|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 1 ΑΑΔ 1677
12 Δεκεμβρίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στές]
ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΝΑΓΗ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗ,
Εφεσείουσα-Καθ' ης η αίτηση,
v.
ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΕΩΣ, ΩΣ
ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ Ν.36/86 (ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗ)
Εφεσίβλητου-Αιτητή.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 9868).
Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο — Ανήλικος — Αναγνώριση και εκτέλεση αλλοδαπής απόφασης σχετικά με την επικοινωνία ανηλίκων — Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Αναγνώριση και Εκτέλεση Αποφάσεων που Αφορούν στην Κηδεμονία Ανηλίκων και στην Αποκατάσταση Κηδεμονίας Ανηλίκων του 1980, κυρωθείσα με το Νόμο 36/86.
Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο — Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Αναγνώριση και Εκτέλεση Αποφάσεων που αφορούν στην Κηδεμονία Ανηλίκων και στην Αποκατάσταση Κηδεμονίας Ανηλίκων, κυρωθείσα με το Νόμο 36/86 — Κατά πόσο υπήρξε "μεταβολή περιστάσεων" σύμφωνα με το Άρθρο 10(1)(β) της Σύμβασης ώστε να δικαιολογείται η μη εκτέλεση της αρχικής απόφασης.
Δικαιοδοσία Δικαστηρίων — Επαρχιακό Δικαστήριο — Αίτηση για αναγνώριση και εκτέλεση αλλοδαπής απόφασης για επικοινωνία ανηλίκων ενώπιον Επαρχιακού Δικαστηρίου — Κατά πόσο υπάρχει δικαιοδοσία του Επαρχιακού Δικαστηρίου να επιληφθεί τέτοιας αίτησης.
Λέξεις και Φράσεις — "Οικογενειακές σχέσεις" στο Άρθρο 111 του Συντάγματος, όπως έχει τροποποιηθεί από τον Περί της Πρώτης Τροποποιήσεως του Συντάγματος Νόμο 1989 (Ν. 95/89) — Τι περιλαμβάνει ο όρος αυτός.
Η παρούσα έφεση στρέφεται κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακος, με την οποία αναγνωρίστηκε και διατάχθηκε η εκτέλεση απόφασης του μονομελούς Πρωτοδικείου Ρόδου, η οποία καθόριζε δικαίωμα επικοινωνίας του Ευσταθίου Κουντούρη με τα δύο ανήλικα τέκνα του που διαμένουν με την μητέρα τους. Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε ότι είχε αρμοδιότητα να επιληφθεί της αίτησης, ότι υπήρξε συμμόρφωση με τις διατάξεις του Άρθρου 13 της Σύμβασης και επίσης ότι η απόφαση του Ελληνικού Δικαστηρίου δεν ήταν αντίθετη προς απόφαση του Οικογενειακού Δικαστηρίου της Κύπρου με την οποία ανατέθηκε η επιμέλεια και φύλαξη των ανηλίκων στη μητέρα και απαγορεύτηκε η έξοδός τους από την Κύπρο χωρίς τη γραπτή συγκατάθεσή της.
Στην έφεση τέθηκαν υπό αμφισβήτηση όλα τα προαναφερθέντα σημεία της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το πρώτο θέμα που χρήζει εξέτασης είναι εκείνο της αρμοδιότητας.
2. Το πρωτόδικο Δικαστήριο, έκρινε ότι εφόσον το αντικείμενο της αίτησης είναι η εγγραφή της απόφασης του ξένου Δικαστηρίου, το θέμα εντάσσεται στα κατάλοιπα της πολιτικής δικαιοδοσίας του Επαρχιακού Δικαστηρίου.
3. Σκοπός της αναγνώρισης και εκτέλεσης αλλοδαπών αποφάσεων είναι η πρόσδοση δικαστικής ισχύος στην απόφαση ή διάταγμα του οποίου επιδιώκεται είτε η αναγνώριση είτε η εκτέλεση είτε και τα δύο. Προϋπόθεση, αποτελεί η έκδοση της απόφασης από αρμόδιο Δικαστήριο. Συνταυτίζεται έτσι η απόφαση της αλλοδαπής με απόφαση αρμοδίου Δικαστηρίου της Κύπρου και ανάλογα εκτελείται. Το Κυπριακό Δικαστήριο το οποίο έχει αρμοδιότητα για έκδοση απόφασης ανάλογης προς εκείνη της οποίας επιζητείται η εγγραφή, είναι το Οικογενειακό Δικαστήριο το οποίο έχει αποκλειστική αρμοδιότητα σε θέματα γονικής μέριμνας, περιλαμβανομένης της φύλαξης και κηδεμονίας ανηλίκων. Το ότι το Δικαστήριο που επιλαμβάνεται της αίτησης για εγγραφή, καλείται να ασκήσει δικαιοδοσία αναγόμενη στις οικογενειακές σχέσεις, προκύπτει και από τις ρητές πρόνοιες της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Αναγνώρισης και Εκτέλεσης Αποφάσεων που Αφορούν την Κηδεμονία Ανηλίκου και την Αποκατάστασή της.
