Τσαγγαρίδης Βασίλης και Άλλη ν. Ανδρέα Αυγουστή (2000) 1 ΑΑΔ 528

Μαρτυρία ― Εμπειρογνώμονες ― Η εμπειρογνωμοσύνη πάνω σε ένα θέμα δεν βασίζεται μόνο στα ακαδημαϊκά προσόντα, αλλά και στην πραγματική εμπειρία, που αποκτάται πάνω σ' αυτό.

Μαρτυρία ― Εκτίμηση ζημιάς, που προκλήθηκε σε διαμέρισμα από πυρκαγιά σε άλλο διαμέρισμα, από εμπειρογνώμονα ο οποίος είχε γνώση των υλικών που επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν για αποκατάσταση της ζημιάς λόγω της συχνής επαγγελματικής του ενασχόλησης με παραγγελίες τέτοιων υλικών ― Δεν συνιστούσε εξ ακοής μαρτυρία ― Διαφοροποίηση της παρούσας υπόθεσης από τη Νικολάου ν. Σταύρου.

Στην υπόθεση αυτή το πρωτόδικο Δικαστήριο επιδίκασε υπέρ του εφεσίβλητου αποζημιώσεις ΛΚ2.600 για ζημιές που προκλήθηκαν στο διαμερισμά του από πυρκαγιά που ξέσπασε στο διαμέρισμα των εφεσειόντων το οποίο βρισκόταν πάνω από εκείνο του εφεσίβλητου.

Η έφεση περιορίστηκε στο λόγο έφεσης ότι "Κακώς απεφασίσθη από το πρωτόδικο δικαστήριο ότι ο ενάγων κατάφερε να αποδείξει τις ζημιές του".

Κατά την ακρόαση της έφεσης η συζήτηση περιστράφηκε στο κατά πόσο ο εμπειρογνώμονας των εφεσιβλήτων ήταν ο κατάλληλος εμπειρογνώμονας να καταθέσει για τη ζημιά και στο κατά πόσο ορθά το Δικαστήριο δέχθηκε τη μαρτυρία του, η οποία, κατά τους εφεσείοντες, ήταν μαρτυρία εξ ακοής. Η ακαταλληλότητά του αποδίδετο στο ότι ο εν λόγω εμπειρογνώμονας δεν προέβη στη διεξαγωγή ειδικής έρευνας και εργαστηριακού ελέγχου δειγμάτων για να διαπιστώσει επακριβώς το είδος και το μέγεθος της ζημιάς και με βάση αυτά να υπολογίσει το κόστος αποκατάστασης.

Αποφασίστηκε ότι:

1. Ο μάρτυρας εξήγησε πειστικά ότι ο εργαστηριακός έλεγχος ήταν αχρείαστος εκ του γεγονότος ότι θα επαυξανόταν η δαπάνη δυσανάλογα προς το πραγματικό κόστος αποκατάστασης και ότι η εκτίμηση μπορούσε να γίνει εμπειρικά, χωρίς ουσιαστική διάσταση προς την ακρίβεια.

2. Η παρούσα υπόθεση διακρίνεται από τη Νικολάου ν. Σταύρου και Sea Island Travel Tours Ltd & Άλλων ν. Αγαθαγγέλου & Άλλων.

Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.

Αναφερόμενες υποθέσεις:

Davie v. Edimborough Magistrates [1953] JC 34,

Φιλίππου ν. Οδυσσέως (1989) 1 Α.Α.Δ. 1,

Vassilico Cement Works Ltd v. Σταύρου (1978) 1 C.L.R. 389,

Constantinides (Akinita) Ltd v. Mavrogenis (1983) 1 C.L.R. 663,

Νικολάου ν. Σταύρου (1992) 1(Β) Α.Α.Δ. 746,

Σπύρου ν. Χριστοδούλου (1996) 1(Β) Α.Α.Δ. 1193.

Θεοσκέπαστη Φαρμ ν. Δημοκρατίας (1990) 1 Α.Α.Δ. 984,

Sea Island Travel & Tours Ltd & Άλλων ν. Αγαθαγγέλου & Άλλων (1999) 1 Α.Α.Δ. 1687,

English Exporters Ltd v. Eldonwall [1973] 1 All E.R. 726.

