CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(2003) 1 ΑΑΔ 837

Εφεσιβλήτων/Εναγόντων.

Είναι η θέση του εφεσείοντος ότι η συμμετοχή του Δικαστή Νικολαΐδη στην πρώτη σύνθεση που εξέτασε την έφεση 10932 και στη δεύτερη που εξετάζει τώρα την έφεση 11266, συνιστά παραβίαση του Άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όπως αυτή έχει επικυρωθεί με το Νόμο 39/62. Προς υποστήριξη του ισχυρισμού του ο εφεσείων επικαλέσθηκε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Oberschlick v. Austria (Α 204 [1991]).

Οι εφεσίβλητοι δεν αποδέχονται τον ισχυρισμό του εφεσείοντος ισχυριζόμενοι ότι δεν δικαιολογείται η εξαίρεση του Δικαστή Νικολαΐδη, ενώ ταυτόχρονα υπέβαλαν ότι σε αυτή την περίπτωση δεν τυγχάνει εφαρμογής η απόφαση Oberschlick v. Austria αφού τα περιστατικά της διαφέρουν από τα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης.

Η γνώμη ενός διαδίκου που ισχυρίζεται ότι ένα Δικαστήριο ή ένας Δικαστής δεν είναι αμερόληπτος είναι σημαντική αλλά όχι αποφασιστική. Το βασικό ερώτημα είναι αν η αμφιβολία για τη μη ύπαρξη αμεροληψίας είναι "υποκειμενικά δικαιολογημένη". Στην υπόθεση Hauschildt v. Denmark (A 154 para 50 (1989)) ένας Δικαστής στη Δανία που είχε εκδώσει διατάγματα για την κράτηση και απομόνωση του κατηγορουμένου, συμμετέσχε αργότερα ως Πρόεδρος του Δικαστηρίου που θα εκδίκαζε την ποινική υπόθεση εναντίον του ίδιου κατηγορουμένου. Άνκαι για την έκδοση των διαταγμάτων κράτησης ο Δικαστής θα έπρεπε να ικανοποιηθεί ότι υπήρχε "μια ιδιαίτερα επιβεβαιωτική υποψία ενοχής" (particularly confirmed suspicion of guilt), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε ότι δεν υπήρχαν ειδικά περιστατικά (special circumstances) που θα δημιουργούσαν μια νόμιμη αμφιβολία (legitimate doubt) ως προς την αμεροληψία του Δικαστή για τη μετέπειτα εξαίρεση του.

Η ίδια γραμμή ακολουθήθηκε λίγο αργότερα στην υπόθεση Sainte Marie v. France (A 253-A para 32 (1992)) όπου δύο μέλη του Γαλλικού Εφετείου που είχαν καταδικάσει τον αιτητή για παράνομη κατοχή όπλων, είχαν συμμετάσχει προηγουμένως στη σύνθεση άλλου δικαστηρίου που απέρριψε αίτηση του για να αφεθεί ελεύθερος με εγγύηση σε ποινική διαδικασία που βασιζόταν στα ίδια γεγονότα. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αφού σημείωσε ότι οι δύο αυτοί Δικαστές δεν είχαν συμμετάσχει προηγουμένως στην ετοιμασία της υπόθεσης για την παρουσίαση της στο Δικαστήριο, αποφάνθηκε ότι η συμμετοχή ενός Δικαστή σε ενδιάμεσες αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένων ενδιάμεσων αποφάσεων που σχετίζονταν με την παραμονή ή όχι του αιτητή υπό κράτηση, δεν μπορούσε από μόνη της να δικαιολογήσει ανησυχίες για έλλειψη αμεροληψίας.

Οι προεκτάσεις του Άρθρου 30.2 του Συντάγματος εξετάστηκαν στην Κύπρο από το Ανώτατο Δικαστήριο στην υπόθεση Πίτσιλλος ν. Δημοκρατίας (1994) 1 ΑΑΔ 268, όπου ο Δικαστής Στυλιανίδης εκδίδοντας την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου τόνισε ότι,

Οι διάδικοι δεν μπορούν να καθορίζουν τη σύνθεση του Δικαστηρίου ανάλογα με τις επιθυμίες τους. Ο διάδικος που επιζητεί την εξαίρεση ενός δικαστή θα πρέπει να στοιχειοθετήσει την ύπαρξη πραγματικής πιθανότητας προκατάληψης για να δικαιολογήσει τον ισχυρισμό του για παραβίαση του Άρθρου 6(1) της Σύμβασης. Όπως έχει τονισθεί από τον Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου Γ. Πική στην υπόθεση Αποστολίδου ν. Δημοκρατίας (Α.Ε. 2588 της 15/2/2002),

Έχει νομολογιακά καθιερωθεί ότι ένας Δικαστής δεν κωλύεται λόγω προκατάληψης να εξετάσει τρίτη διαδοχική αίτηση για την κράτηση ενός υπόπτου προς διευκόλυνση των αστυνομικών ανακρίσεων, άνκαι έχει ήδη εκδώσει προηγουμένως άλλα δύο διατάγματα κράτησης εναντίον του ίδιου υπόπτου (Economides and Georghiou v. The Police (1983) 2 CLR 301) και ότι η έκδοση απόφασης από ένα Δικαστή πάνω σε ένα συγκεκριμένο νομικό σημείο, δεν τον εμποδίζει να εξετάσει το ίδιο νομικό σημείο σε άλλη υπόθεση, είτε μεταξύ των ίδιων διαδίκων, είτε μεταξύ άλλων διαδίκων. (Razis and another v. The Republic (1983) 3 CLR 309).

