|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2000) 1 ΑΑΔ 573
19 Απριλίου, 2000
[ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ/στής]
1. Πετροσ Πετρου,
2. Κωστασ Θεοφανουσ,
Ενάγοντες,
v.
Του πλεουμενου Submet,
Εναγομένου.
(Αγωγή Ναυτοδικείου Αρ. 33/99)
Ναυτοδικείο ― Διάσωση πλοίου ― Αμοιβή ναυαγοσωστών ― Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη από το Δικαστήριο για καθορισμό εύλογης αμοιβής ― Ο περί Ναυαγίων Νόμος, Κεφ. 298, Άρθρο 34 ― Branco Salvage Ltd v. The Ship "Demetrios" etc (1968) 1 C.L.R. 252 και μεταγενέστερη νομολογία ― Διακριτική εξουσία ― Μέγεθος ζημίας και κίνδυνος από τον οποίο η περιουσία διασώθηκε, αξία της περιουσίας, χρόνος που απαιτήθηκε για τη διάσωση, δεξιότητα που επιδείχθηκε και κίνδυνος στον οποίο υποβλήθηκαν οι ναυαγοσώστες, καθώς και ευόδωση ή μη των προσπαθειών διάσωσης.
Ναυτοδικείο ― Σώστρα ― Διάσωση κινδυνεύουσας περιουσίας από τον απειλούντα κίνδυνο ― Ανάλυση νομικών αρχών που διέπουν το θέμα ― Προϋποθέσεις απαιτήσεως για πληρωμή σώστρων.
Ναυτοδικείο ― Διάσωση πλοίου ― Κατά πόσο ο ευρετής (και διασώστης) σε ανοικτή ή χωρική θάλασσα εγκαταλειμμένου πλοίου αποκτά την κυριότητα του αν το διασώσει.
Στις 8.2.99 οι δύο ενάγοντες διέσωσαν πλεούμενο το οποίο βρήκαν εγκαταλελειμμένο και ακυβέρνητο. Υπήρχαν εμφανείς κίνδυνοι για το πλεούμενο λόγω των κακών καιρικών συνθηκών και της θαλασσοταραχής, οι οποίοι αυξάνονταν λόγω ύπαρξης τρύπας στα στεγανά του πλεούμενου. Οι προσπάθειες διάσωσης κράτησαν 5 ώρες. Στις επόμενες 4 ώρες, με τη βοήθεια αγγλικού ρυμουλκού, οδήγησαν το σκάφος στο Ακρωτήρι και το πρόσδεσαν σε μεγάλη σημαδούρα.
Η αρχική απαίτηση των εναγόντων για £25.000 για σώστρα υποβιβάστηκε στις £4.000. Οι ενάγοντες ζητούσαν διαζευκτικά "Διάταγμα παραχωρόν την ιδιοκτησία επί του εναγομένου πλεούμενου στους ενάγοντες αντί αμοιβής για την ως άνω διάσωση του".
Το Ναυτοδικείο, ασκώντας την εξουσία του δυνάμει του Καν. 114 των περί Δικαιοδοσίας Ναυτοδικείου Διαδικαστικών Κανονισμών, ενέκρινε αίτημα των εναγόντων για απόδειξη της υπόθεσης με την προσαγωγή μαρτυρίας με ένορκη δήλωση. Έτσι η μόνη μαρτυρία που είχε ενώπιον του το Ναυτοδικείο ήταν η ένορκη δήλωση του ενάγοντος αρ. 1 (ο ενάγων) και για λογαριασμό του ενάγοντος 2.
Από την ένορκη δήλωση προκύπτει: (1) ότι το πλεούμενο εγκαταλείφθηκε υπό άγνωστες συνθήκες και (2) ότι οι ιδιοκτήτες δεν ανευρέθησαν παρά τις προσπάθειες της Λιμενικής Αστυνομίας και του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Δεν υπάρχει απευθείας αυθεντία ότι ο ευρετής (και διασώστης) σε ανοικτή ή χωρική θάλασσα εγκαταλελειμμένου πλοίου αποκτά την κυριότητα του αν το διασώσει. Ως εκ τούτου η απαίτηση για απόκτηση της κυριότητας δεν μπορεί να ευσταθήσει και απορρίπτεται.
