|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υποθ. Αρ.1483 /2009)
8 Νοεμβρίου, 2011
[ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ/στης]
Αναφορικά με τα ΄Αρθρα 28, και 146 του Συντάγματος
ANTΩΝΗΣ Χ΄ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ
Αιτητής,
-και -
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, μέσω
YΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ΄ων η αίτηση.
------------------------
κ.Δ.Διομήδους για Καλλής & Καλλής ΔΕΠΕ και Νικολαϊδης Στυλιανού ΔΕΠΕ, για τον Αιτητή.
Δ. Εργατούδη (κα.) - δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ων η αίτηση
-----------------------
ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: Το Υπουργείο Παιδείας προώθησε για απαλλοτρίωση μέρος των κτημάτων με αριθμ.613, 614 στον Πύργο Τυλληρίας, για επέκταση του Γυμνασίου Κάτω Πύργου. Στο πλαίσιο της παρούσας προσφυγής αμφισβητείται η νομιμότητα του Διατάγματος επίταξης, το οποίο δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 4 Σεπτεμβρίου 2009.
Είναι απαραίτητο να καταγραφεί η προϊστορία αυτής της υπόθεσης, η οποία άρχισε με Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης ΑΔΠ 1261 ημερ. 3 Δεκεμβρίου 2004, με σκοπό την επέκταση του Γυμνασίου Κάτω Πύργου, που είχε ως αποτέλεσμα την έκδοση Διατάγματος Επίταξης, ιδίας ημερομηνίας. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2005 εκδόθηκε Διάταγμα Απαλλοτρίωσης ΑΔΠ 946, για την ίδια έκταση γης. Το Διάταγμα Επίταξης, παρατάθηκε, με την ΑΔΠ 1183, για την περίοδο 2 Δεκεμβρίου 2005 μέχρι 2 Δεκεμβρίου 2006. Στο μεταξύ ο αιτητής είχε καταχωρίσει στο Ανώτατο Δικαστήριο την προσφυγή υπ΄αριθμό 286/2006 αμφισβητώντας τη νομιμότητα του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης. Στις 6 Ιουνίου 2008 εκδόθηκε απόφαση με την οποία κρίθηκε ότι υπήρχε, από πλευράς διοίκησης, έλλειψης δέουσας έρευνας. Η προσφυγή πέτυχε και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώθηκε. Ως αποτέλεσμα τούτου σε αγωγή, η οποία είχε στο μεταξύ κινηθεί, ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου, εκδόθηκε απόφαση υπέρ του αιτητή και εναντίον της Δημοκρατίας για το ποσό των €15.000, που κάλυπτε την περίοδο της προηγούμενης κατοχής του κτήματος του αιτητή.
Όπως έχω σημειώσει, με την παρούσα προσφυγή αμφισβητείται η νομιμότητα του Διατάγματος Επίταξης, ημερομηνίας 4 Σεπτεμβρίου 2009, που ακολούθησε.
Οι ευπαίδευτοι συνήγοροι του αιτητή ισχυρίζονται ότι με τις πράξεις της διοίκησης υπήρξε καταπάτηση του Συνταγματικού δικαιώματος του αιτητή, το οποίο καλύπτεται από το ΄Αρθρο 23.8(δ) του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο οποιαδήποτε, ακίνητη, στην προκείμενη περίπτωση, ιδιοκτησία, δύναται να επιταχθεί με την καταβολή «το ταχύτερο δυνατό τοις μετρητοίς δικαίας και ευλόγου αποζημίωσης». Κάτι τέτοιο δεν έγινε, εισηγήθηκε ο αιτητής, και λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος αυτού, η προσβαλλόμενη απόφαση θα πρέπει να ακυρωθεί.
Με το δεύτερο λόγο ακυρώσεως, ο αιτητής ισχυρίζεται ότι δεν είχε και δεν έχει προηγηθεί οποιαδήποτε τεχνοοικονομική μελέτη έτσι ώστε να καταφανεί, κατά πόσο υπήρχε οποιαδήποτε εναλλακτική λύση, πριν τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης. Ούτε περαιτέρω, πρόσθεσε, υπάρχει οποιαδήποτε αιτιολογία παρά μόνο αορίστως ισχυρίζονται οι καθ΄ων η αίτηση ότι, μέρος των τεμαχίων του αιτητή, χρειάζονται για την επέκταση του γηπέδου του Γυμνασίου Κάτω Πύργου.
