ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

ΕΝΩΠΙΟΝ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ και ΚΑΛΛΗ Δ/στών

ΓΕΩΠΑΝ ΚΟ ΛΤΔ (GEOPAN CO LTD)

Εφεσεί οντες

ν.

Πανίκου Παναγή, από τα Λατσιά

Εφεσιβ λήτου/Ενάγοντα

-------------------

Α/ΦΟΙ ΛΕΥΚΑΡΙΤΗ ΛΤΔ

Εφεσείοντες

ν.

Πανίκου Παναγή

------------

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 10 Νοεμβρίου 1999

Για τους εφεσείοντες στην 9594: Ε. Φλουρέντζου.

Για τους εφεσείοντες στην 9595: Α. Ανδρέου.

Για τον εφεσίβλητο: Ε. Βραχίμη.

-------------

Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου

θα δοθεί από το Δικαστή Γ. Κωνσταντινίδη.

---------------

Απασχόλησε το πρωτόδικο δικαστήριο η φύση και η διασύνδεση των επίδικων θεμάτων σε συσχετισμό προς την τελική κατάληξη, ανάλογα με τις διαπιστώσεις στις οποίες θα κατέληγε. Θεμελίωση ευθύνης του ενός μόνο από τους εναγομένους θα οδηγούσε σε απόφαση εναντίον του για όση ζημιά θα αποδεικνυόταν, λαμβανομένης υπόψη της τυχόν συντρέχουσας αμέλειας του ενάγοντα. ΄Ακουσε τις απόψεις των διαδίκων αναφορικά με το πρακτέο εφόσον θα αποδεικνυόταν ευθύνη και των δυο εναγομένων. Αυτές συνέκλιναν στο ότι, σε τέτοια περίπτωση, θα έπρεπε να εκδοθούν χωριστές αποφάσεις εναντίον τους, ανάλογα με το ποσοστό της ευθύνης τους.

Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι ευθύνονταν οι εργοδότες γιατί δεν εκπλήρωσαν το καθήκον τους για παροχή ασφαλούς συστήματος εργασίας και οι ιδιοκτήτες του φορτηγού, όπως το έθεσε, κατ΄εφαρμογήν της αρχής res ipsa loquitur. Επίσης ο ίδιος ο ενάγων, για συντρέχουσα αμέλεια. Ακολούθησε την εισήγηση των διαδίκων και αφού καθόρισε τη συντρέχουσα αμέλεια του ενάγοντα σε 30%, επιμέρισε το υπόλοιπο μεταξύ των άλλων. Απέδωσε 40% στους εργοδότες, 30% στους ιδιοκτήτες του φορτηγού και εξέδωσε ξεχωριστές αποφάσεις ανάλογα. Κατά των εργοδοτών για £3.088 και κατά των ιδιοκτητών του φορτηγού για £2,316.

Το φορτηγό ήταν ειδικά διασκευασμένο για τη μεταφορά κυλίνδρων σε τρία επίπεδα, το ένα υπεράνω του άλλου. Το πρώτο ήταν η βάση του και στην πλευρά της υπήρχαν μεταλλικές πόρτες. Αυτές άνοιγαν προς τα έξω και σταθεροποιούνταν στο ύψος της βάσης. Τα άλλα δυο δημιουργήθηκαν με την κατασκευή μεταλλικών "ορόφων". Στο πλευρό του καθενός υπήρχε σιδερένιο κιγκλίδωμα που άνοιγε για να επιτρέπει την κατευθείαν παραλαβή ή τοποθέτηση των κυλίνδρων. Το ημιφορτηγό των εργοδοτών ήταν συνηθισμένο και είχε ένα μόνο επίπεδο, εκείνο της βάσης του.

