|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ANΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Πολιτική έφεση αρ.10522
ΕΝΩΠΙΟΝ: ΑΡΤΕΜΙΔΗ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗ, Δ/στων
ΚΩΣΤΑ ΛΟΥΚΑ
εφεσείοντα-ενάγοντα
- και -
1. ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
2. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
3. ΖΑΧΑΡΙΑ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ
4. ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΤΟΠΩΛΗ
5. ΓΙΑΝΝΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ
εφεσίβλητοι-εναγόμενοι
........................
10 Φεβρουαρίου, 2003
Για τον εφεσείοντα: κ.Μ.Κυριακίδης
Για τους εφεσίβλητους: κ.Δ.Κούτρας
..........................
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ.: Στις 27.6.92 ο εφεσείων-ενάγων ασχολείτο με υποβρύχιο ψάρεμα στη θαλάσσια περιοχή κοντά στην αποβάθρα στο χωριό Ζύγι. ΄Οπως ο ίδιος ανέφερε στη μαρτυρία του ασκούσε για χρόνια αυτό το χόμπι στην ίδια περιοχή. Κατά την πιο πάνω όμως ημερομηνία κτυπήθηκε από σκάφος, βάρκα, που χειριζόταν ο εφεσίβλητος-εναγόμενος 1. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε το δυστύχημα αποτέλεσαν το αντικείμενο διιστάμενης μαρτυρίας που προσκομίστηκε από τον εφεσείοντα και τους εφεσίβλητους αντίστοιχα. Το πρωτόδικο Δικαστήριο προέβη σε λεπτομερή και εκτεταμένη ανάλυση της μαρτυρίας προτού καταλήξει στη δική του κρίση αναφορικά με τα αληθινά γεγονότα. Η κατάληξη του Δικαστηρίου ήταν πως δεν αποδείκτηκε οποιαδήποτε αμέλεια των εφεσιβλήτων. Κατά συνέπεια απορρίφθηκε η αγωγή του εφεσείοντα, ο οποίος και καταχώρισε την υπό συζήτηση έφεση.
Θα προχωρήσουμε στην εξέταση των λόγων έφεσης με σταθερό υπόβαθρο τις διαπιστώσεις του πρωτόδικου Δικαστηρίου αναφορικά με τα πραγματικά γεγονότα. Στη θαλάσσια περιοχή όπου έγινε το δυστύχημα οριοθετείται με σημαδούρες από την ακτή προς τη θάλασσα τμήμα της μήκους 600μ. και πλάτους 90μ., στο οποίο απαγορεύεται η διέλευση σκαφών και καθορίζεται αποκλειστικά ως μέρος της θάλασσας για λουομένους. Ο ίδιος ο εφεσείων παραδέκτηκε, και η υπόλοιπη μαρτυρία κατέδειξε, πως το δυστύχημα έγινε έξω από το πιο πάνω τμήμα της θάλασσας και σε σημείο 70-80 μέτρα από την ακτή. Ο εφεσείων χρησιμοποίησε όμως φουσκωτή σημαδούρα (πλωτήρα), η οποία επέπλεε ώστε να δίδεται ειδοποίηση σε σκάφη που πιθανό να έπλεαν στην περιοχή για την παρουσία του κάτω από το νερό. Δόθηκε μαρτυρία στο δικαστήριο πως οι δύτες ενδείκνυται να χρησιμοποιούν ειδική πλωτή σημαδούρα, η οποία είναι μεγαλύτερη από αυτή που χρησιμοποίησε ο εφεσείων. Στην ενδεδειγμένη αυτή σημαδούρα προσαρτάται και αντένα με ειδική σηματοδότηση πως στην περιοχή υπάρχει δύτης. Η σημαδούρα που χρησιμοποίησε ο εφεσείων ήταν κίτρινου χρώματος. Η κατάδυσή του γινόταν χωρίς συσκευή οξυγόνου, γι΄αυτό και κάθε μισό με ένα λεπτό ανέβαινε στην επιφάνεια της θάλασσας για να αναπνεύσει. Ο εφεσίβλητος 1 μαζί με τους εφεσίβλητους 2, 3, 4 και 5 βρισκόντουσαν στη βάρκα, που χειριζόταν ο εφεσίβλητος 1, για να κάνει ο ένας σκι ενώ οι άλλοι ενίοτε κολυμπούσαν. Την ώρα του δυστυχήματος η βάρκα εκινείτο αργά με σκοπό να αναπτύξει ταχύτητα ώστε ο συρόμενος σκιέρ να επιπλέει με τα σκι στη θάλασσα. Το δυστύχημα έγινε όταν προφανώς ο εφεσείων αναδυόταν στην επιφάνεια του νερού.