Έφεση.

Έφεση από τους εναγόμενους εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Χατζηγιάννη - Ιωσήφ, Προσ. Ε.Δ.) (Αγωγή Αρ. 4442/94), ημ. 21/2/97, με την οποία επεδικάστηκαν εναντίον τους και υπέρ του ενάγοντα αποζημιώσεις Λ.Κ.2.600 για ζημιές οι οποίες προκλήθηκαν στο διαμέρισμα του από πυρκαγιά η οποία ξέσπασε στο διαμέρισμα των εναγομένων, υπερκείμενο αυτού του ενάγοντα στην ίδια πολυκατοικία.

Π. Αγγελίδης, για τους εφεσείοντες.

Ν. Παπαμιλτιάδους, για τον εφεσίβλητο.

Cur. adv. vult.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει o Δικαστής Α. Κραμβής.

ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας επιδίκασε υπέρ του εφεσίβλητου αποζημιώσεις ΛΚ2600 για ζημιές που προκλήθηκαν στο διαμέρισμά του από πυρκαγιά που ξέσπασε στο διαμέρισμα των εφεσειόντων, πάνω από εκείνο του εφεσίβλητου, στην ίδια πολυκατοικία.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι εξαιτίας της πυρκαγιάς, προκλήθηκαν ζημιές στην πλάκα της οροφής του διαμερίσματος του εφεσίβλητου στο σαγρέ και στα πλακάκια της κουζίνας και του αποχωρητηρίου. Διαπιστώθηκε επίσης ότι το ελάχιστο κόστος αποκατάστασης των ζημιών της οροφής ήταν ΛΚ2000, του σαγρέ £100 και της ζημιάς στα πλακάκια £500.

Οι διαπιστώσεις του Δικαστηρίου για τις ζημιές και το κόστος αποκατάστασης στηρίχθηκαν στη μαρτυρία πολιτικού μηχανικού η οποία έγινε δεκτή ως μαρτυρία εμπειρογνώμονα Επρόκειτο για τον κ. Χρίστο Χ"Χρίστου (Μ.Ε.1) ο οποίος κατέθεσε ότι είναι απόφοιτος πολυτεχνείου του Λονδίνου και ότι ασκούσε το επάγγελμα του πολιτικού μηχανικού για 15 χρόνια.

Οι εφεσείοντες αμφισβητούν την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης. Ο πρώτος και τρίτος λόγος έφεσης εγκαταλήφθηκαν και η έφεση περιορίστηκε μόνο στο δεύτερο λόγο έφεσης που στο εφετήριο διατυπώνεται ως εξής:

"Κακώς απεφασίσθη από το πρωτόδικο δικαστήριο ότι ο ενάγων κατάφερε να αποδείξει τις ζημιές του."

Κατά την ακρόαση της έφεσης η συζήτηση περιστράφηκε στο κατά πόσο ο μάρτυρας Χρίστος Χ"Χρίστου ήταν ο κατάλληλος εμπειρογνώμονας να καταθέσει για τη ζημιά που είχε υποστεί η πλάκα της οροφής του διαμερίσματος και στο κατά πόσο ορθά το Δικαστήριο δέχθηκε τη μαρτυρία του αναφορικά με το κόστος αποκατάστασης της ζημιάς στα πλακάκια η οποία, κατά τους εφεσείοντες, ήταν μαρτυρία εξ ακοής.

Αναφορικά με το πρώτο ζήτημα, αυτό του προσδιορισμού των ζημιών της οροφής του διαμερίσματος, η μαρτυρία του κ. Χρ. Χ''Χρίστου συνοψίζεται στην πρωτόδικη απόφαση ως εξής:

"Καθίζηση της πλάκας της οροφής λόγω διαστολής που προκλήθηκε από τη μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας λόγω πυρκαγιάς.

Επεξήγησε ότι ως καθίζηση εννοεί "το κάτσιμο" της πλάκας η οποία από οριζόντια θέση παρουσίαζε σε ορισμένα σημεία μέχρι και 3 εκατοστά απόκλιση, πράγμα το οποίο από μηχανικής άποψης κρίνεται ως απαράδεκτο.