Ο εφεσίβλητος είχε προσληφθεί 20 περίπου μέρες πριν το ατύχημα. ΄Εργο του ήταν, σε συνεργασία με συνάδελφό του, να μεταφέρει τους κυλίνδρους από το φορτηγό στο ημιφορτηγό και αντιστρόφως. Τα δυο οχήματα τοποθετούνταν το ένα δίπλα στο άλλο, άνοιγαν οι πόρτες της βάσης του φορτηγού και μεταφέρονταν οι κύλινδροι. Ως προς τις λεπτομέρειες της μεθόδου που ακολουθείτο κατέθεσαν ο εφεσίβλητος και ένας υπάλληλος των εργοδοτών του. Η μαρτυρία του δεύτερου, ως ασαφής και αντιφατική για λόγους που εξηγήθηκαν, απορρίφθηκε. Στη βάση της μαρτυρίας του εφεσιβλήτου το πρωτόδικο δικαστήριο προσδιόρισε ως εξής τον τρόπο της μεταφοράς:

Την ημέρα του ατυχήματος διαπιστώθηκε πως ξεχάστηκε ένας άδειος κύλινδρος στο έδαφος. Το ημιφορτηγό είχε απομακρυνθεί από το σημείο εκείνο και ο εφεσίβλητος ανέλαβε την τοποθέτησή του στο φορτηγό. Πάνω στην ίδια βάση, το πρωτόδικο δικαστήριο διαπίστωσε τα ακόλουθα:

Θα σχολιάσουμε πρώτα την αναφορά στην Κυbach (ανωτέρω). Χημική ουσία έφερε περιγραφή λανθασμένη και η ανάμειξή της με άλλες σε σχολικό πείραμα προκάλεσε έκρηξη που τραυμάτισε μαθήτρια. Οι πωλητές της ουσίας κρίθηκαν υπόλογοι για αμέλεια αλλά η αξίωσή τους κατά των κατασκευαστών για συνεισφορά απορρίφθηκε, αφού, όπως εξήγησε ο δικαστής, αυτοί οι τριτο- διάδικοι δεν γνώριζαν το σκοπό για τον οποίο θα διατίθετο η ουσία και οι πωλητές δεν την έλεγξαν, όπως πρόβλεπε το τιμολόγιο που εκδόθηκε. Μόνο αμυδρός συσχετισμός μπορεί να γίνει μεταξύ της πιο πάνω υπόθεσης και της παρούσας. Αλλά το έχουμε πλέον ως δεδομένο πως, από την πιο πάνω άποψη, η ευθύνη των ιδιοκτητών του φορτηγού συναρτήθηκε και προς τη γνώση που είχαν ή όφειλαν να έχουν αναφορικά με τη χρήση ή τη δυνατότητα χρήσης του κιγκλιδώματος ως στηρίγματος, στο πλαίσιο του συστήματος εργασίας που ακολουθείτο. Αμφισβητούν όμως οι ιδιοκτήτες του φορτηγού πως παρεχόταν δυνατότητα για τέτοια διαπίστωση. Επικαλούνται την έλλειψη τέτοιας μαρτυρίας. Το σύστημα εργασίας αφορούσε στους εργοδότες και οι ίδιοι δεν είχαν καμιά συμμετοχή σ΄αυτό ή γνώση. Το φορτηγό τους ήταν διασκευασμένο για ό,τι ενδιέφερε τους ίδιους δηλαδή για τη μεταφορά των κυλίνδρων. Τα κιγκλιδώματα εξυπηρετούσαν μόνο το σκοπό της περίφραξης των πλευρών του φορτηγού ώστε να παραμένουν σ΄αυτό οι κύλινδροι κατά τη μεταφορά τους. Η δική τους συμμετοχή, στο πλαίσιο της συνεργασίας τους με τους εργοδότες, εξαντλείτο στην οδήγηση του φορτηγού στον τόπο της μεταφοράς των κυλίνδρων. Μετά δε, στην απομάκρυνση του μετά τη συμπλήρωση της μεταφοράς. Δεν διαδραμάτιζαν άλλο ρόλο, δεν γνώριζαν τον τρόπο της μεταφοράς και δεν είχαν λόγο ή ευθύνη να πληροφορηθούν ποιό σύστημα εργασίας παρεχόταν σε πρόσωπα εντελώς ξένα προς αυτούς.