2. Οι όροι που πρέπει να συντρέχουν για να θεωρηθεί η διάσωση ως επιθαλάσσια αρωγή είναι: (1) η ύπαρξη του κινδύνου (2) ο εθελοντικός χαρακτήρας των υπηρεσιών (3) η επιτυχία των υπηρεσιών αυτών και (4) η προσφορά υπηρεσιών για τη διάσωση περιουσίας που μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο της σωστικής αγωγής, όπως, για παράδειγμα, πλοία, φορτία κ.λ.π.
3. Σύμφωνα με την προσαχθείσα μαρτυρία η οποία γίνεται αποδεκτή, ικανοποιούνται οι πιο πάνω όροι. Με βάση τις διαπιστώσεις αυτές οι ενάγοντες δικαιούνται σε σώστρα, τα οποία, λαμβανομένων υπόψη όλων των σχετικών παραγόντων, καθορίζονται σε £2.500.
Εκδόθηκε απόφαση ως ανωτέρω με έξοδα υπέρ των εναγόντων.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Champion [1863] 8 L.T. 401, 167 E.R. 303,
Cossman v. West [1886-1890] All E.R. 957,
Pierce v. Bemis [1986] 1 All E.R. 1011,
Branco Salvage Limited v. The Ship "Dimitrios" and her cargo and freight (1968) 1 C.L.R. 252,
"The William Beckford" [1801] 3 Ch. Rob. 355, 165 E.R. 492,
Every v. Miles [1964] C.A.T. No. 261.
Αγωγή Ναυτοδικείου.
Αγωγή Ναυτοδικείου για σώστρα ή για διάταγμα το οποίο να παραχωρεί την ιδιοκτησία του εναγόμενου πλοίου στους ενάγοντες για τη διάσωσή του από αυτούς.
Χρ. Θεοφίλου για Α. Θεοφίλου, για τους ενάγοντες.
Cur. adv. vult.
NIKHTAΣ, Δ.: Το Ναυτοδικείο έχει εξουσία (Καν. 114 των περί Δικαιοδοσίας Ναυτοδικείου Διαδικαστικών Κανονισμών) να επιτρέψει προσαγωγή μαρτυρίας με ένορκη δήλωση. Ενασκώντας τη σχετική διακριτική μου εξουσία είχα εγκρίνει σχετικό αίτημα των εναγόντων για απόδειξη της υπόθεσης με τον τρόπο αυτό. Έτσι, η μόνη μαρτυρία που έχω είναι η ένορκη δήλωση που έκαμε ο ενάγων αρ. 1 (στο εξής ο ενάγων) και για λογαριασμό του ενάγοντος αρ. 2. Σε αυτήν περιγράφει λεπτομερειακά τις επίπονες και επίμονες προσπάθειες των εναγόντων που, όπως ισχυρίζονται, κατάφεραν, με τη συνδρομή ρυμουλκού των Βρεττανικών Βάσεων, να διασώσουν το εναγόμενο πλεούμενο (που περιγράφεται σε ενδιάμεση απόφαση μου ημερ. 28/4/99), από άμεσο κίνδυνο, είτε να καταποντιστεί είτε να εξοκείλει και να καταστραφεί στη βραχώδη ακτή Ακρωτηρίου. Το πλεούμενο εντοπίστηκε στην ανοικτή θάλασσα από τους δύο ενάγοντες-ψαράδες μερικά μίλια από τη θαλάσσια περιοχή Πισσουρίου.
