|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2008) 4 ΑΑΔ 667
8 Αυγούστου, 2008
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. FATMA IGDIR,
2. NALAN IGDIR,
Αιτήτριες,
v.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ, ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΗΣ
ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΧΟΡΗΓΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 2410/2006)
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία ― Έλεγχος της συνταγματικότητας νόμου - Η απαίτηση να είναι λυσιτελής η κατάληξη του ελέγχου ― Τα πορίσματα της νομολογίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, σύμφωνα με τα οποία το Δικαστήριο δεν δύναται να υποκαθίσταται στη θέση του νομοθέτη ― Περιστάσεις υπό τις οποίες κρίθηκαν εφαρμοστέα τα σχετικά πορίσματα, στην εξετασθείσα υπόθεση.
Ο περί Παροχής Ειδικών Χορηγιών Νόμος του 1996 (Ν.77(Ι)/96 όπως τροποποιήθηκε) ― Κατά πόσο αντίκειται στην αρχή της ισότητας (Άρθρο 28 του Συντάγματος) ― Το ζήτημα δεν αποφασίστηκε στην κριθείσα περίπτωση.
Οι αιτήτριες προσέφυγαν κατά της απόρριψης του αιτήματός τους, για ειδική χορηγία στην δεύτερη αιτήτρια υπό την ιδιότητά της ως φοιτήτριας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:
Κατά τις διατάξεις του περί Παροχής Ειδικών Χορηγιών Νόμου του 1996 (Ν. 77(Ι)/96 όπως τροποποιήθηκε), η νόμιμη διαμονή, όπως αυτή ορίζεται, στις περιοχές που ελέγχονται από τη Δημοκρατία, συνιστά προϋπόθεση για τη χορηγία και είναι παραδεκτό πως αυτή δεν υπήρχε, αφού οι αιτήτριες διαμένουν μόνιμα σε περιοχή που κατέχεται από τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής.
Η εισήγηση για ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης, με την προοπτική βεβαίως της ικανοποίησης του αιτήματος για υποτροφία, εδράζεται στη θέση, πως η αναφερθείσα προϋπόθεση παραβιάζει την αρχή της ισότητας που κατοχυρώνει το Άρθρο 28 του Συντάγματος.
Ο Νόμος εν προκειμένω είναι σαφής. Δεν αναγνωρίζει δικαίωμα, παρά μόνο υπό τους όρους του, περιλαμβανομένου και του συζητούμενου. Δεν παρέχεται στο Δικαστήριο δυνατότητα αναμόρφωσής του, ώστε να παρέχεται και σε άλλους, τους οποίους ο νομοθέτης δεν θέλησε να καλύψει. Με την τροποποίηση καταργήθηκε, εν προκειμένω, η προηγούμενη ρύθμιση και αυτό το υποχρεωτικό αποτέλεσμα δεν είναι δυνατό να διαταραχθεί με την επιβολή στο νομοθέτη της επιστροφής σε όσα, μη επιθυμώντας να ισχύσουν, κατάργησε και είναι πλέον ανύπαρκτα. Με συνέπεια και την επέκταση της επιβάρυνσης του Προϋπολογισμού σε σχέση με την οποία, όπως υποδείχθηκε, και η Βουλή των Αντιπροσώπων έχει περιορισμούς.
Η προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Orses κ.ά. v. Yπουργείου Οικονομικών, Υπόθ. Αρ. 2408/2006, ημερ. 31.1.2008,
Birinci κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2006) 4 Α.Α.Δ. 117,
Dias United Publing Co. Ltd v. Δημοκρατίας (1996) 3 A.A.Δ. 550,
Βρούντου ν. Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 78,
Κωνσταντίνου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2007) 3 Α.Α.Δ. 267,
Βιολάρης ν. Δημοκρατίας (2007) 3 Α.Α.Δ. 329,
Ertalu κ.ά. ν. Υπουργείου Οικονομικών (2008) 4 A.A.Δ. 429.
Προσφυγή.
Α. Μαρκίδης με Π. Παναγιώτου, για τις Αιτήτριες.
Λ. Λάμπρου - Ουστά, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Η δεύτερη αιτήτρια φοιτά στη Μουσική Ακαδημία ARTE στον κλάδο Μουσικές Σπουδές, στο ελεύθερο μέρος της Λευκωσίας. Η πρώτη αιτήτρια είναι η μητέρα της. Υπέβαλαν αίτημα για ειδική χορηγία για φοιτητές για το έτος 2005/2006 και αντικείμενο της προσφυγής είναι η απόρριψή του.
