Λ. Γεωργίου, για τους Εφεσείοντες.

Στ. Ερωτοκρίτου (κα.), για τον Εφεσίβλητο.

__________________________

«Όπου τα αναφαίρετα δικαιώματα διαδίκου καθορίζονται ευθέως από το Σύνταγμα, όπως στην περίπτωση των άρθρων 12.5(δ) και 30.3(γ) του Συντάγματος, αυτά αποτελούν αυθεντικό οδηγό για το πλαίσιο διεξαγωγής της δίκης. Εξοβελίζουν παν έτερο.»

'Η απόκλιση ή απομάκρυνση από προηγούμενη δικαστική απόφαση δικαιολογείται οποτεδήποτε διαπιστώνεται ότι η αρχή την οποία ενσωματώνει είναι εσφαλμένη. Η ελευθερία είναι αναμφιβόλως μεγαλύτερη οποτεδήποτε προηγούμενη δικαστική απόφαση συγκρούεται με θεμελιακή συνταγματική αρχή, όπως η διάκριση των Εξουσιών.'

Είναι αυτονόητο ότι το δικαστήριο αντιμετωπίζει με επιφύλαξη το ενδεχόμενο ανατροπής πρόσφατης απόφασης. Όμως, η όποια διστακτικότητα υποχωρεί, εφόσον διαπιστωθεί ότι η αρχή δικαίου, την οποία ενσωματώνει, είναι αδιαμφισβήτητα εσφαλμένη.»

«2. Έκαστος κατά τη διάγνωσιν των αστικών αυτού δικαιωμάτων και υποχρεώσεων ή οιασδήποτε κατ΄ αυτού ποινικής κατηγορίας, δικαιούται ανεπηρεάστου, δημοσίας ακροαματικής διαδικασίας εντός ευλόγου χρόνου, ενώπιον ανεξαρτήτου, αμερολήπτου και αρμοδίου δικαστηρίου ιδρυομένου διά νόμου.

.................................. .................................................. .................................................. ..............

(γ) να προσάγη ή να προκαλή την προσαγωγήν των μέσων αποδείξεως και να εξετάζη μάρτυρας συμφώνως τω νόμω.»

«6(3) Everyone charged with a criminal offence has the following minimum rights:

«32. The requirements inherent in the concept of 'fair hearing' are not necessarily the same in cases concerning the determination of civil rights and obligations as they are in cases concerning the determination of a criminal charge. This is borne out by the absence of detailed provisions such as paragraphs 2 and 3 of Article 6 applying to cases of the former category. Thus, although these provisions have a certain relevance outside the strict confines of criminal law (see, mutatis mutandis, the Albert and Le Compte v. Belgium judgment of 10 February 1983, Series A no. 58, p. 20, §39), the Contracting States have greater latitude when dealing with civil cases concerning civil rights and obligations than they have when dealing with criminal cases.

«32. Οι σύμφυτες απαιτήσεις της έννοιας της 'δίκαιης διαδικασίας' δεν είναι κατ΄ ανάγκη οι ίδιες σε υποθέσεις που αφορούν την διάγνωση αστικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων με εκείνες που αφορούν την διάγνωση ποινικής κατηγορίας. Αυτό προκύπτει από την απουσία λεπτομερών προνοιών όπως είναι οι παραγ. 2 και 3 του αρ. 6 οι οποίες να τυγχάνουν εφαρμογής σε υποθέσεις της πρώτης κατηγορίας. Έτσι, ανκαι αυτές οι πρόνοιες έχουν κάποια σχέση έξω από τα αυστηρά όρια του ποινικού δικαίου (βλ. κατ΄ αναλογία, Τhe Albert and Le Compte v. Belgium απόφαση ημερ. 10 Φεβρουαρίου 1983, Series A no. 58, p. 20, §39) τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν μεγαλύτερο περιθώριο όταν ασχολούνται με αστικές υποθέσεις που αφορούν αστικά αδικήματα και υποχρεώσεις από ότι έχουν όταν ασχολούνται με ποινικές υποθέσεις.

