|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2008) 1 ΑΑΔ 136
ANΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική ΄Εφεση Αρ. 12179)
11 Φεβρουαρίου, 2008
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, KΡΑΜΒΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στες]
ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ,
Εφεσείων,
ν.
1. ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
2. VARCON GROUNDS LTD,
Εφεσιβλήτων.
______________
Χρ. Νικολάου και Σ. Σωφρονίου, για τον Εφεσείοντα.
Α. Γιωρκάτζης και Μ. Λαμάρη (κα), για τους Εφεσίβλητους.
_________
Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστήριου
απαγγέλλεται από το Δικαστή Νικολαΐδη.
________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΝΙΚΟΛΑЇΔΗΣ, Δ.: Ο εφεσείων τραυματίστηκε σε τροχαίο ατύχημα στις 18.9.2000. Μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο Λεμεσού όπου διαπιστώθηκε ότι είχε υποστεί κάταγμα της εγκάρσιας απόφυσης του τρίτου αυχενικού σπονδύλου με πάρεση των άνω άκρων, χειρότερη αριστερά. Υποβλήθηκε σε ακτινολογικό έλεγχο, καθώς και σε αξονική τομογραφία. Μετακομίστηκε στο Νευροχειρουργικό Τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας όπου διαπιστώθηκε μυελοπάθεια στο επίπεδο Α3-Α4. Υποβλήθηκε σε συντηρητική αγωγή και αφού παρουσίασε προοδευτική βελτίωση, στις 27.9.2000, μεταφέρθηκε πίσω στο Νοσοκομείο Λεμεσού για συνέχιση της φυσιοθεραπείας. Απολύθηκε από το νοσοκομείο στις 4.10.2000.
Ο εφεσείων βαδίζει με εμφανές σπαστικό βάδισμα, οι κινήσεις του αυχένα είναι περιορισμένες, οι δε κινήσεις του ώμου επώδυνες, λόγω ανάπτυξης αρθρίτιδας. ΄Ανκαι σημειώθηκε σημαντική βελτίωση της μυϊκής ισχύος των άνω άκρων, παρουσιάζει αδυναμία στα άνω άκρα, περισσότερο εμφανή αριστερά. Ο μυϊκός τόνος και τα αντανακλαστικά είναι αυξημένα. Ο εφεσείων είναι σε θέση να ανυψώσει τον αριστερό ώμο και να επιτελέσει τις κινήσεις του μέχρι το επίπεδο της κεφαλής, ενώ είναι επίσης σε θέση να ανασηκώσει το άνω άκρο μέχρι τις 150 - 160 μοίρες (φυσιολογικό 180). Παρουσιάζει πλήρη κινητικότητα αγκώνων, καρπών και δακτύλων του αριστερού και δεξιού χεριού. Παρουσιάζει βαθμό αδυναμίας της συσφιγκτικής δύναμης και ευαισθησία στην πρόσθια επιφάνεια του δεξιού και αριστερού ώμου, καθώς και σοβαρή δυσκολία στις λεπτές κινήσεις των χεριών, με αποτέλεσμα την αδεξιότητα στις κινήσεις.
Στα κάτω άκρα υπάρχει πολύ αυξημένος μυϊκός τόνος, ενώ η μυϊκή ισχύς είναι μειωμένη, ιδίως αριστερά. Η αισθητικότητα διατηρείται σε φυσιολογικά όρια. Τα αντανακλαστικά είναι πολύ αυξημένα και τα πελματιαία παθολογικά.
Η θεραπεία που του παρασχέθηκε στο νευροχειρουργικό τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας στο οποίο παρέμεινε για περίοδο εννιά ημερών ήταν συντηρητική. Υποβλήθηκε σε εντατική φυσιοθεραπευτική-κινησιοθεραπευτική αγωγή, η οποία βελτίωσε σημαντικά την κατάστασή του.
Η κατάσταση του εφεσείοντα δεν αναμένεται να παρουσιάσει περαιτέρω βελτίωση. Ειδικότερα, παραμένει η σπαστικότητα των άκρων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη δυσκολία στο περπάτημα, στο τρέξιμο και στις λεπτές κινήσεις των χεριών. Μόνιμη είναι επίσης και η μείωση της ικανότητάς του για εργασία.
Το πρωτόδικο δικαστήριο επιδίκασε στον εφεσείοντα υπό μορφή γενικών αποζημιώσεων το ποσό των £15.000 (€25.629). Με τον πρώτο λόγο έφεσης παραπονείται ότι το πιο πάνω ποσό είναι ιδιαίτερα χαμηλό και εκτός των πλαισίων της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου.