Κατά τις διατάξεις του περί Παροχής Ειδικών Χορηγιών Νόμου του 1996 (Ν. 77(Ι)/96 όπως τροποποιήθηκε) η μόνιμη διαμονή, όπως αυτή ορίζεται, στις περιοχές που ελέγχονται από τη Δημοκρατία, συνιστά προϋπόθεση για τη χορηγία και είναι παραδεκτό πως αυτή δεν υπήρχε αφού οι αιτήτριες διαμένουν μόνιμα σε περιοχή που κατέχεται από τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής.
Η εισήγηση για ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης, με την προοπτική βεβαίως της ικανοποίησης του αιτήματος για υποτροφία, εδράζεται στη θέση πως η αναφερθείσα προϋπόθεση παραβιάζει την αρχή της ισότητας που κατοχυρώνει το Άρθρο 28 του Συντάγματος και οι δυο πλευρές ανέπτυξαν σειρά επιχειρημάτων, αντιστοίχως. Οι καθ' ων η αίτηση κατ' επίκληση και της απόφασης του Νικολάτου, Δ., στην Tomris Orses κ.ά. v. Yπουργείου Οικονομικών, Προσφυγή Αρ. 2408/2006, ημερομηνίας 31.1.08, στην οποία, με αναφορά στην απόφαση του Κραμβή, Δ., στη Μehmet Birinci κ.ά. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2006) 4 Α.Α.Δ. 117, κρίθηκε πως η διάκριση δεν είναι αυθαίρετη και πως ο Νόμος δεν είναι αντισυνταγματικός. Επίσης προβάλλοντας την άποψη πως οι αιτήτριες δεν νομιμοποιούνται αφού δεν επληρούτο στην περίπτωσή τους η νομοθετική προϋπόθεση, παραγνωρίζοντας, όμως, ως προς αυτό, πως ακριβώς η δυνατότητα εφαρμογής της προϋπόθεσης αποβαίνει ζητούμενο.
Έθεσα στα μέρη ερώτημα αναφορικά με το λυσιτελές της εξέτασης του συνταγματικού ζητήματος με αναφορά στις αποφάσεις της Ολομέλειας στη Dias United Publing Co. Ltd v. Δημοκρατίας (1996) 3 A.A.Δ. 550, Μαρία Βρούντου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 78 και Βάσος Κωνσταντίνου κ.ά. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2007) 3 Α.Α.Δ. 267, και κατέθεσαν συμπληρωτικές αγορεύσεις. (Βλ. και Κωνσταντίνος Βιολάρης ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2007) 3 Α.Α.Δ. 329). Οι καθ' ων η αίτηση υποστήριξαν πως, στη βάση τους, πράγματι η εξέταση του ζητήματος θα ήταν αλυσιτελής. Οι αιτήτριες, αντιθέτως. Όπως εξήγησαν, ενόψει κρίσιμης διαφοράς προς τις πιο πάνω υποθέσεις. Εν προκειμένω, όπως υποστήριξαν, με τη διαγραφή της συζητούμενης προϋπόθεσης θα απέληγε ως ισχύουσα η προηγούμενη ρύθμιση του θέματος, που δεν θα την περιλάμβανε. Αυτό, ενόψει ρητής αναφοράς σε τέτοια διάσταση του ζητήματος στη Βάσος Κωνσταντίνου (ανωτέρω). Τόνισαν, συναφώς, ως περιλαμβανόμενο στο σκεπτικό της, τη θεώρηση πως «το αίτημα των αιτητών θα καθίστατο αλυσιτελές εφόσον δεν θα μπορούσαν να αφυπηρετήσουν και αυτοί στο 63ο έτος της ηλικίας τους, όπως επιθυμούσαν αλλά θα επανερχόταν σε ισχύ ο προηγούμενος νόμος ο οποίος προέβλεπε ως ηλικία συνταξιοδότησης το 60ο έτος». Δεν περιλαμβάνεται, όμως, τέτοιο σκεπτικό στην απόφαση της Ολομέλειας. Τα πιο πάνω λέχθηκαν από το δικηγόρο της Δημοκρατίας και δεν προτίθεμαι να επεκταθώ σε συσχετισμούς. Η απόφαση της Ολομέλειας εκδόθηκε στη βάση της Dias και Βρούντου (ανωτέρω) υπό το θεμελιωμένο πως το Ανώτατο Δικαστήριο δεν ασκεί νομοθετική εξουσία. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα της απόφασης την οποία εξέδωσε ο Αρτεμίδης, Π., στο οποίο καλύπτεται και η εκεί εισήγηση πως η επίμαχη πρόνοια θα ήταν δυνατό να διασπαστεί:
«Ακολουθεί η κρίση και σκέψη μας επί των νομικών ζητημάτων που εγείρονται στις υποθέσεις.
