|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1999) 1 ΑΑΔ 1282
6 Σεπτεμβρίου, 1999
[ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΆΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ 1964 ΟΠΩΣ ΑΥΤΟΣ ΕΧΕΙ
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΑΡ. 33/64, 35/75, 72/77, 59/81, 3/87 ΚΑΙ 158/88
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ
ΜΟΥΤΖΟΥΡΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ CERTIORARI
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΤΟΥ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΙΤΑΝΗ ΥΠ' ΑΡΙΘΜΟ 65/97 ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΑΝΗΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΟΥΤΖΟΥΡΗ
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ 22 ΜΑΪΟΥ 1997 ΚΑΙ 17 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1997 ΣΤΗΝ ΠΙΟ ΠΑΝΩ ΑΙΤΗΣΗ
ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ.
(Αίτηση Αρ. 48/99)
Προνομιακά εντάλματα — Certiorari — Ακύρωση διαταγμάτων με τα οποία ο κατ' ισχυρισμό φυσικός πατέρας ανήλικης διορίσθηκε ως Επίτροπος της με εξουσία να προσβάλει την ιδιότητα της ανήλικης ως τέκνου γεννημένου σε νόμιμο γάμο της μητέρας της ανήλικης με τον σύζυγό της και επίσης να προβεί σε όλα τα αναγκαία διαβήματα περιλαμβανομένης και της λήψης αίματος από την ανήλικη με σκοπό τη διενέργεια γενετικής εξέτασης σχετικά με την πατρότητά της.
Προνομιακά εντάλματα — Certiorari — Καθυστέρηση στη υποβολή αίτησης προς έκδοση τους — Εξαιρετικές περιστάσεις — Παντελής έλλειψη δικαιοδοσίας σε καίριο ζήτημα — Διακριτική ευχέρεια — Ασκήθηκε υπέρ της αποδοχής της αίτησης παρά τη σημειωθείσα καθυστέρηση στην υποβολή της.
Δικαιοδοσία Δικαστηρίων — Ανώτατο Δικαστήριο — Προνομιακά εντάλματα — Certiorari — Το Ανώτατο Δικαστήριο έχει αποκλειστική δικαιοδοσία να εκδίδει το προνομιακό ένταλμα Certiorari.
Οικογενειακό Δίκαιο — Επιτροπεία τέκνου — Εφαρμογή των ίδιων αρχών και στην περίπτωση εξωγάμου τέκνου — Η σχετική άιτηση υποβάλλεται από τον γονέα ή τον Διευθυντή του Γραφείου Ευημερίας.
Λέξεις και Φράσεις — "Γονέας" στον περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμο 216/90 — Περιορίζεται στον "κατά νόμο γονέα".
Οικογενειακό Δίκαιο — Πατρότητα τέκνου — Τεκμήριο πατρότητος δυνάμει του Άρθρου 6 του περί Τέκνων (Συγγένεια και Νομική Υπόσταση) Νόμου του 1991 (Ν. 187/91).
O αιτητής στην παρούσα αίτηση για έκδοση εντάλματος certiorari, είναι πατέρας της ανήλικης Γεωργίας Μουτζούρη, η οποία γεννήθηκε κατά ή περί τις 6.7.91 στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του γάμου του με την μητέρα της ανήλικης Αικατερίνη Θεοδώρου από την Ελλάδα. Το 1994 επήλθε διάσταση στις σχέσεις του αιτητή με τη σύζυγο του και αυτή εγκατέλειψε την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Κύπρο με τον Αναστάσιο Μαρκιτανή. Η Αικατερίνη Θεοδώρου απέθανε κατά ή περί τις 2.1.97. Στις 3.1.97 ο Α. Μαρκιτανής καταχώρησε μονομερή αίτηση στο Οικογενειακό Δικαστήριο και εξασφάλισε την έκδοση των διαταγμάτων που αναφέρονται στις πιο πάνω εισαγωγικές σημειώσεις και των οποίων ζητείται η ακύρωση με την έκδοση εντάλματος certiorari.
O Α. Μαρκιτανής, ως Επίτροπος της ανήλικης, καταχώρησε στο Οικογενειακό Δικαστήριο Γενική Αίτηση υπ' Αρ. 7/97 σχετικά με την πατρότητα της ανήλικης, η οποία είναι ορισμένη για μνεία στις 23.9.99.
Ο συνήγορος του αιτητή υποστήριξε ότι τα επίδικα διατάγματα πρέπει να ακυρωθούν λόγω έλλειψης δικαιοδοσίας του Οικογενειακού Δικαστηρίου να τα εκδώσει, αφού το αίτημα για διορισμό Επιτρόπου δεν υποβλήθηκε είτε από γονέα της ανήλικης είτε από το Διευθυντή του Γραφείου Ευημερίας.
