|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1998) 1 ΑΑΔ 2319
17 Δεκεμβρίου, 1998
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΚΩΣΤΑΣ ΓΛΥΚΥ,
Εφεσείων-Καθ' ου η αίτηση,
ν.
ΔΗΜΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ,
Eφεσιβλήτων- Aιτητών.
(Πολιτική Έφεση Aρ. 10005)
Έφεση — Δύναται να ασκηθεί μόνο εναντίον ενδιάμεσης ή τελικής απόφασης ή διαταγής Δικαστηρίου — Διάταγμα εκκένωσης οικοδομής εκδοθέν δυνάμει του περί Δήμων Νόμου του 1985 (Ν. 111/85) — Κρίθηκε ότι υπόκειτο σε έφεση ως αυτοτελές διάταγμα το οποίο επηρέαζε τα δικαιώματα του κατόχου της οικοδομής.
Συνταγματικό Δίκαιο — Δικαίωμα του πολίτη να διαγιγνώσκονται τα αστικά του δικαιώματα και υποχρεώσεις από Δικαστήριο σε δημόσια ακροαματική διαδικασία — Η έκδοση διατάγματος εκκένωσης οικοδομής δυνάμει του περί Δήμων Νόμου του 1985 (Ν. 111/85), χωρίς να παρασχεθεί στον κάτοχό της το δικαίωμα να παρουσιαστεί στο Δικαστήριο και να προβάλει τους ισχυρισμούς του, κρίθηκε άκυρο.
Συνταγματικό Δίκαιο — Συνταγματικότητα νόμων — Δεύτερη επιφύλαξη του Άρθρου 90 του περί Δήμων Νόμου του 1985 (Ν. 111/85) και ειδικά η καθιέρωση της ex parte αίτησης — Μπορούν να εναρμονιστούν με τις διατάξεις των Άρθρων 30.2. και 30.3 του Συντάγματος μόνο αν ερμηνευθούν ως αναφορά στο εναρκτήριο μέσο για την υποβολή του αιτήματος ενώπιον του Δικαστηρίου και όχι ως εξουσιοδότηση για την παροχή θεραπείας στην απουσία του καθ' ου η αίτηση.
Αποφάσεις και Διατάγματα — Διάταγμα για εκκένωση οικοδομής, εκδοθέν δυνάμει της δεύτερης επιφύλαξης του Άρθρου 90 του περί Δήμων Νόμου του 1985 (Ν. 111/85) — Περιορίζεται σε κατοικίες.
Δικαστική απόφαση — Αιτιολογία — Οι δικαστικές αποφάσεις πρέπει να είναι δεόντως αιτιολογημένες δυνάμει του Άρθρου 30.2 του Συντάγματος.
Οι εφεσίβλητοι υπέβαλαν μονομερή αίτηση και εξασφάλισαν διάταγμα εκκένωσης, μέσα σε πέντε ημέρες από την επίδοσή του, μιας οικοδομής στην οδό Θέμιδος και Ανεξαρτησίας στη Λεμεσό. Σκοπός του διατάγματος ήταν η λήψη μέτρων για την ασφάλεια και επιδιόρθωση της εν λόγω οικοδομής.
Ο εφεσείων ήταν ενοικιαστής μέρους της οικοδομής, το οποίο χρησιμοποιούσε για επιχειρηματικούς σκοπούς ως κατάλυμα για τρίτους. Το διάταγμα εκδόθηκε χωρίς να γνωστοποιηθεί η αίτηση στον εφεσείοντα και χωρίς να του παρασχεθεί η ευκαιρία να ακουστεί επί του αντικειμένου της.
Με την έφεση ο εφεσείων επιδιώκει την ακύρωση του διατάγματος γιατί, όπως ισχυρίζεται, εκδόθηκε κατά παράβαση των αρχών της φυσικής δικαιοσύνης.
