|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2004) 1 ΑΑΔ 268
26 Ιανουαρίου, 2004
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΑΡΤΕΜΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, ΑΡΕΣΤΗΣ, Δ/στές]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΑΙΤΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΛΟΓΗ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΑΙ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΤΩ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ, ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΛΕΜΕΣΟΥ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ,
Αιτητής,
ν.
1. ΑΝΤΡΕΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ,
2. ΝΙΚΟΥ ΡΟΥΣΟΥ, ΥΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΩΣ ΕΦΟΡΟΥ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΛΕΜΕΣΟΥ (ΑΡ. 1),
Καθ' ων η αίτηση.
(Εκλογική Αίτηση Αρ. 2/2002)
Εκλογές ― Δημοτικές εκλογές ― Εκλογική αίτηση για ακύρωση εκλογής του καθ' ου η αίτηση, ανθυποψηφίου του αιτητή, με τον ισχυρισμό ότι ο καθ' ου η αίτηση δεν ήταν δημότης του δήμου στον οποίο εξελέγη δημοτικός σύμβουλος μη έχων την μόνιμη διαμονή του σε αυτόν ― Προδικαστική ένσταση στο παραδεκτό της εκλογικής αίτησης από τον καθ' ου η αίτηση για το λόγο ότι το όνομά του είχε συμπεριληφθεί στον εκλογικό κατάλογο και ο αιτητής δεν ήγειρε ένσταση στην υποψηφιότητά του με αποτέλεσμα η υποψηφιότητά του να είναι άτρωτη ― Απόρριψη προδικαστικής ένστασης κατά πλειοψηφία.
Ο αιτητής, αποτυχών υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στις δημοτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 16.12.2001 για το Δήμο Κάτω Πολεμιδίων, προσβάλλει με την παρούσα εκλογική αίτηση την εκλογή του ανθυποψηφίου του, καθ' ου η αίτηση 1, στο εν λόγω Δημοτικό Συμβούλιο προβάλλοντας ως λόγο ότι ο καθ' ου η αίτηση 1 δεν ήταν δημότης του δήμου Κάτω Πολεμιδίων εφόσον δεν διέμενε μόνιμα στα Πολεμίδια αλλά στη Λεμεσό.
Ο καθ' ου η αίτηση 1 ήγειρε ένσταση στο παραδεκτό της εκλογικής αίτησης για τον λόγο ότι το όνομά του περιλαμβάνεται στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Κάτω Πολεμιδίων, γεγονός που καθιστά την υποψηφιότητά του άτρωτη, τοσούτω μάλλον, εφόσον ο αιτητής ουδέποτε ήγειρε θέμα διαγραφής του από τον εκλογικό κατάλογο.
Ένσταση στο παραδεκτό της αίτησης υπέβαλε και ο καθ' ου η αίτηση 2, με αναφορά στη συμπερίληψη του καθ' ου η αίτηση 1 στον εκλογικό κατάλογο και λόγω της μη υποβολής ένστασης στην υποψηφιότητα του καθ' ου η αίτηση 1.
Οι απόψεις του Εκλογοδικείου διΐσταντο ως προς την έκβαση του προδικαστικού θέματος. Η πλειοψηφία αποφάσισε να απορρίψει τις προδικαστικές ενστάσεις.
Αποφασίστηκε ότι:
Α. Υπό Πική, Π., συμφωνούντων και των Δικαστών Αρτέμη, Κωνσταντινίδη, Νικολαΐδη, Νικολάου, Καλλή, Κρονίδη, Κραμβή, Γαβριηλίδη και Αρέστη:
Η απόφαση της πλειοψηφίας στην Εκλογική Αίτηση Αρ. 1/2002, η οποία συνάπτεται ως αναπόσπαστο μέρος και της παρούσας αίτησης απαντά τα τεθέντα ερωτήματα και επιλύει τα εγειρόμενα με τις προδικαστικές ενστάσεις ζητήματα.
Ό,τι προκύπτει είναι ότι οι ενστάσεις είναι αβάσιμες.
Β. Υπο Χατζηχαμπή, Δ., συμφωνούντος και του Ηλιάδη, Δ.:
1. Ο αιτητής δεν αμφισβήτησε με τη διαδικασία που προβλέπεται από τον περί Δήμων Νόμο, Ν. 111/85, όπως τροποποιήθηκε, ούτε την περίληψη του εκλεγέντος στον εκλογικό κατάλογο ούτε την υποψηφιότητά του. Δεν του είναι δυνατό να το πράξει τώρα με εκλογική αίτηση. Η υποψηφιότητα και η επ' αυτής εκλογή ήταν καθ' όλα έγκυρη και καθιστούσε τον υποψήφιο εκλέξιμο.