Ο συνήγορος του Μαρκιτανή υποστήριξε ότι ο πελάτης του, ως ο φυσικός πατέρας της ανήλικης, ενομιμοποιείτο να ζητήσει το διορισμό του ως Επιτρόπου της ανήλικης και επομένως το Οικογενειακό Δικαστήριο είχε δικαιοδοσία να εκδώσει τα επίδικα διατάγματα. Διαζευκτικά υποστήριξε ότι ο αιτητής δεν δικαιούται στην έκδοση certiorari έστω και αν το Οικογενειακό Δικαστήριο ενήργησε εκτός δικαιοδοσίας λόγω του ότι: (α) η εγκυρότητα των επίδικων διαταγμάτων ευρίσκεται ήδη υπό δικαστική κρίση στην εκκρεμούσα Γενική Αίτηση, (β) ο αιτητής δεν υπέβαλε ένσταση στην έκδοση των επίδικων διαταγμάτων και (γ) υπήρξε μεγάλη εκ μέρους του καθυστέρηση να ζητήσει την έκδοση certiorari.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Από το κείμενο των Άρθρων 18, 19, 21, 24 και 32 του Νόμου 216/90, προκύπτει ότι για το διορισμό Επιτρόπου ανηλίκου από το Οικογενειακό Δικαστήριο, η σχετική αίτηση πρέπει να υποβληθεί είτε από γονέα του ανηλίκου είτε από το Διευθυντή του Γραφείου Ευημερίας.
2. Η έννοια του "γονέα" περιορίζεται στον "κατά νόμο γονέα", ο οποίος, άλλωστε, έχει και την Επιτροπεία του ανηλίκου τέκνου του ευθέως, δυνάμει των διατάξεων του Νόμου 216/90. Αν μέσα στην έννοια του "γονέα" περιλαμβανόταν και ο "κατ' ισχυρισμό φυσικός γονέας" του ανήλικου τότε θα έπρεπε να έχει και αυτός την Επιτροπεία του ανήλικου δυνάμει των διατάξεων του ίδιου Νόμου και δεν θα χρειαζόταν να ζητήσει το διορισμό του από το Δικαστήριο.
3. Με βάση την πιο πάνω ερμηνεία ο Α. Μαρκιτανής δεν ενομιμοποιείτο να υποβάλει αίτηση στο Οικογενειακό Δικαστήριο για να διοριστεί Επίτροπος της ανήλικης Γεωργίας Μουτζούρη και επομένως το εν λόγω Δικαστήριο δεν είχε δικαιοδοσία να επιληφθεί της Αίτησης και να εκδώσει τα επίδικα διατάγματα.
4. Οι διαζευκτικοί λόγοι τους οποίους επικαλέσθηκε ο Μαρκιτανής για να τεκμηριώσει τη θέση ότι ο αιτητής δεν δικαιούται στην έκδοση certiorari, δεν ευσταθούν για τους πιο κάτω λόγους:
(α) Η προδικαστική ένσταση στη Γενική Αίτηση Αρ. 7/97 δεν αποτελεί "ένδικο μέσο" με στόχο την ακύρωση των επίδικων διαταγμάτων. Ούτε και έχει το Οικογενειακό Δικαστήριο δικαιοδοσία, τυχόν αποδεχόμενο την προδικαστική ένσταση, να ακυρώσει τα επίδικα διατάγματα. Τέτοια δικαιοδοσία έχει μόνο το Ανώτατο Δικαστήριο.
(β) Η μη υποβολή ένστασης στην έκδοση των επίδικων διαταγμάτων είναι, δικαιολογημένη ενόψη της απουσίας του αιτητή στην Ελλάδα και της δυσκολίας που είχε να επικοινωνήσει με τους δικηγόρους του στην Κύπρο και να τους δώσει έγκαιρα τις αναγκαίες οδηγίες για την καταχώρηση ένστασης ή για τον παραμερισμό των επίδικων διαταγμάτων.
(γ) Η καθυστέρηση του αιτητή να ζητήσει την έκδοση certiorari μπορεί να παρακαμφθεί, ενόψη των εξαιρετικών περιστάσεων της εξεταζόμενης περίπτωσης. Το επίδικο ζήτημα είναι όχι μόνo σημαντικό αλλά και επίκαιρο. Από την έκβαση της παρούσας διαδικασίας αλλά και από την έκβαση της διαδικασίας στη Γενική Αίτηση Αρ. 7/97, θα προκύψουν επιπτώσεις οι οποίες, πιθανότατα, θα καθορίσουν το μέλλον ενός αθώου ανηλίκου. Επιπλέον έχει διαπιστωθεί παντελής έλλειψη δικαιοδοσίας σε καίριο ζήτημα.