Θα μπορούσε στο σημείο αυτό να υπομνήσω ότι κατά την πρώτη ενδιάμεση απόφαση (ημερ. 28/4/99) αναφέρθηκα στα γεγονότα και τους ισχυρισμούς των εναγόντων, που καταγράφονται σε ένορκη δήλωση του ενάγοντα, που έγινε τότε προς υποστήριξη αίτησης για την έκδοση προσωρινών διαταγμάτων. Θεωρώ ότι η συνοπτική παρουσίαση των ισχυρισμών των εναγόντων, που αφορούν τη σωστική επιχείρηση, αποτελούν μέρος της απόφασης αυτής, χωρίς να χρειάζεται η αναπαραγωγή τους.
Οι δύο ενάγοντες επέβαιναν στις 8/2/99 σε βάρκα. Είναι εγγεγραμμένη στη Λεμεσό. Την αγόρασαν £3,500 αλλά η αξία της κατά τον κρίσιμο χρόνο ήταν περίπου £3,000. Βρήκαν το πλεούμενο εγκαταλειμμένο και ακυβέρνητο. Επικρατούσε κακοκαιρία και σφοδρή θαλασσοταραχή. Έπνεαν επίσης ισχυροί άνεμοι. Οι κίνδυνοι για το πλεούμενο ήταν εμφανείς. Εκείνο που αύξησε τους κινδύνους είναι ότι υπήρχε τρύπα στα στεγανά του πλεούμενου, που επέτρεψε την εισροή νερών. Οι προσπάθειες διάσωσης κράτησαν 5 ώρες. Στις επόμενες 4 ώρες, με τη βοήθεια του αγγλικού ρυμουλκού, οδήγησαν το σκάφος στο Ακρωτήρι (προς την πλευρά της Λεμεσού) και το πρόσδεσαν σε μεγάλη σημαδούρα. Η άντληση του νερού από τα ύφαλα του πλεούμενου τους πήρε 3 μέρες. Τελικά, στις 15/2/99 το ρυμούλκησαν με τη βάρκα τους και λάντσια που ενοικίασαν, σε ασφαλή χώρο στο λιμάνι Λεμεσού.
Η αξία του πλεούμενου αρχικά υπολογίστηκε στις £25.000, αλλά επισυνάφθηκε στην ένορκη δήλωση εκτίμηση, σύμφωνα με την οποία αυτή είναι μόνο £4.000. Την εκτίμηση, ημερ. 12/1/2000, εξέδωσε εταιρεία που περιγράφουν εαυτούς ως Naval Architects, Marine Consultants and Surveyors. Έτσι, η αρχική απαίτηση για £25.000 για σώστρα υποβιβάστηκε στις £4.000. Υπενθυμίζω εδώ πως τέθηκε επικουρικά ή διαζευκτικά απαίτηση για "Διάταγμα παραχωρόν την ιδιοκτησία επί του εναγομένου πλεούμενου στους ενάγοντες αντί αμοιβής για την ως άνω διάσωση του".
Από την ένορκη δήλωση προκύπτει: (1) ότι το πλεούμενο εγκαταλείφθηκε υπό άγνωστες συνθήκες. και (2) ότι οι ιδιοκτήτες δεν ανευρέθησαν παρά τις προσπάθειες της Λιμενικής Αστυνομίας και του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας, που ενημερώθηκαν για την υπόθεση. Οι ιδιοκτήτες παραμένουν μέχρι σήμερα άγνωστοι. Ελέχθη επίσης ότι οι Βρεττανικές Βάσεις δεν έχουν καμιά απαίτηση για τη συμμετοχή του σκάφους τους. Όντως είχα διατάξει να γίνει σχετική επίδοση του κλητηρίου, αλλά δεν επιδείχθηκε ενδιαφέρον. Ούτε η Δημοκρατία ούτε οποιοσδήποτε αξιωματούχος της εμφανίστηκε για να υποβάλει απαίτηση παρόλο που το δικαστήριο ζήτησε και έγινε και στην περίπτωση αυτή η σχετική επίδοση.
