Αναφορικά με το άρθρ. 155.4 του Συντάγματος και τα

άρθρα 3 και 9 τoυ περί της Απονομής της Δικαιοσύνης

(Ποικίλαι Διατάξεις) Νόμου 1964 (αρ. 33/64) όπως έχει

τροποποιηθεί από τους Νόμους 35/75, 72/77, 59/81,

3/87 και 158/88.

- και -

Αναφορικά με την αίτηση της εταιρείας Deux L Designs Ltd.,

- και -

Αναφορικά με τις αποφάσεις του Επαρχιακού Δικαστηρίου

Λευκωσίας ημερ. 17/11/99, 18/11/99 και 19/11/99 και την

εκδίκαση της αγωγής υπ' αρ. 414/96 του Επαρχιακού

Δικαστηρίου Λευκωσίας

--------------------

Για την αιτήτρια: Γιάννος Γεωργιάδης

Για τους καθών η αίτηση: Π. Αγγελίδης

-------------------

Η απόφαση μου στην αίτηση με αρ. 140/99, με την οποία χορήγησα άδεια για την κατάθεση της κρινόμενης αίτησης για έκδοση certiorari, εκθέτει τα βασικά γεγονότα, που ώθησαν την αιτήτρια να ζητήσει τη θεραπεία αυτή για:

Θα είναι πιο βολικό να αναπαραθέσω (με μεγαλύτερη πυκνότητα) το ιστορικό, συμπληρωμένο από τα νέα στοιχεία που προσκομίστηκαν. Αναφέρομαι κυρίως στο πρακτικό της 19/11/99. Δεν ήταν ενώπιον μου γιατί η αίτηση για άδεια κατατέθηκε την προτεραία. Σ' αυτό όμως καταφεύγουν και οι δύο πλευρές γιατί δείχνει και ποια εξέλιξη είχε η υπόθεση κατά το τελικό της στάδιο.

Θα υπομνήσω πρώτα ότι η αιτήτρια κίνησε την αγωγή με αρ. 414/96 στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας εναντίον των καθών η αίτηση (εναγομένων αρ. 1 και 3). Φαίνεται πως σε κάποιο στάδιο η εναγόμενη 2 (που είναι εταιρεία περιορισμένης ευθύνης) δέχθηκε απόφαση. Και η δίκη προχώρησε εναντίον των εναγομένων 1 και 3, που είναι φυσικά πρόσωπα. Φαίνεται, περαιτέρω, ότι η ακρόαση της αγωγής άρχισε το Μάρτιο του 1999 και συνεχίστηκε σ' άλλες ημερομηνίες.

Ο δικαστής ουσιαστικά απαγόρευσε στο συνήγορο να συνεχίσει να εκπροσωπεί τους πελάτες του ή να εμφανίζεται ενώπιον του σε οποιαδήποτε άλλη υπόθεση, εκτός αν ήταν διατεθειμένος να απολογηθεί για τη συμπεριφορά του. Ο συνήγορος όμως δεν απολογήθηκε. Ας λεχθεί εδώ ότι η αιτήτρια ισχυρίστηκε γενικά (στη γραπτή αίτηση) ότι ο δικαστής δεν είχε τέτοια εξουσία. Και ότι η ενέργεια του αυτή, που της στέρησε το δικαίωμα να αντιπροσωπευθεί από δικηγόρο της εκλογής της, παραβιάζει σειρά συνταγματικών διατάξεων, περιλαμβανομένου του άρθρ. 30 και επίσης τους κανόνες φυσικής δικαιοσύνης.

Όπως είχα επισημάνει στη πρώτη μου απόφαση, δεν ήταν ο ενδεδειγμένος τρόπος η διόρθωση των πρακτικών με μαρτυρία ενώπιον μου. Στέκομαι εδώ για να διευκρινίσω ότι σ' αυτή τη διαδικασία η μαρτυρία, όπου προβάλλεται διαφορετική εκδοχή από τα καταγραφόμενα στο πρακτικό, περιλαμβάνεται στις τρεις ένορκες δηλώσεις, που υποστηρίζουν την υπό πραγμάτευση αίτηση. Η νομολογία μας, που υπέδειξε πιθανές λύσεις στο πρόβλημα αυτό, δε φαίνεται να απασχόλησε τους δικηγόρους της αιτήτριας.