Η αίτηση έγινε αποδεκτή χωρίς έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Christophi (1985) 1 C.L.R. 692,
Charalambous (1985) 1 C.L.R. 746,
Smith (1989) 1 C.L.R. 416,
Beogradska Banka D.D. (1995) 1 A.A.Δ. 737.
Aίτηση.
Aίτηση με την οποία ο αιτητής ζητά την έκδοση εντάλματος Certiorari για ακύρωση των Διαταγμάτων που εκδόθηκαν από το Oικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας στα πλαίσια της Aίτησης Γονικής Mέριμνας υπ' αριθμό 65/97.
Λ. Βραχίμης, για τον Aιτητή.
Μιχ. Τριανταφυλλίδης, για τον Aναστάσιο Mαρκιτανή.
Cur. adv. vult.
ΓABPIHΛIΔHΣ, Δ.: Με την παρούσα Αίτηση ο αιτητής Απόστολος Μουτζούρης, από τη Σκιάθο (Ελλάδα), ζητά την έκδοση διατάγματος certiorari για μεταφορά στο Ανώτατο Δικαστήριο της υπ' αριθμό 65/97 Αίτησης Γονικής Μέριμνας, που καταχωρήθηκε στο Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας (Δικαιοδοσία Γονικής Μέριμνας) από τον Αναστάσιο Μαρκιτανή και αφορά την ανήλικη Γεωργία Μουτζούρη, με σκοπό την ακύρωση των εξής Διαταγμάτων που εκδόθηκαν από το ίδιο Δικαστήριο, στα πλαίσια της εν λόγω Αίτησης, ήτοι:-
(α) Του Διατάγματος ημερομηνίας 22/5/1997 με το οποίο ο Αναστάσιος Μαρκιτανής διορίστηκε Επίτροπος της ανήλικης Γεωργίας Μουτζούρη με εξουσία να προσβάλει εκ μέρους της, σύμφωνα με το άρθρο 10 του περί Τέκνων (Συγγένεια και Νομική Υπόσταση) Νόμου του 1991 (Νόμος 187 του 1991), την ιδιότητά της ως τέκνου γεννημένου σε νόμιμο γάμο της μητέρας της Αικατερίνης Θεοδώρου με τον Απόστολο Μουτζούρη, και
(β) Του Διατάγματος ημερομηνίας 17/9/1997 με το οποίο ο Αναστάσιος Μαρκιτανής διορίστηκε Επίτροπος της εν λόγω ανήλικης με εξουσία να προβεί σε όλα τα αναγκαία διαβήματα, περιλαμβανομένης και της λήψης αίματος από την ανήλικη, με σκοπό τη διενέργεια γενετικής εξέτασης σχετικά με την πατρότητά της.
Σύμφωνα με την ένορκη δήλωση που συνοδεύει την Αίτηση, ο αιτητής είναι πατέρας της ανήλικης Γεωργίας Μουτζούρη η οποία γεννήθηκε στην Ελλάδα, κατά ή περί τις 6/7/1991, κατά τη διάρκεια του γάμου του αιτητή με τη μητέρα της ανήλικης Αικατερίνη Θεοδώρου, από την Ελλάδα. Κατά ή περί τον Αύγουστο του 1994 επήλθε διάσταση στις σχέσεις του αιτητή με την εν λόγω Αικατερίνη Θεοδώρου όταν αυτή εγκατέλειψε την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Κύπρο με τον Αναστάσιο Μαρκιτανή. Η Αικατερίνη Θεοδώρου απέθανε κατά ή περί τις 2/1/1997. Στις 3 Απριλίου 1997 ο Αναστάσιος Μαρκιτανής καταχώρησε τη Μονομερή Αίτηση (Ex parte) Αρ. 65/97 στο Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας με την οποία ζητούσε να διοριστεί Επίτροπος της ανήλικης Γεωργίας Μουτζούρη με εξουσία (α) να προσβάλει εκ μέρους της την ιδιότητα της ως τέκνου γεννημένου σε γάμο της μητέρας της Αικατερίνης Θεοδώρου με τον Απόστολο Μουτζούρη, και (β) να προβεί σε όλα τα αναγκαία διαβήματα, περιλαμβανομένης και της λήψης αίματος από την ανήλικη, με σκοπό τη διενέργεια γενετικής εξέτασης αναφορικά με την πατρότητά της. Η μονομερής αυτή Αίτηση συνοδευόταν από ένορκη δήλωση του Αναστάσιου Μαρκιτανή σύμφωνα με την οποία φυσικός πατέρας της ανήλικης ήταν αυτός και όχι ο Απόστολος Μουτζούρης για το λόγο ότι, κατά τον κρίσιμο χρόνο, διατηρούσε εξωσυζυγικές σχέσεις με τη μητέρα της ανήλικης Αικατερίνη Θεοδώρου ενώ, κατά τον ίδιο χρόνο, ο Απόστολος Μουτζούρης ήταν αποδεδειγμένα ανίκανος για τεκνοποίηση λόγω νεκροσπερμίας. Η Αίτηση Αρ. 65/97 επιδόθηκε στον αιτητή Απόστολο Μουτζούρη στις 17/4/1997. Αφού δεν καταχωρήθηκε οποιαδήποτε ένσταση, το Οικογενειακό Δικαστήριο, στις 22/5/1997 και στις 17/9/1997, αντίστοιχα, εξέδωσε τα δύο Διατάγματα των οποίων ζητείται η ακύρωση.