2. Το Άρθρο 25 των περί Δήμων Νόμων που προνοεί για Εκλογική Αίτηση εναντίον της αποφάσεως του Εφόρου αναφέρεται σε "οποιαδήποτε" απόφαση του Εφόρου ως αντικείμενο της Εκλογικής Αίτησης. Το Άρθρο 58(στ) του περί Εκλογής Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων Νόμου, Ν. 72/79 όπως τροποποιήθηκε (που εφαρμόζεται και στην παρούσα περίπτωση σύμφωνα με το Άρθρο 42 του περί Δήμων Νόμου) καλύπτει μόνο την περίπτωση που η ένσταση γίνει δεκτή και η υποψηφιότητα κηρυχθεί άκυρη, οπότε η Εκλογική Αίτηση γίνεται από τον ίδιο τον υποψήφιο. Το Άρθρο 58(ε) αντιθέτως προνοεί για την περίπτωση που ο υποψήφιος εξελέγη και το παράπονο είναι ότι δεν ήταν εκλέξιμος, καλύπτει δε την άλλη περίπτωση που η ένσταση κατά της υποψηφιότητας απερρίφθη και η υποψηφιότητα εκρίθη έγκυρη, οπότε η Εκλογική Αίτηση γίνεται από το πρόσωπο του οποίου η ένσταση απερρίφθη. Σε κάθε περίπτωση, η δικαιοδοσία του Εκλογοδικείου εξυπακούει προηγούμενη απόφαση του Εφόρου, θετική προκειμένου περί του Άρθρου 58(ε) και αρνητική προκειμένου περί του Άρθρου 58(στ), επί του έγκυρου της υποψηφιότητας, τότε δε και μόνο το Εκλογοδικείο υπεισέρχεται στα στοιχεία της υποψηφιότητας ως καθορίζοντα την ορθότητα της απόφασης του Εφόρου. Στην απουσία ένστασης κατά της απόφασης του Εφόρου δεν ενεργοποιείται η δικαιοδοσία του Εκλογοδικείου.
Η προδικαστική ένσταση ευσταθεί.
Ο Δικαστής Αρτεμίδης αποφάνθηκε ότι η απόφαση του Δικαστή Xατζηχαμπή τον εκφράζει απόλυτα. Επισήμανε μόνο το σημείο που κατά τη γνώμη του είναι το σοβαρότερο σημείο στην υπόθεση υιοθετώντας όλα τα υπόλοιπα που αναφέρονται στην απόφαση του Δικαστή Χατζηχαμπή.
Γ. Υπό Αρτεμίδη, Δ.:
1. Το Άρθρο 25 του περί Δήμων Νόμου προνοεί για ένσταση κατά υποψηφιότητας για τους λόγους που αναφέρονται εκεί. Η παράγραφος 2 του άρθρου προνοεί πως τέτοια ένσταση παραδίδεται στον Έφορο Εκλογής, όχι αργότερα από 24 ώρες μετά την εκπνοή του χρόνου που ορίζεται για υποβολή των υποψηφιοτήτων. Αν δεν καταχωριστεί ένσταση κατά υποψηφιότητας όπως ορίζεται στο άρθρο, ανακηρύσσεται υποψήφιος για τις εκλογές ο υποβάλλων την υποψηφιότητα. Τέτοια ένσταση δεν υποβλήθηκε από τον αιτητή στην εκλογική αίτηση που εξετάζεται.
2. Με την αποδοχή της υπό συζήτηση εκλογικής αίτησης, στην οποία ο αιτητής δεν ακολούθησε τη διαδικασία που προβλέπεται στο Άρθρο 25 του περί Δήμων Νόμου, παραβιάζεται ρητή νομοθετική διάταξη που έδει να εφαρμοστεί, και ανάλογα με το αποτέλεσμα της απόφασης του Εφόρου Εκλογής να ακολουθήσει η εκλογική αίτηση με την οποία να πλήττεται η απόφαση του.
Οι προδικαστικές ενστάσεις απορρίφθηκαν κατά πλειοψηφία.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Μιλτιάδους ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 1463,
Σάββα ν. Δημοκρατίας, 541/94, ημερ. 26.6.1996,
Hobbs v. Morey [1904] 1 KB 74 DC,
Pritchard v. Mayor etc. of Bangor [1888] 13 App. Cas. 241,
Watson v. Ayton [1948] 1 KB 297.
Εκλογική Αίτηση.
Εκλογική αίτηση με την οποία ο αιτητής, ο οποίος είναι εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Κάτω Πολεμιδίων, προσβάλλει την εκλογή του καθ' ου η αίτηση 1 στο Δημοτικό Συμβούλιο Κάτω Πολεμιδίων κατά την εκλογή που διεξήχθη στις 16 Δεκεμβρίου, 2001, για την ανάδειξη των δημοτικών συμβούλων για το λόγο ότι ο καθ' ου η αίτηση 1 δεν ήταν δημότης του Δήμου αυτού εφόσον δεν είχε τη μόνιμη διαμονή του στο Δήμο Κάτω Πολεμιδίων.