Ήταν ιδιαίτερα φανερή, είπε, η καθίζηση στο σημείο όπου υπήρχε ένα σύνθετο έπιπλο όπου εκεί η οροφή άγγιζε το έπιπλο, ενώ σε άλλα σημεία είχε διαφορά 3 εκατοστών. Λόγω της μεγάλης θερμοκρασίας, είπε, ήταν εμφανή τα σίδερα της πλάκας, τα οποία φαίνονταν κάτω από το μπετόν με γυμνό μάτι."

Ο μάρτυρας κατέθεσε ότι το κόστος για την αποκατάσταση των ζημιών της οροφής ήταν £2000 και αυτό ήταν το ελάχιστο ποσό που θα μπορούσε να δαπανηθεί για το σκοπό αυτό. Ο υπολογισμός έγινε κατά προσέγγιση. Αν η εκτίμηση γινόταν με στόχο την επίτευξη απόλυτης ακρίβειας θα έπρεπε να διεξαγόταν, καθώς ανέφερε, εργαστηριακός έλεγχος δειγμάτων που θα στοίχιζε £500, ποσό δυσανάλογο προς τις ανάγκες και το πραγματικό κόστος αποκατάστασης.

Η πρωτόδικη δικαστής αφού αξιολόγησε τη μαρτυρια του κ. Χ''Χρίστου ως αξιόπιστη κατέληξε στα πιο κάτω συμπεράσματα:

"Στο πρόσωπο του ΜΕ1 εντοπίζονται όλα τα στοιχεία (προσόντα, επάγγελμα, πείρα) που τον καθιστούν εμπειρογνώμονα σε σχέση με τα ζητήματα για τα οποία έδωσε ενώπιον του Δικαστηρίου μαρτυρία. Τη μαρτυρία του μάρτυρα αυτού η οποία δεν αμφισβητήθηκε ουσιαστικά την αποδέχομαι εξ ολοκλήρου. Τα σημαντικότερα σημεία της μαρτυρίας αυτού του μάρτυρα, είναι κατά την άποψή μου, τα εξής τρία: Πρώτον, η ζημιά που υπέστη η πλάκα της οροφής και τί απαιτείται για την επιδιόρθωσή της. Σε σχέση με αυτό ο μάρτυρας εμπειρογνώμονας δίδοντας πλήρεις εξηγήσεις στο δικαστήριο τεκμηρίωσε ότι η ζημιά είναι πολύ μεγαλύτερη από το ποσό των £2000 που ο ενάγοντας αξιώνει στην αγωγή. Το ύψος αυτό της ζημιάς το δέχομαι ως το ελάχιστο κόστος που υπέστη η πλάκα της οροφής. Το δεύτερο είναι η ζημιά ύψους £500 που υπέστησαν τα πλακάκια της κουζίνας και του αποχωρητηρίου. Και γι' αυτο το κονδύλι ο μάρτυρας έδωσε πλήρεις εξηγήσεις, ότι δηλαδή γνωρίζει την αξία των πλακακιών και το κόστος αντικατάστασής τους από την πείρα του και τεκμηριώνοντας ότι είναι το ελάχιστο ποσό που απαιτείται για αποκατάσταση και αυτής της ζημιάς και το δέχομαι."

Η πρωτόδικη δικαστής κατά την αξιολόγηση της μαρτυρίας του κ. Χ''Χρίστου, άντλησε σωστή καθοδήγηση από τις αρχές οι οποίες διέπουν την αξιολόγηση μαρτυρίας εμπειρογνώμονα. Είναι νομολογημένο, αναφέρεται στην απόφαση, ότι η υποχρέωση των εμπειρογνωμόνων είναι να προμηθεύσουν στο δικαστήριο τα αναγκαία επιστημονικά κριτήρια για την αξιολόγηση της ορθότητας των συμπερασμάτων τους. Στόχος του δικαστηρίου είναι - εφαρμόζοντας αυτά τα κριτήρια πάνω στα γεγονότα που αποδεικνύονται με μαρτυρία - να εξάξει τα δικά του ανεξάρτητα συμπεράσματα, που μπορεί να συμφωνούν ή να μη συμφωνούν με τη μαρτυρία που δόθηκε και παρέπεμψε στις υποθέσεις Davie v. Edimborough Magistrates [1953] J.C. 34, Φιλίππου ν. Οδυσσέως (1989) 1 Α.Α.Δ. 1, Vassilico Cement Works Ltd v. Σταύρου (1978) 1 C.L.R. 389, Constantinides (Akinita) Ltd v. Mavrogenis (1983) 1 C.L.R. 663, Νίκος Νικολάου ν. Κλεάνθης Σταύρου (1992) 1(Β) Α.Α.Δ. 746 και Γεώργιος Κ. Σπύρου ν. Σπύρου Χριστοδούλου (1996) 1 A.A.Δ. 1193.

