεσης 16:
Με τον τελευταίο λόγο, η εφεσείουσα αμφισβητεί τη δικαιοδοσία του πρωτόδικου Δικαστηρίου να εκδικάσει την υπόθεση και τούτο, επειδή, υπέβαλε, σύμφωνα με τη μαρτυρία η οποία έγινε δεκτή, η αξία της κατοικίας το Σεπτέμβριο του 2007, όταν εκδικαζόταν η υπόθεση, ανερχόταν σε £300.000,00 και όχι £250.000,00, που ήταν κατά το χρόνο καταχώρισης της αγωγής. Συνεπώς, δεν μπορούσε να εκδικαστεί από Ανώτερο Επαρχιακό Δικαστή.
΄Οπως ορθά απαντούν στα πιο πάνω οι εφεσίβλητοι, η αγωγή καταχωρήθηκε στην κλίμακα £50.000,00 - £250.000,00, η οποία εμπίπτει στη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου. Η μαρτυρία ως προς την αξία της κατοικίας, η οποία προσφέρθηκε και έγινε δεκτή από το πρωτόδικο Δικαστήριο, ήταν ότι τον Ιανουάριο του 2007 η αξία της ήταν £250.000,00. Η αβέβαιη αναφορά του μάρτυρα ότι, κατά την ημέρα που κατέθετε, η αξία της μπορεί να είναι και £300.000,00 δεν επιδρά και ούτε επηρεάζει τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου, η οποία προσδιορίστηκε με την καταχώριση της αγωγής. Σε περιπτώσεις ανάκτησης κατοχής περιουσίας, εφαρμόζεται η Δ.2, θ.10, των περί Πολιτικής Δικονομίας Θεσμών.
Με βάση τα πιο πάνω, θα απέρριπτα την έφεση.
Ε. Παπαδοπούλου,
Δ.
/ΜΠ