Παραπέμπω στην Π.Ε. 9455Α Αδελφοί Ε. Αναστασίου Λτδ. ν. Προδρόμου Μυλωνά ημερ. 30/9/97, η οποία αναφέρεται και σε προηγούμενη νομολογία. Διαπιστώθηκε για πολλοστή φορά ότι το δικαστήριο αυτό δεν έχει εξουσία ανάπλασης του πρακτικού. Οποιαδήποτε τέτοια εξουσία παραμένει στο πρωτόδικο δικαστήριο. Έχει λεχθεί προς αυτή την κατεύθυνση στη Σωτηριάδης ν. Βασιλείου κ.α. (Αρ. 1) (1992) 1 (Β) Α.Α.Δ. 801, 807:

Είμαι γιαυτό υποχρεωμένος να αγνοήσω οτιδήποτε στη μαρτυρία που πρόσφερε η αιτήτρια, το οποίο δεν καταγράφτηκε. Το επίσημο πρακτικό παρέχει τη μόνη αυθεντική εικόνα μιας υπόθεσης και των λεχθέντων ή συμβάντων σ' αυτήν. Για τον ίδιο λόγο δεν θα ληφθεί υπόψη οποιοσδήποτε ισχυρισμός από τους τρεις μάρτυρες που αφορά την εξαίρεση του δικαστή. Το θέμα ξανατέθηκε στην αίτηση για άδεια, που αφορούσε και διάταγμα απαγόρευσης (prohibition). Δεν έδωσα όμως άδεια γιατί, όπως εξήγησα, δεν υπήρχε το απαραίτητο υπόστρωμα και έρεισμα στο πρακτικό. Επομένως η αιτήτρια δεν μπορεί να επανέλθει τώρα στο θέμα.

Η αναφορά είναι στην ασκούμενη δικηγόρο κα Χριστίνα Μάρκου που προέβη σε ένορκη δήλωση. Σε άλλη περίπτωση αναφερόμενη η κα Μιχαήλ (παράγραφος 30) στην παράγραφο 19 της ένορκης δήλωσης κ. Αλ. Γ. Ιωαννίδη αποκαλεί το περιεχόμενο της "φαντασιώσεις".

Στην παραγρ. 7 της ένορκης του δήλωσης ο κ. Αλ Γ. Ιωαννίδης λέγει:

Το ύφος και το περιεχόμενο τέτοιων δηλώσεων είναι απαράδεκτο και δεν έχει θέση στη δικαστική διαδικασία.

Στις 18/11/89 η υπόθεση ορίστηκε για οδηγίες. Η διαδικασία ήταν σύντομη. Στην αρχή ο δικαστής απέρριψε αίτημα του κ. Λάρκου να διαβάσει και καταθέσει επιστολή-παράπονο προς το δικαστή για τα διατρέξαντα την προτεραία στο δικαστήριο. Τελικά, ζήτησε αναβολή, λέγοντας ότι είναι δυνατό να διόριζε τον κ. Αλ Ιωαννίδη. Αλλά θα εξέταζε και άλλα ενδεχόμενα. Την ανάθεση της υπόθεσης και σε άλλο ή άλλους δικηγόρους ή τη συνέχιση της δίκης από τους ίδιους τους διευθυντές χωρίς τη βοήθεια δικηγόρου. Παρεμπιπτόντως, είναι σε αυτό το στάδιο που, σύμφωνα με το πρακτικό της ημερομηνίας αυτής, ο κ. Λάρκος είπε πως "δυνατό" να ζητούσε και την εξαίρεση του δικαστή. Η υπόθεση ορίστηκε για ακρόαση την επομένη.

Θα επιχειρήσω, από το 13σέλιδο πρακτικό που τηρήθηκε για την 19/11/99, να μεταφέρω την ουσία. Μόλις άρχισε η διαδικασία ο διευθυντής της εταιρείας υπέβαλε αίτημα να επιτραπεί στους δικηγόρους Γ. Γεωργιάδη και Αλ. Ιωαννίδη να συνεχίσουν. Όπως ανέφερε σε κάποια στιγμή ο τελευταίος, που ήταν παρών, ο κ. Γεωργιάδης ήταν εκείνος που χειριζόταν κατά την 4χρονη εκκρεμότητα της την υπόθεση, ενώ ο ίδιος δεν ήταν καν παρών - και είναι σωστό - στο δικαστήριο στις 17/11/99.

Ο δικαστής υπέμνησε την απόφαση του, που αφορούσε την παράσταση του κ. Γεωργιάδη, προσθέτοντας ότι θα μπορούσε να εμφανισθεί για την εταιρεία ο κ. Ιωαννίδης. Ακολούθησε μακρά συζήτηση κατά την οποία ο κ. Ιωαννίδης το κατέστησε επανειλημμένα σαφές ότι μόνο εκ μέρους του κ. Γεωργιάδη μπορούσε να παραστεί, όπως συνέβη και σε κάθε άλλη περίπτωση, που έτυχε να λάβει μέρος. Ο δικαστής επέμεινε πως δεν μπορούσε να αντικαθιστά τον προμνησθέντα. Και απέρριψε σε κάποια στιγμή τον ισχυρισμό του κ. Ιωαννίδη ότι απαγόρευσε και σ' αυτόν (όταν ήταν στο δικαστικό γραφείο) να εμφανίζεται προσωπικά.