Α. Ευτυχίου, για τον Αιτητή.
Α.Σ. Αγγελίδης με Σ. Α. Αγγελίδη, για τον Καθ' ου η αίτηση 1.
Δ. Καλλίγερος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τον Καθ' ου η αίτηση 2.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Διΐστανται οι απόψεις μας ως προς την έκβαση του προδικαστικού θέματος το οποίο εξετάσαμε.
Η πλειοψηφία των Δικαστών, οι Δικαστές Αρτέμης, Κωνσταντινίδης, Νικολαΐδης, Νικολάου, Καλλής, Κρονίδης, Κραμβής, Γαβριηλίδης και Αρέστης, συμφωνούν με την απόφασή μου, απολήγουσα στην απόρριψη των προδικαστικών ενστάσεων.
Η μειοψηφία των Δικαστών, οι Δικαστές Αρτεμίδης, Ηλιάδης και Χατζηχαμπής, καταλήγουν σε αντίθετο αποτέλεσμα, για όμοιους λόγους για τους οποίους διαφώνησαν με την πλειοψηφία στην Εκλογική Αίτηση 1/2002, τους οποίους σκιαγραφεί σε ξεχωριστή απόφασή του ο Χατζηχαμπής, Δ..
ΠΙΚΗΣ, Π.: Ο Αντώνης Αντωνίου, πρόσωπο εγγεγραμμένο εις τον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Κάτω Πολεμιδίων, προσβάλλει, με την εκλογική αίτηση που επιλαμβανόμεθα, την εκλογή του καθ' ου η αίτηση 1 στο Δημοτικό Συμβούλιο Κάτω Πολεμιδίων κατά την εκλογή που διεξήχθη στις 16 Δεκεμβρίου, 2001, για την ανάδειξη των τοπικών αρχόντων.
Ο λόγος, για τον οποίο προσβάλλεται η εκλογή του καθ' ου η αίτηση 1, εστιάζεται στο ότι δεν ήταν δημότης του δήμου, μη έχων τη μόνιμο διαμονή του στο Δήμο Κάτω Πολεμιδιών. Ο εκλεγείς είχε, κατά τον αιτητή, τη συνήθη διαμονή του στη Λεμεσό, στην οδό Αιγαίου 32.
Ο καθ' ου η αίτηση 1 ήγειρε ένσταση στο παραδεκτό της εκλογικής αίτησης, για το λόγο ότι το όνομά του περιλαμβάνεται στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Κάτω Πολεμιδίων, γεγονός που καθιστά την υποψηφιότητά του άτρωτη. τοσούτω μάλλον, εφόσον ο αιτητής ουδέποτε ήγειρε θέμα διαγραφής του από τον εκλογικό κατάλογο.
Ένσταση στο παραδεκτό της αίτησης υπέβαλε και ο καθ' ου η αίτηση 2, με αναφορά στη συμπερίληψη του καθ' ου η αίτηση 1 στον εκλογικό κατάλογο και λόγω της μη υποβολής ένστασης στην υποψηφιότητα του καθ' ου η αίτηση 1. Το γεγονός αυτό μνημονεύεται και στην απάντηση του καθ' ου η αίτηση 1 στην αίτηση.
Οι ενστάσεις έχουν προδικαστικό χαρακτήρα, εφόσον αποδοχή τους θα κατέρριπτε το θεμέλιο της δίκης. Γι' αυτό τις εξετάσαμε πριν επιληφθούμε της ουσίας της υπόθεσης. Ανάλογα θέματα ηγέρθηκαν και σε άλλη εκλογική αίτηση - (Εκλογική Αίτηση Αρ. 1/2002) - τα οποία εξετάσαμε παράλληλα προς τις προδικαστικές ενστάσεις της παρούσας εκλογικής αίτησης. Η απόφασή μας στην υπόθεση εκείνη, η οποία συνάπτεται ως αναπόσπαστο μέρος και της παρούσας αίτησης, απαντά τα τεθέντα ερωτήματα και επιλύει τα εγειρόμενα με τις προδικαστικές ενστάσεις ζητήματα.
Ό,τι προκύπτει είναι ότι οι ενστάσεις είναι αβάσιμες. Ως εκ τούτου, απορρίπτονται.