4. Το γεγονός ότι η ευημερία ανηλίκου, στο πλαίσιο των οικογενειακών σχέσεων, ανάγεται αποκλειστικά στο Οικογενειακό Δικαστήριο, είναι ο δεύτερος λόγος ο οποίος τείνει να καταδείξει ότι το μόνο αρμόδιο για την εγγραφή αποφάσεων, βάσει της Σύμβασης, είναι το Οικογενειακό Δικαστήριο. Εφόσον το Επαρχιακό Δικαστήριο, ηταν αναρμόδιο να επιληφθεί της αίτησης, δεν παρίσταται ανάγκη να εξεταστεί η ορθότητα οποιασδήποτε άλλης πτυχής της υπό έφεση, απόφασης.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίσθηκε.
Υποθέσεις που αναφέρθηκαν:
Minister of Justice v. Ellina (1987) 1 C.L.R. 536,
Ellina v. Minister of Justice (1988) 1 C.L.R. 239,
Χαϊλή v. Υπουργού Δικαιοσύνης (1994) 1 Α.Α.Δ. 530,
Sevegep Ltd v. United Sea Transport Ltd και Άλλου (1989) 1(E) A.A.Δ. 729,
Safarino v. Σταυρινού (1991) 1 Α.Α.Δ. 1059,
Πασχαλίδης κ.ά. v. Γιασεμίδη κ.ά. (1992) 1 Α.Α.Δ. 1330,
Θεοχάρους v. Παστελλή (1993) 1 Α.Α.Δ. 240,
Ηλία v. Aλωνεύτη (1995) 1 A.A.Δ. 938,
Δαδακαρίδης v. Δαδακαρίδου (1990) 1 Α.Α.Δ. 566.
Έφεση.
Έφεση από την καθ' ης η αίτηση κατά της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Nικολάτου, E.Δ.), που δόθηκε στις 23/12/96 (Aρ. Aίτησης 702/96), με την οποία αναγνωρίστηκε και διατάχθηκε η εκτέλεση της απόφασης του μονομελούς Πρωτοδικείου Pόδου, δυνάμει της οποίας καθορίστηκε το δικαίωμα επικοινωνίας του αιτητή με τα ανήλικα τέκνα του.
Κ. Αδαμίδης, για την Εφεσείουσα.
Γ. Φράγκου (κα), Ανώτερος Δικηγόρος της Δημοκρατίας, με Στ. Χριστοδουλίδου (κα), Δικηγόρος Δημοκρατίας, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΔIKAΣTHPIO: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ. Μ. Πικής, Π.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Το Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακος αναγνώρισε και διέταξε την εκτέλεση απόφασης του μονομελούς Πρωτοδικείου Ρόδου, δυνάμει της οποίας, όπως αναφέρεται στην απόφαση του πρωτοδίκου Δικαστηρίου, καθορίστηκε δικαίωμα επικοινωνίας του Ευστάθιου Κουντούρη με τα ανήλικα τέκνα του Ηλία, (ηλικίας 4 1/2 περίπου χρονών) και Μαρίας (ηλικίας 3 περίπου χρονών), που διαμένουν με τη μητέρα τους, την εφεσείουσα, στη Λευκωσία. Η επικοινωνία περιλαμβάνει και έξοδο των παιδιών από την Κύπρο σε προκαθορισμένες περιόδους για παραμονή με τον πατέρα τους στη Ρόδο.
Το αίτημα για την εγγραφή και εκτέλεση της απόφασης υποβλήθηκε από τον Υπουργό Δικαιοσύνης μετά από αίτηση των Ελληνικών αρχών βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Αναγνώρισης και Εκτέλεσης Aποφάσεων που Αφορούν την Κηδεμονία Ανηλίκου και την Αποκατάστασή της, (κυρώθηκε με το Ν.36/86), στην οποία τόσον η Ελλάδα όσο και η Κύπρος έχουν προσχωρήσει και αμοιβαία δεσμευθεί να την εφαρμόσουν.