«Έτσι ανκαι ορισμένες από τις εγγυήσεις που απαρριθμούνται στο αρ. 6(3) (π.χ. το δικαίωμα νομικής αρωγής ή το δικαίωμα εξέτασης ή αντεξέτασης μαρτύρων) ως θέμα αρχής δυνατόν να είναι σύμφυτες στη 'δίκαιη διαδικασία' σε αστικές καθώς και σε ποινικές υποθέσεις, δυνατόν να μην τυγχάνουν εφαρμογής με ακριβώς την ίδια ακαμψία ή ακριβώς με τον ίδιο τρόπο στην αστική διαδικασία όπως τυγχάνουν εφαρμογής σε ποινικές υποθέσεις.»

«In other cases, the Court has indicated that 'equality of arms' requires that the parties to civil proceedings be permitted to cross-examine witnesses .. (X v. Austria No. 5362/72, 42 C.D. 145 (1972).»

«Σε άλλες υποθέσεις το Δικαστήριο έχει υποδείξει ότι η 'ισότητα των όπλων' απαιτεί όπως στα μέρη σε αστικές διαδικασίες επιτρέπεται να αντεξετάζουν τους μάρτυρες .... (X v. Austria No. 5362/72, 42 C.D. 145 (1972).»

«A principle that underlies Article 6 as a whole is that judicial proceedings must be adversarial. This is most clearly illustrated by the specific guarantee in Article 6(3) (d) of the right to cross-examine witnesses in criminal cases, a right which is an element of a fair hearing in non-criminal cases also (X v. Austria No. 5362/72, 42 C.D. 145 (1972).»

«Μια αρχή στην οποία υπόκειται το Άρθρο 6 στο σύνολό του είναι ότι οι δικαστικές διαδικασίες πρέπει να λαμβάνουν χώραν κατά αντιπαράθεση. Αυτό επεξηγείται με τον καθαρότερο τρόπο από την ειδική διασφάλιση, από το Άρθρο 6(3) (δ), του δικαιώματος αντεξέτασης μαρτύρων σε ποινικές υποθέσεις δικαίωμα το οποίο αποτελεί στοιχείο της δίκαιης διαδικασίας και σε μη ποινικές υποθέσεις (X v. Austria No. 5362/72, 42 C.D. 145 (1972).»

"Rules of evidence

The right to a fair hearing in Article 6(1) does not require that any particular rules of evidence are followed in national courts in either criminal or non-criminal cases; it is in principle for each state to lay down its own rules. Such an approach is inevitable, given the wide variations in the rules of evidence in different European legal systems, with, for example, common law systems controlling the admissibility of evidence very tightly and civil law systems setting very few restrictions. However, the Strasbourg authorities have set certain parameters within which a state must operate and have found that the use of a particular rule of evidence in any system may cause the trial to be unfair on the facts."

.................................. ...

In itself, the reading out of statements in this way cannot be regarded as being inconsistent with Article 6 §§ 1 and 3(d) of the Convention, but the use made of them as evidence must nevertheless comply with the rights of the defence, which it is the object and purpose of Article 6 to protect. This is especially so where the person 'charged with a criminal offence', who has the right under Article 6 § 3 (d) to 'examine or have examined' witnesses against him, has not had an opportunity at any stage in the earlier proceedings to question the persons whose statements are read out at the hearing.

.................................. .................................................. .................................................. ...............

That being so, the applicant did not have a fair trial and there was a breach of paragraph 1 of Article 6 of the Convention, taken together with the principles inherent in paragraph 3(d)."

«Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι οι εγγυήσεις που διαλαμβάνονται στην παραγ. 6(3) συνιστούν ειδικές πτυχές της γενικής έννοιας της δίκαιης δίκης που περιλαμβάνεται στην παραγ. 6(1) ............... Υπό τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης το Δικαστήριο θα εξετάσει τα παράπονα του αιτητή από τη σκοπιά της παραγ. 1 μαζί με τις αρχές που είναι σύμφυτες στην παραγ. 3(δ).

.................................. .................................................. .................................................. .............

