|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1989) 1E ΑΑΔ 178
20 Απριλίου, 1989
[ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΠΙΚΗΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΔ.]
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ,
Εφεσείων,
ν.
ΓΡΗΓΟΡΗ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ,
Εφεσίβλητου.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 7210).
Αμέλεια - Συντρέχουσα αμέλεια - Οδική σύγκρουση - Αυτοκίνητο κινούμενο με μεγάλη ταχύτητα επί κυρίας οδού νύχτα - Ανυπαρξία κινήσεως - Αυτοκίνητο εισήλθε στην κύρια οδό από πάροδο χωρίς ο εφεσίβλητος οδηγός του να συμμορφωθεί προηγουμένως με σήμα halt - Κατανομή ευθύνης: 2/3 στον οδηγό του πρώτου αυτοκινήτου (εφεσείοντα) και 1/3 στον εφεσίβλητο - Πεπλανημένη - Κατανομή 40% στον εφεσείοντα και 60% στον εφεσίβλητο.
Οδική κίνηση - Πότε οδηγός αυτοκινήτου οχήματος υπέχει υποχρέωση να χρησιμοποιεί την αριστερή πλευρά της οδού.
Αμέλεια - Συντρέχουσα αμέλεια - Οδική σύγκρουση - Κατανομή ευθύνης - Ποιοι είναι οι καθοριστικοί παράγοντες.
Ο εφεσείων οδηγούσε το αυτοκίνητό του με μεγάλη ταχύτητα νύχτα σε κύριο δρόμο κρατώντας το μέσο του δρόμου. Δεν υπήρχε κίνηση. Ο εφεσίβλητος εισήλθε στον κύριο δρόμο από πάροδο χωρίς προηγουμένως να σταματήσει σύμφωνα με σήμα halt. Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατένειμε την ευθύνη για την σύγκρουση, που είχε επακολουθήσει, 2/3 στον εφεσείοντα και 1/3 στον εφεσίβλητο.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, αποδεχόμενο την έφεση, αποφάσισε:
1) Οι καθοριστικοί παράγοντες σχετικά με την κατανομή ευθύνης είναι δύο: α) Η υπαιτιότητα, που συναρτάται με την εκπλήρωση των καθηκόντων του ενός οδηγού απέναντι στον άλλο, και β) η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της αμέλειας των δύο οδηγών και της ζημιάς που προκλήθηκε.
2) Ο εφεσείων δεν είχε υποχρέωση τηρήσεως της αριστερής πλευράς του δρόμου. Τέτοια υποχρέωση υπάρχει μόνο όταν το επιβάλλει δικαίωμα άλλου χρήστη του δρόμου.
3) Η γενική αρχή, που προκύπτει από την νομολογία, είναι ότι οι οδηγοί επί της κυρίας οδού έχουν προτεραιότητα στη χρήση του δρόμου. Η προτεραιότητα αυτή πρέπει να είναι σεβαστή από τους οδηγούς, που προσεγγίζουν τον κύριο δρόμο από πάροδο.
4) Η κατανομή της ευθύνης είναι, υπό το φως των γεγονότων της υπόθεσης αυτής, λανθασμένη.
Η έφεση γίνεται δεχτή με έξοδα. Η ευθύνη κατανέμεται: 40% σε βάρος τον εφεσείοντα και 60% σε βάρος τον εφεσίβλητου.
Αναφερόμενες αποφάσεις:
Pantelides ν. Murphy (1985) 1 C. L. R. 40;
Hardy ν. Walder [1984] R. T. R. 312;
Christophorou (No. 2) v. Asproftas and Another (1988) 1 C. L. R. 441;
Varnakides v. Papamichael and Another (1970) 1 C. L. R. 367;
Panayiotou v. Mavros (1970) 1 C. L. R. 215;
Karikatou v. Stoteriou, Soteriou v. Apseros (1979) 1 C. L. R. 150;
Vakanas v. Thomas and Another (1982) 1 C. L. R. 530;
Adamis and Another v. Erackeous (1982) 1 C. L. R. 746;
Charalambous v. Kasapis (1988) 1 C. L. R. 25;
Polycarpou v. Adamou (1988) 1 C. L. R. 727.
Έφεση.
Έφεση από τον εναγόμενο εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Λαούτας, Α. Ε. Δ. ) ημερ. 28 Μαΐου, 1986 σύμφωνα με την οποία καθορίστηκε η κατανομή ευθύνης για τη ζημιά που υπέστη ο ενάγων ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης του oχήματός του με εκείνο του εναγόμενου σε 2/3 εις βάρος του εναγόμενου και 1/3 σε βάρος του ενάγοντος.
Μ. Ιακώβου, για τον εφεσείοντα.
Α. Κούτρας, για τον εφεσίβλητο.
ΜΑΛΑΧΤΟΣ Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή κ. Πική.
ΠΙΚΗΣ Δ.: Το μοναδικό σημείο που εγείρεται και πρέπει να απαντηθεί είναι η ορθότητα της απόφασης του πρωτόδικου δικαστηρίου για την κατανομή της ευθύνης (apportionment of liability) για την ζημιά που υπέστη ο εφεσίβλητος (ενάγων) ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης μεταξύ του oχήματός του και εκείνου του εφεσείοντα. Το ατύχημα επεσυνέβη την Λεωφ. Γρ. Αυξεντίου στον Άγιο Δομέτιο κοντά στην συμβολή της με την οδό Γεμενετζιή. Σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου και οι δύο οδηγοί έφεραν ευθύνη για το δυστύχημα. Η ευθύνη μεταξύ τους κατανεμήθηκε ως εξής: Ευθύνη εφεσείοντα 2/3, ευθύνη εφεσίβλητου 1/3. Το εύρημα του δικαστηρίου σύμφωνα με το οποίο και οι δύο οδηγοί κρίθηκαν ότι ήταν αμελείς δεν έχει αμφισβητηθεί. Ό, τι έχει τεθεί υπό συζήτηση στην έφεση είναι ο καταμερισμός της ευθύνης μεταξύ τους.
Τα ουσιαστικά γεγονότα που οδήγησαν στην σύγκρουση όπως προσδιορίστηκαν από το πρωτόδικο δικαστήριο είναι παραδεκτά. Η επεξήγησή τους θα φωτίσει το θέμα που έχει συζητηθεί στην έφεση και θα συμβάλει στην εκτίμηση των εισηγήσεων που έχουν υποβληθεί στο σωστό τους πλαίσιο.
Ο Κυριάκος Χριστοδούλου (ο εφεσείων) οδηγούσε το αυτοκίνητό του κατά μήκος της Λεωφ. Αυξεντίου· ήταν η ώρα 1. 00 π. μ. και ο δρόμος ήταν έρημος. Το όχημά του οδηγείτο στο κέντρο του δρόμου με μεγάλη ταχύτητα. Ο Γρηγόρης Γρηγορίου (ο εφεσίβλητος) οδηγούσε το αυτοκίνητό του στην οδό Γεμενετζιή με κατεύθυνση την Λεωφ. Αυξεντίου. Η Λεωφ. Αυξεντίου αποτελεί κύριο δρόμο σε σχέση με την οδό Γεμενετζιή. Η είσοδος στην λεωφόρο από την οδό Γεμενετζιή ελέγχεται από σημείο ΑΛΤ και σηματοδοτείται εκτός από το καθορισμένο σημείο της τροχαίας με άσπρη διαχωριστική γραμμή. Το όχημα του εφεσίβλητου εισήλθε στον κύριο δρόμο χωρίς να σταματήσει στην συμβολή των δύο οδών. Αν σταματούσε και εισερχόταν στην κύρια οδό με την πρέπουσα επιμέλεια θα επεσήμανε την έλευση του αυτοκινήτου του εφεσείοντα και την μικρή απόσταση που τον χώριζε από την συμβολή των δύο δρόμων. Η είσοδος του οχήματος του εφεσίβλητου παρενέβαλε εμπόδια στην πορεία του εφεσείοντα τα οποία δεν κατόρθωσε να αντιμετωπίσει φρενάροντας. Η μεγάλη ταχύτητα με την οποία ήλαυνε του αποστέρησε την ευχέρεια ελέγχου του αυτοκινήτου του. Το γεγονός ότι ο εφεσείων οδηγούσε στο κέντρο του δρόμου και η μεγάλη ταχύτητά του κρίθηκαν ως πράξεις αποφασιστικής σημασίας για την κατανομή της ευθύνης. Αντίθετα ο εφεσίβλητος κρίθηκε ότι είχε μικρότερη ευθύνη γιατί, παρόλο που εισήλθε στον κύριο δρόμο κατά παράβαση των καθηκόντων του, η ταχύτητά του ήταν χαμηλή. Συνάγεται από την απόφαση ότι η μεγάλη ταχύτητα του εφεσείοντα ήταν ο αποφασιστικός παράγοντας για την σύγκρουση των δύο αυτοκινήτων. Ο καταμερισμός της ευθύνης βασίστηκε κυρίως σ' αυτή την εκτίμηση των γεγονότων.
Ο δικηγόρος του εφεσείοντα υπέβαλε ότι το πρωτόδικο δικαστήριο έσφαλε στην εκτίμηση του βαθμού υπαιτιότητας και συμβολής των πράξεων αμέλειας των δύο οδηγών στην πρόκληση της σύγκρουσης. Εισήγησή του είναι ότι πρωταρχική ή γενεσιουργός αιτία για το ατύχημα αποτέλεσε η είσοδος του οχήματος του εφεσίβλητου στον κύριο δρόμο κατά παράβαση των καθηκόντων του προς τον εφεσείοντα. Η αμέλειά του προοιώνιζε την σύγκρουση που επακολούθησε λαμβάνοντας υπόψη την θέση και πορεία του οχήματος του εφεσείοντα.
Ο δικηγόρος του εφεσίβλητου υποστήριξε ότι τα συμπεράσματα του δικαστηρίου για την κατανομή της ευθύνης ήταν σωστά όπως και οι εκτιμήσεις του για τις εκατέρωθεν υποχρεώσεις. Απέσυρε όμως την αντέφεση που είχε υποβληθεί. Την ορθότητα της απόφασης του πρωτόδικου δικαστηρίου υποστηρίζουν όπως εισηγήθηκε ο δικηγόρος του εφεσίβλητου και δύο αποφάσεις, μια του Κυπριακού και μια του Αγγλικού Εφετείου - Pantelides ν. Murphy (1985) 1 C.L.R. 40 και Hardy ν. Walder [1984] R.T.R. 312 - Οι αποφάσεις αυτές θεμελιώνουν όπως εισηγήθηκε ο κ. Κούτρας, την ευρύτερη αρχή ότι μεγάλη ταχύτητα αποτελεί πλέον υπαίτιο συμπεριφορά σε σύγκριση με την παράλειψη οδηγού που προσεγγίζει τον κύριο δρόμο να δώσει προτεραιότητα στον οδηγό που χρησιμοποιεί τον κύριο δρόμο. Καμιά από τις δύο αποφάσεις δεν αποβλέπει στην καθιέρωση της αρχής που υποστήριξε ο δικηγόρος του εφεσίβλητου. Και οι δύο αποφάσεις είναι άρρηκτα συνυφασμένες με τα ιδιαίτερα γεγονότα των υποθέσεων στις οποίες εκδόθηκαν. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της αμέλειας των οδηγών και στις δύο υποθέσεις ήταν εκτός από το στοιχείο της υπερβολικής ταχύτητας, το προσπέρασμα επί της κυρίας οδού άλλου οχήματος αδιαφορώντας για τα δικαιώματα για την χρήση εκείνης της λωρίδας του δρόμου από πρόσωπα που όδευαν από την αντίθετη κατεύθυνση. Στην υπόθεση Hardy συγκεκριμένα ο οδηγός προσπέρασε προπορευόμενο αυτοκίνητο σε κλειστή καμπή του δρόμου.
Καμιά από τις δύο αποφάσεις δεν διαφοροποιεί την γενική αρχή ότι οι οδηγοί επί της κυρίας οδού έχουν προτεραιότητα για την χρήση του δρόμου η οποία πρέπει να γίνεται σεβαστή από τους οδηγούς που προσεγγίζουν τον κύριο δρόμο από πάροδο.
Τα καθήκοντα και υποχρεώσεις των δύο αυτών κατηγοριών οδηγών αναλύονται και στην πρόσφατη απόφαση του εφετείου Christophorou ν. Asproftas & Another (1988) 1 C.L.R. 441. To απόσπασμα που ακολουθεί χαρακτηρίζει την προσέγγιση του δικαστηρίου στον προσδιορισμό των εκατέρωθεν καθηκόντων και τον καταμερισμό της ευθύνης (Βλέπε σελ. 444-445):
"Although not specifically cited, the principles espoused in the above cases find expression in the judgment of the trial Court, particularly the absence of a duty on the part of the user of a major road to anticipate, in the absence of forewarning, the emergence of a motorist from a side road without stopping and when unsafe so to do; secondly, the pressure with an unexpected and unforeseen risk on the road. In those circumstances, as explained in Adamis, supra, he does not have the coolness or the breathing space necessary to ponder rival courses".
