Καρατζιάς Πέτρος Μιχάλη ν. Μαρίας Κωνσταντινίδη Παπακυριακού (2001) 1 ΑΑΔ 2113

Συνταγματικό Δίκαιο — Συνταγματικότητα νόμου — Κατά πόσο το Άρθρο 15(α) του περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων Νόμου του 1991, (Ν. 232/91), αντίκειται προς τις διατάξεις του Άρθρου 30 του Συντάγματος και είναι, ως εκ τούτου, αντισυνταγματικό.

Χρονικές προθεσμίες — Η άσκηση δικαιωμάτων που ανάγονται στην ιδιωτική ζωή του ατόμου, τα οποία προστατεύονται από το Άρθρο 15.1 του Συντάγματος, μπορεί να υπαχθεί σε χρονικούς περιορισμούς, νοουμένου ότι αυτοί δεν είναι στενοί, σε βαθμό που να περιορίζουν την εμβέλεια τους — Δικαιώματα συνυφασμένα με την οικογενειακή ζωή, συνιστούν αστικά δικαιώματα, με την έννοια του όρου στο Άρθρο 30 του Συντάγματος, η άσκηση των οποίων μπορεί να υπαχθεί σε λογικούς χρονικούς περιορισμούς.

Ο γάμος μεταξύ των διαδίκων είχε λυθεί στις 8.10.1997. Στις 17.10.2000 ο αιτητής με αίτησή του στο Οικογενειακό Δικαστήριο, αξίωσε από την πρώην σύζυγο του μερίδιο στην αύξηση της περιουσίας της κατ' επίκληση του Άρθρου 14(1) του περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων Νόμου του 1991, (Ν. 232/91), (ο Νόμος). Η πρώην σύζυγος έφερε ένσταση στο παραδεκτό της αίτησης λόγω παραγραφής δικαιώματος. Ο αιτητής υπέβαλε ότι οι διατάξεις του Άρθρου 15(α) του Νόμου είναι αντισυνταγματικές ως αντικείμενες στο Άρθρο 30 του Συντάγματος.

Το Ανώτατο Δικαστήριο, στο οποίο είχε παραπεμφθεί το εγερθέν ζήτημα αντισυνταγματικότητας του Άρθρου 15(α) του Νόμου, αποφάσισε ότι η προθεσμία των δύο ετών που τάσσει το πιο πάνω άρθρο, σε περίπτωση διάλυσης του γάμου είναι, εξ αντικειμένου, εύλογη. Η χρονική αυτή περίοδος παρέχει, αφ' ενός, την αναγκαία άνεση για την άσκηση το δικαιώματος που εξασφαλίζει το Άρθρο 14(1) του Νόμου και, αφετέρου, περιορίζει σε λογικό χρονικό διάστημα την αβεβαιότητα των πρώην συζύγων για την οικονομική τους υπόσταση.

Γνωμάτευση ως ανωτέρω.

Αναφερόμενες υποθέσεις:

Γιωργαλλά ν. Χ"Χριστοδούλου (2000) 1 Α.Α.Δ. 2060,

Φοινικαρίδου ν. Οδυσσέως (2001) 1 Α.Α.Δ. 1744.

Νομικό Ερώτημα.

Νομικό ερώτημα παραπεμφθέν απ' το Οικογενειακό Δικαστήριο ώστε να αποφασίσει το Ανώτατο Δικαστήριο κατά πόσον το Άρθρο 15(α) του περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων Νόμου του 1991, (Ν. 232/91) είναι αντισυνταγματικό.

Φ. Βαλιαντής, για τον Αιτητή.

Κλ. Φράγκου-Πισύρη, για την Καθ' ης η αίτηση.

Cur. adv. vult.

ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ.Μ. Πικής, Π..