Ενώ το δικάσαν Δικαστήριο και αργότερα το Εφετείο δεν μπόρεσαν να ακούσουν μαρτυρία από την κα. Unterpertinger και την δ/δα Tappeiner - ή να ενημερωθούν για τις καταθέσεις που έκαμαν οι πρώτες στο Δικαστή στο Kufstein - από την άλλη είχαν υποχρεωθεί να δεχθούν όπως αναγνωσθούν οι καταθέσεις που έδωσαν οι δύο γυναίκες στην Αστυνομία όταν υπέβαλε τέτοιο αίτημα η Κατηγορούσα Αρχή.

Αφ΄ εαυτής η ανάγνωση των καταθέσεων με αυτό τον τρόπο δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ασυμβίβαστη με το αρ. 6(1) και 3 (δ) της Σύμβασης, αλλά η χρησιμοποίηση τους ως μαρτυρία πρέπει οπωσδήποτε να συνάδει με τα δικαιώματα της υπεράσπισης, τα οποία το αρ. 6 έχει σκοπό και πρόθεση να προστατεύσει. Αυτό συμβαίνει ειδικά όπου το πρόσωπο που 'κατηγορείται για ποινικό αδίκημα', που έχει το δικαίωμα δυνάμει του αρ. 6(3) (δ) 'να εξετάζει ή να προκαλεί την εξέταση μαρτύρων κατηγορίας, δεν είχε την ευκαιρία σε οποιοδήποτε στάδιο της προγενέστερης διαδικασίας να αντεξετάσει τα πρόσωπα των οποίων οι καταθέσεις αναγινώσκονται στην ακρόαση.

.................................. .................................................. .................................................. ...............

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, ο αιτητής δεν έτυχε δίκαιης δίκης και σημειώθηκε παραβίαση της παραγ. 1 του αρ. 6 της Σύμβασης, σε συνδυασμό με τις αρχές που είναι σύμφυτες στην παραγ. 3(δ).»

.................................. ....

The Court therefore concludes that in the circumstances of the case the constraints affecting the rights of the defence were such that Mr. Kostovski cannot be said to have received a fair trial. There was accordingly a violation of paragraph 3(d), taken together with paragraph 1, of Article 6."

«Το Δικαστήριο δεν υποτιμά την σπουδαιότητα του αγώνα εναντίον του οργανωμένου εγκλήματος. Ωστόσο η γραμμή της επιχειρηματολογίας της Κυβέρνησης, ενώ δεν στερείται δύναμης, δεν είναι αποφασιστική.

.................................. .................................................. .................................................. ...............

Το δικαίωμα για δίκαιη απονομή της δικαιοσύνης κατέχει μια τόσο περίοπτη θέση σε μια δημοκρατική κοινωνία (βλ. την απόφαση Delcourt της 17^ης Ιανουαρίου 1970, Series A, No. 11, σελ. 15, παραγ. 25) που δεν μπορεί να θυσιασθεί χάριν σκοπιμοτήτων. Η Σύμβαση δεν αποκλείει χρησιμοποίηση, στο στάδιο της διερεύνησης, πηγών όπως είναι οι ανώνυμοι πληροφοριοδότες. Πλην όμως η μεταγενέστερη χρησιμοποίηση ανώνυμων καταθέσεων ως επαρκούς μαρτυρίας για θεμελίωση καταδίκης, όπως στην παρούσα υπόθεση, είναι διαφορετικό ζήτημα. Συνεπαγόταν περιορισμούς επί των δικαιωμάτων της υπεράσπισης που ήταν ασυμβίβαστοι με τις εγγυήσεις που διαλαμβάνονται στο αρ. 6. Ως γεγονός, η κυβέρνηση δέχθηκε ότι η καταδίκη του αιτητή βασίσθηκε 'σε αποφασιστικό σημείο' επί των ανώνυμων καταθέσεων.

Το Δικαστήριο επομένως καταλήγει ότι υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης οι περιορισμοί που επηρεάζουν τα δικαιώματα της υπεράσπισης ήταν τέτοιοι που δεν μπορεί να λεχθεί ότι ο κ. Kostovski έτυχε δίκαιης δίκης. Επομένως έχει σημειωθεί παραβίαση της παραγ. 3(δ) σε συνδυασμό με την παραγ. 1 του αρ. 6.»