Το Επαρχιακό Δικαστήριο αφού άκουσε τα δύο μέρη και αξιολόγησε τις εκατέρωθεν θέσεις, αποφάσισε ότι:
(α) Ήταν αρμόδιο να επιληφθεί της αίτησης σε αντιδιαστολή προς το Οικογενειακό Δικαστήριο που η εφεσείουσα εισηγήθηκε ότι ήταν καθ' ύλη αρμόδιο να επιληφθεί του αιτήματος.
(β) Υπήρξε συμμόρφωση με τις διατάξεις του Άρθρου 13 της Σύμβασης, που καθορίζουν τα αποδειχτικά στοιχεία που πρέπει να συνοδεύουν την αίτηση. Άχθηκε στην απόφαση αυτή παρά την απουσία ξεχωριστού εγγράφου το οποίο να καταμαρτυρεί ότι η απόφαση είναι εκτελεστή στην Ελλάδα (άρθρο 13(δ)). Έκρινε ότι μπορούσε να συναγάγει την εκτελεστότητα της απόφασης από το ίδιο το κείμενό της. Περαιτέρω αποφάσισε ότι κατατεθέν έγγραφο, δηλωτικό της γνωστοποίησης της ημερομηνίας ακρόασης στην εφεσείουσα, πληρούσε τις προϋποθέσεις της παραγράφου (γ) του άρθρου 13.
(γ) Η απόφαση του Ελληνικού Δικαστηρίου δεν ήταν αντίθετη προς απόφαση του Οικογενειακού Δικαστηρίου της Κύπρου με την οποία ανατέθηκε η επιμέλεια και φύλαξη των ανηλίκων στη μητέρα και απαγορεύτηκε η έξοδός τους από την Κύπρο χωρίς τη γραπτή συγκατάθεσή της. (Αρ. 132/95 - 19.12.1995).
Με την έφεση αμφισβητείται η απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου σε όλα τα προαναφερθέντα σημεία. Το πρώτο ζήτημα που πρέπει να εξετάσουμε είναι εκείνο της αρμοδιότητας. Αναρμόδιο Δικαστήριο λειτουργεί στο κενό που αφήνει η έλλειψη δικαιοδοσίας. Σειρά αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου, (βλ. Μinister of Justice v. Ellina (1987) 1 C.L.R. 536. Ellina v. Minister of Justice (1988) 1 C.L.R. 239. Xαϊλή v. Υπουργού Δικαιοσύνης, Πολιτική Έφεση αρ. 9137 - 6.7.1994), διαφωτίζει ως προς την ερμηνεία των διατάξεων της Σύμβασης και τις παραμέτρους εφαρμογής της. Σε καμιά όμως από αυτές δεν τέθηκε ούτε εξετάστηκε η αρμοδιότητα του Επαρχιακού Δικαστηρίου να επιλαμβάνεται αιτήσεων για την εγγραφή και εκτέλεση αποφάσεων της αλλοδαπής.
Η Σύμβαση δεν καθορίζει το Δικαστήριο της παραλαμβάνουσας την αίτηση χώρας, προς εγγραφή και εκτέλεση. Το ζήτημα σχετίζεται με το ημεδαπό δίκαιο και συναρτάται αποκλειστικά με την καθ' ύλη αρμοδιότητα του Κυπριακού Δικαστηρίου. Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε, σε συμφωνία με προηγούμενες αποφάσεις του Επαρχιακού Δικαστηρίου, ότι εφόσον το αντικείμενο της αίτησης είναι η εγγραφή της απόφασης του Δικαστηρίου της αλλοδαπής, αποκλειομένης της αναθεώρησης της απόφασης, το θέμα εντάσσεται στα κατάλοιπα της πολιτικής δικαιοδοσίας του Επαρχιακού Δικαστηρίου. Σε σχέση με τον προσδιορισμό της πολιτικής δικαιοδοσίας του Επαρχιακού Δικαστηρίου και τη στοιχειοθέτησή της, σχετικές είναι οι αποφάσεις, Sevegep Ltd. v. United Sea Transport (1989) 1 C.L.R. 729. Safarino v. Σταυρινού (1991) 1 Α.Α.Δ. 1059. Πασχαλίδης κ.ά. v. Γιασεμίδη κ.ά. (1992) 1 Α.Α.Δ. 1330. Θεοχάρους v. Παστελλή (1993) 1 Α.Α.Δ. 240. Ηλία v. Aλωνεύτη - Πολιτική Έφ. αρ. 9445 - 14.11.1995.