Το παράπονο των εφεσειόντων καθόσον αφορά την καταλληλότητα του κ. Χρίστου να καταθέσει ως εμπειρογνώμονας για το θέμα της ζημιάς της οροφής διατυπώνεται στο περίγραμμα αγόρευσης του δικηγόρου τους ως εξής:

"Ο δικηγόρος των εφεσειόντων κατά την αντεξέταση του κ. Χ''Χρίστου δεν αμφισβήτησε την πείρα και τα προσόντα του ούτως ώστε αυτός να μπορεί να θεωρηθεί ως εμπειρογνώμονας από το Δικαστήριο αλλά αυτό που αμφισβήτησε και το οποίο εξάγεται από την ίδια τη μαρτυρία του είναι ότι δεν ήτο ο κατάλληλος εμπειρογνώμονας για να δώσει μαρτυρία σχετικά με τη ζημιά που υπέστη η οροφή της οικίας του εφεσίβλητου και γι' αυτό το πρωτόδικο δικαστήριο ενήργησε λανθασμένα βασιζόμενο στην εκτίμησή του για τις ζημιές."

Η ακαταλληλότητα του μάρτυρα να καταθέσει ως εμπειρογνώμονας για τα συγκεκριμένα θέματα αποδίδεται, καθώς έχουμε αντιληφθεί, στο ότι ο μάρτυρας δεν προέβη στη διεξαγωγή ειδικής έρευνας και εργαστηριακού ελέγχου δειγμάτων για να διαπιστώσει επακριβώς το είδος και το μέγεθος της ζημιάς και με βάση αυτά να υπολογίσει το κόστος αποκατάστασης.

Το παράπονο δεν ευσταθεί. Δεν εντοπίσαμε ο,τιδήποτε που να δημιουργεί την παραμικρή αμφιβολία ότι ο μάρτυρας δεν ήταν ο κατάλληλος εμπειρογνώμονας για τον προσδιορισμό του είδους και του μεγέθους των ζημιών της οροφής. Το θέμα της πραγματογνωμοσύνης του βρισκόταν στη σφαίρα της επιστημονικής του γνώσης και της πείρας που διέθετε. Η εμπειρογνωμοσύνη πάνω σε ένα θέμα δεν βασίζεται μόνο στα ακαδημαϊκά προσόντα αλλά και στην πραγματική εμπειρία που αποκτάται πάνω σ' αυτό. Βλ. Θεοσκέπαστη Φαρμ ν. Δημοκρατίας (1990) 1 Α.Α.Δ. 984. Το Δικαστήριο ικανοποιήθηκε ότι τα ακαδημαϊκά προσόντα και η πείρα του κ. Χρίστου τον καθιστούσαν κατάλληλο εμπειρογνώμονα για εκτίμηση των ζημιών. Το γεγονός ότι δεν έγινε διεξαγωγή ειδικής έρευνας και εργαστηριακός έλεγχος δειγμάτων δεν μειώνει το κύρος της πραγματογνωμοσύνης του μάρτυρα. Ο κ. Χρίστου προσδιόρισε με σαφήνεια το είδος και την έκταση των ζημιών της οροφής τις οποίες συνέδεσε με το ζημιογόνο γεγονός της πυρκαγιάς. Ο μάρτυρας εξήγησε πειστικά ότι ο εργαστηριακός έλεγχος ήταν αχρείαστος εκ του γεγονότος ότι θα επαυξανόταν η δαπάνη δυσανάλογα προς το πραγματικό κόστος αποκατάστασης και ότι η εκτίμηση μπορούσε να γίνει εμπειρικά, χωρίς ουσιαστική διάσταση προς την ακρίβεια. Το ποσό των £2000 που ο μάρτυρας υπολόγισε ότι θα κόστιζε η αποκατάσταση των ζημιών της οροφής έγινε δεκτό από το Δικαστήριο ως το ελάχιστο κόστος αποκατάστασης των εν λόγω ζημιών. Η διαπίστωση του Δικαστηρίου είναι ορθή και δεν υπάρχουν περιθώρια επέμβασης.