"All the evidence must in principle be produced in the presence of the accused at a public hearing with a view to adversarial argument. However, the use as evidence of statements obtained at the pre-trial stage is not always in itself inconsistent with paragraphs 3(d) and 1 of Article 6, provided the rights of the defence have been respected. As a rule, these rights require that the defendant be given an adequate and proper opportunity to challenge and question a witness against him, either when he was making his statement or at later stage of the proceedings (see the above-mentioned Kostovski judgment, Series A no. 166, p.20, §41).

In the instant case, the two persons in question had only been heard, at the investigation stage, by the police officers in charge of the case, who later gave evidence in court concerning their statements; they were neither examined by the trial court itself, nor questioned by any examining magistrate.

.................................. ...

As a result, neither the applicant nor his counsel - in spite of their repeated requests - ever had an opportunity to examine witnesses whose evidence had been taken in their absence, was later reported by third persons during the hearings and was, as appears from the judgment of 20 November 1985, taken into account by the trial court.

.................................. ....

.................................. ....

In these circumstances, the use of this evidence involved such limitations on the rights of the defence that Mr Windisch cannot be said to have received a fair trial.

There has thus been a violation of paragraph 3(d), taken together with paragraph 1, of Article 6."

.................................. .................................................. .................................................. ..............

Ως αποτέλεσμα ούτε ο αιτητής ούτε ο δικηγόρος του - παρά τις επανειλλημένες παρακλήσεις τους - είχαν ποτέ την ευκαιρία να εξετάσουν μάρτυρες των οποίων η μαρτυρία είχε ληφθεί στην απουσία τους, και είχε τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου από τρίτα πρόσωπα στη διάρκεια της ακρόασης και είχε, ως φαίνεται από την απόφαση της 20^ης Νοεμβρίου του 1985 ληφθεί υπόψη από το δικάσαν δικαστήριο.

.................................. .................................................. .................................................. ..............

Πρόσθετα το δικάσαν Δικαστήριο, το οποίο επίσης δεν ήταν ενήμερο, εμποδίσθηκε από του να παρακολουθήσει την συμπεριφορά τους (demeanour) κάτω από αντεξέταση και να σχηματίσει έτσι τη δική του εντύπωση για το βάσιμο της μαρτυρίας τους (βλ. την πιο πάνω απόφαση στην Kostovski, Series A, no. 166, σελ. 20, παραγ. 43). Η μαρτυρία του αξιωματικού της αστυνομίας επ΄ αυτού του σημείου κατά τις ακροάσεις δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ορθό υποκατάστατο για άμεση παρακολούθηση.

.................................. .................................................. .................................................. ..............

Κάτω από αυτές τις περιστάσεις, η χρησιμοποίηση αυτής της μαρτυρίας συνεπαγόταν τέτοιους περιορισμούς επί των δικαιωμάτων της υπεράσπισης που δεν μπορεί να λεχθεί ότι ο κ. Windisch έτυχε δίκαιης δίκης. Έχει επομένως σημειωθεί παραβίαση της παραγ. 3(δ) σε συνδυασμό με την παραγ. 1, του αρ. 6.»

«Τα στοιχεία της απόδειξης πρέπει κανονικά να παρουσιάζονται ενώπιον του κατηγορουμένου στο ακροατήριο με σκοπό μια κατ΄ αντιμωλία συζήτηση. Δεν προκύπτει ωστόσο από αυτό ότι η δήλωση ενός μάρτυρα πρέπει πάντα να γίνεται στο δικαστήριο και δημόσια για να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί ως απόδειξη: η χρησιμοποίηση με αυτόν τον τρόπο καταθέσεων που ανάγονται στη φάση της προκαταρκτικής εξέτασης δεν προσκρούει από μόνη της στις παραγράφους 3(δ) και 1 του άρθρου 6, με την επιφύλαξη του σεβασμού των δικαιωμάτων της υπεράσπισης. Κατά γενικό κανόνα, επιτάσσουν να παρέχεται στον κατηγορούμενο κατάλληλη και επαρκής ευκαιρία για να αμφισβητήσει μια μαρτυρία κατηγορίας και να εξετάσει τον υποστηρικτή της κατά τη στιγμή της κατάθεσης ή αργότερα.»