Η έφεση υποβλήθηκε χωρίς να επιδιωχθεί ο παραμερισμός του προσβαλλόμενου διατάγματος από το πρωτόδικο Δικαστήριο.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το επίδικο διάταγμα, στην παρούσα υπόθεση, δεν έχει ενδιάμεσο χαρακτήρα, ούτε συσχετίζεται προς οποιαδήποτε άλλη κεντρική θεραπεία. Πρόκειται για αυτοτελές διάταγμα το οποίο επηρεάζει τα δικαιώματα του εφεσείοντα, το οποίο υπόκειται σε έφεση βάσει του Άρθρου 25(1) του περί Δικαστηρίων Νόμου του 1960 (Ν. 14/60).
2. Η αίτηση βάσει της οποίας εκδόθηκε το διάταγμα είχε εναρκτήριο χαρακτήρα, προσαρμοσμένη στη δεύτερη επιφύλαξη του Άρθρου 90 του περί Δήμων Νόμου (Ν. 111/85) και είχε σαν μόνο στόχο την εξασφάλιση έκδοσης του επίδικου διατάγματος. Η διαταγή είναι έκδηλα παράνομη και πρέπει να ακυρωθεί, αφού εκδόθηκε κατά παράβαση των Άρθρων 30.2 και 30.3 του Συντάγματος. Το Άρθρο 30.2 του Συντάγματος κατοχυρώνει ως θεμελιώδες δικαίωμα του ατόμου τη διάγνωση των αστικών του δικαιωμάτων από Δικαστήριο σε δημόσια ακροαματική διαδικασία. Η κατοχή ακινήτου και η έξωση του κατόχου ανάγεται στα αστικά δικαιώματα και υποχρεώσεις του πολίτη. Η παράγραφος 3 του Άρθρου 30 του Συντάγματος εξειδικεύει τα δικαιώματα του διαδίκου, κατοχυρώνει την πληροφόρησή του για δικαστικό διάβημα εναντίον του και του εξασφαλίζει την παροχή ευκαιρίας να εμφανιστεί στο Δικαστήριο και να προβάλει τους ισχυρισμούς του ως αναφαίρετο δικαίωμά του.
3. Το Άρθρο 90 του Ν. 111/85 παρέχει εξουσία στο Δήμο να λαμβάνει καταναγκαστικά μέτρα για την αντιμετώπιση επικίνδυνων οικοδομών, και καθιερώνει διαδικασίες για την υλοποίηση αποφάσεων προς εκείνη την κατεύθυνση. Στην περίπτωση κατοικίας όμως, όταν ο ιδιοκτήτης δεν συμμορφώνεται με ειδοποιήσεις που του αποστέλλονται, τα καταναγκαστικά μέτρα που προβλέπονται τίθενται υπό την αίρεση της έγκρισης του δικαστηρίου σε διαδικασία η οποία προβλέπεται στην παράγραφο (β) του Άρθρου 90. Οι πρόνοιες της παραγράφου (β) του Άρθρου 90 και ειδικά η καθιέρωση της ex parte αίτησης στη διαδικασία αυτή, μπορούν να εναρμονιστούν με τις διατάξεις του Άρθρου 30.2.3 του Συντάγματος μόνο αν ερμηνευθούν ως αναφορά στο εναρκτήριο μέσο για την υποβολή του αιτήματος ενώπιον του Δικαστηρίου και όχι ως εξουσιοδότηση για την παροχή θεραπείας στην απουσία του καθ' ου η αίτηση. Η διαδικασία η οποία ακολουθήθηκε στην παρούσα περίπτωση, εκτός από το ότι παραβιάζει το αναφαίρετο δικαίωμα για δίκαιη δίκη, αντίκειται και προς τις ίδιες τις πρόνοιες του εξουσιοδοτικού νόμου. Η εμβέλεια της δεύτερης επιφύλαξης του Άρθρου 90 περιορίζεται στην εξουσιοδότηση εισόδου σε οικοδομή προς το σκοπό λήψης αναγκαίων για την ασφάλεια του κτιρίου μέτρων. Δεν παρέχει εξουσία για την έκδοση διατάγματος έξωσης.
4. Η προσβαλλόμενη απόφαση υπόκειται σε ακύρωση και για τον επιπρόσθετο λόγο έλλειψης αιτιολογίας. Η αιτιολόγηση δικαστικών αποφάσεων συνιστά εχέγγυο για δίκαιη δίκη, όπως καθορίζεται στο Άρθρο 30.2 του Συντάγματος.