Θα δοθεί ημερομηνία για την ακρόαση της ουσίας της εκλογικής αίτησης.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Με την απόφαση αυτή συμφωνεί και ο Δικαστής Ηλιάδης.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Η Εκλογική Αίτηση προσβάλλει την εκλογή του Καθ' ου η Αίτηση 1 ως μέλους του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Κάτω Πολεμιδιών κατά τις εκλογές της 16.12.2001 στη βάση ότι ο εκλεγείς δεν ήταν, κατά το σχετικό χρόνο, δημότης του Δήμου Κάτω Πολεμιδιών. Το προσόν εκλογιμότητας που αφορά την Αίτηση καθορίζεται στο άρθρο 15(1) του περί Δήμων Νόμου, Ν. 111/85, όπως τροποποιήθηκε:
"Δημότης-εκλογεύς ο οποίος συνεπλήρωσε το εικοστόν πέμπτον έτος της ηλικίας αυτού δύναται να εκλεγή δήμαρχος ή μέλος συμβουλίου."
Σύμφωνα με το άρθρο 2:
" 'Δημότης-εκλογεύς' σημαίνει δημότην ο οποίος κέκτηται το δικαίωμα του εκλέγειν."
Η έννοια του δημότη καθορίζεται, σύμφωνα με το άρθρο 2, στο άρθρο 9(1):
"Πας πολίτης της Δημοκρατίας είναι μέλος του δήμου (εν τω παρόντι Νόμω καλούμενος 'δημότης') εντός των δημοτικών ορίων του οποίου έχει την συνήθη αυτού διαμονήν."
Το δε δικαίωμα του εκλέγειν ρυθμίζεται στο άρθρο 13(1):
"Το δικαίωμα του εκλέγειν εις τινα δήμον κέκτηται πας πολίτης της Δημοκρατίας ο οποίος:
(α) Έχει συμπληρώσει το δέκατον όγδοον έτος της ηλικίας αυτού και είναι εγγεγραμμένος εις τον εκλογικόν κατάλογον τον τηρούμενον συμφώνως και διά τους σκοπούς του παρόντος Νόμου.
(β) είναι δημότης του τοιούτου δήμου."
Το άρθρο 14(1) ορίζει ότι ο εκλογικός κατάλογος για την εκλογή δημοτικών συμβουλίων είναι ο προνοούμενος στον περί Εγγραφής Εκλογέων και Εκλογικού Καταλόγου Νόμο, Ν. 40/80, όπως τροποποιήθηκε.
Σύμφωνα με την Αίτηση, ο εκλεγείς είχε τη συνήθη διαμονή του εντός των δημοτικών ορίων όχι του Δήμου Κάτω Πολεμιδιών αλλά του Δήμου Λεμεσού και έτσι δεν ήταν δημότης του Δήμου Κάτω Πολεμιδιών ώστε να είχε το προσόν της εκλογιμότητας.
Η προδικαστική ένσταση την οποία εξετάζουμε είναι ότι ο Αιτητής δεν νομιμοποιείται να προσβάλλει την εκλογή καθόσον ούτε η περίληψη του εκλεγέντος στον εκλογικό κατάλογο ούτε η εγκυρότητα της υποψηφιότητας του αμφισβητήθηκε σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζει ο νόμος.
Η προδικαστική ένσταση διατυπώνει και τη δική μας αντίληψη του πράγματος. Το προσόν της εκλογιμότητας ως προς την ιδιότητα του δημότη-εκλογέα το οποίο καθορίζεται στο άρθρο 15(1) συναρτάται κατ΄ αρχή προς τον εκλογικό κατάλογο. Τα του εκλογικού καταλόγου ρυθμίζονται στους περί Εγγραφής Εκλογέων και Εκλογικού Καταλόγου Νόμους. Όπως προκύπτει από το άρθρο 6(1) των εν λόγω Νόμων, ο εκλογικός κατάλογος Δήμου αποτελείται από τους εκλογείς του, υπάρχει δε υποχρέωση εγγραφής. Εκλογεύς δε, όπως είδαμε στο πλαίσιο του περί Δήμων Νόμου, και δη του άρθρου 13(1), δεν μπορεί να είναι άτομο που δεν είναι δημότης. Φρονούμε λοιπόν ότι η περίληψη ατόμου στον εκλογικό κατάλογο, σύμφωνα με τη διαδικασία που προνοείται στο άρθρο 6(1)(3)(4)(5), συνιστά κρίση επί της ιδιότητας του εκλογέως και έτσι και του δημότη καθώς και διοικητική πράξη προς τούτο η οποία και μπορεί, αν αμφισβητείται, να προσβληθεί, επί τη εκθέσει προς επιθεώρηση του εκλογικού καταλόγου όπως ορίζεται στο άρθρο 7, με τη διαδικασία που προνοείται στο άρθρο 8, όπως εξ άλλου και έχει γίνει σε προσφυγές στις οποίες μας ανέφερε ο ευπαίδευτος συνήγορος για τον εκλεγέντα (ίδε Μιλτιάδους ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 1463 και δη Σάββα ν. Δημοκρατίας 541/94, 26.6.1996). Εξ άλλου, ως και εκ της φύσεως των πραγμάτων, η διαπίστωση της συνήθους διαμονής ατόμου είναι κατ' εξοχή διοικητική αρμοδιότητα και όχι έργο του Εκλογοδικείου. Να παραθέσουμε δε το άρθρο 8 προς έμφαση:
"Διαρκούσης της περιόδου κατά την οποίαν ο κατάλογος είναι εκτεθειμένος προς επιθεώρησιν, πας ενδιαφερόμενος του οποίου το όνομα δεν περιελήφθη εις τον εκλογικόν κατάλογον ή του οποίου η περιγραφή εις τον εκλογικόν κατάλογον δεν είναι ακριβής ή ο οποίος ενίσταται διά το ότι πρόσωπον περιελήφθη εις τον εκλογικόν κατάλογον δύναται να υποβάλη αίτησιν προς τον Έπαρχον δι' εγγραφήν, διαγραφήν ή διόρθωσιν, ως θα ήτο η περίπτωσις, υποστηριζομένην υπό των αναγκαίων δικαιολογητικών στοιχείων.