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάνθηκε πως η πλωτή σημαδούρα, τεκμήριο 4, που χρησιμοποίησε ο εφεσείων δεν ήταν ορατή. Και τούτο αφενός γιατί ήταν μικρότερη σε μέγεθος απ΄αυτή που ενδεικνυόταν να χρησιμοποιείται και αφετέρου, καθώς η θάλασσα ήταν ταραγμένη με κύματα ύψους 1.5π., η ορατότητα της καθίστατο ακόμα πιο αδύνατη. Ο δικαστής, στην καθ΄όλα επιμελημένη απόφαση του ασχολήθηκε εκτεταμένα με την έννοια της αμέλειας όπως αυτή ερμηνεύεται και ισχύει στο δίκαιο μας. Από την ανάλυση δε αυτή καταδεικνύεται πως η προσέγγιση του σε ό,τι αφορά τη νομική πτυχή της υπόθεσης ήταν ορθή. Ο δικαστής συμπέρανε πως ο εφεσίβλητος 1 δεν επέδειξε οποιαδήποτε αμέλεια απέναντι στον εφεσείοντα, εφόσον η παρουσία του κάτω από το νερό κατά την ώρα του δυστυχήματος δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί ώστε να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση ενδεχόμενου ατυχήματος, τοσούτω μάλλον καθόσον δεν υπήρχε κανένα σήμα που να προειδοποιά την παρουσία του εφεσείοντα κάτω από το νερό.
Στους λόγους έφεσης αναπτύσσονται τρία ζητήματα. Το πρώτο αφορά στην εισήγηση του δικηγόρου του εφεσείοντα πως η κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι οι εφεσίβλητοι δεν επέδειξαν οποιαδήποτε αμέλεια γιατί η παρουσία του εφεσείοντα στη θαλάσσια περιοχή, που βρισκόντουσαν οι εφεσίβλητοι με την βάρκα, δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί, είναι εσφαλμένη. Ο δικηγόρος διατείνεται επί του προκειμένου, πως στη βάση των ευρημάτων του πρωτόδικου Δικαστηρίου η αμέλεια των εφεσιβλήτων αποδείκτηκε και επομένως η πρωτόδικη απόφαση θα πρέπει να ακυρωθεί. Η εισήγηση αυτή βασίζεται αποκλειστικά σε ένα σημείο, ότι δηλαδή ο εφεσείων χρησιμοποίησε πλωτή σημαδούρα που προειδοποιούσε επαρκώς για την παρουσία του κάτω από το νερό. Η άποψη δε του πρωτόδικου Δικαστηρίου πως η σημαδούρα δεν ήταν ορατή παραβιάζει την κοινή λογική που διέπει τα πράγματα, αντιμάχεται δηλαδή την αίσθηση της όρασης. Η σημαδούρα ήταν κίτρινου χρώματος, επέπλεε της θάλασσας και επομένως ήταν ορατή. Με άλλο λόγο έφεσης προσβάλλεται το ύψος των ειδικών αποζημιώσεων, επειδή το Δικαστήριο δεν συμπεριέλαβε σ΄αυτές το κέρδος που θα είχε ο εφεσείων από δημόσια προσφορά που θα αναμενόταν να του κατακυρωθεί. Κάτι όμως που τελικά δεν έγινε γιατί μεσολάβησε ο τραυματισμός του στο δυστύχημα.
Ο τελευταίος λόγος άπτεται του ζητήματος της αμέλειας των εφεσιβλήτων 2, 3, 4 και 5, που βρισκόντουσαν πάνω στη βάρκα, ιδιοκτησίας του εφεσίβλητου 1. Σύμφωνα με την εισήγηση του δικηγόρου του εφεσείοντα, και στη βάση της αγγλικής απόφασης στην υπόθεση Scarsbook and Others v. Mason 1961 3 Αll.E.R. (Q.B.D), 769, οι εφεσίβλητοι 2, 3, 4 και 5 ήσαν υπεύθυνοι εκ προστήσεως στην αμέλεια που επέδειξε ο εφεσίβλητος 1 κατά το χειρισμό του σκάφους.
