|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2001) 1 ΑΑΔ 542
30 Απριλίου, 2001
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στές]
ALAIN KEYTSMAN PRODUCTION BYBA,
Εφεσείοντες-Ενάγοντες,
v.
SIGMA RADIO T.V. LTD,
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 10506)
Πολιτική Δικονομία ― Αναστολή διαδικασίας ― Με βάση το ότι η Κύπρος δεν είναι το forum conveniens ― Αρχές που διέπουν το θέμα ― Βάρος αποδείξεως ― Όταν οι διάδικοι καθορίσουν στη μεταξύ τους συμφωνία άλλο από την Κύπρο κράτος ως το forum δικαιοδοσίας, το βάρος αποδείξεως, γιατί να μη διαταχθεί αναστολή της διαδικασίας το φέρει ο ενάγων.
Πολιτική Δικονομία ― Αναστολή διαδικασίας ― Εκκρεμοδικία σε Δικαστήριο ξένης χώρας ― Συνιστά σοβαρό λόγο για μη ανάληψη δικαιοδοσίας από το Κυπριακό Δικαστήριο.
Δικαιοδοσία Δικαστηρίων ― Δικαιοδοσία Κυπριακού Δικαστηρίου ― Ανάληψη δικαιοδοσίας παρά την ύπαρξη ρήτρας αλλοδαπής δικαιοδοσίας ― Κριτήρια που λειτουργούν υπέρ της ανάληψης δικαιοδοσίας από το Κυπριακό Δικαστήριο.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο διέταξε την αναστολή της διαδικασίας στην αγωγή των εναγόντων-εφεσειόντων επειδή η σύμβαση μεταξύ των μερών περιείχε ρήτρα με την οποία εδίδετο αποκλειστική δικαιοδοσία εκδίκασης των διαφορών που θα προέκυπταν, στα Βελγικά Δικαστήρια. Οι εφεσείοντες δεν έδειξαν λόγο γιατί η επίμαχη ρήτρα να μη εφαρμοστεί.
Οι εφεσίβλητοι, συμμορφούμενοι με τη ρήτρα, είχαν καταχωρήσει στις 24.5.1996 αγωγή εναντίον των εφεσειόντων σε Δικαστήριο των Βρυξελλών. Οι εφεσείοντες εμφανίστηκαν στη διαδικασία και καταχώρησαν ανταπαίτηση.
Οι εφεσείοντες εφεσίβαλαν την απόφαση υποστηρίζοντας ότι η δίκη που θα γίνει εκεί δεν θα έχει τα πλεονεκτήματα που παρέχει στους διαδίκους το σύστημα δικαίου στην Κύπρο.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το δικαστήριο δεν θα λάβει υπόψη του υπέρ ενάγοντος, ο οποίος επιδιώκει να αποφύγει τη ρήτρα αλλοδαπής δικαιοδοσίας, ότι η διαδικασία στο αλλοδαπό δικαστήριο είναι λιγότερο ευνοϊκή ή λιγότερο αποτελεσματική από την διαδικασία η οποία ακολουθείται στα κυπριακά δικαστήρια.
2. Είναι δικαστικά άκομψο, να προτείνεται στα κυπριακά δικαστήρια σύγκριση των δύο συστημάτων και να αποφαινόμαστε πως το δικό μας πλεονεκτεί έναντι αυτού που ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
3. Τα δικαστήρια της Κύπρου δέχονται την αρχή ότι τα μέρη μιας συμφωνίας δεν δικαιούνται να αποκλείσουν τη δικαιοδοσία των δικαστηρίων, η οποία και ως εκ τούτου αναλαμβάνεται στην κατάλληλη περίπτωση. Τα κριτήρια που λειτουργούν στην ανάληψη δικαιοδοσίας, παρά την ύπαρξη ρήτρας για απόδοση της σε δικαστήριο άλλης χώρας, εκτίθενται σε αποφάσεις του Εφετείου και της Ολομέλειας.
4. Οι εφεσείοντες δεν ικανοποίησαν το βάρος της απόδειξης, που οι ίδιοι έφεραν, να πείσουν το Δικαστήριο να μην εφαρμόσει την επίμαχη ρήτρα.
