|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2003) 1 ΑΑΔ 1402
14 Οκτωβρίου, 2003
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στής]
ESSA MURAD KHLAIEF,
Αιτητής,
ν.
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ
1. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ,
2. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,
3. ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ (AP. 1),
Καθ΄ων η αίτηση.
(Αίτηση Αρ. 91/2003)
Αλλοδαποί — Διάταγμα κράτησης και απέλασης — Αίτηση για απελευθέρωση του αιτητή για ισχυριζόμενη παράνομη κράτηση κατ' επίκληση του Άρθρου 11.6 του Συντάγματος — Αποφασίστηκε ότι το Άρθρο 11.6 του Συντάγματος δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση κράτησης προς το σκοπό απέλασης η οποία καλυπτεται από το Άρθρο 11.2(στ) του Συντάγματος και τις πρόνοιες του Άρθρου 14(1) του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου, Κεφ. 105.
Προνομιακά Εντάλματα — Habeas Corpus — Απόφαση για απέλαση αλλοδαπού για εφαρμογή της οποίας εκδόθηκαν διατάγματα σύλληψης και κράτησής του προς το σκοπό απέλασής του — Έλεγχος νομιμότητάς της — Εμπίπτει στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου και ανάγεται στην αποκλειστική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Αδυναμία ελέγχου της νομιμότητάς της, με ένταλμα Habeas Corpus.
Προνομιακά εντάλματα — Habeas Corpus — Εξουσία Δικαστηρίου να ελέγξει τη νομιμότητα παρατεταμένης κράτησης προς απέλαση — Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος διακρίβωσης της νομιμότητας συνεχιζόμενης κράτησης είναι εκείνος της αίτησης Habeas Corpus - Το στοιχείο της παράνομης κράτησης αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχία αίτησης προς έκδοση εντάλματος Habeas Corpus.
Αλλοδαποί — Διάταγμα κράτησης και απέλασης — Κράτηση διενεργούμενη προς το σκοπό απέλασης δεν μπορεί να είναι δυνητικά απεριόριστη, αλλά περιορίζεται σε τέτοιο χρόνο που να είναι εύλογος, λαμβανομένων υπόψη όλων των περιστάσεων, για να γίνει η απέλαση.
Ο αιτητής, ο οποίος δηλώνει Παλαιστίνιος, έφθασε στην Κύπρο παρανόμως από μη εγκεκριμένο λιμάνι στις 13.4.2002. Στις 15.4.2002 καταδικάσθηκε σε τετράμηνη φυλάκιση. Μετά την αποφυλάκισή του τέθηκε υπό κράτηση δυνάμει διαταγμάτων προς απέλασή του, αλλά αφέθηκε ελεύθερος στις 5.8.2002 για να υποβάλει αίτημα για άσυλο. Το αίτημά του απορρίφθηκε από την Αρχή Προσφύγων. Ο αιτητής συνελήφθη στις 9.6.2003 και την επόμενη εξεδόθηκαν διατάγματα κράτησης και απέλασής του. Έκτοτε κρατείται προς το σκοπό απέλασής του, δεν έχει όμως ακόμα απελαθεί, καθ' όσον δεν έχει εξακριβωθεί η εθνικότητά του στην απουσία διαβατηρίου ή άλλων ταξιδιωτικών εγγράφων ή άλλων εγγράφων ως προς την ταυτότητά του. Από εξετάσεις που έχουν γίνει πιστεύεται ότι ο αιτητής είναι Ιορδανός με άλλο όνομα.
Με την παρούσα αίτηση ο αιτητής ζητά την έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus με σκοπό την αποφυλάκισή του.
Οι ένορκες δηλώσεις του αιτητή που στηρίζουν την αίτησή του προωθούν κατά κύριο λόγο τη θέση ότι η κράτηση του αιτητή είναι παράνομη.
Ο συνήγορος όμως του αιτητή, επιχειρηματολογώντας σε προώθηση της αίτησης, υποστήριξε ότι το Άρθρο 11.6 του Συντάγματος δεν επιτρέπει την κράτηση συλληφθέντος προσώπου εκάστοτε πέραν των οκτώ ημερών και συνολικώς πέραν των τριών μηνών εν πάση περιπτώσει.