Θα συζητήσουμε τα ζητήματα με τη σειρά που τα παραθέσαμε πιο πάνω. ΄Εχουμε τη γνώμη πως ευσταθεί η εισήγηση του δικηγόρου του εφεσείοντα, που αφορά στο θέμα του ορατού ή μη της φουσκωτής σημαδούρας που χρησιμοποίησε ο εφεσείων ως προειδοποιητικό σήμα της παρουσίας του κάτω από το νερό. Η σημαδούρα ήταν κίτρινου χρώματος, έντονα δηλαδή αντίθετου με το γαλάζιο της θάλασσας. Το γεγονός ότι τα νερά ήσαν κάπως ταραγμένα, με κύματα ύψους 1.5π., δεν εμπόδιζαν την ορατότητα της σημαδούρας για τον εξής λόγο. Τα κύματα δημιουργούνται από το φούσκωμα της θάλασσας από τους ανέμους και προχωρούν το ένα πίσω από το άλλο από το πέλαγος προς την ακτή. Η σημαδούρα θα ανεβοκατέβαινε στο νερό ανάλογα με την κίνηση των κυμάτων. Η διαδοχική δε αυτή κίνηση κρατά τη σημαδούρα σε μόνιμη ορατότητα από το γυμνό οφθαλμό. Αλλά και κάτι άλλο, πολύ σημαντικό, που προφανώς διέλαθε της προσοχής του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Οι εφεσίβλητοι βρισκόντουσαν πάνω σε βάρκα, έβλεπαν δηλαδή από ψηλό οπτικό πεδίο την επιφάνεια της θάλασσας, και η οποιαδήποτε αναταραχή του νερού δεν επηρέαζε με κανένα τρόπο την ορατότητα τους, εφόσον βρισκόντουσαν πάνω από την αναδευόμενη θάλασσα. Εξάλλου και από σχετικά μικρή απόσταση να έβλεπαν τη σημαδούρα, θα μπορούσε να γίνει κάποιος ελιγμός στην κίνηση της βάρκας. Βεβαίως επαναλαμβάνουμε, πως η μαρτυρία του εφεσίβλητου 1 ήταν ότι δεν είδε καθόλου τη σημαδούρα, γιατί κατά τον ισχυρισμό του δεν ήταν ορατή. Οι σκέψεις αυτές, που βασίζονται στη στοιχειώδη λογική των πραγμάτων, ανατρέπουν το βασικό εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου με αποτέλεσμα να κρίνεται ο εφεσίβλητος 1 υπεύθυνος αμέλειας, την οποία και καθορίζουμε σε ποσοστό 30%. Εχουμε τη γνώμη πως μεγαλύτερη ευθύνη για το δυστύχημα είχε ο εφεσείων, που δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα για να κάνει πιο εμφανή την υποβρύχια παρουσία του στη θαλάσσια εκείνη περιοχή. Θα έπρεπε δηλαδή να έχει την ενδεδειγμένη σημαδούρα με την κεραία όπου υπάρχει το κατάλληλο προειδοποιητικό σήμα πως κάτω απ΄αυτή κολυμπά δύτης.
Αναφορικά με την κατ΄ισχυρισμό απώλεια από τον εφεσέιοντα της κατακύρωσης σ΄αυτόν της προσφοράς από τα δημόσια έργα, όπως εξηγήσαμε πιο πάνω, έχουμε τη γμώμη πως η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ορθή. Η μαρτυρία γι΄αυτό το ζήτημα προήλθε από τον εκτελεστικό μηχανικό στο τμήμα δημοσίων έργων, ο οποίος είπε πως σύμφωνα με τη δική του αξιολόγηση των προσφορών προς το Συμβούλιο Προσφορών, το έργο θα έπρεπε να ανατεθεί στον εφεσείοντα γιατί αυτός είχε εκτελέσει ικανοποιητικά και άλλα έργα. Το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών όμως κατακύρωσε την προσφορά σε άλλο διαγωνισθέντα. ΄Εγινε και κάποια μνεία του γεγονότος πως το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών είχε ενημερωθεί για τον τραυματισμό του εφεσείοντα. Πουθενά δεν οδηγεί αυτή η μαρτυρία. Η απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών, ως διοικητική απόφαση, ελήφθη για λόγους που δεν είναι γνωστοί στην παρούσα διαδικασία, και μήτε μπορούσε να συσχετισθούν με τον τραυματισμό του εφεσείοντα.