"Since the Court found a breach on the facts of the Unterpertinger case, it would seem that the Court in the Asch case was applying a different, less demanding test."

The Laufen District Court and the Berne Court of Appeal both refused to call the undercover agent Toni as a witness, on the grounds that his anonymity had to be preserved (see paragraphs 16 and 18 above). The Federal Court held that "the identity and the investigative methods of such agents are not lightly to be given away in criminal proceedings" (see paragraph 21 above).

The Court finds that the present case can be distinguished from the Kostovski v. the Netherlands and Windisch v. Austria cases (judgments of 20 November 1989 and 27 September 1990, Series A nos. 166 and 186), where the impugned convictions were based on statements made by anonymous witnesses. In this case the person in question was a sworn police officer whose function was known to the investigating judge. Moreover, the applicant knew the said agent, if not by his real identity, at least by his physical appearance, as a result of having met him on five occasions (see paragraphs 10 and 12 above).

In short, the rights of the defence were restricted to such an extent that the applicant did not have a fair trial. There was therefore a violation of paragraph 3 (d) in conjunction with paragraph 1 of Article 6."

Το Επαρχιακό Δικαστήριο του Laufen και το Εφετείο της Βέρνης, και τα δύο, αρνήθηκαν να καλέσουν τον υπό κάλυψη πράκτορα ως μάρτυρα για το λόγο ότι η ανωνυμία του έπρεπε να διατηρηθεί. Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο έκρινε ότι «η ταυτότητα και οι ανακριτικές μεθόδοι αυτών των πρακτόρων δεν πρέπει να αποκαλύπτονται στην ποινική διαδικασία».

Με λίγα λόγια τα δικαιώματα της υπεράσπισης περιορίστηκαν σε τέτοιο βαθμό που ο αιτητής δεν έτυχε δίκαιης δίκης. Έχει επομένως σημειωθεί παραβίαση της παραγράφου 3 (δ) σε συνδυασμό με την παράγραφο 6 (1).»

"Although these cases all have other particular facts that may have contributed to the decisions reached in them, it would appear from the general terms used in its judgments that the Court is at present not wholly consistent on the question whether the evidence of persons who do not appear as witnesses that it admitted must be the only evidence upon which the conviction is based or whether it is sufficient that it has played a crucial or significant part. The number of cases that have reached the Court suggests that such evidence is used a lot, so that the question is an important one in practice."

In short, there has been a violation of Article 6 §§ 1 and 3 (d)."

«Επομένως η μαρτυρία αποτέλεσε την μόνη βάση για την καταδίκη του αιτητή, εφόσον αποτελούσε το μόνο έδαφος για την παραπομπή του σε δίκη. Ωστόσο, ούτε στο στάδιο της ανάκρισης ούτε στη διάρκεια της δίκης μπόρεσε ο αιτητής να εξετάσει ή να προκαλέσει την εξέταση μαρτύρων. Η έλλειψη οποιασδήποτε αντιπαράθεσης του στέρησε μερικές πτυχές της δίκαιης δίκης. Το Δικαστήριο είναι πλήρως ενήμερο για τις δυσκολίες καταπολέμησης της εμπορίας ναρκωτικών - ειδικά σε σχέση με τη λήψη και προσαγωγή αποδείξεων - και της καταστροφής που προκαλείται στην κοινωνία από το πρόβλημα των ναρκωτικών, πλην όμως αυτοί οι παράγοντες δεν δικαιολογούν τον περιορισμό σε τέτοιο βαθμό των δικαιωμάτων της υπεράσπισης και 'παντός που κατηγορείται για ποινικό αδίκημα'.

Με λίγα λόγια έχει σημειωθεί παραβίαση του αρ. 6(1) (3) (δ).»