Ο δικαστής δεν επέτρεψε στο δικηγόρο να αποσυρθεί, απορρίπτοντας σχετικό του αίτημα. Του έδωσε όμως την άδεια λίγο αργότερα όταν ο κ. Λάρκου δήλωσε απερίφραστα πως δεν ήθελε τις υπηρεσίες του κ. Ιωαννίδη. Όταν ο δικαστής ζήτησε από τον κ. Λάρκου και τη συνδιευθύντρια του να συνεχίσουν την αντεξέταση, ο πρώτος αντέδρασε λέγοντας:

Η δίκη περατώθηκε αυθημερόν. Η απόφαση με την οποία απορρίφθηκε η αξίωση της αιτήτριας εναντίον των εναγομένων 1 και 3 εκδόθηκε στις 23/11/99.

Ο δικηγόρος των καθών υπέβαλε ότι η αίτηση πρέπει να απορριφθεί γιατί η αιτήτρια δεν αποκάλυψε πως στις 19/11/99 συνεχίστηκε και περατώθηκε η διαδικασία, όπως δείχνει το πρακτικό της δίκης για την εν λόγω ημερομηνία (που η ίδια επισύναψε στην ένσταση της και που θεωρεί σχετικό γιαυτό το σκοπό). Θα υπομνήσω εδώ ότι η αίτηση για άδεια κατατέθηκε στις 19/11/99. Όμως ο κ. Αγγελίδης επέμεινε ότι, έστω και αν δεν ετοιμάστηκε πρακτικό, υπήρχε από πλευράς αιτήτριας υποχρέωση αποκάλυψης του ουσιαστικού αυτού γεγονότος δοθέντος ότι η αίτηση για άδεια ακούστηκε στις 22/11/99. Και με παρέπεμψε στην αίτηση αρ. 19/99 της εταιρείας Α. Elia & Co. Ltd. ημερ. 26/3/99.

Η υποχρέωση που βαρύνει όποιο ζητά θεραπεία, με μονομερές διάβημα, να ενημερώνει το δικαστήριο για τα ουσιαστικά γεγονότα που περιβάλλουν την περίπτωση, είναι αναμφισβήτητη και βαθιά ριζωμένη στο δικαιϊκό μας σύστημα. Και επεκτείνεται στις αιτήσεις για παραχώρηση άδειας σε σχέση με προνομιακά εντάλματα. Ανεξάρτητα από το ερώτημα κατά πόσο το στοιχείο που επικαλούνται οι καθών ήταν ουσιώδες ή όχι, παρατηρώ ότι το δικαστήριο πληροφορήθηκε το γεγονός από το δικηγόρο της αιτήτριας. Στην προκαταρκτική μου απόφαση μάλιστα αναφέρω (στη σελ. 4) και τα εξής:

Δεν βλέπω πως μπορεί να συσχετισθεί η κρινόμενη με την υπόθεση Elia & Co. Ltd., ανωτέρω. Εκεί η αιτήτρια δεν αποκάλυψε ότι συγκατατέθηκε στη συνέχιση ακρόασης από το Δικαστήρο Ελέγχου Ενοικιάσεως με διαφορετική σύνθεση, που αφορούσε μόνο τους παρέδρους, των οποίων η θητεία δεν ανανεώθηκε. Παρά τη δοθείσα συγκατάθεση, η αιτήτρια παραπονέθηκε για παράβαση των αρχών φυσικής δικαιοσύνης, ισχυρισμός που απορρίφθηκε όπως και η αίτηση για έκδοση certiorari.

Πέραν τούτου, ο κ. Αγγελίδης υπέβαλε ότι, εφόσον η υπόθεση έληξε με την έκδοση απόφασης (23/11/99), είναι πλέον ακαδημαϊκό το θέμα αν καλά ή κακά δεν αφέθηκε ο κ. Γεωργιάδης, ως διορισμένος δικηγόρος της αιτήτριας, να ασκήσει μέχρι τέλους τα καθήκοντα του.