ΠΙΚΗΣ, Π.: Το Άρθρο 14(1) του περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων Νόμου του 1991, (Ν. 232/91), (ο «Νόμος»), παρέχει σε σύζυγο, μετά τη λύση, ή την ακύρωση του γάμου, ή την επελθούσα διάσταση μεταξύ των συζύγων, αγώγιμο δικαίωμα - (το «δικαίωμα») - διεκδίκησης μεριδίου από την αύξηση της περιουσίας του ετέρου μέρους, ανάλογα με τη συμβολή του σ' αυτή.

Το Άρθρο 15(α) του ιδίου Νόμου θέτει χρονικούς περιορισμούς στην άσκηση του δικαιώματος, προβλέπει:-

«15. Η προβλεπόμενη από το άρθρο 14 αξίωση:

(α) Παραγράφεται δύο χρόνια μετά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου.»

Ο γάμος του Πέτρου Μιχάλη Καρατζιά και της Μαρίας Κωνσταντινίδη Παπακυριακού λύθηκε στις 8 Οκτωβρίου, 1997.

Στις 17 Οκτωβρίου, 2000, ο κ. Καρατζιάς, με αίτησή του στο Οικογενειακό Δικαστήριο, αξίωσε από την πρώην σύζυγό του μερίδιο από την αύξηση της περιουσίας της, κατ' επίκληση του Άρθρου 14(1) του Νόμου.

Η κ. Παπακυριακού ήγειρε ένσταση στο παραδεκτό της αίτησης, λόγω παραγραφής του δικαιώματος, συγκεκριμένα λόγω του κωλύματος που παρεμβάλλει στην έγερση διεκδικήσεων, βάσει του Άρθρου 14(1), το Άρθρο 15(α) του Νόμου.

Ο αιτητής υπέβαλε ότι οι διατάξεις του Άρθρου 15(α) είναι αντισυνταγματικές, ως αντικείμενες στο Άρθρο 30 του Συντάγματος.

Το Οικογενειακό Δικαστήριο παρέπεμψε το εγερθέν ζήτημα αντισυνταγματικότητας του Άρθρου 15(α) του Νόμου στο Ανώτατο Δικαστήριο, ώστε να αποφασίσει επ' αυτού.

Ενώ είναι παραδεκτό ότι η άσκηση του δικαιώματος, το οποίο παρέχει το Άρθρο 14(1) του Νόμου, μπορεί να υπαχθεί σε χρονικό περιορισμό, είναι η θέση του αιτητή ότι η τεθείσα προθεσμία είναι απαράδεκτα περιοριστική και, ως εκ τούτου, αντινομική προς τις διατάξεις του Άρθρου 30 του Συντάγματος.

Παραπέμποντας στην πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη Γιωργαλλά ν. Χ" Χριστοδούλου (2000) 1 Α.Α.Δ. 2060, και στις αρχές που αναγνωρίζονται στην απόφαση αυτή, ο αιτητής υποστήριξε ότι η τεθείσα προθεσμία πλήττει τη δραστικότητα του δικαιώματος, περιορίζοντάς το σε ασφυκτικά όρια.

Αντίθετη άποψη διατυπώθηκε από την καθ' ης η αίτηση, η οποία, παραπέμποντας επίσης στις αρχές της Γιωργαλλά ν. Χ" Χριστοδούλου, (ανωτέρω), και παραθέτοντας απόσπασμα από αυτή, υποστήριξε ότι η προθεσμία είναι εύλογη και, με κανένα λογικό κριτήριο, περιοριστική του δικαιώματος.

Στη Γιωργαλλά ν. Χ" Χριστοδούλου, αναγνωρίστηκε ότι η άσκηση δικαιωμάτων, που ανάγονται στην ιδιωτική ζωή του ατόμου, τα οποία προστατεύονται από το Άρθρο 15.1 του Συντάγματος, μπορεί να υπαχθεί σε χρονικούς περιορισμούς, νοουμένου ότι αυτοί δεν είναι στενοί, σε βαθμό που να περιορίζουν την εμβέλειά τους. Διασαφηνίζεται ότι δικαιώματα, συνυφασμένα με την οικογενειακή ζωή, συνιστούν αστικά δικαιώματα, με την έννοια που ενέχει ο όρος στο Άρθρο 30 του Συντάγματος, η άσκηση των οποίων μπορεί να υπαχθεί σε λογικούς χρονικούς περιορισμούς.