«Ο όρος αυτός προσδιορίζει μια από τις εμφανείς εκδηλώσεις της αρχής της ισότητας των όπλων. Το δικαίωμα αυτό έχει ως στόχο να εγγυηθεί ότι σε οποιοδήποτε στάδιο μιας διαδικασίας που στρέφεται εναντίον του ένα πρόσωπο που κατηγορείται για μια αξιόποινη πράξη έχει την κατάλληλη και επαρκή δυνατότητα να αμφισβητήσει την μαρτυρία οποιουδήποτε βάλλεται εναντίον του. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει δηλώσει ότι κάθε στοιχείο απόδειξης σε μια ποινική υπόθεση θα πρέπει κανονικά να παρουσιάζεται παρουσία του κατηγορουμένου στο πλαίσιο μιας ακροαματικής διαδικασίας για μια κατ΄ αντιμωλία συζήτηση.»

2. Δεδομένης της ειδικής πρόνοιας του άρθρου 6 (3) (δ) δεν είναι ορθό για το Δικαστήριο να οχυρώνεται πίσω από την γενικότητα του τύπου ότι η 'αξιολόγηση της μαρτυρίας αποτελεί ζήτημα για τα Εθνικά Δικαστήρια'.

3. Είναι ξεκάθαρο ότι υπό το φως της τρέχουσας κατάστασης του Αγγλικού Δικαίου η σύμβαση δεν μπορεί να εξουδετερώσει το απλό λεκτικό ενός νόμου. Έτσι ένας νόμος ο οποίος με σαφή λεκτικό επιτρέπει την εξ ακοής μαρτυρία στην Αγγλία προς το παρόν θα επικρατήσει της σύμβασης ενώπιον των Αγγλικών Δικαστηρίων αν και θα υπόκειται σε αμφισβήτηση στο Στρασβούργο.

4. Στην περίπτωση νομοθετικών εξαιρέσεων του εξ ακοής κανόνα τα δικαστήρια πάντοτε έχουν της εξουσία να λαμβάνουν τη σύμβαση ουσιαστικά υπόψη. Έτσι αν και τα άρθρα 23 και 24 της Criminal Justice Act 1988 με σαφή τρόπο επιτρέπουν εξ ακοής μαρτυρία εκ μέρους της Κατηγορούσας Αρχής όταν αναφερόμεθα στη σειρά διακριτικών ευχερειών που παρέχονται από τα άρθρα 25 και 26 τα δικαστήρια δυνατό να ερμηνεύσουν τις φράσεις 'τα συμφέροντα της δικαιοσύνης' ή 'οποιεσδήποτε άλλες περιστάσεις οι οποίες φαίνεται να είναι σχετικές' με τρόπο που να καταστήσει τις αποφάσεις τους συμβατές με τη σύμβαση. Στην περίπτωση άλλων νόμων οι οποίοι επιτρέπουν εξ ακοής μαρτυρία (π.χ. άρθρο 13(3) της Criminal Justice Act 1925) η ανάγκη επίδειξης δικαιοσύνης στον κατηγορούμενο σύμφωνα με τις συμφυείς εξουσίες του δικαστηρίου θα οδηγήσει στο ίδιο αποτέλεσμα.

"Although Mrs. J.L. refused to testify at the hearing she should, for the purposes of Article 6(3) (d) be regarded as a witness - a term to be given an autonomous interpretation - because her statements, as taken down in writing by Officer B and then related orally by him at the hearing, were in fact before the Court, which took account of them."

«Ανκαι η κα. J.L. αρνήθηκε να δώσει μαρτυρία κατά τη δίκη πρέπει, για τους σκοπούς του αρ. 6(3) (δ), να θεωρηθεί ως μάρτυρας - όρος στον οποίο πρέπει να δοθεί αυτόνομη ερμηνεία - γιατί οι καταθέσεις της, όπως λήφθηκαν γραπτώς από τον Αξιωματικό Β, και εξιστορήθηκαν προφορικώς από τον ίδιο κατά την ακρόαση, ήσαν πράγματι ενώπιον του Δικαστηρίου, το οποία τις έλαβε υπόψη.»