5. Το υποστατικό που χρησιμοποιούσε ο εφεσείων δεν ήταν η κατοικία του. Η εξουσία για έκδοση διατάγματος βάσει της δεύτερης επιφύλαξης του Άρθρου 90 περιορίζεται σε κατοικίες. Κατά συνέπεια δεν ήταν δυνατή η έκδοση του επίδικου διατάγματος δυνάμει του εξουσιοδοτικού Νόμου.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Djeredjian (Import - Export) Ltd. a.o. v. Chartered Bank (1965) 1 C.L.R. 130,
Γρηγορίου v. Τραπέζης Κύπρου Λτδ. (1992) 1 Α.Α.Δ. 1222,
Βίκτωρος v. Χριστοδούλου (1992) 1 Α.Α.Δ. 512,
Ευσταθίου v. Αστυνομίας (1990) 2 Α.Α.Δ. 294,
Police v. Ekdotiki Eteria "Inomeni Dimosiographi Dias Ltd." a.o. (1982) 2 C.L.R. 63.
Έφεση.
Έφεση από τον καθ' ου η αίτηση κατά του διατάγματος του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Iντιάνος A.E.Δ.), που δόθηκε στις 12 Iουνίου, 1997 (Aρ. Aίτησης 256/97), με το οποίο διατάχθηκε αυτός και η οικογένειά του να εκκενώσουν, μέσα σε πέντες μέρες από την επίδοση του διατάγματος, οικοδομή ευρισκόμενη στη Λεμεσό.
Π. Αναστασιάδης, για τον Eφεσείοντα.
Κ. Γεωργίου, εκ μέρους Α. Νεοκλέους, για τους Eφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΔIKAΣTHPIO: Tην ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ. Μ. Πικής, Π..
ΠΙΚΗΣ, Π.: Με διάταγμα του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού ο Κώστας Γλυκύς, η οικογένειά του και/ή οι αντιπρόσωποί του, διατάχτηκαν να εκκενώσουν μέσα σε πέντε μέρες από την επίδοσή του, οικοδομή ευρισκόμενη στην οδό Θέμιδος και Ανεξαρτησίας, "και/ή όπως παύσουν να εισέρχονται και/ή διαμένουν εντός και/ή περί της εν λόγω οικοδομής". Παράλληλα, εξουσιοδοτήθηκε ο Δήμος Λεμεσού, η αρχή η οποία εξαιτήθηκε το διάταγμα, να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την επιδιόρθωση και ασφάλεια της οικοδομής. Τέλος ο Κώστας Γλυκύς διατάχτηκε να πληρώσει τα δικαστικά έξοδα της αίτησης του Δήμου, καθορισθέντα σε £100.-.
To διάταγμα εκδόθηκε μετά από μονομερή αίτηση του Δήμου κατ' επίκληση των διατάξεων των άρθρων 3, 83, 84 και 90 του περί Δήμων Νόμου, (Ν. 111/85) του άρθρου 32 του περί Δικαστηρίων Νόμου του 1960, (Ν.14/60) και της Δ.48, θ.1-4, 8(i)(ss) και 9 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας.
Με την έφεση ο κ. Γλυκύς επιδιώκει την ακύρωση του διατάγματος γιατί, όπως ισχυρίζεται, εκδόθηκε κατά παράβαση των αρχών της φυσικής δικαιοσύνης. Αναμφισβήτητο είναι ότι η διαταγή εκδόθηκε χωρίς να γνωστοποιηθεί η αίτηση στον εφεσείοντα και χωρίς να του παρασχεθεί η ευκαιρία να εκφέρει λόγο επί του αντικειμένου της. Η έφεση θεμελιώνεται στον κανόνα της φυσικής δικαιοσύνης, "Audi Alderam Partem" τον οποίον ενσωματώνει το Άρθρο 30.3 του Συντάγματος, και εξειδικεύει την εφαρμογή του.