Δεν έχω ανεύρει, παρά τη σχετική μου έρευνα, απευθείας αυθεντία ότι ο ευρετής (και διασώστης) σε ανοικτή ή χωρική θάλασσα πλοίου εγκαταλειμμένου από τον πλοίαρχο και το πλήρωμα του αποκτά την κυριότητα του αν το διασώσει. Για να υποστηρίξει το σχετικό αίτημα θεραπείας, η κα Θεοφίλου αναφέρθηκε στην υπόθεση: The Champion [1863] 8 L.T. 401; 167 E.R. 303, που είναι καταχωρημένη στο English & Empire Digest, Tόμος 42, Shipping and Navigation, παραγ. 8562, σελ. 1040. Επίσης στην υπόθεση Cossman v. West [1886-1890] All E.R. Rep. σελ. 957.
Oι δύο αυτές αποφάσεις, όμως, αναφέρονται σε αποκλειστικό δικαίωμα κατοχής εκείνου που έχει ανεύρει το πλοίο απέναντι σε τρίτους, πλην του πραγματικού ιδιοκτήτη. Το θέμα τέθηκε ως εξής στην Cossman v. West, ανωτέρω, στη σελ. 967:
"In the case of salvors there is a distinction between a derelict and a vessel which, though in great danger, has not been abandoned by the master and crew. In the case of a derelict, the salvors who first take possession have not only a maritime lien on the ship for salvage services, but they have the entire and absolute possession and control of the vessel, and no one can interfere with them except in the case of manifest incompetence;"
Διευρυμένο απόσπασμα από την πιο πάνω απόφαση, που αρχίζει με την παραπάνω περικοπή, παραθέτουν οι εκδότες του Kennedy "Law of Salvage", 5η έκδοση, παραγ. 1259, σελ. 518, κάτω από την επικεφαλίδα "Possessory Rights of First Salvors". Kαι στην αμέσως επόμενη παράγραφο 1260 με τον τίτλο "Derelict" αναφέρουν τα εξής:
"Where, therefore, a vessel is in fact derelict, the first salvors taking possession of her prima facie have a right of exclusive possession. Their rights may be protected by an injunction and/or an award of damages, and possibly by a declaration."
Στην υπόθεση Pierce v. Bemis [1986] 1 All E.R. 1011, εξεδόθη αναγνωριστική απόφαση αναφορικά με το περιεχόμενο πλοίου που τορπιλλίστηκε το 1915. Η διακήρυξη του δικαστηρίου προς όφελος των εναγόντων ήταν ότι είχαν δικαίωμα να κρατήσουν το περιεχόμενο "to hold some or all the items recovered from the liner Lusitania ....."
Κατά την άποψη μου, η απαίτηση αυτή για απόκτηση της κυριότητας δεν μπορεί να ευσταθήσει. Και απορρίπτεται.
Ο διασώστης πλοίου, φορτίου ή ναυαγίου έχει δικαίωμα εύλογης αμοιβής (άρθρ. 24 του περί Ναυαγίων Νόμου, Κεφ. 298). Το άρθρ. 34 του ίδιου νόμου απαριθμεί τους διάφορους παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από το δικαστήριο για καθορισμό τέτοιας αμοιβής. Περιλαμβάνει το μέγεθος της ζημίας και τον κίνδυνο από τον οποίο η περιουσία διασώθηκε, την αξία της περιουσίας, το χρόνο που απαιτήθηκε για τη διάσωση, τη δεξιότητα που επιδείχθηκε και τον κίνδυνο στον οποίο υποβλήθηκαν οι ναυαγοσώστες, καθώς και την ευόδωση ή μη των προσπαθειών διάσωσης. Αυτές είναι οι βασικές ρυθμίσεις της κυπριακής νομοθεσίας: βλ. Branco Salvage Limited v. The Ship "Dimitrios" and her cargo and freight (1968) 1 C.L.R. 252, την οποία ακολούθησε σειρά αποφάσεων που εφαρμόζουν τις ίδιες αρχές.