Στην ίδια απόφαση, επεξηγείται ότι η προθεσμία, η οποία τάσσεται, πρέπει να συσχετίζεται με το αντικείμενο του περιορισμού, που δεν είναι άλλο από τον περιορισμό της άσκησης του δικαιώματος που αναγνωρίζει το δίκαιο. Ο περιορισμός, ο οποίος τίθεται, πρέπει να συνταυτίζεται με τη λογική άνεση άσκησης του δικαιώματος. Το ακόλουθο απόσπασμα από τη Γιωργαλλά ν. Χ" Χριστοδούλου είναι αποκαλυπτικό του δικαιϊκού πλαισίου, μέσα στο οποίο εξετάζεται προθεσμία που τίθεται για την άσκηση δικαιώματος· λαμβανομένου πάντοτε υπόψη του περιθωρίου το οποίο αναγνωρίζεται, κατ' αρχάς, στο νομοθέτη να το οριοθετήσει:- (σελ. 2068-2069)

«Ο καθορισμός προθεσμιών συναρτάται με τη λελογισμένη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και τις επιπτώσεις που ενέχει η χρονικά απεριόριστη δυνατότητα διεκδίκησής τους στα δικαιώματα και υποχρεώσεις τρίτων. Η απουσία προθεσμιών, εξ αντικειμένου, δημιουργεί κλίμα αβεβαιότητας στο τι ανήκει στο άτομο και ποιες είναι οι υποχρεώσεις του. Το επιβεβλημένο της επιβολής χρονικών περιορισμών στη διεκδίκηση δικαιωμάτων αναγνωρίστηκε από το δίκαιο της επιείκειας, προ πολλού χρόνου, με την καθιέρωση της αρχής ή του δόγματος 'laches' (ολιγωρία), σύμφωνα με το οποίο ουσιαστική καθυστέρηση στην άσκηση δικαιωμάτων, συνοδευόμενη από συνθήκες που καθιστούν άδικη την προβολή τους, παρεμβάλλει εμπόδιο στη διεκδίκησή τους.»

Στη Γιωργαλλά ν. Χ" Χριστοδούλου, κρίθηκε ότι η τεθείσα από το Άρθρο 11(1)(α) του περί Τέκνων (Συγγένεια και Νομική Υπόσταση) Νόμου του 1991, (Ν. 187/91), προθεσμία του ενός έτους για την άσκηση του δικαιώματος αποκήρυξης της πατρότητας τέκνου, αφότου ο πατέρας καθίσταται γνώστης των κρίσιμων γεγονότων, είναι παραδεκτή.

Οι ίδιες αρχές υιοθετούνται και στη μεταγενέστερη απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου - Φοινικαρίδου ν. Οδυσσέως (2001) 1 Α.Α.Δ. 1744.*.

Στην περίπτωση διάλυσης γάμου, η προθεσμία των δύο ετών κρίνεται, εξ αντικειμένου, εύλογη. Η χρονική περίοδος των δύο ετών που τάσσει το Άρθρο 15(α), του Νόμου παρέχει, αφενός, την αναγκαία άνεση για την άσκηση του δικαιώματος που εξασφαλίζει το Άρθρο 14(1) του Νόμου και, αφετέρου, περιορίζει σε λογικό χρονικό διάστημα την αβεβαιότητα των πρώην συζύγων για την οικονομική τους υπόσταση.

Υπό το φως των ανωτέρω, αποφασίζεται ότι το Άρθρο 15(α) του Ν. 232/91 δεν αντίκειται προς το Σύνταγμα.

Η υπόθεση παραπέμπεται στο Οικογενειακό Δικαστήριο για τα περαιτέρω.

Γνωμάτευση ως ανωτέρω.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο

	CyLaw \| Αναφορικά μ'εμάς \| Επικοινωνία