Ο συνήγορος του αιτητή υποστήριξε επίσης ότι οι πρόνοιες του Άρθρου 11.6 ως προς την καθιέρωση μέγιστου δυνατού χρόνου κράτησης έχουν ανάλογη εφαρμογή και σε περιπτώσεις κράτησης προς το σκοπό απέλασης. Το Δικαστήριο μπορεί στα πλαίσια αίτησης Habeas Corpus να ελέγξει τη νομιμότητα της αν αυτή έχει εκφύγει των ορίων του ευλόγου χρόνου.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Η νομιμότητα των αποφάσεων με τις οποίες απερρίφθη το αίτημα του αιτητή για άσυλο και η νομιμότητα της ακόλουθης απόφασης για απέλασή του, για εφαρμογή της οποίας εξεδόθησαν τα διατάγματα σύλληψης και κράτησής του προς το σκοπό απέλασής του, εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου και ανάγεται στην αποκλειστική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, θα κριθεί δε στα πλαίσια προσφυγής που ήδη έχει καταχωρήσει.
2. Το Άρθρο 11.6 αφορά μόνο την περίπτωση κράτησης σε σχέση με διερευνόμενη διάπραξη αδικήματος και ουδεμία εφαρμογή έχει στην περίπτωση κράτησης προς το σκοπό απέλασης η οποία καλύπτεται από το Άρθρο 11.2(στ) του Συντάγματος και τις πρόνοιες του Άρθρου 14(1) του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου, Κεφ. 105.
3. Το Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία να ελέγξει τη νομιμότητα παρατεταμένης κράτησης προς απέλαση. Η εξουσία αυτή μόνο στα πλαίσια αίτησης Habeas Corpus μπορεί να ασκηθεί και να είναι αποτελεσματική. Η αίτηση Habeas Corpus εκδικάζεται τάχιστα προκειμένου περί του δικαιώματος της ελευθερίας του ατόμου, όπως εξ άλλου θέλει και το Άρθρο 11.7 αλλά και οι γενικότερες παράμετροι που χαρακτηρίζουν το Habeas Corpus ως παραδοσιακά και διαχρονικά το κατ' εξοχή καταφύγιο του παρανόμως κρατουμένου κατά στέρηση της ελευθερίας του.
4. Η κρίση επί του κατά πόσο η κράτηση έχει υπερβεί τον εύλογο χρόνο είναι κρίση πραγματική που πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλα τα ενώπιον του Δικαστηρίου δεδομένα. Τα δεδομένα της παρούσας υπόθεσης δεν οδηγούν στο συμπέρασμα ότι έχει παρέλθει ο εύλογος χρόνος για κράτηση του αιτητή προς το σκοπό απέλασής του στο στάδιο που εξετάζεται η παρούσα αίτηση.
Η αίτηση απορρίφθηκε.
Αίτηση.
Αίτηση από τον αιτητή προς ακύρωση της σύλληψής του στις 9/6/03 και κράτησής του προς το σκοπό απέλασής του με βάση το Άρθρο 11.6 του Συντάγματος.
Γ. Ερωτοκρίτου, για τον Αιτητή.