Το δικαίωμα αμοιβής για διάσωση ναυτικής περιουσίας βασίζεται στην αντίληψη, που έχει βαθιά ιστορική προέλευση, ότι όποιος θέτει σε κίνδυνο τον εαυτό του και την περιουσία του για το σκοπό αυτό δικαιούται να λάβει ανταμοιβή, ως θέμα δικαιοσύνης, στην περίπτωση που οι προσπάθειες καρποφόρησαν. Περαιτέρω ενυπήρχε στη διάπλαση της αρχής αυτής ένα στοιχείο δημόσιου συμφέροντος, οικουμενικών διαστάσεων, για χάρη της ασφάλειας των πλοίων και γενικότερα της ναυτιλίας. Όπως το έθεσε ο Λόρδος Δικαστής Stowell στην υπόθεση "The William Beckford" [1801] 3 Ch. Rob. 355, 165 E.R. 492:
"The principles on which the Court of Admiralty proceeds, lead to a liberal remuneration in salvage cases; for they look not merely to the exact quantum of service performed in the case itself but to the general interests of the navigation and commerce of the country, which are greatly protected by exertions of this nature."
Οι όροι που πρέπει να συντρέχουν για να θεωρηθεί η διάσωση ως επιθαλάσσια αρωγή είναι: (1) η ύπαρξη του κινδύνου. (2) ο εθελοντικός χαρακτήρας των υπηρεσιών. (3) η επιτυχία των υπηρεσιών αυτών. και (4) η προσφορά υπηρεσιών για τη διάσωση περιουσίας που μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο της σωστικής αγωγής, όπως, για παράδειγμα, πλοία, φορτία κ.λ.π.
Εξέτασα προσεκτικά τη μαρτυρία. Αποδέχομαι τις βασικές πτυχές της και καταλήγω σε ανάλογα συμπεράσματα και ότι οι όροι που μόλις έχω απαριθμήσει ικανοποιούνται. Με βάση τις διαπιστώσεις αυτές οι ενάγοντες δικαιούνται σε σώστρα.
Το ποσό της αμοιβής δεν μπορεί ποτέ να υπερβαίνει την αξία της περιουσίας που διασώθηκε: Kennedy "Law of Salvage", ανωτέρω, παραγ. 1117, σελ. 459. Σε παλαιότερες εκδόσεις του συγγράμματος αυτού υιοθετήθηκε η άποψη ότι το σύνηθες όριο της αποζημίωσης ήταν το 1/2 της αξίας της διασωθείσας περιουσίας. Ωστόσο επιδίκαση μεγαλύτερου ποσού εξακολουθεί να είναι σπάνια. Τέλος, οι παράγοντες του κινδύνου και της δεξιότητας δεν μπορούν εύκολα να αποτιμηθούν σε χρήμα. Ο Λόρδος δικαστής Diplock στην υπόθεση Every v. Miles [1964] C.A.T. No. 261, άντλησε αναλογίες από την περίπτωση επιδίκασης αποζημιώσεων σε υποθέσεις προσωπικών βλαβών. Διαβάζουμε στο σύγγραμμα Kennedy "Law of Salvage", ανωτέρω, παραγ. 1117, σελ. 459-460:
"Τhe difficulty in explaining the conceptual basis for such a process is analogous to the difficulty in explaining the mode of assessing damages for non-financial loss in personal injury cases. In this context, Diplock L.J. explained the process as follows:
"Any such decision involves an attempt to equate the incommensurable. Such an equation is insoluble, and in the logical sense there is no answer which is right......"
Λαμβάνοντας υπόψη κάθε σχετικό παράγοντα στον οποίο έχω αναφερθεί και ότι τα πραγματικά έξοδα στην προκείμενη περίπτωση ανήλθαν μόνο στις £160,00 καθορίζω την αμοιβή των εναγόντων σε £2.500. Για το ποσό δε αυτό εκδίδω απόφαση υπέρ των εναγόντων πλέον τα έξοδα της αγωγής.
Εκδίδεται απόφαση ως ανωτέρω με έξοδα υπέρ των εναγόντων.