Ερχόμαστε τώρα στην εισήγηση των εφεσειόντων ότι το Δικαστήριο εσφαλμένα δέχτηκε τη μαρτυρία του κ. Χ''Χρίστου ότι το κόστος αποκατάστασης της ζημιάς στα πλακάκια είναι £500 εκ του γεγονότος ότι η εν λόγω μαρτυρία προσκρούει στον εξ ακοής κανόνα. Η μαρτυρία του κ. Χ''Χρίστου που αναφέρεται στο συγκεκριμένο θέμα βρίσκεται στις σελίδες 8, 9, 10, των πρακτικών και την παραθέτουμε:

"Ε. Να μας πεις πώς βγήκαν αυτές οι £3,000.- Ένα-ένα.

Α. Τα πλακάκια κουζίνας για να αφαιρεθούν και διορθωθούν, έχω μετρήσει την επιφάνεια των πλακακιών ξέρω πόσα κοστίζει το τετραγωνικό μέτρο για να τοποθετηθούν ξανά και υπολόγισα το κόστος για αφαίρεση και επανατοποθέτηση. Το ίδιο και για τα πλακάκια της κουζίνας.

Ε. Γνωρίζετε την τιμή σε αυτά τα πλακάκια;

Α. Μιλώ για τα πλακάκια της αξίας αγοράς που υπήρχαν στην κουζίνα εκεί.

Ε. Πόσα ήταν το τετραγωνικό μέτρο;

Α. Για εκείνα τα πλακάκια υπολογίζω να είναι γύρω στις £7.- το τ.μ.

Ε. Πώς το υπολογίσατε;

Α. Από την ποιότητα των κεραμικών που είχε εκεί.

Ε. Εκτός από την Πολιτική Μηχανική ασχολείστε με τίποτε άλλο;

Α. Όχι.

Ε. Συνεπώς πρέπει να μας πείτε επ΄ ακριβώς εφόσον δεν είστε πωλητής ειδών υγιεινής ή πλακακιών ή οτιδήποτε πώς στηριχθήκετε ...

Α. Διότι ασχολούμαι με παραγγελίες για τις δουλειές που είμαι υπεύθυνος και ξέρω την αξία των πλείστων υλικών που είναι στην αγορά.

Ε. Αυτή την τιμή την ξέρετε από την πείρα σας δηλαδή που ασχολείστε με τις οικοδομικές ... σαν πολιτικός μηχανικός ...

Α. Μάλιστα.

Ε. Δεν ρωτήσετε δηλαδή μετά που επισκεφθήκετε το χώρο και είδετε την ποιότητα στην πλάκα που υπήρχε, στην κουζίνα, στο αποχωρητήριο δεν ρωτήσετε τί τιμές εκείνη την ημέρα ισχύουν για την ποιότητα αυτή ούτως ώστε να είστε 100% σίγουρος. Έτσι;

Α. Όχι.

Ε. Τα πλακάκια όταν καταλήξετε στον υπολογισμό σας των £7.- από τι ποιότητα ήταν;

Α. Το κόστος το συνολικό, δεν ήταν μόνο το θέμα της αγοράς και της τοποθέτησης αλλά και της αφαίρεσης των υφιστάμενων πλακακιών και την κόλλα παρά να αγοράσει ένα πλακάκι που είναι £1.- το τ.μ. πιο φτηνό.