Στηριζόμενος στο πρώτο Διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου, ο Αναστάσιος Μαρκιτανής, ως Επίτροπος της ανήλικης, στις 17/7/1997, καταχώρησε στο Οικογενειακό Δικαστήριο (Δικαιοδοσία Νομικής Υπόστασης Τέκνου) την υπ' αριθμό 7/97 Γενική Αίτηση σχετικά με την πατρότητα της ανήλικης. Η Αίτηση αυτή δεν έχει ακόμα φθάσει στο στάδιο της ακρόασης. Είναι ορισμένη για μνεία στις 23/9/1999.
Ο συνήγορος του αιτητή υποστήριξε ότι τα επίδικα Διατάγματα πρέπει να ακυρωθούν για το λόγο ότι το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας δεν είχε δικαιοδοσία να τα εκδώσει αφού το αίτημα για διορισμό Επιτρόπου δεν υποβλήθηκε είτε από γονέα της ανήλικης είτε από το Διευθυντή του Γραφείου Ευημερίας. Ο Αναστάσιος Μαρκιτανής δεν ενομιμοποιείτο να καταχωρήσει αίτηση για διορισμό Επιτρόπου της ανήλικης αφού αυτός δεν ήταν ο νόμιμος γονέας της.
Αντίθετη ήταν η θέση του συνήγορου του Αναστάσιου Μαρκιτανή. Υποστήριξε ότι ο πελάτης του, ως ο φυσικός γονέας της ανήλικης, ενομιμοποιείτο να ζητήσει το διορισμό, και δη του εαυτού του, ως Επιτρόπου της ανήλικης και, επομένως, το Οικογενειακό Δικαστήριο είχε δικαιοδοσία να επιληφθεί της αίτησης και εκδώσει τα επίδικα Διατάγματα. Διαζευκτικά υποστήριξε ότι ο αιτητής δεν δικαιούται στην έκδοση διατάγματος certiorari, έστω και αν το Οικογενειακό Δικαστήριο ενήργησε εκτός δικαιοδοσίας, για το λόγο ότι (α) η εγκυρότητα των επίδικων Διαταγμάτων ευρίσκεται ήδη υπό δικαστική κρίση στην εκκρεμούσα Γενική Αίτηση Αρ. 7/97 αφού ο περί ακυρότητας ισχυρισμός προβάλλεται στην ένσταση που καταχωρήθηκε στην εν λόγω Γενική Αίτηση, (β) ο ίδιος ο αιτητής ή και οι τότε δικηγόροι του παρέλειψαν να προβάλουν ένσταση στην έκδοση των επίδικων Διαταγμάτων και (γ) υπήρξε μεγάλη εκ μέρους του καθυστέρηση, κατά πολύ πέραν των έξι μηνών, να ζητήσει την έκδοση διατάγματος certiorari.
Θα εξετάσω πρώτα κατά πόσο το Οικογενειακό Δικαστήριο είχε δικαιοδοσία να εκδώσει τα επίδικα Διατάγματα.
Σχετικά με το ζήτημα είναι τα άρθρα 18, 19, 21, 24 και 32 του Νόμου 216/90 και το άρθρο 6 του Νόμου 187/91. Τα παραθέτω αυτούσια.
Νόμος 216/90, άρθρα 18, 19, 21, 24 και 32:-
«18.-(1) Αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του, ή αν ασκούν το λειτούργημα αυτό καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σ΄ αυτό, το Δικαστήριο, εφόσο το ζητήσει ο άλλος γονέας ή ο Διευθυντής, μπορεί να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο.