5. Η εκκρεμοδικία στο Δικαστήριο των Βρυξελλών είναι ακόμη ένας σοβαρός λόγος για να μην αναλάβει το Κυπριακό Δικαστήριο δεύτερη και παράλληλη δικαιοδοσία.
6. Η κατάργηση των συνόρων στην Ευρώπη και η ελαχιστοποίηση των αποστάσεων καθιστά τον κανόνα, ότι οι συμβαλλόμενοι μπορούν να καθορίσουν τα Δικαστήρια της χώρας και το δίκαιο που θα διέπει την επίλυση των διαφορών στη σύμβαση τους, ισχυρότερο.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Eleftheria [1969] 2 All E.R. 641,
Shehata κ.ά. v. Ellias (1995) 1 Α.Α.Δ. 621,
Cyprus Trading Corporation Ltd v. Zim Israel Navigation Co. Ltd a.ο. (1999) 1 Α.Α.Δ. 1168.
Έφεση.
Έφεση από τους ενάγοντες κατά της ενδιάμεσης απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που δόθηκε στις 17/3/99 (Αρ. Αγωγής 4635/96) με την οποία διατάχθηκε η αναστολή κάθε διαδικασίας στην αγωγή αυτή.
Α. Χαβιαράς, για τους Εφεσείοντες-Ενάγοντες.
Χρ. Κληρίδης, για τους Εφεσίβλητους-Εναγόμενους.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ.: Οι εφεσείοντες, ενάγοντες στην πρωτόδικη δικαδικασία, με την παρούσα έφεση επιδώκουν την ανατροπή της ενδιάμεσης πρωτόδικης απόφασης με την οποία Πρόεδρος του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας διέταξε την αναστολή κάθε διαδικασίας στην αγωγή τους. Έκρινε πως, σύμφωνα με ρήτρα που περιλαμβάνει σύμβαση των διαδίκων αποδίδεται αποκλειστική δικαιοδοσία, σε διαφορές που προκύπτουν από την παραβίαση της, στα Βελγικά Δικαστήρια. Και οι εφεσείοντες δεν έδειξαν λόγο γιατί η επίμαχη ρήτρα να μη εφαρμοστεί.
Με την αγωγή τους οι εφεσείοντες ζητούσαν αποζημιώσεις ύψους 5.000.000 δολλαρίων Αμερικής για παράβαση του συμβολαίου, και άλλες συναφείς αιτίες αγωγής που αναφύησαν από τη συνεργασία τους με τους εφεσίβλητους στη συμπαραγωγή κινηματογραφικής ταινίας στην Κύπρο. Είναι παραδεκτό πως οι εφεσίβλητοι, σε εφαρμογή προφανώς της ρήτρας στη σύμβαση, καταχώρισαν στις 24.5.96 αγωγή με τη δική τους αξίωση εναντίον των εφεσειόντων σε δικαστήριο των Βρυξελλών. Στη διαδικασία εμφανίστηκαν οι εφεσείοντες, οι οποίοι και καταχώρισαν ανταπαίτηση. Η διαδικασία προχωρεί σύμφωνα με το Βελγικό σύστημα δικαίου το οποίο, καθώς προκύπτει από τη μαρτυρία που έδωσε στην υπό έφεση διαδικασία Βέλγος δικηγόρος, είναι το ευρωπαϊκό. Έτσι, εξήγησε ο πιο πάνω μάρτυρας, η ακρόαση θα προχωρήσει στη βάση των εγγράφων, που έχουν ήδη καταχωριστεί από τους διάδικους, και μόνο σε εξαιρετική περίπτωση, και με την άδεια του Δικαστηρίου, θα δοθεί προφορική μαρτυρία.