(2) Ο Έπαρχος προβαίνει αμελλητί εις την εξέτασιν πάσης αιτήσεως υποβληθείσης βάσει του εδαφίου(1), και αποφασίζει επί ταύτης, δίδει αναγκαίαν γνωστοποίησιν της αποφάσεως αυτού εις πάντα ενδιαφερόμενον και προβαίνει εις τας αναγκαίας διορθώσεις του εκλογικού καταλόγου. Πριν ή εκδώση απόφασιν επί οιασδήποτε αιτήσεως ο Έπαρχος κέκτηται εξουσίαν όπως προβή εις τοιαύτην έρευναν και υποβάλη σχετικάς ερωτήσεις προς παν πρόσωπον αίτινες θα υπεβοήθουν αυτόν διά την έκδοσιν της αποφάσεως του.
(3) Ο Έπαρχος κέκτηται εξουσίαν όπως και αυτεπαγγέλτως προβή εις διόρθωσιν γραφικού ή ετέρου λάθους του εκλογικού καταλόγου αφού δώση ειδοποίησιν προς τούτο εις το ενδιαφερόμενον πρόσωπον."
Σχετικά είναι και τα άρθρα 6(6) και 8Α τα οποία αφορούν τη διαδικασία διόρθωσης του εκλογικού καταλόγου λόγω αλλαγής διαμονής.
Εφόσον η περίληψη ατόμου στον εκτεθέντα προς επιθεώρηση εκλογικό κατάλογο δεν προσβάλλεται με τη διαδικασία που προνοείται στο άρθρο 8, δεν είναι δυνατή η εκ των υστέρων αμφισβήτηση της ιδιότητάς του ως δημότη-εκλογέα με Εκλογική Αίτηση πλην όπως προνοείται περαιτέρω στο νόμο.
Αυτό μπορεί να γίνει στο στάδιο της υποβολής υποψηφιοτήτων. Το άρθρο 25 των περί Δήμων Νόμων προνοεί για ένσταση κατά υποψηφιότητας για λόγους που περιλαμβάνουν [άρθρο 25(1)(β)] και το ότι:
"τα έγγραφα υποβολής υποψηφιότητος δεν συμμορφούνται... προς τας διατάξεις του παρόντος Νόμου".
Σύμφωνα με το άρθρο 25(2):
"Εκάστη τοιαύτη ένστασις δέον να είναι έγγραφος και να εξειδικεύη τους λόγους επί των οποίων στηρίζεται. Η ένστασις παραδίδεται εις τον Έφορον Εκλογής ουχί αργότερον των είκοσι τεσσάρων ωρών μετά την εκπνοήν του ορισθέντος χρόνου δι' υποβολήν υποψηφιοτήτων."
Η πρόνοια αυτή καλύπτει έτσι και την περίπτωση υποψηφίου ο οποίος κακώς περιελήφθη στον εκλογικό κατάλογο ή, αν και καλώς περιελήφθη στον εκλογικό κατάλογο, έπαυσε έκτοτε να έχει τη διεύθυνσή του στο Δήμο και έτσι να είναι δημότης-εκλογέας.