Η έφεση υποβλήθηκε χωρίς να επιδιωχθεί ο παραμερισμός του προσβαλλόμενου διατάγματος από το πρωτόδικο Δικαστήριο. Στην αγόρευση του εφεσείοντα γίνεται αναφορά στην Djeredjian (Import - Export) Ltd., Etc., Through (a) Chr. P. Mitsides, (b) Nicos Chr. Lacoufis, v. The Chartered Bank (1965) 1 C.L.R. 130, στην οποία αναγνωρίζεται το δικαίωμα έφεσης εναντίον κάθε άκυρου διατάγματος. Στην προκείμενη περίπτωση το διάταγμα το οποίο εφεσιβάλλεται δεν έχει ενδιάμεσο χαρακτήρα, ούτε συσχετίζεται προς οποιαδήποτε άλλη κεντρική θεραπεία. Πρόκειται για αυτοτελές διάταγμα το οποίο επηρεάζει τα δικαιώματα του εφεσείοντα, το οποίο υπόκειται σε έφεση βάσει του άρθρου 25(1) του περί Δικαστηρίων Νόμου του 1960, (Ν. 14/60).
Η αίτηση, βάσει της οποίας εκδόθηκε το διάταγμα είχε εναρκτήριο χαρακτήρα, προσαρμοσμένη στη δεύτερη επιφύλαξη του άρθρου 90 του Ν.111/85, και μόνο σκοπό την εξασφάλιση του διατάγματος που χορηγήθηκε. Η διαταγή του Δικαστηρίου είναι έκδηλα παράνομη και πρέπει να ακυρωθεί. Το Άρθρο 30.2 του Συντάγματος κατοχυρώνει ως θεμελιώδες δικαίωμα του ατόμου τη διάγνωση των αστικών του δικαιωμάτων από Δικαστήριο σε δημόσια ακροαματική διαδικασία. Η κατοχή ακινήτου και η έξωση του κατόχου ανάγεται στα αστικά δικαιώματα και υποχρεώσεις του πολίτη. Η παράγραφος 3 του Άρθρου 30 του Συντάγματος, εξειδικεύει τα δικαιώματα του διαδίκου, κατοχυρώνει την πληροφόρησή του για δικαστικό διάβημα εναντίον του, εξασφαλίζει την παροχή ευκαιρίας να εμφανιστεί στο Δικαστήριο και να προβάλει τους ισχυρισμούς του ως αναφαίρετο δικαίωμά του. (Βλ. Γρηγορίου ν. Τραπέζης Κύπρου Λτδ (1992) 1 Α.Α.Δ. 1222.) Η τήρηση των εχέγγυων της δίκαιης δίκης αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση έγκυρης δικαστικής απόφασης. (Βλ. μεταξύ άλλων Βίκτωρος ν. Χριστοδούλου (1992) 1 Α.Α.Δ. 512· Eυσταθίου ν. Αστυνομίας (1990) 2 Α.Α.Δ. 294.)
Το άρθρο 90 του Ν.111/85 παρέχει εξουσία στο Δήμο να λαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση επικίνδυνων οικοδομών και καθιερώνει διαδικασίες για την υλοποίηση αποφάσεων προς εκείνη την κατεύθυνση. Εφόσον ο ιδιοκτήτης δεν συμμορφώνεται με ειδοποιήσεις οι οποίες του αποστέλλονται, προβλέπονται καταναγκαστικά μέτρα, τα οποία όμως στην περίπτωση κατοικίας τίθενται υπό την αίρεση της έγκρισης του δικαστηρίου σε διαδικασία η οποία προβλέπεται στην παράγραφο (β) του άρθρου 90, η οποία έχει ως εξής:
"Νοείται περαιτέρω ότι, αναφορικώς προς οικοδομήν η οποία χρησιμοποιείται ως κατοικία, δεν είναι δυνατή η λήψις οιουδήποτε μέτρου δυνάμει της παρούσης παραγράφου άνευ διατάγματος του δικαστηρίου επιτρέποντος είσοδον εις την τοιαύτην οικοδομήν και την λήψιν των προτεινομένων μέτρων· τηρουμένων παντός Διαδικαστικού Κανονισμού, το διάταγμα τούτο εκδίδεται κατόπιν διαδικασίας αρχομένης δι' ex parte αιτήσεως συμφώνως προς τους οικείους δικονομικούς κανόνας."