Ο εφεσίβλητος δεν ανέπτυξε επιχειρήματα ως προς το γιατί όφειλαν, κάτω από τις περιστάσεις, να γνώριζαν οι ιδιοκτήτες του φορτηγού το σύστημα εργασίας. Κατά τη θέση του, με βάση τη μαρτυρία, οι ιδιοκτήτες του φορτηγού είχαν τη γνώση που τους αποδόθηκε. Δεν προσδιόρισε όμως ποιά μαρτυρία είχε υπόψη του, και όπως εξήγησε, αυτό συνάγεται από το γεγονός ότι καθημερινά διεξαγόταν η ίδια εργασία. Κατά την εισήγησή του, θα έπρεπε να συμπεράνουν πως αφού δεν γινόταν χρήση σκάλας, όπως διευκρίνισαν ενσωματωμένη στο φορτηγό, αναποφεύκτως θα έπρεπε σε κάποιο στάδιο να χρησιμοποιηθεί το κιγκλίδωμα ως στήριγμα.

Στην απουσία οποιασδήποτε μαρτυρίας που να δείχνει την αποδοθείσα γνώση στους ιδιοκτήτες του φορτηγού, αυτό το μέρος της πρωτόδικης αποφασης παραμένει χωρίς στήριγμα. Περαιτέρω, οι ιδιοκτήτες του δεν έχουν συνδεθεί με θετική μαρτυρία με οτιδήποτε αφορούσε στο σύστημα εργασίας που ακολουθείτο, και δεν μπορούμε να δεκτούμε πως ήταν λογικό να εξαχθεί συμπέρασμα γνώσης επειδή η εργασία ήταν επαναλαμβανόμενη. Επίσης, δεν μπορούμε να δούμε γιατί οι ιδιοκτήτες του φορτηγού όφειλαν να γνωρίζουν. ΄Οπως σημειώσαμε, δεν έχει αιτιολογηθεί αυτή η πτυχή.

Συζητούμε θέματα που συνάπτονται προς τους μηχανισμούς απόδειξης παράβασης του καθήκοντος για επιμέλεια, νοουμένου ότι υφίσταται τέτοιο καθήκον. Διαφορετικά, το εγχείρημα είναι άσκοπο. Η αρχής res ipsa loquitur δεν διαδραματίζει ρόλο σ΄αυτό το προκριματικό επίπεδο. ΄Εχουμε υπόψη συναφώς το σύγγραμμα Τhe Negligence Case - Res Ipsa Loquitur του Stuart M. Speiser, Vol. 1 έκδοση 1972 . Είναι αμερικανικό αλλά το πιο κάτω απόσπασμα από τη σελίδα 90 περιλαμβάνει όσα θα μπορούσαν να λεχθούν πάνω στο θέμα.

Ο εφεσίβλητος δεν είχε συμβατική ή άλλη σχέση με τους ιδιοκτήτες του φορτηγού. Αυτοί δεν είχαν γνώση του συστήματος εργασίας που ακολουθείτο και το υπόβαθρο για συζήτηση ως προς την εναπόθεση στους ώμους τους καθήκοντος επιμέλειας πάνω σε τέτοια βάση, δεν υπάρχει. Το γεγονός ότι, όπως διαπίστωσε το πρωτόδικο δικαστήριο, το κιγκλίδωμα, στο πλαίσιο της εργασίας του εφεσίβλητου, εχρησιμοποιείτο ως στήριγμα, δεν ήταν αρκετό αφού, για ό,τι αφορούσε στους ίδιους, το κιγκλίδωμα δεν προοριζόταν για τέτοια χρήση. Δεν υπείχαν δηλαδή καθήκον διατήρησης τέτοιου κιγκλιδώματος που θα άντεχε κατά οποιονδήποτε δοσμένο χρόνο τέτοιο βάρος ούτε, πρέπει να προσθέσουμε, παροχής μέσων για διεξαγωγή της εργασίας από τους υπαλλήλους των εργοδοτών. Το κιγκλίδωμα, από τη δική τους σκοπιά, εξυπηρετούσε μόνο τη μεταφορά των κυλίνδρων στο ίδιο το φορτηγό. Συνεπώς, ο εφεσίβλητος απέτυχε να θεμελιώσει το πρωταρχικό, δηλαδή την ύπαρξη καθήκοντος επιμέλειας έναντί του, με αναφορά στο κιγκλίδωμα και ή απόδοση ευθύνης στους ιδιοκτήτες του φορτηγού για τη ζημιά που υπέστη, είναι εσφαλμένη.