Α. Μαππουρίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Η αίτηση αυτή έχει κάποιο ιστορικό. Ο Αιτητής είναι, κατά τον ίδιο, Παλαιστίνιος, ο οποίος έφθασε στην Κύπρο παρανόμως από μη εγκεκριμένο λιμάνι στις 13.4.2002. Συνελήφθη την επομένη και, κατηγορηθείς, κατεδικάσθη στις 15.4.2002 σε τετράμηνη φυλάκιση. Μετά την αποφυλάκιση του συνελήφθη και πάλι και ετέθη υπό κράτηση δυνάμει διαταγμάτων προς απέλαση του, αλλά αφέθη ελεύθερος στις 5.8.2002 για να υποβάλει αίτημα για άσυλο. Τούτο και έπραξε στις 6.8.2002. Καθ' όσον όμως δεν εμφανίσθηκε στη συνέντευξη στην οποία εκλήθη για προώθηση του αιτήματός του, τούτο απερρίφθη από την Αρχή Προσφύγων στις 29.10.2002. Του εστάλη σχετική επιστολή στη διεύθυνση που είχε δηλώσει. Ο Αιτητής ενεφανίσθη και πάλι στις 22.1.2003 όταν προσήλθε στα γραφεία του Κλάδου Ασύλου για να εξασφαλίσει ανανέωση της τρίμηνης άδειας παραμονής του η οποία είχε ήδη λήξει. Παρά την απόρριψη του αιτήματος του για άσυλο, υπεβλήθη σε συνέντευξη προς το σκοπό επανεξέτασης του. Στη βάση της υποβληθείσας έκθεσης, η Αρχή Προσφύγων απέρριψε και πάλι το αίτημα του στις 31.3.2003. Σχετική επιστολή που του εστάλη επεστράφη ως μη επιδοθείσα. Ο Αιτητής δεν εντοπίσθηκε παρά μόνο στις 9.6.2003 ότε και συνελήφθη, την επόμενη δε εξεδόθησαν διατάγματα κράτησης και απέλασης του. Έκτοτε κρατείται προς το σκοπό απέλασής του, δεν έχει όμως ακόμα απελαθεί, παρά την έλευση τεσσάρων μηνών, καθ΄όσον δεν έχει εξακριβωθεί η εθνικότητά του στην απουσία διαβατηρίου ή άλλων ταξιδιωτικών εγγράφων ή άλλων εγγράφων ως προς την ταυτότητά του. Από εξετάσεις που έχουν γίνει πιστεύεται ότι ο Αιτητής είναι Ιορδανός με άλλο όνομα.
Τα αναφερόμενα στις ένορκες δηλώσεις του Αιτητή προς στήριξη της αίτησής του απευθύνονται κατά κύριο λόγο στην προώθηση της θέσης ότι η κράτηση του είναι παράνομη σε συνάρτηση με τη δική του εκδοχή των γεγονότων που αφορούν το αίτημα του για άσυλο με αναφορά και σε προσφυγή την οποία έχει καταχωρίσει, την 802/2003, ως προς τη νομιμότητα της σύλληψης και κράτησης προς το σκοπό απέλασης του. Είναι έτσι άσχετα προς την παρούσα αίτηση καθ΄όσον ούτε η νομιμότητα των αποφάσεων με τις οποίες απερρίφθη το αίτημα του για άσυλο ούτε η νομιμότητα της ακόλουθης απόφασης για απέλαση του, για εφαρμογή της οποίας εξεδόθησαν τα διατάγματα σύλληψης και κράτησης του προς το σκοπό απέλασης του, μπορούν να ελεγχθούν με αίτηση της φύσεως της παρούσας η οποία ανάγεται στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου. Η νομιμότητα τους εμπίπτει στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου και ανάγεται στην αποκλειστική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, θα κριθεί δε στα πλαίσια της προαναφερθείσας προσφυγής του Αιτητή καθ' όσον εγείρεται σε αυτή.
Επιχειρηματολογώντας σε προώθηση της αίτησης όμως, ο ευπαίδευτος συνήγορος για τον Αιτητή έθεσε το θέμα σε άλλη βάση. Στηρίχθηκε στο Άρθρο 11.6 του Συντάγματος για να εισηγηθεί ότι δεν επιτρέπεται η κράτηση συλληφθέντος προσώπου εκάστοτε πέραν των οκτώ ημερών και συνολικώς πέραν των τριών μηνών εν πάση περιπτώσει. Η εισήγηση αυτή είναι ανεδαφική. Όπως προκύπτει από τους όρους του, το Άρθρο 11.6 αφορά μόνο την περίπτωση κράτησης σε σχέση προς διερευνόμενη διάπραξη αδικήματος και ουδεμία εφαρμογή έχει στην περίπτωση κράτησης προς το σκοπό απέλασης η οποία καλύπτεται από το Άρθρο 11.2(στ) και τις πρόνοιες του άρθρου 14(1) του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου, Κεφάλαιο 105.