Oι πρόνοιες της δεύτερης επιφύλαξης του άρθρου 90 του Ν.111/85 και ειδικά η καθιέρωση ex parte αίτησης, μπορούν να εναρμονιστούν με τις διατάξεις του Άρθρου 30.2.3 του Συντάγματος μόνο αν ερμηνευθούν ως αναφορά στο εναρκτήριο μέσο για την υποβολή του αιτήματος ενώπιον του Δικαστηρίου και όχι ως εξουσιοδότηση για την παροχή θεραπείας στην απουσία του καθ' ου η αίτηση. (Βλ. μεταξύ άλλων Police v. Ekdotiki Eteria "Inomeni Dimosiographi Dias Ltd" and Another (1982) 2 C.L.R. 63, ως προς το μαχητό τεκμήριο ότι η Βουλή σκοπεί να νομοθετήσει μέσα και όχι έξω από το πλαίσιο του Συντάγματος.) H διαδικασία η οποία ακολουθήθηκε στην προκείμενη περίπτωση δεν πλήττει μόνο τα εχέγγυα της δίκαιης δίκης, αλλά αντίκειται και προς τις ίδιες τις πρόνοιες του εξουσιοδοτικού νόμου, δηλαδή της δεύτερης επιφύλαξης του άρθρου 90. Η διάταξη αυτή δεν παρέχει εξουσία για την έκδοση διατάγματος έξωσης. Η εμβέλειά της περιορίζεται στην εξουσιοδότηση εισόδου σε οικοδομή προς τον σκοπό λήψης μέτρων αναγκαίων για την ασφάλεια του κτιρίου.
Η απόφαση του πρωτοδίκου Δικαστηρίου εξαντλείται με την έγκριση του αιτήματος των εφεσιβλήτων. Δεν αιτιολογείται. Το κείμενό της έχει ως ακολούθως:
"Εκδίδονται διατάγματα ως το Α και Β της αίτησης. Ο καθ' ου να εγκαταλείψει και/ή εκκενώσει το υποστατικό σε 5 μέρες από την επίδοση. Έξοδα £89."
Η έλλειψη αιτιολογίας αποτελεί ξεχωριστό και ανεξάρτητο λόγο που θα δικαιολογούσε την ακύρωση της απόφασης. Αφίσταται και σ' αυτό το σημείο η απόφαση η οποία εφεσιβάλλεται των εχέγγυων της δίκαιης δίκης, που καθορίζονται στο Άρθρο 30.2 του Συντάγματος, ένα από τα οποία είναι η αιτιολόγηση των δικαστικών αποφάσεων.
Υπήρχε όμως και άλλο κώλυμα για την έκδοση του διατάγματος που πάλιν σχετίζεται με τις πρόνοιες του εξουσιοδοτικού Νόμου. Η εξουσία για την έκδοση διατάγματος βάσει της δεύτερης επιφύλαξης του άρθρου 90 περιορίζεται σε κατοικίες. Το διάταγμα αφορά το σύνολο του συγκροτήματος το οποίο περιλαμβάνει και καταστήματα που δεν ήταν στην κατοχή του εφεσείοντα. Ο εφεσείων ήταν ενοικιαστής μόνο μέρους του συγκροτήματος, ενός ξενώνα. Ο ξενώνας δεν ήταν η κατοικία του εφεσείοντα, αλλά υποστατικό το οποίο χρησιμοποιούσε για επιχειρηματικούς σκοπούς ως κατάλυμα για τρίτους.
Η απόφαση του Δικαστηρίου πρέπει να ακυρωθεί διότι εκδόθηκε κατά παράβαση των αρχών της δίκαιης δίκης. Και η αίτηση πρέπει να απορριφθεί διότι δεν εκθέτει βάσιμο αίτημα το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει το αντικείμενο θεραπείας βάσει της δεύτερης επιφύλαξης του άρθρου 90 του Ν.111/85.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα. Η πρωτόδικη απόφαση ακυρώνεται και η αίτηση των εφεσιβλήτων απορρίπτεται.
H έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.