Δεν συμφωνούμε πως στοιχειοθετείται αιτία παρέμβασής μας σε σχέση με τα υπόλοιπα. Οι εργοδότες εισηγούνται παραμερισμό της πρωτόδικης απόφασης για τρεις βασικά λόγους. Προτείνουν πως κακώς έγινε δεκτή η μαρτυρία του εφεσιβλήτου αναφορικά με το σύστημα εργασίας, ειδικά τη χρήση στην οποία υποβαλλόταν το κιγκλίδωμα και τονίζουν πως το πρωτόδικο δικαστήριο, κατά την εξαγωγή των συμπερασμάτων του, παραγνώρισε ουσιώδη γεγονότα, παραδεκτά μάλιστα, ως εξής: Στο πλαίσιο του συστήματος εργασίας συνεργάζονταν δυο πρόσωπα για την εκτέλεση της μεταφοράς, τα δυο αυτοκίνητα θα έπρεπε να ήταν το ένα δίπλα στο άλλο και οι πλαϊνές πόρτες του φορτηγού θα έπρεπε να ήταν ανοικτές, οπότε ο εφεσίβλητος θα μπορούσε να σταθεί σ΄αυτές. Αλλά και να ήταν ενταγμένη στο σύστημα εργασίας η χρήση του κιγκλιδώματος, η στήριξη σ΄αυτό με τον κύλινδρο ανά χείρας πρόσθεσε βάρος και συνιστούσε εκτροπή από αυτό.

Το κιγκλίδωμα, όσο και αν οι ιδιοκτήτες του φορτηγού δεν το προόριζαν για τέτοια χρήση, κατέστη τελικά μέρος του συστήματος εργασίας. Είχε και άλλες πτυχές αυτό το σύστημα. Αλλά το ουσιώδες είναι πως το κιγκλίδωμα προσφερόταν ως μέσο στήριξης. Με αυτό το δεδομένο νομίζουμε πως θα ήταν υπερβολικό να αναμένεται από τον εφεσίβλητο, ο οποίος μάλιστα ήταν νέος υπάλληλος, να προβαίνει ο ίδιος σε αναλύσεις και συσχετισμούς αναφορικά με το πότε ακριβώς θα το χρησιμοποιούσε. Ανεξάρτητα από αυτό, δεν υπήρχε καν μαρτυρία αναφορικά με τα όποια όρια αντοχής του κιγκλιδώματος ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση της σημασίας του γεγονότος ότι ο εφεσίβλητος, τη στιγμή της πτώσης, κρατούσε κενό κύλινδρο. Ο εφεσίβλητος τραυματίστηκε εκτελώντας την εργασία του. Ο τραυματισμός οφειλόταν στην υποχώρηση του κιγκλιδώματος που ήταν ενταγμένο ως στήριγμα στο σύστημα εργασίας και ορθά κρίθηκαν υπεύθυνοι οι εργοδότες αφού αυτό το στήριγμα αποδείχθηκε ανασφαλές.

Ο εφεσίβλητος λέγει πως δεν θα έπρεπε να του αποδοθεί συντρέχουσα αμέλεια ή πως ήταν υπερβολικό το ποσοστό που του αποδόθηκε. Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε. ΄Οσα επεσήμανε το πρωτόδικο δικαστήριο επ' αυτού είναι βάσιμα. Ο καταμερισμός της ευθύνης είναι κατ΄εξοχήν έργο του πρωτόδικου δικαστηρίου και δεν έχουμε ικανοποιηθεί ότι τα περιστατικά δικαιολογούν υποκατάσταση της όποιας δικής μας κρίσης στη θέση της δικής του.

Μένει το θέμα των γενικών αποζημιώσεων. Το παράπονο του εφεσίβλητου είναι συγκεκριμένο. Συνίσταται στο ότι εσφαλμένα κρίθηκε πως δεν αποδείχθηκε ότι "δεν είναι σε θέση να εξεύρει και δεύτερη εργασία". Αυτό, επειδή έγινε δεκτό ότι:

Υποστηρίχθηκε συναφώς πως η μαρτυρία του ότι "δεν ήταν δυνατό γ΄αυτόν να εκτελεί δεύτερη εργασία" παραμένει αναντίλεκτη και πως το γεγονός ότι δεν είχε προσπαθήσει "να εξεύρει δεύτερη εργασία ενόψει των τραυμάτων και της ικανότητάς του δεν θα έπρεπε να ληφθεί υπόψιν".

Ο εφεσίβλητος ήταν ωρομίσθιος εργάτης στα "δημόσια έργα" και διατήρησε αυτή την εργασία του μετά το δυστύχημα. Ο ιατρός που τον παρακολουθούσε, όπως σημειώνει το πρωτόδικο δικαστήριο, δεν είχε δει λόγο για τον οποίο δεν θα μπορούσε να εκτελεί και δεύτερη εργασία τα απογεύματα "εφόσον δεν θα φορτίζει το πόδι του". Οι διαπιστώσεις του ιατρού που κάλεσε η υπεράσπιση, όπως επίσης σημειώνεται στην πρωτόδικη αποφαση, "συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό" με εκείνες του προηγούμενου. Κατέθεσε πράγματι επί του θέματος ο ίδιος ο εφεσίβλητος αλλά αυτή την πτυχή της μαρτυρίας του το πρωτόδικο δικαστήριο την απέρριψε ως αναξιόπιστη. Τη χαρακτήρισε "αντιφατική και συγκρουόμενη" και εξήγησε γιατί. Η αρχική του θέση ήταν πως δεν αναζήτησε δεύτερη εργασία γιατί θεωρούσε πως θα αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα. Στη συνέχεια απέδωσε στον ιατρό του τη γνώμη πως δεν θα έπρεπε να αναζητήσει "άλλη εργασία λιγότερο κουραστική". Τελικά ανέφερε πως στην πραγματικότητα αναζήτησε δεύτερη εργασία, χωρίς όμως επιτυχία αφού οι ώρες κατά τις οποίες θα μπορούσε να εργαστεί ήταν περιορισμένες. Ενώ δε σ΄αυτό το πλαίσιο υποστήριζε πως επισκέφθηκε κάποια γραφεία, δεν ήταν σε θέση να δώσει ονόματα ή άλλες λεπτομέρειες. Δεν εντοπίζουμε οποιοδήποτε σφάλμα στην προσέγγιση του θέματος από το πρωτόδικο δικαστήριο και οι ισχυρισμοί που προβλήθηκαν πρέπει να απορριφθούν. Δεν είχε αποδειχθεί από τον εφεσίβλητο η "μόνιμη ολική ανικανότητα να εκτελεί οποιαδήποτε δεύτερη εργασία κατά τα απογεύματα", όπως υποστήριζε.

Εν όψει των πιο πάνω και με προσδιορισμένο το ποσοστό της συντρέχουσας αμέλειας του εφεσίβλητου, οι εργοδότες του είναι υπεύθυνοι σε ποσοστό 70%. Συνεπώς εκδίδεται απόφαση εναντίον τους για το ποσό των £5.404 με τόκο όπως καθορίστηκε στην πρωτόδικη απόφαση και έξοδα στην ανάλογη κλίμακα. Η έφεση των ιδιοκτητών του φορτηγού (Π.Ε.9595) επιτυγχάνει. Τα έξοδά της και αυτά της πρωτόδικης διαδικασίας θα βαρύνουν τον εφεσίβλητο. Η έφεση των εργοδοτών (ΠΕ 9594) και η ειδοποίηση του εφεσιβλήτου σε σχέση με τη συντρέχουσα αμέλεια και το ύψος των αποζημιώσεων αποτυγχάνουν και απορρίπτονται. Δεν θα υπάρξει διαταγή για έξοδα μεταξύ των εργοδοτών και του εφεσίβλητου.

/Μσι.