Αναφερθήκαμε με ελάχιστα λόγια στο σύστημα δικαίου που εφαρμόζεται στο Βέλγιο, γιατί ένας από τους λόγους που προβάλλουν οι δικηγόροι των εφεσειόντων, για την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης, είναι πως η δίκη που θα γίνει εκεί δεν θα έχει τα πλεονεκτήματα που παρέχει στους διάδικους το σύστημα δικαίου στην Κύπρο, αυτό δηλαδή της αντιπαράθεσης ή κατά αντιμωλία όπου η μαρτυρία δίδεται κατά κανόνα δια ζώσης, αλλά στη βάση των γραπτών μαρτυριών και προτάσεων των διαδίκων, σύμφωνα δηλαδή με το εξεταστικό ή ανακριτικό σύστημα, που ισχύει στις πλείστες χώρες της Ευρώπης.
Η πρωτόδικη απόφαση είναι μακροσκελής και εμπεριστατωμένη. Γίνεται αναφορά στα γεγονότα της αίτησης, που είχε ενώπιον του το Δικαστήριο, και ακολουθεί η νομική επιχειρηματολογία των δικηγόρων των διαδίκων. Τέλος, ο δικάσας Πρόεδρος παραθέτει τη σχετική νομολογία και καταλήγει πως οι εφεσείοντες δεν έδειξαν κανένα λόγο ώστε να μην εφαρμοσθεί ο επίδικος όρος του συμβολαίου.
Δυο είναι τα βασικά επιχειρήματα που αναπτύσσονται στο περίγραμμα αγόρευσης των δικηγόρων των εφεσειόντων. Έχουμε θίξει το ένα προηγουμένως. Με αυτό εισηγούνται πως το νομικό σύστημα της Κύπρου θα οδηγήσει σε πιο δίκαιο αποτέλεσμα γιατί θα δοθεί προφορική μαρτυρία επί όλων των πτυχών της υπόθεσης, σε αντίθεση με το ισχύον στο Βέλγιο όπου όλο το αποδεικτικό υλικό θα κατατεθεί εγγράφως.
Έχει ασχοληθεί η αγγλική νομολογία με την πιο πάνω πρόταση.
Ο κανόνας συνοψίζεται στο σύγγραμμα Dicey and Morris on The Conflict of Laws, 11th ed. vol.1, όπου στη σελίδα 414 διαβάζουμε:
«But, as in the forum non conveniens cases, the court will not take into account in favour of a plaintiff who seeks to avoid a foreign jurisdiction clause that the proceedure in the foreign court is less favourable or less efficient than English procedure. Where the foreign court follows the civil law system and adopts the inquisitorial method without full discovery or cross-examination, it is not appropriate (otherwise than in wholly exceptional cases) for the English court to make a general comparison between the merits and demerits of the two systems......»
(σε μετάφραση)
«Αλλά, καθώς και στις υποθέσεις «forum non conveniens» το δικαστήριο δεν θα λάβει υπόψη του υπέρ ενάγοντος, ο οποίος επιδιώκει να αποφύγει τη ρήτρα αλλοδαπής δικαιοδοσίας, ότι η διαδικασία στο αλλοδαπό δικαστήριο είναι λιγότερο ευνοϊκή ή λιγότερο αποτελεσματική από την Αγγλική διαδικασία. Όπου το αλλοδαπό δικαστήριο ακολουθεί το Ηπειρωτικό σύστημα και υιοθετεί την εξεταστική μέθοδο χωρίς πλήρη αποκάλυψη ή αντεξέταση, δεν είναι ορθό (εκτός σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις) για το Αγγλικό δικαστήριο να προβαίνει σε γενική σύγκριση μεταξύ των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων των δύο συστημάτων.