(2) Το Δικαστήριο μπορεί να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας, εν όλω ή εν μέρει, ή να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο ή, αν συντρέχουν και στο πρόσωπο αυτού οι προϋποθέσεις του εδαφίου (1), να αναθέσει την επιμέλεια του τέκνου εν όλω ή εν μέρει σε Επίτροπο.
(3) Η αφαίρεση εν όλω ή εν μέρει της επιμέλειας του προσώπου του τέκνου και από τους δυο γονείς και η ανάθεσή της σε επίτροπο διατάσσονται από το Δικαστήριο μόνο όταν άλλα μέτρα δεν έφεραν αποτέλεσμα ή όταν κρίνεται ότι δεν επαρκούν για να αποτρέψουν κίνδυνο της σωματικής, πνευματικής ή ψυχικής υγείας του τέκνου.
(4) Το Δικαστήριο αποφασίζει την ανάθεση στον επίτροπο ύστερα από έλεγχο του ήθους, των βιοτικών συνθηκών και της εν γένει καταλληλότητάς του. Η συναίνεση του επιτρόπου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση.
(5) Η ανάθεση της Επιτροπείας γίνεται κατά προτίμηση σε συγγενικά πρόσωπα.
(6) Το Δικαστήριο ορίζει την έκταση της γονικής μέριμνας που παραχωρεί στον επίτροπο και τους όρους της άσκησής της.
19.-(1) Το Δικαστήριο μπορεί να αφαιρέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας ή μέρους της από τους δυο γονείς για σοβαρό λόγο, αν το ζητήσουν οι ίδιοι και υποδείξουν και το πρόσωπο που δέχεται να την αναλάβει.
(2) Με την απόφαση για την αφαίρεση, το Δικαστήριο αναθέτει την άσκηση της γονικής μέριμνας στο υποδεικνυόμενο ή άλλο πρόσωπο προσδιορίζοντας και τον τρόπο της άσκησής της.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21.-(1) Το Δικαστήριο ύστερα από αίτηση του άλλου γονέα ή του Διευθυντή μπορεί να αφαιρέσει από γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας αν αυτός καταδικάστηκε για αδίκημα που αφορά τη ζωή, την υγεία ή τα ήθη του τέκνου.
(2) Το Δικαστήριο μπορεί σ' αυτή την περίπτωση, εκτιμώντας τις περιστάσεις να αφαιρέσει από το γονέα τη γονική μέριμνα και για τα υπόλοιπα τέκνα του, ύστερα από αίτηση του άλλου γονέα ή του Διευθυντή.
(3) Σε περίπτωση αφαίρεσης της γονικής μέριμνας σύμφωνα με τις πιο πάνω πρόνοιες θα ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 18.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
24.-(1) Ο ανήλικος τελεί υπό επίτροπο όταν δεν υπάρχει γονική μέριμνα και το Δικαστήριο αποφασίσει το διορισμό επιτρόπου κατά τα άρθρα 14, 15, 18, 19 και 21.
(2) Ο κάθε γονέας μπορεί να ζητήσει από το Δικαστήριο να διορίσει επίτροπο του τέκνου του αν θα ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα επειδή ο άλλος γονέας έχει πεθάνει ή κηρυχθεί σε αφάνεια ή επειδή η γονική μέριμνά του έχει αφαιρεθεί κατά τις διατάξεις του άρθρου 21.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32. Οι διατάξεις για την επιτροπεία ανηλίκων εφαρμόζονται και στην επιτροπεία των ανηλίκων τέκνων που γεννήθηκαν χωρίς γάμο των γονέων.»
Νόμος 187/91, άρθρο 6:-
«6. Το τέκνο που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του γάμου της μητέρας του ή μέσα σε διάστημα τριακόσιων δύο ημερών από τη λύση ή την ακύρωσή του, τεκμαίρεται ότι έχει πατέρα το σύζυγο της μητέρας.»
Από το κείμενο των πιο πάνω άρθρων του Νόμου 216/90 είναι σαφές, τούτο άλλωστε δεν αμφισβητείται, ότι, για να έχει το Οικογενειακό Δικαστήριο δικαιοδοσία να διορίσει Επίτροπο ανήλικου, η σχετική αίτηση πρέπει να υποβληθεί είτε από γονέα του ανήλικου είτε από το Διευθυντή του Γραφείου Ευημερίας. Αν η αίτηση υποβληθεί από οποιοδήποτε τρίτο το Οικογενειακό Δικαστήριο οφείλει να την απορρίψει για έλλειψη δικαιοδοσίας.