Το τελευταίο ζήτημα αφορά στην εκ προστήσεως ευθύνη των εφεσιβλήτων 2, 3, 4 και 5, που βρισκόντουσαν στη βάρκα του εφεσίβλητου κατά την ώρα του δυστυχήματος. Ο δικηγόρος του εφεσείοντα ισχυρίστηκε πως από τη μαρτυρία αποδείκτηκε ότι οι πιο πάνω εφεσίβλητοι βρισκόντουσαν στη βάρκα του εφεσείοντα 1 για κοινό σκοπό, δηλαδή την αναψυχή, ο ένας απ΄αυτούς έκανε θαλάσσιο σκι ενώ οι άλλοι κολυμπούσαν. Εφόσον, κατά το συνήγορο, ο σκοπός χρήσης της βάρκας ήταν κοινός οι εφεσίβλητοι 2-5 είναι εκ προστήσεως υπεύθυνοι για την αμέλεια που επέδειξε ο εφεσίβλητος 1. Η εισήγηση του αυτή βασίζεται στην απόφαση Scarsbook, που αναφέρουμε πιo πάνω. Τα γεγονότα της υπόθεσης ήταν τα εξής: Αυτοκίνητο που οδηγείτο χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη κτύπησε και τραυμάτισε τους ενάγοντες που στεκόντουσαν στο πεζοδρόμιο. Ο εναγόμενος ήταν συνεπιβάτης στο αυτοκίνητο, μετά που είχε προσκληθεί από τους άλλους επιβάτες. ΄Ολοι μαζί πήγαιναν για ταξίδι αναψυχής για το οποίο είχαν συνεισφέρει στα έξοδα της βενζίνης. Το ερώτημα που έθεσε ο δικαστής για να αποφανθεί αν ο εναγόμενος ήταν εκ προστήσεως υπεύθυνος για το δυστύχημα ήταν κατά πόσο αυτός ήταν απλός προσκεκλημένος στο αυτοκίνητο ή ασκούσε κάποιο έλεγχο στην οδήγηση του κατά ισότιμο τρόπο με τους άλλους επιβάτες, που όλοι μαζί χρησιμοποιούσαν το αυτοκίνητο για ταξίδι αναψυχής και επομένως ο οδηγός ενεργούσε ως αντιπρόσωπος τους για τον κοινό σκοπό. Ο δικαστής κατέληξε στο συμπέρασμα πως ίσχυε η τελευταία κατάσταση, και γι΄αυτό βρήκε τον εναγόμενο συνυπεύθυνο για το δυστύχημα.
Η πιο πάνω απόφαση εκδόθηκε από το δικαστή το 1961. Δεν μας έχει υποδειχθεί κατά πόσο το σκεπτικό της, με παρόμοια βέβαια γεγονότα, έχει έκτοτε υιοθετηθεί. Δεν θα ασχοληθούμε όμως παραπέρα με το ζήτημα γιατί ορθά το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε πως η υπόθεση που μας αφορά διακρίνεται από την υπόθεση Scarsbook. Συγκεκριμένα, το πρωτόδικο Δικαστήριο είπε πως δεν είχε ενώπιον του καμιά μαρτυρία πως οι εφεσίβλητοι 2-5 δεν ήσαν απλοί προσκεκλημένοι του εφεσίβλητου1, ιδιοκτήτη της βάρκας, και ότι, όπως στην υπόθεση Scarsbook, είχαν συμβάλει στα έξοδα της βάρκας για ένα κοινό σκοπό δηλαδή την αναψυχή τους στη θάλασσα και πως ο εφεσίβλητος 1 χειριζόταν το σκάφος ως αντιπρόσωπος τους.
Μ΄αυτά που αναφέρουμε πιο πάνω καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως η έφεση επιτυγχάνει εν μέρει, δηλαδή σε ό,τι αφορά την ευθύνη του εφεσίβλητου 1, που επιμετρούμε σε 30%. Η πρωτόδικη επομένως απόφαση, στη βάση των αποζημιώσεων που το πρωτόδικο Δικαστήριο υπολόγισε πως θα δικαιούτο ο εφεσείων αν πετύχαινε στην αγωγή του, διαμορφώνεται ως εξής: Εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσείοντα και εναντίον του εφεσίβλητου 1 για:
(α) γενικές αποζημιώσεις £3000
(β) τόκο 6% στο πιο πάνω ποσό για την περίοδο από 27.6.92-29.11.96, ήτοι £720.
(γ) τόκο 8% από 30.11.96 πάνω στο ίδιο ποσό μέχρι εξοφλήσεως και
(δ) ειδικές αποζημιώσεις £630.
Η έφεση εναντίον των εφεσιβλήτων 2, 3, 4 και 5 απορρίπτεται.
Για τα έξοδα εκδίδουμε την ακόλουθη διαταγή: Ο εφεσείων δικαιούται στα έξοδα του πάνω στην ανάλογη κλίμακα στην πρωτόδικη διαδικασία και εδώ. Η διαταγή του πρωτόδικου Δικαστηρίου, με την οποία επιδικάστηκαν τα έξοδα των εφεσιβλήτων 2, 3, 4 και 5 εναντίον του εφεσείοντα παραμερίζεται. Οι εφεσίβλητοι όμως αυτοί δικαιούνται στα έξοδα τους εδώ για το δικηγόρο, που από κοινού διόρισαν.
Δ.
Δ.
Δ.
/ΜΑ