Να προσθέσουμε και τη δική μας σκέψη. Σήμερα σε όλες τις χώρες, εκτός από την Αγγλία, μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία η χώρα μας είναι υποψήφια για προσεχή ένταξη, ισχύει το Ευρωπαϊκό σύστημα Δικαίου που είναι αυτό που περιέγραψε ο Βέλγος δικηγόρος. Είναι δικαστικά άκομψο, νομίζουμε, να προτείνεται στα κυπριακά Δικαστήρια σύγκριση των δύο συστημάτων και να αποφαινόμαστε πως το δικό μας πλεονεκτεί έναντι αυτού που ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Οι δικηγόροι των εφεσειόντων ισχυρίζονται επίσης πως, εκτός από την παράβαση των όρων της συμφωνίας, εγείρονται και απαιτήσεις για αστικά αδικήματα, για τα οποία τα κυπριακά Δικαστήρια είναι ο πλέον κατάλληλος φορέας για εκδίκαση τους, forum conveniens. Η γενική αρχή, που επαναλήφθηκε πολλές φορές στη νομολογία μας, είναι πως το Δικαστήριο θα εφαρμόσει τη συμφωνία των μερών, με την οποία ορίζουν αλλοδαπό Δικαστήριο να έχει δικαιοδοσία επίλυσης των αναφυομένων διαφορών, καθώς επίσης και ποίας χώρας δίκαιο θα εφαρμόζεται σ' αυτές. Είναι γεγονός πως τα Αγγλικά Δικαστήρια υιοθέτησαν την υπερισχύουσα αρχή πως τα μέρη μιας συμφωνίας δεν δικαιούνται να αποκλείσουν τη δικαιοδοσία των Δικαστηρίων, η οποία και ως εκ τούτου αναλαμβάνεται στην κατάλληλη περίπτωση. (The Eleftheria [1969] 2 All.E.R. 641). Τα Δικαστήρια μας δέχονται την ίδια αρχή. Τα κριτήρια που λειτουργούν στην ανάληψη δικαιοδοσίας, παρά την ύπαρξη ρήτρας για απόδοση της σε δικαστήριο άλλης χώρας, εκτίθενται στις αποφάσεις του Εφετείου και της Ολομέλειας Shehata και άλλων v. Ellias (1995) 1 A.A.Δ. 621 (σελ.629-631) και Cyprus Trading Corporation Ltd v. Zim Israel Navigation Co.Ltd. and others (1999) 1 Α.Α.Δ. 1168.
Συμφωνούμε με την πρωτόδικη ετυμηγορία. Οι εφεσείοντες δεν ικανοποίησαν το βάρος της απόδειξης, που οι ίδιοι έφεραν, για να πείσουν το Δικαστήριο να μην εφαρμόσει την επίμαχη ρήτρα. Είχε αποδεικτεί από την προσαχθείσα μαρτυρία πως ο διευθυντής των εφεσιβλήτων επέμεινε στη ρήτρα. Να σημειώσουμε εδώ το παράδοξο πως είναι η κυπριακή εταιρεία, που εναγόταν στα Δικαστήρια μας, που επέμεινε σ΄αυτή, ενώ η βελγική εταιρεία, ως ενάγουσα, καταχώρισε την αγωγή της εδώ. Οι εφεσίβλητοι, συμμορφούμενοι με τη ρήτρα, όπως είπαμε, κίνησαν αγωγή που εκκρεμεί στο Δικαστήριο των Βρυξελλών. Προχωρεί μάλιστα αφού και οι εφεσείοντες υπέβαλαν ανταπαίτηση. Η εκκρεμοδικία στο Δικαστήριο των Βρυξελλών είναι ακόμη ένας σοβαρός λόγος για να μην αναλάβει το δικό μας Δικαστήριο δεύτερη και παράλληλη δικαιοδοσία. (Dicey and Morris on The Conflict of Laws 11th ed. vol.1, p.395, κάτω από τον τίτλο Lis alibi pendens).
Έχουμε, τέλος, τη γνώμη πως η σύγχρονη εξέλιξη στις συγκοινωνίες και επικοινωνίες, ιδιαίτερα εκπληκτική στον τελευταίο τομέα, δημιούργησε συνθήκες κατάργησης σχεδόν των συνόρων και ελαχιστοποίησης των αποστάσεων. Αυτή η πραγματικότητα, τουλάχιστο για την Ευρώπη, καθιστά τον κανόνα, ότι δηλαδή οι συμβαλλόμενοι μπορούν να καθορίσουν τα Δικαστήρια της χώρας και το δίκαιο που θα διέπει τη λύση των αναφυόμενων διαφορών στη σύμβαση τους, ισχυρότερο.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα, εναντίον των εφεσειόντων.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.