Στην προκείμενη περίπτωση ο Απόστολος Μουτζούρης είναι, σύμφωνα με το άρθρο 6 του Νόμου 187/91, ο κατά νόμο γονέας της ανήλικης ενώ ο Αναστάσιος Μαρκιτανής είναι, κατά τους ισχυρισμούς του, ο φυσικός γονέας της ίδιας ανήλικης. Και το ερώτημα το οποίο καλούμαι να αποφασίσω είναι κατά πόσο, όταν ο Νόμος 216/90 αναφέρεται σε "γονέα", εννοεί και περιορίζεται στον "κατά νόμο γονέα" ή εννοεί και επεκτείνεται και στον "κατ' ισχυρισμό φυσικό γονέα". Έχω την άποψη ότι η ορθή ερμηνεία είναι εκείνη που περιορίζει την έννοια του "γονέα" στα πλαίσια που διαγράφει το "τεκμήριο καταγωγής από γάμο", όπως αυτό διατυπώνεται στο άρθρο 6 του Νόμου 187/91 (πιο πάνω). Η έννοια, δηλαδή, του "γονέα" περιορίζεται στον "κατά νόμο γονέα" ο οποίος, άλλωστε, έχει και την Επιτροπεία του ανήλικου τέκνου του ευθέως δυνάμει των διατάξεων του Νόμου 216/90. Αν μέσα στην έννοια του "γονέα" περιλαμβανόταν και ο "κατ' ισχυρισμό φυσικός γονέας" του ανήλικου τότε θα' πρεπε να είχε και αυτός την Επιτροπεία του ανήλικου δυνάμει των διατάξεων του ίδιου Νόμου και δεν θα χρειαζόταν να ζητήσει το διορισμό του από το Δικαστήριο.
Με βάση την πιο πάνω ερμηνεία της έννοιας του "γονέα" στο Νόμο 216/90 καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ο Αναστάσιος Μαρκιτανής δεν νομιμοποιείτο να υποβάλει στο Οικογενειακό Δικαστήριο αίτηση για να διοριστεί Επίτροπος της ανήλικης Γεωργίας Μουτζούρη, για οποιοδήποτε σκοπό, και, επομένως, το εν λόγω Δικαστήριο δεν είχε κατά νόμο δικαιοδοσία, ούτε βέβαια συμφυή, να επιληφθεί της Αίτησης και, κατ΄ ακολουθία, να εκδώσει τα επίδικα Διατάγματα. Τα επίδικα Διατάγματα εκδόθηκαν χωρίς δικαιοδοσία.
Θα προχωρήσω τώρα να εξετάσω κατά πόσο, ασκώντας τη διακριτική μου εξουσία, θα πρέπει να εκδώσω το ζητούμενο διάταγμα certiorari για ακύρωση των επίδικων Διαταγμάτων ή όχι. Όπως έχω ήδη αναφέρει, ο συνήγορος του Αναστάσιου Μαρκιτανή πρόβαλε ένσταση στην έκδοση του ζητούμενου διατάγματος certiorari, έστω και αν ήθελε θεωρηθεί ότι τα επίδικα Διατάγματα εκδόθηκαν χωρίς δικαιοδοσία, για τρεις λόγους. Με τους λόγους αυτούς θα ασχοληθώ στη συνέχεια.