Με τον τελευταίο λόγο ακυρώσεως ο αιτητής εισηγείται ότι, με βάση το άρθρο 47 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999. (Ν.158(Ι)/99), κατά τη λήψη της απόφασης και κατά την άσκηση της διακριτικής εξουσίας της διοίκησης, λήφθηκε υπόψη μη νόμιμη ενέργεια. Επικεντρώνει την προσοχή του, επί του σημείου αυτού ο συνήγορος, στην ίδια την έκθεση γεγονότων, που αναφέρουν οι καθ΄ων η αίτηση στην ένσταση τους ότι,
«η απαλλοτρίωση αφορά πολύ μικρό τμήμα των ιδιοκτητών το οποίο ήδη έχει καταπατηθεί από το Κοινοτικό Συμβούλιο από τη δεκαετία του 1980 για τη διαμόρφωση γηπέδου ποδοσφαίρου για την κοινότητα».
Αυτή η ιδία η παραδοχή, κατέληξαν οι συνήγοροι του αιτητή. στοιχειοθετεί παραβίαση του συγκεκριμένου νομοθετήματος.
Από την άλλη πλευρά, η ευπαίδευτη συνήγορος για τη Δημοκρατία, ισχυρίστηκε ότι δεν τίθεται θέμα παραβίασης του Συντάγματος και συγκεκριμένα του ΄Αρθρου 23.8(δ), από το γεγονός ότι δεν έχει καταβληθεί η οφειλόμενη αποζημίωση στον αιτητή. Υπάρχει, πρόσθεσε, η δυνατότητα διεκδίκησης της εύλογης αποζημίωσης από πολιτικό Δικαστήριο, κάτι για το οποίο ο αιτητής δεν έχει, μέχρι σήμερα, κάμει.
Ως προς το θέμα της τεχνοοικονομικής μελέτης, η συνήγορος ισχυρίστηκε ότι από το φάκελο της υπόθεσης, φαίνεται η αναγκαιότητα χρησιμοποίησης των τεμαχίων του αιτητή και της αδυναμίας ύπαρξης εναλλακτικών λύσεων. Αυτή η έλλειψη άλλης δυνατότητας καλύπτει και την αναγκαιότητα για αιτιολογία της απόφασης, κάτι το οποίο, όπως ισχυρίστηκε, υπάρχει.
Ως προς την αναφορά από τη διοίκηση σε «καταπατηθείσα έκταση», αυτή όπως προβλήθηκε δεν μπορεί να έχει άλλη ερμηνεία παρά μόνο προσδιοριστική, της έκτασης που ήδη χρησιμοποιήθηκε για σκοπούς της βελτίωσης του υφιστάμενου γηπέδου του Γυμνασίου Κάτω Πύργου. Η απομόνωση αυτής της φράσης δεν μπορεί να τεκμηριώσει το επιχείρημα για ύπαρξη παράνομου σκοπού, κατέληξε η συνήγορος.
Δεδομένου ότι το Διάταγμα Επίταξης δημοσιεύθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2009 και η προσφυγή καταχωρίστηκε στις 27 Οκτωβρίου 2009, αποτελεί κοινό έδαφος ότι μέχρι τότε ή ακόμη και σήμερα δεν έχει καταβληθεί αποζημίωση στον αιτητή για το σκοπό αυτό. ΄Εχει ερμηνευθεί νομολογιακά ότι «τοις μετρητοίς το ταχύτερο» δεν συνεπάγεται την ταυτόχρονη, με το διάταγμα επίταξης, καταβολή, αλλά το ταχύτερο χωρίς καθυστέρηση.
Αυτή η παράληψη των καθ΄ων η αίτηση που προσδιορίζεται στη μη καταβολή οποιουδήποτε ποσού, επεκτάθηκε μέχρι και σήμερα επενεργεί επί της νομιμότητας της πράξης ή θα πρέπει το θέμα να εξεταστεί με τα ισχύοντα κατά το σχετικό χρόνο, χωρίς τη συμπερίληψη γεγονότων που έλαβαν χώρα μετά την καταχώρηση της προσφυγής.
Η νομολογία μας δεν είναι ευθυγραμμισμένη επί του θέματος.
Ο Δικαστής Τριανταφυλλίδης (όπως ήταν τότε) στην υπόθεση Ηadjikyriakou and other v. The Council of Ministers a.o. (1968) 3 C.L.R. 1, χαρακτήρισε ως αναγκαία προϋπόθεση, για την χρησιμοποίηση του δραστικού μέτρου της επίταξης, την άμεση προσφορά προς τον ιδιοκτήτη, και σε περίπτωση άρνησης του την άμεση καταχώρηση παραπομπής στο δικαστήριο.
Στην υπόθεση Ιωσηφίδης ν. Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 4599, ο Δικαστής Πογιατζής, ερμηνεύοντας τη φράση «επί καταβολή τοις μετρητοίς το ταχύτερο» της παραγράφου 8(δ) του ΄Αρθρου 23 του Συντάγματος, ανέφερε ότι δεν επιβάλλεται ταυτόχρονη πληρωμή αλλά δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε μεγάλη καθυστέρηση στην υλοποίηση της πιο πάνω συνταγματικής υποχρέωσης. Παράλειψη συμμόρφωσης, κατέληξε ο ευπαίδευτος Δικαστής, απολήγει σε παραβίαση της σχετικής πρόνοιας που καθιστά την προσβαλλόμενη επίταξη αντισυνταγματική και άκυρη.
Ανάλογη προσέγγιση για την αναγκαιότητα καταβολής αποζημίωσης το ταχύτερο που λαμβάνει υπόψη και το χρόνο εκδίκασης της προσφυγής, αποφασίστηκε με τις υποθέσεις αριθμός 1469/05 Φλωρίδη ν. Δημοκρατία ημερ. 25 Ιουλίου 2006 (Δικαστής Γαβριηλίδης), Υπόθεση αρ. 1700/2005 Φλωρίδη ν. Δημοκρατία ημερ. 12 Σεπτεμβρίου 2006 (Δικαστής Φωτίου) και στις Υποθέσεις αρ. 270/08 και 271/08 Φλωρίδη κ.ά. ν. Δημοκρατίας ημερ. 25 Σεπτεμβρίου 2009 (Δικαστής Ναθαναήλ).
Στον αντίποδα των πιο πάνω προσεγγίσεων έχω μελετήσει τρεις αποφάσεις του Δικαστή Κωνσταντινίδη (Κισσοπόδα κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 836, Κωνσταντίνου ν. Δημοκρατίας (1995) 4 (Γ) Α.Α.Δ. 2192 και στην Υπόθεση αρ. 644/01, Νεοφύτου ν. Δημοκρατίας ημερ. 31 Γενάρη 2008, όπου αναφέρθηκαν από τον ευπαίδευτο Δικαστή τα εξής:
«Ο αναθεωρητικός έλεγχος πρέπει να περιοριστεί σε όσα αναφέρονται στο χρόνο της έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης. Οτιδήποτε το μεταγενέστερο, έστω και αν εμφανίζεται να επιδρά στην ισχύ του διατάγματος που εκδόθηκε, δεν μπορεί να είναι σχετικό ως προς το αν αυτό εκδόθηκε νόμιμα που είναι το διερευνούμενο ζήτημα»
Παράλληλα στην Υπόθεση αρ.222/05 Προύντζου ν. Δημοκρατίας, ημερ. 7 Σεπτεμβρίου 2006, ο Δικαστής Νικολαϊδης, ανέφερε ότι η μη συμμόρφωση με τη συνταγματική επιταγή για καταβολή δίκαιης αποζημίωσης, δεν περιαγάγει την επίταξη άκυρη, πολύ περισσότερο αντισυνταγματική.
Θα συμφωνήσω, με τη θέση που υιοθετήθηκε ακολουθήθηκε στις υποθέσεις Προύντζου και Κισσοπόδα πιο πάνω. Το ΄Αρθρο 23.8(δ) του Συντάγματος προβλέπει ότι η αποζημίωση καταβάλλεται το ταχύτερο, και, σε περίπτωση διαφωνίας αυτό επιλύεται από το πολιτικό Δικαστήριο. Ο περί Επιτάξεως Νόμος του 1962 Ν.21/62 προβλέπει, στα άρθρα 10, 11 και 12, για διαπραγματεύσεις και τον καθορισμό της αποζημίωσης εντός 3 μηνών, από την επίταξη, και σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας, ο ενδιαφερόμενος δικαιούται να ζητήσει τον καθορισμό τέτοιας αποζημίωσης από το Δικαστήριο.
Η μη καταβολή της αναλόγου αποζημίωσης δεν επηρεάζει το εκδοθέν διάταγμα επίταξης, υπό τον όρο της μη ταυτόχρονης με τη δημοσίευση, αλλά σε μεταγενέστερο στάδιο. Η μέχρι σήμερα παράλειψη της διοίκησης, από τη στιγμή που αφορά χρονικό σημείο διάφορο της εκδόσεως του εν λόγω διατάγματος εκφεύγει του αναθεωρητικού ελέγχου.