Η άλλη εισήγηση του κ. Ερωτοκρίτου όμως εγείρει μείζον θέμα. Λέγει ότι οι πρόνοιες του Άρθρου 11.6 ως προς την καθιέρωση μέγιστου δυνατού χρόνου κράτησης έχουν ανάλογη εφαρμογή και σε περιπτώσεις κράτησης προς το σκοπό απέλασης. Δεν είναι, εισηγείται, δυνατό η κράτηση προς το σκοπό απέλασης να είναι δυνητικά απεριόριστη και το Δικαστήριο μπορεί, στα πλαίσια αίτησης habeas corpus, να ελέγξει τη νομιμότητα της αν αυτή έχει εκφύγει των ορίων του ευλόγου χρόνου. Ο ευπαίδευτος συνήγορος για τη Δημοκρατία εξέφρασε επί τούτου την άποψη ότι δεν μπορεί να υπάρχει χρονικό όριο σε κράτηση για σκοπούς απέλασης και ότι, αν υπήρχε τέτοιο όριο υπό μορφή ευλόγου χρόνου, τούτο μόνο στα πλαίσια της προσφυγής του Αιτητή θα μπορούσε να εξετασθεί.
Είναι η θεωρημένη μου γνώμη ότι, παρά την έλλειψη ρητής συνταγματικής ή νομοθετικής πρόνοιας επί τούτου, κράτηση διενεργούμενη προς το σκοπό απέλασης δεν μπορεί να είναι δυνητικά απεριόριστη αλλά περιορίζεται σε τέτοιο χρόνο που είναι εύλογος, λαμβανομένων υπ΄όψη όλων των περιστάσεων, για να γίνει η απέλαση. Η κράτηση είναι περιορισμός του συνταγματικού δικαιώματος της ελευθερίας. Η απόκλιση επιτρέπεται από το Άρθρο 11.2(στ) "προς το σκοπό απελάσεως". Δεν μπορεί να καθίσταται αυτοσκοπός με την επ΄αόριστο αναβολή της απέλασης, ούτε να απολήγει ουσιαστικά σε αδικαιολόγητη κράτηση. Γενομένη με την προοπτική της απέλασης, εξυπακούεται ότι η απέλαση θα γίνει εντός του ευλόγου χρόνου που απαιτείται προς διευθέτηση της. Άλλως, ο λόγος της συνέχισης της καταρρέει. Τούτο επιτάσσει δε όχι μόνο το όλο πνεύμα του Άρθρου 11 προς το σκοπό προστασίας των δικαιωμάτων του αλλοδαπού αλλά και η ίδια η επιδίωξη της απέλασης που είναι η άνευ χρονοτριβής αποκατάσταση της νομιμότητας με το ακραίο και αποτελεσματικό μέτρο της απομάκρυνσης του διαπιστωθέντος μη δικαιούμενου να ευρίσκεται στη Δημοκρατία αλλοδαπού.
Φρονώ λοιπόν ότι το Δικαστήριο κέκτειται εξουσία να ελέγξει τη νομιμότητα παρατεταμένης κράτησης προς απέλαση. Η εξουσία αυτή δε μόνο στα πλαίσια αίτησης habeas corpus μπορεί να ασκηθεί και να είναι αποτελεσματική. Η εισήγηση του κ. Μαππουρίδη ότι τέτοια εξουσία μπορεί να ασκηθεί μόνο με την επιδίωξη ενδιάμεσου διατάγματος στα πλαίσια της προσφυγής του Αιτητή παραγνωρίζει ότι το κρινόμενο στην προσφυγή, η εμβέλεια του οποίου καθορίζει και το εύρος δυναμένου να εκδοθεί στα πλαίσια του ενδιάμεσου διατάγματος, είναι η νομιμότητα των διοικητικών πράξεων της απόρριψης του αιτήματος ασύλου και της έκδοσης του διατάγματος απέλασης, όπως μαρτυρεί και η έκβαση του αιτηθέντος ενδιάμεσου διατάγματος με την απόφαση που εδόθη στην εν λόγω προσφυγή στις 18.9.2003. Εξ άλλου, στα πλαίσια της προσφυγής θα διαπιστωθεί η νομιμότητα των εν λόγω αποφάσεων κατά το χρόνο λήψης τους και όχι η εξέλιξη των πραγμάτων σε μετέπειτα στάδιο, όπως η υπέρμετρη καθυστέρηση διενέργειας της απέλασης. Στα πλαίσια όμως της εξουσίας που το Δικαστήριο θεωρεί ότι έχει κατά την εξέταση αίτησης habeas corpus εκλαμβάνεται ως δεδομένη η νομιμότητα των εν λόγω αποφάσεων ως υφιστάμενων διοικητικών πράξεων, όπως και η νομιμότητα του ακολούθως τούτων εκδοθέντος διατάγματος σύλληψης του Αιτητή ώστε να κρατηθεί προς το σκοπό απέλασης του, και το αντικείμενο της εξέτασης είναι μόνο το κατά πόσο η νομίμως αρξαμένη κράτηση κατέστη παράνομη εκ των υστέρων ως καθ΄υπέρβαση του ευλόγως επιτρεπομένου χρόνου. Και τούτο δεν ανάγεται πλέον στο διοικητικό δίκαιο αλλά στο ιδιωτικό δίκαιο. Δεν υπάρχει λοιπόν διείσδυση στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου με την άσκηση τέτοιας εξουσίας, ούτε υφίσταται αποτελεσματικός τρόπος διακρίβωσης της νομιμότητας της συνεχιζόμενης κράτησης άλλος εκείνου της αίτησης habeas corpus η οποία εκδικάζεται τάχιστα προκειμένου περί του δικαιώματος της ελευθερίας του ατόμου, όπως εξ άλλου θέλει και το Άρθρο 11.7 αλλά και οι γενικότερες παράμετροι που χαρακτηρίζουν το habeas corpus ως παραδοσιακά και διαχρονικά το κατ΄εξοχή καταφύγιο του παρανόμως κρατουμένου κατά στέρηση της ελευθερίας του.
Σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση βεβαίως, η κρίση επί του κατά πόσο η κράτηση έχει υπερβεί τον εύλογο χρόνο είναι κρίση πραγματική που πρέπει να λαμβάνει υπ΄όψη όλα τα ενώπιον του Δικαστηρίου δεδομένα. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως και πάντοτε, αυτή ταύτη η διάρκεια της κράτησης είναι σχετική. Τέσσερις μήνες δεν είναι μικρό διάστημα. Όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί in abstracto. Πρέπει να συσχετισθεί προς τους λόγους της καθυστέρησης απέλασης και τις υφιστάμενες δυνατότητες διεκπεραίωσης της. Ενώπιον μου υπάρχει αναφορά στη δυσκολία που η διοίκηση αντιμετωπίζει ως προς τη χώρα στην οποία θα πρέπει να απελάσει τον Αιτητή. Έχει κάποια πληροφόρηση ότι ενδέχεται να είναι Ιορδανός στον οποίο εξεδόθη Ιορδανικό διαβατήριο με όνομα άλλο εκείνου το οποίο ο ίδιος λέγει ότι είναι το όνομα του. Είναι λογικό ότι χρειάζεται κάποιος χρόνος για επιβεβαίωση των πληροφοριών αυτών. Ούτε φαίνεται να είναι ευχερές, εν όψει των συνθηκών που επικρατούν στην Παλαιστίνη, να επιβεβαιωθεί ο ισχυρισμός του Αιτητή ότι είναι Παλαιστίνιος. Ο ίδιος δεν παρουσίασε οποιοδήποτε έγγραφο ως προς την ταυτότητα και χώρα προέλευσης του. Εν όψει τούτων, φρονώ ότι δεν μπορεί να συμπεράνω ότι έχει παρέλθει ο εύλογος χρόνος για κράτηση του Αιτητή προς το σκοπό απέλασης του στο στάδιο που εξετάζεται η παρούσα αίτηση, η οποία και απορρίπτεται.
H αίτηση απορρίπτεται.