Ε. Εκεί που θέλω να διευκρινίσετε είναι εσείς βλέποντας αυτή τη συγκεκριμένη ποιότητα από πλακάκια τί ποιότητα είναι; Είπετε τούτη η ποιότητα με την πείρα που είχα είναι £7.00;

Α. Είναι μέτρια ποιότητα πλακάκια. Δεν είναι ακριβή ποιότητα.

Ε. Λες οι μέτριες ποιότητες ...

Α. Είναι της τάξης των£5-£7.- το τ.μ.

Ε. Η μέτρια ποιότητα έχει μια διακύμανση των £5-£7;

Α. Μάλιστα."

Η παρούσα υπόθεση διακρίνεται από τις Νικολάου ν. Σταύρου (1992) 1(Β) Α.Α.Δ. 746 και Sea Island Travel and Tours Ltd και Άλλων ν. Μαρίας Κώστα Αγαθαγγέλου και Άλλων (1999) 1 Α.Α.Δ. 1687. Εδώ ο μάρτυρας, κατέθεσε πως είχε γνώση των τιμών πώλησης των υλικών που επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν για την αποκατάσταση των ζημιών λόγω της συχνής επαγγελματικής ενασχόλησης του με παραγγελίες τέτοιων υλικών. Η μαρτυρία του κ. Χ''Χρίστου είχε εν προκειμένω ως υπόβαθρο την πείρα που απέκτησε στα πλαίσια των δοσοληψιών που ο ίδιος είχε κατά τη συχνή ενασχόλησή του με παραγγελίες πράγμα που του επέτρεπε να δώσει πρώτο χέρι μαρτυρία. Βλ. English Exporters v. Eldonwall [1973] 1 All E.R. 726 στην οποία ο Δικαστής Megarry ανέφερε:

"As an expert witness, the valuer is entitled to express his opinion about matters within his field of competence. In building up his opinions about values, he will no doubt have learned much from transactions in which he has himself been engaged, and of which he could give first-hand evidence. But he will also have learned much from many other sources, including much of which he could give no first-hand evidence. Textbooks, journals, reports of auctions and other dealings, and information obtained from his professional brethren and others, some related to particular transactions and some more general and indefinite, will all have contributed their share. Doubtless much, or most, of this will be accurate, though some will not; and even what is accurate so far as it goes may be incomplete, in that nothing may have been said of some special element which affects values. Nevertheless, the opinion that the expert expresses is none the worse because it is in part derived from the matters of which he could give no direct evidence. Even if some of the extraneous information which he acquires in this way is inaccurate or incomplete, the errors and omissions will often tend to cancel each other out; and the valuer, after all, is an expert in this field, so that the less reliable the knowledge that he has about the details of some reported transaction, the more his experience will tell him that he should be ready to make some discount from the weight that he gives it in contributing to his overall sense of values. Some aberrant transactions may stand so far out of line that he will give them little or no weight. No question of giving hearsay evidence arises in such cases; the witness states his opinion from his general experience."

Σημειώνουμε πως η αντεξέταση του κ. Χ''Χρίστου δεν επεκτάθηκε στην παραπέρα ανίχνευση της πηγής των γνώσεων του ούτε και αμφισβητήθηκε η πείρα που διέθετε αναφορικά με το αντικείμενο της μαρτυρίας του. Ο μάρτυρας, περιορίστηκε σε ό,τι ο ίδιος γνώριζε λόγω της πείρας του από τις δοσοληψίες που είχε για υλικά παρόμοια με αυτά που ενδιέφεραν. Οι δοσοληψίες που είχε ο μάρτυρας στα πλαίσια της επαγγελματικής του δραστηριότητας ήταν στοιχείο καθοριστικό για την απόκτηση γνώσης ικανής να προσδιορίσει τη μαρτυρία του επί του θέματος ως πρωτογενή και συνεπώς αποδεκτή, χωρίς κίνδυνο να θεωρηθεί ότι προσκρούει στον εξ ακοής κανόνα.

Για τους λόγους που εξηγήσαμε διαπιστώνουμε ότι η πρωτόδικη απόφαση είναι στην ολότητά της ορθή.

Η έφεση αποτυγχάνει και απορρίπτεται με έξοδα.

Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο

	CyLaw \| Αναφορικά μ'εμάς \| Επικοινωνία