Στην υπόθεση Αποστολίδου (πιο πάνω) γίνεται αναφορά τόσο σε Αγγλικές αποφάσεις όσο και αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εξετάζουν το θέμα της προκατάληψης. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην Αγγλική απόφαση Locabail Ltd v. Bayfield Properties (2001) 1 All ER 65, στην οποία εξετάζονται οι προεκτάσεις της προκατάληψης και καθορίζονται οι κατευθυντήριες γραμμές που διέπουν το θέμα. (Βλ. επίσης Ex p. Pinochet Ugarte (No.2) (1999) 1 All ER 577 (HL)).

Το θέμα της προκατάληψης εξετάστηκε επίσης πρόσφατα στην Αγγλία στην υπόθεση Taylor and another v. Lawrence and another (2002) 2 All ER 353, όπου κρίθηκε ότι δεν μπορούσε να στοιχειοθετηθεί προκατάληψη του Δικαστή, ο οποίος την προηγούμενη μέρα της έκδοσης μιας απόφασης είχε χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες των δικηγόρων ενός από τους διαδίκους για την τροποποίηση της διαθήκης του και εκείνης της γυναίκας του. Στη σχετική απόφαση του Δικαστηρίου ο Lord Woolf παρατήρησε ότι θα ήταν αδιανόητο για ένα καλά πληροφορημένο παρατηρητή να δεχθεί ότι ένας δικαστής θα μπορούσε να επηρεασθεί και να ευνοήσει ένα διάδικο με τον οποίο δεν είχε οποιαδήποτε σχέση, απλά και μόνο γιατί ο διάδικος αυτός εκπροσωπείτο από δικηγόρους που ενεργούσαν ως δικηγόροι του Δικαστή σε ένα προσωπικό θέμα του Δικαστή αναφορικά με μια διαθήκη.

Προς υποστήριξη της αίτησης του ο εφεσείων επικαλέσθηκε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Oberschlick v. Austria (πιο πάνω). Στην πιο πάνω υπόθεση ο αιτητής είχε βρεθεί ένοχος σε κατηγορίες δυσφήμησης και είχε καταδικαστεί από το Περιφερειακό Δικαστήριο (Regional Court) σε πρόστιμο και σε περίπτωση παράλειψης καταβολής του προστίμου σε φυλάκιση 25 ημερών. Στην έφεση που ασκήθηκε το Εφετείο (με την ίδια σύνθεση όπως το Περιφερειακό Δικαστήριο) αποφάσισε την απόρριψη της έφεσης. Το Άρθρο 489(3) του Αυστριακού Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προέβλεπε ότι,

Τα γεγονότα της υπόθεσης Oberschlick v. Austria δεν ενισχύουν τη θέση του εφεσείοντος αφού διαφέρουν από τα γεγονότα της παρούσας διαδικασίας. Πιο συγκεκριμένα, η πιο πάνω απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων βασίστηκε σε συγκεκριμένες νομοθετικές και δικονομικές διατάξεις του Αυστριακού Νόμου που διέπει ρητά τον τρόπο εκδίκασης ποινικών υποθέσεων δυσφήμησης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν μπορούσε να παραγνωρίσει αλλά αντίθετα θα έπρεπε να εφαρμόσει τις πιο πάνω νομοθετικές και δικονομικές πρόνοιες. Οι πιο πάνω πρόνοιες διαφοροποιούν την απόφαση Oberschlick v. Austria από την παρούσα.

Ένα άλλο σημείο που ενισχύει την πιο πάνω προσέγγιση είναι ότι η εφαρμογή της απόφασης Oberschlick v. Austria περιορίζεται σε υποθέσεις στις οποίες ο δικαστής του οποίου ζητείται η εξαίρεση, έχει παρακαθήσει τόσο σε πρωτόδικο και δευτεροβάθμιο στάδιο όπου εξετάζονται τα ίδια θέματα, δηλαδή η ενοχή ή η αθωότητα του αιτητή. Στην υπό εξέταση υπόθεση οι δύο διαδικασίες είναι τελείως διαφορετικές αφού η μεν έφεση 10932 αφορούσε την εγκυρότητα προσωρινού διατάγματος μη αποξένωσης ακίνητης περιουσίας, ενώ η έφεση 11266 αφορά την ορθότητα ενδιάμεσου διατάγματος το οποίο παρατείνει την προθεσμία καταχώρισης της Έκθεσης Απαίτησης.