Όμως μπορεί να υποτεθεί ότι διαφορετική θα ήταν η απόφαση του Δικαστηρίου αν κρινόταν ότι η εξέταση της αίτησης συνεπαγόταν την άσκηση δικαιοδοσίας Οικογενειακού Δικαστηρίου. Στην απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου αναγνωρίζεται ότι κάθε ζήτημα το οποίο αναφέρεται σε οικογενειακές σχέσεις, όρος που απαντάται στο Άρθρο 111 του Συντάγματος, (Ν.95/89), όπως έχει ερμηνευθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο στη Δαδακαρίδης v. Δαδακαρίδου (1990) 1 Α.Α.Δ. 566. (απόφαση πλειοψηφίας), περιλαμβάνει «όλα τα ζητήματα που εμπίπτουν στον κλάδο του δικαίου ως "οικογενειακό δίκαιο", τμήμα του αστικού δικαίου στην Ελλάδα», ο οποίος περιλαμβάνει και την επιμέλεια των τέκνων. Σχετική είναι επίσης η νομοθεσία η οποία θεσπίστηκε έκτοτε και πραγματεύεται τη γονική μέριμνα. (Βλ. Ν.216/90 και τροποποιητικούς νόμους, 60(1)/93, 95(1)/95 και 30(1)/97.)
Ποιός είναι ο σκοπός της αναγνώρισης και εκτέλεσης αλλοδαπών αποφάσεων; Και στις δύο περιπτώσεις η εγγραφή αποβλέπει στην πρόσδοση δικαστικής ισχύος στην απόφαση ή διάταγμα του οποίου επιδιώκεται είτε η αναγνώριση είτε η εκτέλεση είτε και τα δύο. Προϋπόθεση, αποτελεί η έκδοση της απόφασης από αρμόδιο Δικαστήριο. Συνταυτίζεται έτσι η απόφαση της αλλοδαπής με απόφαση αρμοδίου Δικαστηρίου της Κύπρου και ανάλογα εκτελείται. Επομένως, η απάντηση εξαρτάται από τον προσδιορισμό του Κυπριακού Δικαστηρίου αρμόδιου για την έκδοση απόφασης ανάλογης προς εκείνη της οποίας επιζητείται η εγγραφή. Η απάντηση είναι πρόδηλη. Είναι το Οικογενειακό Δικαστήριο το οποίο έχει αποκλειστική αρμοδιότητα σε θέματα γονικής μέριμνας περιλαμβανομένης της φύλαξης και κηδεμονίας ανηλίκων. Το ότι το Δικαστήριο που επιλαμβάνεται της αίτησης για εγγραφή καλείται να ασκήσει δικαιοδοσία αναγόμενη στις οικογενειακές σχέσεις προκύπτει και από τις ρητές πρόνοιες της Σύμβασης. Το Δικαστήριο της παραλαμβάνουσας την αίτηση χώρας μπορεί να αρνηθεί την εγγραφή για λόγους που σχετίζονται με την ευημερία του ανηλίκου, όπως καθορίζονται στο Άρθρο 10(1)(β) της Σύμβασης το οποίο προβλέπει:
"(β) εάν διαπιστωθεί ότι συνεπεία μεταβολής των περιστάσεων περιλαμβανομένης της παρελεύσεως χρόνου αλλά ουχί απλώς της μεταβολής εις την διαμονήν του ανηλίκου μετά την αντικανονικήν μετακίνησιν, τα αποτελέσματα της αρχικής αποφάσεως είναι πλέον προδήλως αντίθετα προς την ευημερία του ανηλίκου."
Η αποτίμηση της ευημερίας του ανηλίκου, στο πλαίσιο των οικογενειακών σχέσεων, ανάγεται αποκλειστικά στο Οικογενειακό Δικαστήριο. Αυτός, είναι ο δεύτερος λόγος ο οποίος τείνει να καταδείξει ότι το μόνο αρμόδιο για την εγγραφή αποφάσεων, βάσει της Σύμβασης, είναι το Οικογενειακό Δικαστήριο. Εφόσον το Επαρχιακό Δικαστήριο ήταν αναρμόδιο να επιληφθεί της αίτησης δεν παρίσταται ανάγκη θεώρησης της ορθότητας οποιασδήποτε άλλης πτυχής της υπό έφεση, απόφασης.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται.
H έφεση επιτρέπεται με έξοδα. H πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται.