|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 1 ΑΑΔ 1403
31 Oκτωβρίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στές]
ΌΜΗΡΟΣ ΣΑΒΒΑ ΧΑΨΗ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ,
Εφεσείοντες-Αιτητές,
v.
ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσίβλητου-Καθ' ου η αίτηση.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 9318).
Αναγκαστική απαλλοτρίωση — Έξοδα — Ο βασικός παράγοντας που διέπει την άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου για την επιδίκαση των εξόδων, όπως και στις πολιτικές αγωγές, είναι το αποτέλεσμα της δίκης — Πότε δικαιολογείται απόκλιση από την πιο πάνω αρχή.
Οι εφεσείοντες, ιδιοκτήτες γης, αρνήθησαν προσφορά για ποσό ΛΚ3.895 που τους πρόσφερε η απαλλοτριούσα αρχή και καταχώρησαν παραπομπή διεκδικώντας ποσό ΛΚ11.600 για την απαλλοτρίωση του κτήματός τους. Το Επαρχιακό Δικαστήριο αποφάσισε ότι η αξία της γης ήταν ίση προς την καθορισθείσα από την απαλλοτριούσα αρχή και εξέδωσε απόφαση για ανάλογο ποσό με τόκο, "πλέον δικηγορικά και εκτιμητικά έξοδα".
Οι ιδιοκτήτες εφεσίβαλαν την απόφαση και η απαλλοτριούσα αρχή εφεσίβαλε την απόφαση για τα έξοδα. Η έφεση αποσύρθηκε. Παρέμεινε προς εκδίκαση η αντέφεση η οποία περιοριζόταν στο μέρος της διαταγής που αφορούσε τα δικηγορικά έξοδα.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Ο ισχύων Διαδικαστικός Κανονισμός αφήνει τα έξοδα στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου (Κ.30(1)) όπως και ο αντίστοιχος κανόνας στις πολιτικές αγωγές (Κ. 59 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας).
2. Η διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου ως προς τα έξοδα, ασκείται δικαστικά. Γνώμονα για την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου συνιστά το αποτέλεσμα. Η δικαίωση δεν πρέπει να επάγεται την καταβολή δαπάνης.
3. Απόκλιση από τον κανόνα ότι τα έξοδα ακολουθούν το αποτέλεσμα, δικαιολογείται μόνο εφόσον συντρέχουν ικανοί λόγοι που ανάγονται στη γενεσιουργό αιτία της πρόκλησης των εξόδων της δίκης ή μέρους τους.
4. Στην απόφαση του Δικαστηρίου δεν παρέχονται λόγοι για την αποσυνάρτηση των εξόδων από το αποτέλεσμα της δίκης, ούτε υπάρχουν οποιαδήποτε στοιχεία που θα μπορούσε να την δικαιολογήσουν. Κατά συνέπεια η άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου στο θέμα των δικηγορικών εξόδων κρίνεται εσφαλμένη και παραμερίζεται. Λόγω μη διεκδίκησης εξόδων από την απαλλοτριούσα αρχή η διαταγή του Δικαστηρίου υποκαθίσταται με διαταγή ότι δεν εκδίδεται οποιαδήποτε διαταγή για τα έξοδα.
Η έφεση έγινε δεκτή. Δεν εκδόθηκε διαταγή για έξοδα.
Υποθέσεις που αναφέρθηκαν:
Χάσικος και Άλλοι v. Χαραλαμπίδη (1990) 1 Α.Α.Δ. 389,
Glykys v. Ioannides, 24 C.L.R. 220,
Θρασυβούλου v. Arto Estates Ltd (1993) 1 Α.Α.Δ. 12,
Αρέστη v. Λαδόκονου (1996) 1 A.A.Δ. 646.
Έφεση.
Έφεση από τους αιτητές κατά της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Nικολάου, A.E.Δ.), που δόθηκε στις 9.5.94 (Aρ. Παραπομπής 7/82), με την οποία εκδόθηκε απόφαση για το ποσό των Λ.K.3.895, ως αποζημίωση για απαλλοτρίωση κτήματός τους, πλέον τόκοι προς 7% πάνω στο ποσό από την 27/1/78 μέχρι 26/5/83 και προς 9% από την 27/5/83 μέχρι εξόφλησης, πλέον δικηγορικά και εκτιμητικά έξοδα. Aντέφεση από την απαλλοτριούσα αρχή εναντίον της απόφασης για τα έξοδα.
Χρ. Νεοκλέους, για τους Εφεσείοντες.
Φ. Αποστολίδης, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv.vult.
ΔIKAΣTHPIO: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ. Μ. Πικής, Π.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Οι εφεσείοντες είναι ιδιοκτήτες γης η οποία απαλλοτριώθηκε από τους εφεσίβλητους. Αρνήθηκαν την προσφορά που τους έγινε για ποσό £3.895 και κατέφυγαν στο Δικαστήριο διεκδικώντας το ποσό των £11.600. Το θέμα αυτό ηγέρθη ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου με παραπομπή, όπως προβλέπουν οι σχετικοί Διαδικαστικοί Κανονισμοί. (Compensation Assessment Tribunal Rules 1956). Υποβλήθηκαν εκτιμήσεις από ειδικούς σε εκτιμήσεις ακινήτων οι οποίοι κατέθεσαν στη δίκη, προς υποστήριξη των εκατέρωθεν θέσεων, για την αξία της γης. Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι η αξία της γης ήταν ίση προς την καθορισθείσα από την απαλλοτριούσα αρχή. Εξέδωσε απόφαση για ανάλογο ποσό με τόκο "πλέον δικηγορικά έξοδα και εκτιμητικά έξοδα".
Οι ιδιοκτήτες εφεσίβαλαν την απόφαση. Η απαλλοτριούσα αρχή, με ειδοποίηση εν είδει αντέφεσης βάσει της Δ.35 θ.10, εφεσίβαλε την απόφαση για τα έξοδα.
Οι ιδιοκτήτες ζήτησαν και έτυχαν της άδειας του Εφετείου να αποσύρουν την έφεση, η οποία κατ' ακολουθία απορρίφθηκε. Παρέμεινε προς εκδίκαση η αντέφεση για τα έξοδα.
Πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα έξοδα τα οποία επιδικάστηκαν υπέρ των ιδιοκτητών δεν έχουν μέχρι σήμερα καθοριστεί από τον Πρωτοκολλητή. Προφανώς, δεν υποβλήθηκε αίτημα προς τούτο. Η αντέφεση έχει ως λόγο αυτή τούτη τη διαταγή του Δικαστηρίου και επικεντρώνεται στην άσκηση της διακριτικής του ευχέρειας. Ο δικηγόρος της απαλλοτριούσας αρχής κατέστησε σαφές ότι η έφεση περιορίζεται στο μέρος της διαταγής που αφορά τα δικηγορικά έξοδα. Δεν αμφισβητείται η διαταγή ως προς τα εκτιμητικά έξοδα η οποία περιλαμβάνει τα έξοδα ετοιμασίας της εκτίμησης των ιδιοκτητών και την αντιμισθία του μάρτυρα ο οποίος κατέθεσε. Ο ισχύων Διαδικαστικός Κανονισμός αφήνει τα έξοδα στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου (Κ.30(1)) όπως και ο αντίστοιχος κανόνας στις πολιτικές αγωγές. (βλ. Δ.59 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας).
Είναι παγιωμένο ότι η διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου, ως προς τα έξοδα, ασκείται δικαστικά. Γνώμονα για την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου συνιστά το αποτέλεσμα. Η δικαίωση δεν πρέπει, όπως επισημαίνεται στην Χάσικος κ.ά. v. Χαραλαμπίδη (1990) 1 Α.Α.Δ. 389, να επάγεται την καταβολή δαπάνης. Δεν χωρεί στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου υποδεικνύεται στην Georgios E. Glykys v. Ioannis Stylianou Ioannides 24 C.L.R. 220, η επίδραση παραγόντων άλλων από εκείνων που σχετίζονται με την ουσία του αποτελέσματος. Διατυπώνεται η θέση ότι, "feelings of kindness are not, of course, the correct criterion in deciding the question of costs". Το ακόλουθο απόσπασμα από την Θρασυβούλου v. Arto Estates Ltd (1993) 1 Α.Α.Δ. 12, τείνει να διαφωτίσει το πλαίσιο άσκησης της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου.
"Είναι θεμελιωμένο ότι ο βασικός παράγοντας που διέπει την άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου ως προς τα έξοδα, είναι το αποτέλεσμα της δίκης. Θεωρείται ασύννομο ο δικαιωθείς διάδικος να επωμίζεται τα έξοδα της υπεράσπισης των δικαιωμάτων του και εύλογο να τα επωμίζεται ο αποτυχών διάδικος, η αδικαιολόγητη προσφυγή του οποίου στο Δικαστήριο (όπως τεκμηριώνεται από το αποτέλεσμα) αποτέλεσε τη γενεσιουργό αιτία των εξόδων."
Απόκλιση από τον κανόνα ότι τα έξοδα ακολουθούν το αποτέλεσμα, όπως επισημαίνεται σε άλλο απόσπασμα της πιο πάνω απόφασης, "Δικαιολογείται μόνον εφόσον συντρέχουν ικανοί λόγοι που ανάγονται στη γενεσιουργό αιτία της πρόκλησης των εξόδων της δίκης ή μέρους τους."
Ανάλογες θέσεις υιοθετούνται και στην Αρέστη v. Λαδόκονου, Πολιτική Έφεση 8870, ημερομηνίας 11 Ιουνίου, 1996.
Στην προκείμενη περίπτωση ο καθορισμός της αποζημίωσης και το αποτέλεσμα της δίκης αποτελούν πλήρη δικαίωση της απαλλοτριούσας αρχής. Τα έξοδα της διαδικασίας είχαν ως γενεσιουργό αιτία την διογκωμένη απαίτηση των ιδιοκτητών για αποζημιώσεις.
Στην απόφαση του Δικαστηρίου δεν παρέχονται λόγοι για την αποσυνάρτηση των εξόδων από το αποτέλεσμα της δίκης, ούτε υπάρχουν οποιαδήποτε στοιχεία τα οποία θα μπορούσε να την δικαιολογήσουν. Κατά συνέπεια η άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου στο θέμα των δικηγορικών εξόδων κρίνεται εσφαλμένη και παραμερίζεται. Δεν διεκδικούνται, όπως διευκρίνισε ο δικηγόρος της απαλλοτριούσας αρχής, έξοδα υπέρ τους. Περιοριζόμεθα συνεπώς στον παραμερισμό της διαταγής του πρωτόδικου Δικαστηρίου ως προς τα δικηγορικά έξοδα. Η διαταγή του υποκαθίσταται με διαταγή ότι δεν εκδίδεται οποιαδήποτε διαταγή για τα έξοδα.
H έφεση επιτυγχάνει. Δεν εκδίδεται διαταγή για έξοδα.