(α) Η Γενική Αίτηση Αρ. 7/97
Όπως έχω ήδη αναφέρει, στηριζόμενος στο πρώτο Διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου, ο Αναστάσιος Μαρκιτανής, ως Επίτροπος της ανήλικης, στις 17/7/1997, καταχώρησε στο Οικογενειακό Δικαστήριο (Δικαιοδοσία Νομικής Υπόστασης Τέκνου) την υπ' αριθμό 7/97 Γενική Αίτηση σχετικά με την πατρότητα της ανήλικης. Στην Έκθεση Υπεράσπισης στην εν λόγω Αίτηση ο Απόστολος Μουτζούρης ήγειρε, μεταξύ άλλων, την προδικαστική ένσταση ότι η διαδικασία είναι νομικά αβάσιμη καθότι "αν εκδόθηκε Διάταγμα διορισμού του Αναστάσιου Μαρκιτανή ως Επιτρόπου της ανήλικης Γεωργίας Μουτζούρη, το Διάταγμα αυτό είναι νομικά άκυρο και ανυπόστατο". Η προδικαστική αυτή ένσταση έδωσε λαβή στο συνήγορο του Αναστάσιου Μαρκιτανή να υποστηρίξει (επικαλούμενος τον κανόνα ότι όπου προσφέρεται άλλο ένδικο μέσο μόνο κάτω από εξαιρετικές περιστάσεις δίδεται άδεια για την καταχώριση αίτησης για έκδοση προνομιακού διατάγματος) ότι, στην προκείμενη περίπτωση, εφόσο για το ίδιο ζήτημα υπάρχει σε εξέλιξη άλλο παράλληλο ένδικο μέσο, δεν χωρεί certiorari. Δεν συμφωνώ με αυτή τη θέση. Η προδικαστική ένσταση στη Γενική Αίτηση Αρ. 7/97 δεν αποτελεί "ένδικο μέσο" με στόχο την ακύρωση των επίδικων Διαταγμάτων. Ούτε και έχει το Οικογενειακό Δικαστήριο δικαιοδοσία, τυχόν αποδεχόμενο την προδικαστική ένσταση, να ακυρώσει τα επίδικα Διατάγματα. Τέτοια δικαιοδοσία έχει μόνο το Ανώτατο Δικαστήριο. Στην ουσία το Οικογενειακό Δικαστήριο δεν έχει καν δικαιοδοσία να αποφανθεί επί του κύρους των εν λόγω Διαταγμάτων, έστω και χωρίς να τα ακυρώσει, και τούτο διότι το Οικογενειακό Δικαστήριο δεν μπορεί, στα πλαίσια της δικαιοδοσίας νομικής υπόστασης τέκνου, να λειτουργήσει ως εφετείο αναφορικά με το κύρος διαταγμάτων που εξέδωσε προηγουμένως στα πλαίσια της δικαιοδοσίας γονικής μέριμνας.
(β) Η μη υποβολή ένστασης στην Αίτηση Αρ. 65/97
Παρά το γεγονός ότι η Αίτηση Αρ. 65/97, στα πλαίσια της οποίας εκδόθηκαν τα επίδικα Διατάγματα, επιδόθηκε έγκαιρα στον Απόστολο Μουτζούρη αυτός δεν καταχώρησε οποιαδήποτε ένσταση. Ούτε και ζήτησε τον παραμερισμό τους. Η παράλειψη αυτή συνιστά, σύμφωνα με το συνήγορο του Αναστάσιου Μαρκιτανή, ικανοποιητικό λόγο στη βάση του οποίου θα πρέπει να αρνηθώ την έκδοση του ζητούμενου ακυρωτικού διατάγματος. Στην ένορκη δήλωση που συνοδεύει την Αίτηση η ολιγωρία αυτή του Απόστολου Μουτζούρη αποδίδεται στην απουσία του στην Ελλάδα και στη δυσκολία του να επικοινωνήσει με τους δικηγόρους του στην Κύπρο και να τους δώσει έγκαιρα τις αναγκαίες οδηγίες για την καταχώριση ένστασης ή για τον παραμερισμό των επίδικων Διαταγμάτων. Έχω την άποψη ότι, κάτω από τις περιστάσεις, η προβαλλόμενη δικαιολογία δεν είναι παράλογη.
(γ) Η καθυστέρηση στην υποβολή αίτησης για certiorari
Τα επίδικα Διατάγματα εκδόθηκαν από το Οικογενειακό Δικαστήριο το μεν πρώτο δύο περίπου χρόνια, το δε δεύτερο ενάμισι χρόνο, πριν την καταχώριση της ενώπιόν μου Αίτησης. Επικαλούμενος αυτή την πράγματι μεγάλη καθυστέρηση στην καταχώριση της Αίτησης, ο συνήγορος του Αναστάσιου Μαρκιτανή υποστήριξε με ιδιαίτερη έμφαση ότι γι΄ αυτό κυρίως το λόγο, θα πρέπει να αρνηθώ την έκδοση του ζητούμενου διατάγματος certiorari. Παρέπεμψε σχετικά στις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου στις υποθέσεις In re Manolis Christophi (1985) 1 C.L.R. 692, In re Charalambous (1985) 1 C.L.R. 746, In re Smith (1989) 1 C.L.R. 416, και Beogradska Banka D.D. (1995) 1 Α.Α.Δ. 737, τονίζοντας ιδιαίτερα το ακόλουθο απόσπασμα από την απόφαση του Δικαστή Πική (όπως ήταν τότε) στην υπόθεση In re Manolis Christophi στις σελίδες 701 έως 702.