Εφ' όσον τα έγγραφα υποψηφιότητας περιλαμβάνουν, σύμφωνα με το άρθρο 23, και υποχρέωση δήλωσης της διεύθυνσης του υποψηφίου και γενικά της κατοχής των προσόντων εκλογιμότητάς του, η ένσταση μπορεί να γίνει και για το λόγο ότι τα έγγραφα υποψηφιότητας, στα οποία αναφέρεται ως διεύθυνση του υποψηφίου διεύθυνση εντός των ορίων του Δήμου και βεβαιώνεται ότι ο υποψήφιος κατέχει τα προσόντα εκλογής, δεν είναι σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου και ότι λοιπόν ο υποψήφιος, αν και περιλήφθηκε στον εκλογικό κατάλογο, δεν έχει τη διεύθυνσή του στα όρια του Δήμου ώστε να είναι δημότης - εκλογεύς. Εφ' όσον δε η υποβολή υποψηφιότητας δεν προσβάλλεται με τη διαδικασία που προνοείται στο άρθρο 25, δεν είναι δυνατή η εκ των υστέρων αμφισβήτηση της εγκυρότητάς της.
Τα αναφερόμενα στο Hallbury΄s Laws of England, Volume 14, para. 177, στα οποία παραπεμφθήκαμε στα πλαίσια άλλης σχετικής Εκλογικής Αίτησης (της 1/2001), ουδόλως αναιρούν τα πιο πάνω. Κατ' αρχή, το ζητούμενο στην υπόθεση Hobbs v. Morey [1904] 1KB 74 DC δεν ήταν η διαπίστωση της εκλογιμότητας, αφού ήταν κοινό έδαφος ότι ο εκλεγείς δεν είχε τα προσόντα, αλλά το κατά πόσο, τούτου δοθέντος, ο Αιτητής εδικαιούτο να θεωρηθεί εκλεγείς αντί του εκλεγέντος. Τούτο εξαρτάτο από το κατά πόσο όχι μόνο η εκλογή του αλλά και η υποψηφιότητά του καθίστατο άκυρη ώστε να υπήρχε μόνο μία άλλη υποψηφιότητα, εκείνη του Αιτητή, που έτσι θα εθεωρείτο αυτομάτως εκλεγείς δυνάμει ανάλογης νομικής πρόνοιας (s. 56 of the Municipal Corporations Act 1882). Το Δικαστήριο απεφάνθη ότι, για σκοπούς του άρθρου 56, η υποψηφιότητα του εκλεγέντος ήταν "valid nomination" καθ' όσον η ακυρότητα της εκλογής του δεν επηρέαζε τη νομιμότητα της υποψηφιότητάς του και έτσι το μόνο που μπορούσε το Δικαστήριο να κάνει, επί της εκλογικής αίτησης, ήταν να ακυρώσει την εκλογή του εκλεγέντος και όχι να ανακηρύξει τον Αιτητή ως εκλεγέντα. Ήταν σε αυτά τα πλαίσια που το Δικαστήριο εξέτασε τις εξουσίες του Εφόρου Εκλογής επί τη υποβολή των εγγράφων υποψηφιοτήτων και παρατήρησε ότι (σελ. 78):
"The expression 'valid nomination,' therefore, includes the case of a person who is disqualified in fact, but whose disqualification is not apparent on the nomination paper, and whose nomination has been sustained by the mayor."
Ήταν λοιπόν αποκλειστικά σε αυτά τα πλαίσια που έγινε η όλη συζήτηση στην υπόθεση, σε συνάρτηση με το έγκυρο ή άκυρο της υποψηφιότητας του εκλεγέντος, είναι δε χαρακτηριστικό ότι το ελάττωμα της εκλογιμότητας - το συμβατικό συμφέρον του εκλεγέντος προς το Δήμο - δεν ήταν "apparent on the nomination paper". Η υπόθεση όμως δεν είναι αυθεντία για τη θέση ότι η μόνη εξουσία του Εφόρου Εκλογής περιορίζεται στη διαπίστωση ελαττώματος εκλογιμότητας προφανούς εκ του περιεχομένου των εγγράφων υποψηφιότητας. Απεναντίας, σημειώνεται και η αναφορά του Δικαστηρίου στην υπόθεση Pritchard v. Mayor etc. of Bangor [1888] 13 App. Cas. 241, όπου ελέχθη (σελ. 252) ότι:
"If no objection is made, or if objections are stated and repelled by the Mayor, then the nomination becomes a valid nomination".