Πιστεύουμε ότι πράγματι, λαμβάνοντας υπ΄ όψιν τη σοβαρότητα των τραυμάτων του και τις επιπτώσεις που το δυστύχημα είχε στη ζωή του εφεσείοντα το πιο πάνω ποσό θα πρέπει να αυξηθεί στις £25.000 (€42.715,04).
Οι επόμενοι δύο λόγοι έφεσης αναφέρονται στην απώλεια των μελλοντικών εισοδημάτων του εφεσείοντα. Το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε ότι ήταν εμφανής η προσπάθεια του εφεσείοντα να παρουσιάσει ότι η κατάσταση της υγείας του είναι τραγική και ότι λόγω του τραυματισμού του ήταν εντελώς ανίκανος να συνεχίσει την προ του ατυχήματος εργασία του. ΄Εγινε δεκτό ότι ο εφεσείων υπερέβαλε σε ό,τι αφορά τα κατάλοιπα του τραυματισμού του. Τελικά αποφασίστηκε ότι, άνκαι η ικανότητά του για εργασία επηρεάστηκε, ήταν ικανός να απασχολείται σε σχετικά ελαφρά εργασία. Δεν μπορούσε να εκτελεί πλήρως την εργασία του οικοδόμου, αλλά μερικώς και σε περιορισμένο βαθμό. Οι αποθεματικές ικανότητές του για βαριά, συνεχή και παρατεταμένη χειρωνακτική εργασία έχουν μειωθεί, αλλά δεν έχουν εξαλειφθεί πλήρως. Αν η χειρωνακτική εργασία είναι επί οκταώρου συνεχούς βάσης, σε κάποιο χρονικό σημείο ο εφεσείων δεν θα μπορεί να συνεχίσει. Αν όμως υπάρχουν διακοπές και μέρος της εργασίας συνιστά επίβλεψη και χορήγηση οδηγιών το οποίο εναλλάσσεται με χειρωνακτική εργασία, τότε θα μπορούσε να επιτελέσει την εργασία του, έστω και με κάποιο βαθμό δυσκολίας.
Ο εφεσείων κατά την ημέρα του ατυχήματος εργαζόταν ως υπάλληλος σε εργοληπτική εταιρεία στην οποία ήταν μέτοχος με τον κουνιάδο του και έπαιρνε μισθό £550 (€940) μηνιαίως πλέον 13ο μισθό, δηλαδή £7.150 (€12.216,50) ετησίως. Κατά το χρόνο του ατυχήματος ήταν 49 ετών και κατά το χρόνο της ακρόασης 53.
Το δικαστήριο έχοντας απορρίψει την εκδοχή του για ολική απώλεια εισοδημάτων αποφάσισε ότι είχε παραμείνει ουσιαστικά χωρίς μαρτυρία ως προς το ύψος των απωλειών του στο συγκεκριμένο τομέα και προχώρησε σ΄ ένα κατ΄ αποκοπή υπολογισμό της απώλειας μελλοντικών εισοδημάτων. Αποφάσισε ότι ελλείπουν τα στοιχεία για αριθμητικό προσδιορισμό της μελλοντικής ζημιάς με τη μέθοδο του συντελεστή και του πολλαπλασιαστέου και κατέληξε στο ποσό των £8.000 (€13.669) ως αποζημίωση για τον κίνδυνο μείωσης της ικανότητάς του για μελλοντική εργασία. Ως προς την απώλεια εισοδημάτων του μέχρι της δίκης, που εμπίπτει στο κεφάλαιο των ειδικών αποζημιώσεων, δέχτηκε ότι ο εφεσείων δεν μπορούσε να εργαστεί μέχρι το Δεκέμβρη του 2000 (δύο δηλαδή περίπου μήνες μετά την απόλυσή του από το νοσοκομείο) ήτοι, για περίοδο τρεισήμισι μηνών και του επιδίκασε σχετικά ποσό £1.925 (€3.289).
Ο εφεσείων υποστηρίζει ότι το δικαστήριο παραγνώρισε το παραδεκτό γεγονός ότι ελάμβανε από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων σύνταξη λόγω ανικανότητας εργασίας ύψους 75%. Αυτό, κατά τον εφεσείοντα, σήμαινε ότι οι εφεσίβλητοι ουσιαστικά παραδέχονταν ότι ήταν εν πολλοίς κατά ένα μεγάλο ποσοστό ανίκανος να εργαστεί, και δεν είναι δυνατόν οι διαπιστώσεις του δικαστηρίου να αγνοούν ένα τέτοιο παραδεκτό γεγονός.
Είναι ορθό ότι οι διάδικοι δεσμεύονται από γεγονότα που έγιναν παραδεκτά και ότι τυχόν ανάκληση της παραδοχής των γεγονότων θα επηρέαζε δυσμενώς τα συμφέροντα της άλλης πλευράς για την εξασφάλιση δίκαιης δίκης (Cybarco Ltd κ.α. ν. Rawnsello Trading Company Ltd (1999) 1 Α.Α.Δ. 726 και Καλαμαράς ν. Γενικού Εισαγγελέα κ.α. (1989) 1E Α.Α.Δ. 343).
Στην παρούσα υπόθεση το παραδεκτό γεγονός δεν ήταν το ποσοστό ανικανότητας του εφεσείοντα, αλλά το γεγονός ότι το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων είχε υπολογίσει την ανικανότητά του στο 75%. ΄Αλλωστε, το ποσοστό ανικανότητας ήταν ένα από τα επίδικα ζητήματα και κανείς δεν θα μπορούσε να υποκαταστήσει το δικαστήριο σ΄ αυτό του το έργο. Από την άλλη όμως η αποτίμηση της ανικανότητας από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι ένα από τα στοιχεία που θα μπορούσαν να ληφθούν υπ΄ όψιν κατά τον προσδιορισμό της ανικανότητας.
Νομίζουμε ότι το πρωτόδικο δικαστήριο, στη συγκεκριμένη περίπτωση κατέληξε σε λανθασμένες διαπιστώσεις. Βάσει της ιατρικής μαρτυρίας που δόθηκε, τόσο από την πλευρά του εφεσείοντα, όσο και από τους εφεσίβλητους και η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, δεν διαφέρει βασικά, ο εφεσείων ήταν ικανός να εργάζεται μόνο σε σχετικά ελαφρά εργασία, μπορεί να ανεβαίνει σιγά σιγά σκάλες και να μεταφέρει ένα σχετικό βάρος, αλλά δεν μπορεί να ασχοληθεί με λεπτομερή ή βαριά εργασία. Μπορεί να εκτελεί μερικώς την εργασία του οικοδόμου, ουχί πλήρως, αλλά σε περιορισμένο βαθμό.
΄Εστω κι΄ αν ο ίδιος επέμενε στον ισχυρισμό για ολική απώλεια εισοδημάτων, εκδοχή που δεν έγινε δεκτή, το δικαστήριο είχε αρκετά στοιχεία ενώπιόν του για να καταλήξει στην απώλεια εισοδηματικής ικανότητας του εφεσείοντα αποφεύγοντας έτσι τον κατ΄ αποκοπή υπολογισμό, ο οποίος, εν πολλοίς, δυνατόν να είναι και αυθαίρετος. Με βάση την ενώπιόν του μαρτυρία είμαστε της γνώμης ότι το δικαστήριο θα μπορούσε να συμφωνήσει με το συμπέρασμα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων και να καταλήξει ότι η μείωση της εισοδηματικής ικανότητας του εφεσείοντα ανέρχεται στο 75%.
Ο εφεσείων δικαιούται την απώλεια των εισοδημάτων του από την ημέρα του ατυχήματος (18.9.2000) μέχρι την ημερομηνία της απόφασης (Σεπτέμβρης του 2004) υπό μορφή ειδικών αποζημιώσεων. Είναι δεδομένο ότι ο εφεσείων δεν εργάστηκε από το δυστύχημα μέχρι την ημερομηνία της ακρόασης, αλλά σε κάποιο στάδιο είχε την υποχρέωση να μειώσει τις ζημιές του. Δεν έχουμε ακριβή μαρτυρία για το πότε θα μπορούσε να επιστρέψει στη δουλειά του, αλλά θεωρούμε ότι υπό τις περιστάσεις ο εφεσείων θα μπορούσε να αρχίσει να απασχολείται με ελαφρά εργασία έξι μήνες μετά τον τραυματισμό του. ΄Ετσι, υπό μορφή ειδικών αποζημιώσεων, θα του επιδικάσουμε ποσό £3.575 (€6.108) που αντιπροσωπεύει τους μισθούς του για έξι μήνες μετά τον τραυματισμό του, που ήταν ολικά ανίκανος για εργασία και για τα υπόλοιπα τρεισήμισι χρόνια μέχρι την ακρόαση θα υπολογίσουμε τις απολαβές του στο 75% των απολαβών που είχε προ του ατυχήματος, ήτοι, δηλαδή ποσό £18.768,75 (€32.067). ΄Ετσι, συνολικά οι απώλειες απολαβών του υπό μορφή ειδικών αποζημιώσεων μέχρι την ημερομηνία της ακρόασης ανέρχονται σε £22.343,75 (€38.176). Βέβαια ο εφεσείων διεκδικεί στα δικόγραφά του απώλεια εισοδημάτων για περίοδο 14 μόνο μηνών, αλλά όπως έχει νομολογηθεί (Fysko v. Γεωργίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 1014, 1030), όταν μέχρι την ημερομηνία της δίκης αποκρυσταλλώνεται ζημιά ή απώλεια επιδεκτική αριθμητικού υπολογισμού, αναμένεται πως θα γίνεται κατάλληλη τροποποίηση της έκθεσης απαίτησης και είναι σύνηθες να αφήνεται να εισαχθεί μαρτυρία σε σχέση με τέτοια ζημιά.
Ως προς την απώλεια μελλοντικών εισοδημάτων μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη μέθοδο του συντελεστή. Ο εφεσείων κατά το χρόνο της ακρόασης ήταν 53 χρόνων και συνεπώς ο συντελεστής 8 αντιπροσωπεύει δίκαια την περίπτωση. Κάνοντας τους σχετικούς υπολογισμούς και πάντα έχοντας κατά νου ότι η ανικανότητα του εφεσείοντα υπολογίστηκε σε 75%, καταλήγουμε ότι η απώλεια των μελλοντικών του εισοδημάτων ανέρχεται στις £42.900 (€73.299).
Ο τελευταίος λόγος έφεσης προσβάλλει την κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου για την αξιοπιστία του Μ.Υ.2, ο οποίος κατέθεσε ότι αφού τον παρακολούθησε, αντιλήφθηκε τον εφεσείοντα να εργάζεται σε ελαφρές και βοηθητικές μάλλον εργασίες. Δεν θα συμφωνήσουμε ότι υπήρχαν λόγοι ο μάρτυρας αυτός να μη γίνει αποδεκτός. Ούτε επισημάναμε αντιφάσεις και ανακρίβειες. Ούτε και το γεγονός ότι πληρώθηκε για το σκοπό αυτό από τους εφεσίβλητους, επιδρά επί της αξιοπιστίας του. Δεν χρειάζεται να πούμε περισσότερα. Ο μάρτυρας είχε γίνει ορθά πιστευτός από το πρωτόδικο δικαστήριο.
΄Ετσι, ο εφεσείων δικαιούται σε απόφαση για ποσό £25.000 (€42.715) υπό μορφή γενικών αποζημιώσεων, £42.900 (€73.299) για απώλεια μελλοντικών εισοδημάτων και £18.768,75 (€32.067) για απώλεια απολαβών μέχρι την ημέρα της ακρόασης. Δικαιούται περαιτέρω τα ακόλουθα ποσά τα οποία δεν αμφισβητήθηκαν με την έφεση, ήτοι £2.500 (€4.271,50) για τη ζημιά στο αυτοκίνητό του, £240 (€410) για οικιακή βοηθό, £50 (€85,43) για καταστροφή του κινητού του και £1.092.87 (€1.867,28) για διάφορα έξοδα, όπως ιατρικά και μεταφορικά. Τροποποίηση της ΄Εκθεσης Απαίτησης να καταχωρηθεί μέσα σε 15 μέρες από σήμερα.
Το ποσό των £25.000 (€42.715) γενικές αποζημιώσεις θα φέρει τόκο προς 8% από τις 24.7.2002 ημέρα καταχώρισης της αγωγής μέχρι τελικής αποπληρωμής. Επίσης τόκο 8% θα φέρει και το ποσό των £18.768,75 (€32.067) που αποτελεί τις απώλειες των εισοδημάτων του μέχρι την ημερομηνία της δίκης, ενώ όλα τα υπόλοιπα ποσά θα φέρουν τόκο από την ημερομηνία καταχώρισης της αγωγής μέχρι εξόφλησης, προς 4% ετησίως.
Tα έξοδα της παρούσας διαδικασίας, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή θα βαρύνουν τους εφεσίβλητους.
Φρ. Νικολαΐδης, Δ.
Α. Κραμβής, Δ.
Ρ. Γαβριηλίδης, Δ.
/ΜΔ