Ο δικηγόρος της αιτήτριας εταιρείας παραπονέθηκε ότι ο δικαστής δεν του έδωσε την ευκαιρία να υπερασπιστεί πριν από την καταδίκη του (βλ. και παράγραφο 2 του μέρους Δ της Έκθεσης Γεγονότων στην αίτηση αυτή). Από την περιγραφή που έδωσε - που αντανακλάται πιστά στο πρακτικό - δε φαίνεται, ομολογουμένως, να είχε ακουστεί ο συνήγορος, όπως ακριβώς διατείνεται. Η άρνηση του δικαιώματος αυτού σε κατηγορούμενο (που διεξήγαγε ο ίδιος την υπόθεση του), ήταν ο λόγος για ακύρωση της καταδίκης του για περιφρόνηση του δικαστηρίου από το Εφετείο στην Ποινική Έφεση 6838 Νίκος Ευαγγέλου Αργυρού ν. Αστυνομίας ημερ. 20/1/2000. Αναφέρω το παρακάτω σύντομο σχόλιο από απόφαση του Γαβριηλίδη Δ., που συνοψίζει τί συνέβη και εντοπίζει το σφάλμα του πρωτόδικου δικαστηρίου:

Δεν πρέπει πιστεύω να στηριχθώ στα συμβάντα της 19/11 γιατί ήταν κατοπινή εξέλιξη. Έγινε όμως χρήση και από τις δύο πλευρές. Θα περιοριστώ μόνο στην παρατήρηση ότι αποκαλύπτουν τη δυσχερή θέση στην οποία βρέθηκε η αιτήτρια εταιρεία και το κλίμα της σπουδής που επικράτησε. Διέλαθε, για παράδειγμα, της προσοχής του πρωτόδικου δικαστή, πως κανένας από τους διευθυντές της αιτήτριας (εγγεγραμμένης εταιρείας περιοσμένης ευθύνης) δεν είχε το δικαίωμα να εμφανισθεί ως συνήγορος της εταιρείας και να διεξάγει τη δίκη για λογαριασμό της. Στη Lindos Constructions Ltd. v. Διευθυντή Τμήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (1993) 1 Α.Α.Δ. 17, 18 αποφασίστηκε ότι:

Πρέπει να λεχθεί ότι η αιτήτρια εφεσίβαλε την απόφαση ημερ. 23/11/99 με την οποία απορρίφθηκε η αγωγή της εναντίον των εναγομένων 1 και 3. Η έφεση κατατέθηκε στις 3/1/2000, δηλαδή, μετά την καταχώρηση της υπό πραγμάτευση αίτησης. Στην ένορκη δήλωση της κας Μιχαήλ, που συνοδεύει την ένσταση, αναφέρεται ότι η αιτήτρια δεν μπορεί να επιδιώκει τον ίδιο στόχο χρησιμοποιώντας και τα δύο ένδικα μέσα γιατί αυτό αποτελεί κατάχρηση της δικαστικής διαδικασίας. Κατά τη συζήτηση, ρώτησα τον κ. Γεωργιάδη αν είναι δυνατή η σύμπλευση των διαδικασιών. Η απάντηση του ήταν πως τον κρίσιμο χρόνο δεν υπήρχε εκλογή παρά να αμφισβητηθεί με certiorari η νομιμότητα του αποκλεισμού του από τη δίκη. Με την έφεση βάλλεται η απόφαση της 23/11/99.

Είναι ορθό ότι στην έφεση αναφέρεται ότι λανθασμένα ο πρωτόδικος δικαστής με τον τρόπο που χειρίστηκε το θέμα αποστέρησε την αιτήτρια των υπηρεσιών του δικηγόρου της. Είναι όμως εξίσου ορθό ότι το κέντρο βάρους της έφεσης είναι η ίδια η ουσία της απόφασης της 23/11/99, που δεν είναι, ούτε μπορεί να είναι, με βάση το ιστορικό που εξέθεσα, το αντικείμενο αυτής της αίτησης. Υπό τις συνθήκες αυτές δε θα έλεγα πως υπάρχει πολλαπλότητα ή ότι ενδείκνυται η αναστολή ή απόρριψη οποιουδήποτε διαβήματος.

Περαιτέρω, δε συμμερίζομαι την άποψη του δικηγόρου των καθών ότι το ζήτημα κατάντησε να έχει ακαδημαϊκή σημασία, μόνο και μόνο επειδή προχώρησε η υπόθεση και περατώθηκε με την έκδοση απόφασης. Αν ήταν έτσι δε θα είχαν πια σημασία τα συνταγματικά ή άλλα εχέγγυα για διεξαγωγή χρηστής δίκης. Δεν θεωρώ λοιπόν τη συζήτηση ακαδημαϊκή με την έννοια ότι δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί πρακτικός σκοπός γιατί εκδόθηκε στο αναμεταξύ η τελική απόφαση.

Με την απόφαση του δικαστή της 18/11/99 η αιτήτρια στερήθηκε του δικαιώματος να έχει τις υπηρεσίες δικηγόρου της εκλογής της. Η συμπεριφορά του δικηγόρου της θα μπορούσε να είχε αντιμετωπισθεί διαφορετικά προς διαφύλαξη του κύρους του δικαστηρίου. Ούτε στην ουσία της παρασχέθηκε η ευκαιρία και ο χρόνος για εξεύρεση δικηγόρου κατά παράβαση των συνταγματικών της δικαιωμάτων και των κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης.

/Κασ