Οι ευθύνες και τα καθήκοντα οδηγών που ήσαν στην θέση των διαδίκων και οι προεκτάσεις της αμέλειας τους ήταν το αντικείμενο εξέτασης και ανάλυσης σε πολλές δικαστικές αποφάσεις. (Βλ. μεταξύ άλλων Varnakkides ν. Papamichael & Another (1970) 1 C.L.R. 215, Panayiotou v. Mavrou (1979) 1 C.L.R. 215, Karikatou v. Soteriou, Soteriou v. Apseros (1979) 1 C.LR. 150, Vakanas v. Thomas & Another (1982) 1 C.L.R. 530 and Adamis & Another v. Eracleous (1982) 1 C.L.R. 746).
Ο καταμερισμός της ευθύνης είναι πρωτίστως έργο του πρωτόδικου δικαστηρίου. Οι καθοριστικοί παράγοντες για τον καθορισμό της ευθύνης είναι δύο:
(α) Η υπαιτιότητα (blameworthiness) που συναρτάται με την εκπλήρωση των καθηκόντων του κάθε οδηγού για την ασφάλεια του άλλου, και
(β) Η αιτιώδης συνάφεια (causative potency) μεταξύ της αμέλειας των δύο οδηγών και της ζημιάς που προκλήθηκε και αποτελεί το αντικείμενο της δίκης.
Η ευθύνη επιμερίζεται κάτω από το πρίσμα της κοινής λο- γικής και της καθημερινής εμπειρίας. Οι εκατέρωθεν παραλείψεις συνεκτιμούνται όχι μικροσκοπικά αλλά από την πλατιά γωνία του μέσου συνετού πολίτη, όπως επεξηγείται στις υποθέσεις Charalambous ν. Kassapis (1988) 1 C.L.R. 25 και Polykarpou ν. Adamou (1988) 1 C.L.R. 727.
Συσχετισμός των αρχών που επεξηγούνται πιο πάνω για τον επιμερισμό της ευθύνης στα πλαίσια των γεγονότων της υπόθεσης μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο πρωτόδικος Δικαστής παράβλεψε ή παραγνώρισε την προτεραιότητα χρήσης της κυρίας οδού στην οποία εδικαιούτο ο εφεσείων. Επίσης έσφαλε στην απόδοση ευθύνης στον εφεσείοντα για την μη τήρηση της αριστερής πλευράς του δρόμου. Δεν είχε τέτοια υποχρέωση. Υποχρέωση για τήρηση της αριστερής πλευράς του δρόμου ενυπάρχει μόνο όταν το επιβάλλουν τα δικαιώματα άλλου προσώπου για την χρήση του ιδίου δρόμου όπως εκείνων που έρχονται από αντίθετη κατεύθυνση ή που επιθυμούν να προσπεράσουν το προπορευόμενο όχημα. Κατά τα άλλα η υποχρέωση του οδηγού είναι να κάμνει λογική χρήση του δρόμου χωρίς ειδικό περιορισμό ως προς την πλευρά στην οποία πρέπει να οδηγεί. (Βλ. Άρθρο 2 του Περί Οδικών Κανόνων Νόμου, Κεφ. 334). Η αλόγιστη ταχύτητα με την οποία οδηγούσε ο εφεσείων που περιόριζε εκ προοιμίου την λήψη μέτρων για την αποτροπή οποιοσδήποτε σύγκρουσης ήταν το μοναδικό στοιχείο αμέλειας του εφεσείοντα.
Η απόφαση στην οποία έχουμε καταλήξει επιβάλλει τον παραμερισμό της απόφασης του πρωτόδικου δικαστηρίου αφενός και καθιστά ευθύνη του Ανωτάτου Δικαστηρίου την κατανομή της ευθύνης μεταξύ των διαδίκων. Συνεκτιμώντας την αμέλεια των δύο οδηγών όπως και τις επιπτώσεις της καταμερίζουμε την ευθύνη μεταξύ τους ως εξής: Εφεσείων 40%, εφεσίβλητος 60%.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα. Η ευθύνη καταμερίζεται μεταξύ των διαδίκων όπως καθορίζεται πιο πάνω.
Έφεση επιτρέπεται.