Αλλά και η υπόθεση Watson v. Ayton [1948] 1 ΚΒ 297 δεν παίρνει το πράγμα πιο πέρα. Και αυτή η υπόθεση αφορούσε αποκλειστικά ειδική πρόνοια ως προς την εξουσία του Εφόρου Εκλογής να αποφασίσει την τυπική εγκυρότητα των εγγράφων υποψηφιότητας και απεφασίσθη ότι το ελάττωμα εκλογιμότητας που ο Έφορος έκρινε ότι ήταν προφανές από τα ίδια τα έγγραφα υποψηφιότητας δεν ήταν έτσι προφανές. Ελέχθη όμως περαιτέρω ότι ο Έφορος δεν είχε καν εξουσία να αποφασίσει ότι η υποψηφιότητα ήταν άκυρη λόγω ελαττώματος εκλογιμότητας που ήταν προφανές από τα ίδια τα έγγραφα της υποψηφιότητας εν όψει της πολύ περιοριστικής πρόνοιας του νόμου που ρύθμιζε την αρμοδιότητά του και που περιλάμβανε μόνο την τυπική πτυχή της υποβολής της υποψηφιότητας, τοσούτον μάλλον εν όψει πρόνοιας στο νόμο ότι, αν ο Έφορος αποφαίνετο ότι η υποψηφιότητα ήταν έγκυρη, η απόφασή του ήταν τελεσίδικη και δεν μπορούσε να αμφισβητηθεί σε οποιαδήποτε διαδικασία ("shall not be questioned in any proceedings whatsoever").
Οι ίδιοι οι όροι των υποθέσεων αυτών, όπως και η ιδιαιτερότητα των επίδικων προνοιών του Νόμου σε κάθε περίπτωση, καταδεικνύουν το ανάλογα περιορισμένο του λόγου τους. Η αναφορά σε ελάττωμα εκλογιμότητας προφανές επί του εγγράφου υποψηφιότητας ("disqualification apparent on the nomination paper") αντιστοιχεί βεβαίως προς τα του άρθρου 25(1)(γ) του περί Δήμων Νόμου. Αν αυτή ήταν η μόνη αναφορά του άρθρου 25(1) στα αφορώντα τις εξουσίες του Εφόρου Εκλογής, τα λεχθέντα στη Hobbs v. Morey, έστω και λεχθέντα σε άλλο πλαίσιο και για άλλους σκοπούς, όπως και στη Watson v. Ayton, έστω και obiter, θα μπορούσαν να δάνειζαν κάποια βάση στην εισήγηση ότι ο Έφορος δεν μπορεί να επεκταθεί περαιτέρω στα πλαίσια του άρθρου 25(1). Το άρθρο 25(1) όμως έχει ευρύτερη εμβέλεια. Τα ανωτέρω λεχθέντα συναρτώνται όχι προς το άρθρο 25(1)(γ) αλλά προς το άρθρο 25(1)(β) το οποίο αναφέρεται στην υποχρέωση τα έγγραφα υποψηφιότητας να συμμορφούνται "προς τας διατάξεις του παρόντος Νόμου". H δήλωση διεύθυνσης εντός των ορίων του Δήμου αν και ο υποψήφιος κατοικεί εκτός τούτων, όπως και ευρύτερα η δήλωση κατοχής των προσόντων αν και ο υποψήφιος δεν τα κατέχει, συνιστούν παράβαση των διατάξεων του νόμου που καθιστά τα έγγραφα υποψηφιότητας μη συμμορφούμενα με τις διατάξεις του νόμου και μπορεί να είναι το αντικείμενο ένστασης δυνάμει του άρθρου 25(2) ως προς την εγκυρότητα της υποψηφιότητας. Δυνάμει δε του άρθρου 25(5), θα ήταν τότε δυνατή και η καταχώριση Εκλογικής Αίτησης εναντίον της επί ενστάσεως αποφάσεως του Εφόρου:
"Οιαδήποτε απόφασις του Εφόρου Εκλογής δυνάμει του παρόντος άρθρου δύναται να προσβληθή δι' Εκλογικής Αιτήσεως."
Στην προκειμένη περίπτωση ο Αιτητής ούτε την περίληψη του εκλεγέντος στον εκλογικό κατάλογο ούτε την υποψηφιότητα του αμφισβήτησε με τη διαδικασία που προβλέπεται στο Νόμο. Δεν του είναι δυνατό να το πράξει τώρα με εκλογική αίτηση. Η υποψηφιότητα και η επ' αυτής εκλογή ήταν καθ' όλα έγκυρη και καθιστούσε τον υποψήφιο εκλέξιμο.
Αυτά μας οδηγούν και στα διέποντα τη δικαιοδοσία του Εκλογοδικείου δυνάμει του άρθρου 58 του περί Εκλογής Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων Νόμου, Ν. 72/79, όπως τροποποιήθηκε (που σύμφωνα με το άρθρο 42 των περί Δήμων Νόμο εφαρμόζονται, τηρουμένων των αναλογιών, στην εκλογή δημοτικών συμβούλων). Να παρατηρήσουμε όμως ότι η δικαιοδοσία του Εκλογοδικείου καθορίζεται όχι από το Σύνταγμα αλλά από νόμο ο οποίος και δεν είναι υπέρτερος του περί Δήμων Νόμου, οι δύο νόμοι πρέπει δε να ερμηνευθούν σε συνδυασμό. Οι πρόνοιες που ενδιαφέρουν είναι οι περιεχόμενες στο άρθρο 58(ε)(στ):
"(ε) ότι υποψήφιος τις κατά τον χρόνον της εκλογής του δεν ήτο εκλέξιμος,
(στ) ότι ένστασις κατά εγγράφων υποβολής υποψηφιότητος δεν έπρεπε να γίνη δεκτή ή η κήρυξις τοιούτων εγγράφων ως ακύρων δυνάμει του άρθρου 21 δεν έπρεπε να γίνη."
Να υπενθυμίσουμε ότι το άρθρο 25 των περί Δήμων Νόμων που προνοεί για Εκλογική Αίτηση εναντίον της αποφάσεως του Εφόρου αναφέρεται σε "οποιαδήποτε" απόφαση του Εφόρου ως αντικείμενο της Εκλογικής Αίτησης. Το άρθρο 58(στ) καλύπτει μόνο την περίπτωση που η ένσταση γίνει δεκτή και η υποψηφιότητα κηρυχθεί άκυρη, οπότε η Εκλογική Αίτηση γίνεται από τον ίδιο τον υποψήφιο. Το άρθρο 58(ε) αντιθέτως προνοεί για την περίπτωση που ο υποψήφιος εξελέγη και το παράπονο είναι ότι δεν ήταν εκλέξιμος, καλύπτει δε την άλλη περίπτωση που η ένσταση κατά της υποψηφιότητας απερρίφθη και η υποψηφιότητα εκρίθη έγκυρη, οπότε η Εκλογική Αίτηση γίνεται από το πρόσωπο του οποίου η ένσταση απερρίφθη. Σε κάθε περίπτωση, η δικαιοδοσία του Εκλογοδικείου εξυπακούει προηγούμενη απόφαση του Εφόρου, θετική προκειμένου περί του άρθρου 58(ε) και αρνητική προκειμένου περί του άρθρου 58(στ), επί του έγκυρου της υποψηφιότητας, τότε δε και μόνο το Εκλογοδικείο υπεισέρχεται στα στοιχεία της υποψηφιότητας ως καθορίζοντα την ορθότητα της απόφασης του Εφόρου. Στην απουσία ένστασης κατά της απόφασης του Εφόρου δεν ενεργοποιείται η δικαιοδοσία του Εκλογοδικείου.
Κατά τη δική μας άποψη, η προδικαστική ένσταση ευσταθεί και η Εκλογική Αίτηση θα πρέπει να απορριφθεί.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ.: Η απόφαση του αδελφού δικαστή Χ"Χαμπή, με εκφράζει απόλυτα. Επισημαίνω μόνο αυτό που κατά τη γνώμη μου είναι το πιο σοβαρό σημείο στην υπόθεση, υιοθετώντας βέβαια όλα τα υπόλοιπα που αναφέρει ο αδελφός δικαστής στην απόφαση του. Το άρθρο 25 του περί Δήμων Νόμου προνοεί για ένσταση κατά υποψηφιότητας για τους λόγους που αναφέρονται εκεί. Η παράγραφος 2 του άρθρου προνοεί πως τέτοια ένσταση παραδίδεται στον Έφορο Εκλογής, όχι αργότερα από 24 ώρες μετά την εκπνοή του χρόνου που ορίζεται για υποβολή των υποψηφιοτήτων. Αν δεν καταχωριστεί ένσταση κατά υποψηφιότητας όπως ορίζεται στο άρθρο, ανακηρύσσεται υποψήφιος για τις εκλογές ο υποβάλλων την υποψηφιότητα. Τέτοια ένταση δεν υποβλήθηκε από τον αιτητή στην εκλογική αίτηση που εξετάζουμε.
Το άρθρο 145 του Συντάγματος ορίζει το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο ως το Εκλογοδικείο για εκλογική ένσταση που ασκείται κατά τον εκλογικό νόμο. Έχω την ταπεινή γνώμη πως αποδεχόμενοι την υπό συζήτηση εκλογική αίτηση, στην οποία ο αιτητής δεν ακολούθησε τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 25 του περί Δήμων Νόμου, παραβιάζεται ρητή νομοθετική διάταξη που έδει να εφαρμοστεί, και ανάλογα με το αποτέλεσμα της απόφασης του Εφόρου Εκλογής να ακολουθήσει η εκλογική αίτηση με την οποία να πλήττεται η απόφαση του. Δεν χρειάζεται να δοθεί χαρακτηρισμός στην απόφαση του Εφόρου, η οποία εμπίπτει στο πλαίσιο εκλογικής διάταξης, εκλογικού δηλαδή νόμου, τον οποίο το Εκλογοδικείο δέον να εφαρμόσει.
Οι προδικαστικές ενστάσεις απορρίπτονται κατά πλειοψηφία.