Με τον δεύτερο λόγο ακυρώσεως, ο αιτητής εισηγείται ότι το διάταγμα επίταξης πάσχει, καθότι δεν είχε προηγηθεί η ετοιμασία Τεχνοοικονομικής μελέτης καθώς επίσης και λόγω έλλειψης αιτιολογίας.
Στα πλαίσια της Υπόθεσης Αρ. 281/2006 Στυλιανού ν. Δημοκρατίας ημερ. 8 Ιουνίου 2008, που σημειώνω είναι ο ίδιος αιτητής, αμφισβητήθηκε η νομιμότητα του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης του τεμαχίου, που αφορά το αμφισβητηθέν Διάταγμα Επίταξης, και ο Δικαστής Ερωτοκρίτου, αποδεχόμενος την προσφυγή ακύρωσε το διάταγμα λόγω έλλειψης δέουσας έρευνας και ειδικότερα λόγω ελλείψεως εμπεριστατωμένης μελέτης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης και το νυν Διάταγμα Επίταξης εκδόθηκαν για τον ίδιο σκοπό.
Οι καθ΄ων η αίτηση πρόβαλαν ότι υπήρξε συμμόρφωση με την πιο πάνω ακυρωτική απόφαση, προχώρησαν σε ετοιμασία μελέτης και επομένως έγινε η δέουσα έρευνα. Παραπέμπουν δε επί τούτου σε σημείωμα του προϊσταμένου τεχνικών υπηρεσιών προς τη Γενική Διευθύντρια (παράρτημα 12 στην ένσταση) και στην επιστολή της Γενικής Διευθύντριας του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ημερ 9 Φεβρουαρίου 2009, προς τον Γενικό Εισαγγελέα (Παράρτημα 13 στην ένσταση). Το τι ουσιαστικώς αναφέρεται είναι ότι «δεν υπάρχει εναλλακτική λύση γιατί στις άλλες τρεις πλευρές του γηπέδου ευρίσκεται η θάλασσα και ότι η αξιοποίηση των τεμαχίων από τον ιδιοκτήτη είναι δύσκολη και αντιοικονομική. Περαιτέρω ότι τα τεμάχια έχουν ήδη καταπατηθεί από το Κοινοτικό Συμβούλιο από την δεκαετία του 1980».
Το περιεχόμενο των πιο πάνω επιστολών και σημειωμάτων δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ικανοποιεί το αναγκαίο κριτήριο της τεχνοοικονομικής μελέτης. Στο σημείωμα ημερ. 5 Απριλίου 2002, (παράρτημα 3 στην ΄Ενσταση) αναφέρεται ότι η επέκταση προς την πλευρά της θάλασσας θα ήταν πολύ δαπανηρή και για σκοπούς κοστολόγησης θα μπορούσαν να ζητηθούν οι απόψεις των τεχνικών υπηρεσιών. Παράλληλα, από τα παραρτήματα 12 και 13 (της ΄Ενστασης) δεν φαίνεται να εξετάστηκε το πιο πάνω ενδεχόμενο ούτε καταγράφεται ποιο ήταν το αποτέλεσμα του.
Περαιτέρω, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως νόμιμη αιτιολογία, για τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, το γεγονός ότι προηγήθηκε «καταπάτηση» των τεμαχίων από το Κοινοτικό Συμβούλιο.
Καθίσταται συναφώς αδύνατο να ελεγχθεί για ποιους λόγους προτιμήθηκαν τα συγκεκριμένα τεμάχια έναντι ενδεχομένως εναλλακτικών επιλογών. Με την έλλειψη της τεχνοοικονομικής μελέτης δεν μπορεί να εξεταστεί η δυνατότητα εξυπηρέτησης του σκοπού της επίταξης με άλλους λιγότερο επαχθείς τρόπους.
Για τους πιο πάνω, αναλυθέντες λόγους, η παράλειψη διεξαγωγής δέουσας έρευνας, πριν την λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, είναι προφανής. Η προσβαλλόμενη απόφαση πάσχει επίσης λόγω της ανεπαρκούς αιτιολογίας η οποία καθιστά αδύνατο τον έλεγχο.
Ο λόγος ακυρώσεως ευσταθεί.
Η προσφυγή επιτυγχάνει, με έξοδα υπέρ του αιτητή, όπως θα υπολογιστούν από τον πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρούται με βάση το ΄Αρθρο 146.4(β) του Συντάγματος.
Κ.Παμπαλλής,
Δ.