«Certiorari, as acknowledged by counsel of both sides may be withheld, despite errors on the face of the record, if the conduct of the party seeking intervention of the Court is such as to disentitle him to relief. The nature of the discretion was outlined in Frango v. Medical Disciplinary Board 1, a judgment of the Full Bench of the Supreme Court, as well as in the judgment of the Court in this case, giving leave to apply for orders of cetiorari and prohibition. I indicated that certiorari may be withheld if the conduct of the applicants is found to be contumelious. The breadth of the discretion of the Court to refuse certiorari is somewhat circumscribed where the defect of jurisdiction is manifest on the face of the proceedings. However, in that case, too, there is discretion to withhold relief if the conduct of the applicant is such as to disentitle him to relief. What conduct disentitles a party to relief, is impossible to define in advance in a comprehensive way. As a rule, it encompasses conduct antagonistic to the ends of justice, such as fairness, probity and finality of proceedings. Inexcusable delay in applying is a ground upon which relief has been repeatedly withheld. So important is the element of time in moving the Court for relief, that, in England, guided by experience of centuries, the right to apply for certiorari has been limited to six months 2. Proceeding within the six-month interval does not entitle the party as of right to relief; every delay must be excused, whereas only in exceptional circumstances is the time for applying enlarged beyond six months. Though no similar time-bar operates in Cyprus, an analogous duty exists to justify delay. The longer the delay the more onerous becomes the duty to excuse it. Delay is not the only ground upon which relief may be withheld. The inquiry extends into every aspect of the conduct of the applicant bearing on the subject under review. Where objectionable conduct is associated with delay in applying, it becomes of direct relevance to the exercise of the discretion of the Court.»
Σύμφωνα με την ένορκη δήλωση που συνοδεύει την ενώπιόν μου Αίτηση η μεγάλη καθυστέρηση στην καταχώρισή της αποδίδεται και πάλιν στην απουσία του αιτητή στην Ελλάδα και στη δυσκολία του να επικοινωνήσει και δώσει έγκαιρα οδηγίες στους προηγούμενους δικηγόρους του οι οποίοι, με τη σειρά τους, παρέλειψαν να τον συμβουλεύσουν κατάλληλα αναφορικά με την ακυρότητα των επίδικων Διαταγμάτων. Ο συνήγορος του αιτητή υποστήριξε ενώπιόν μου ότι, ανεξάρτητα από τη δικαιολογία που προβάλλεται για την καθυστέρηση, θα' πρεπε, ασκώντας τη διακριτική μου εξουσία, να θεωρήσω ότι η εξεταζόμενη περίπτωση είναι «εξαιρετικής φύσεως» αφ΄ ενός λόγω της σημαντικότητος του θέματος, εφόσον τούτο αφορά ανήλικο, ο οποίος και δεν επέδειξε οποιαδήποτε ολιγωρία, αφ' ετέρου δε λόγω του ότι το θέμα εξακολουθεί να είναι επίκαιρο ενόψει της εκκρεμότητος της Γενικής Αίτησης Αρ. 7/97.
Με προβλημάτισε ιδιαίτερα το ερώτημα κατά πόσον η περίπτωση που εξετάζω θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ότι περιβάλλεται από «εξαιρετικές περιστάσεις» τέτοιες που να δικαιολογούν την εκ μέρους μου παράκαμψη του γεγονότος της αναντίλεκτα μεγάλης καθυστέρησης στην καταχώριση της Αίτησης. Πρόκρινα την καταφατική απάντηση. Μπροστά μου έχω πράγματι περίπτωση όπου οι περιστάσεις θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως εξαιρετικές. Το επίδικο ζήτημα, όπως υποστήριξε ο συνήγορος του Απόστολου Μουτζούρη, είναι όχι μόνο σημαντικό αλλά και επίκαιρο. Από την έκβαση της ενώπιόν μου διαδικασίας, αλλά και από την έκβαση της διαδικασίας στη Γενική Αίτηση Αρ. 7/97, θα προκύψουν επιπτώσεις οι οποίες, πιθανότατα, θα σηματοδοτήσουν αποφασιστικά το μέλλον ενός αθώου ανήλικου. Επιπλέον, στην υπόθεση που εξετάζω, δεν έχω απλώς διαπιστώσει νομικό σφάλμα εμφανές στο πρακτικό δικαστηρίου, περιβεβλημένου κατά τα άλλα, με δικαιοδοσία. Έχω διαπιστώσει κάτι πολύ πιο σοβαρό. Έχω διαπιστώσει παντελή έλλειψη δικαιοδοσίας σε καίριο ζήτημα.
Θα ασκήσω τη διακριτική μου εξουσία υπέρ της αποδοχής της Αίτησης. Τα επίδικα Διατάγματα της 22/5/1997 και 17/9/1997 ακυρώνονται.
Καμιά διαταγή για τα έξοδα.
H αίτηση γίνεται αποδεκτή χωρίς έξοδα.