Ο δικηγόρος των αιτητών για να υπερβεί προφανώς τη νομολογιακή αρχή, όπως αυτή διατυπώθηκε στην υπόθεση Dias Publishing Co Ltd. v. Δημοκρατίας (1996) 3 Α.Α.Δ. 550, η οποία συζητήθηκε και εφαρμόστηκε πρόσφατα και στην υπόθεση Μαρία Βρούντου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 78, όπου μάλιστα το Δικαστήριο εξέτασε και άλλες πτυχές του ζητήματος, εισηγήθηκε πως διασπώνται οι πρόνοιες στις επιφυλάξεις του επίμαχου Νόμου από την κύρια και ουσιαστική του διάταξη, (Άρθρο 4Α) αυτή δηλαδή που καθιερώνει την επέκταση του ορίου υποχρεωτικής αφυπηρέτησης στο 63ο έτος, διάταξη που, καθώς υποστήριξε, πρέπει να εφαρμοστεί με ισοτιμία σε όλους τους δημόσιους λειτουργούς.
Δεν αμφισβητείται βεβαίως πως η Ε.Δ.Υ. εφάρμοσε τις πρόνοιες του επίδικου Νόμου. Να υποδείξουμε, επί του συγκεκριμένου, πως η απόφαση της Ε.Δ.Υ., σύμφωνα με το Άρθρο 53(2) του περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμου, ήταν υποχρεωτική, εφόσον η αρμόδια αρχή απέστειλε προς αυτή τη σχετική πρόταση, στην οποία απλώς επιβεβαιωνόταν η ηλικία των αιτητών που τους οδηγούσε, σύμφωνα με το Άρθρο 53(1)(α) του περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμου, σε υποχρεωτική αφυπηρέτηση.
Ο δικηγόρος των αιτητών επιδιώκει ουσιαστικά όπως το Ανώτατο Δικαστήριο διαγράψει τις επιφυλάξεις στον επίδικο Νόμο ώστε να παραμείνει η βασική του πρόνοια για αφυπηρέτηση όλων των δημοσίων υπαλλήλων στο 63ο έτος της ηλικίας τους. Μάλιστα δε τούτο να ισχύει για όλους από τη δημοσίευση του Νόμου. Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί του ζητήματος είναι ευθυγραμμισμένη. Στην υπόθεση Dias United Publishing Co. Ltd που αναφέρεται πιο πάνω, η Πλήρης Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου έκρινε πως το Δικαστήριο δεν δικαιούται να διευρύνει θετική νομοθετική διάταξη, μήτε να την τροποποιήσει ώστε να δημιουργηθεί ουσιαστικά ένα νέο νομοθέτημα. Ο συνταγματικός έλεγχος των νόμων, που ασκεί το Ανώτατο Δικαστήριο, δεν μπορεί να μετατραπεί σε μέσο αναμόρφωσης ή συμπλήρωσης της νομοθεσίας. Κάτι τέτοιο θα ξέφευγε της δικαιοδοσίας του. Η νομοθετική εξουσία ασκείται, σύμφωνα με το Σύνταγμα, όπως υποδείξαμε πιο πάνω, από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία, όπου μάλιστα χρειάζεται, ψηφίζει και τα αναγκαία κονδύλια για την εφαρμογή του, (Άρθρο 81 του Συντάγματος). Το ίδιο ζήτημα όπως υποδείξαμε, εξετάστηκε και πιο πρόσφατα στην υπόθεση Μαρία Βρούντου (δες ανωτέρω).
Οι επιφυλάξεις στο Νόμο, μολονότι αρχίζουν με τη συνήθη λέξη «νοείται», δεν αποτελούν, ούτως ειπείν, παρακλάδι του κεντρικού κορμού του ώστε η διάσπαση τους να αφήνει ακέραιο και ανεξάρτητο το υπόλοιπο μέρος του. Ο Νόμος εν προκειμένω δεν διασπάται, οι επιφυλάξεις αποτελούν μέρος του ενιαίου συνόλου του. Η κήρυξη, επομένως, του Νόμου ως αντισυνταγματικού θα αποδειχθεί αλυσιτελής για το αίτημα των αιτητών.
Για τους λόγους που εξηγήσαμε πιο πάνω οι προσφυγές απορρίπτονται. Δεν θα γίνει οποιαδήποτε διαταγή για έξοδα εις βάρος των αιτητών, γιατί παρουσίασαν στο Δικαστήριο προς συζήτηση ένα πολύ σοβαρό ζήτημα γενικού δημόσιου ενδιαφέροντος, που αφορά όχι μόνο τους δημόσιους λειτουργούς και τους υπαλλήλους στο δημόσιο τομέα, αλλά και τον κάθε πολίτη».
Ο Νόμος είναι σαφής. Δεν αναγνωρίζει δικαίωμα παρά μόνο υπό τους όρους του, περιλαμβανομένου και του συζητούμενου. Δεν παρέχεται στο Δικαστήριο δυνατότητα αναμόρφωσής του ώστε να παρέχεται και σε άλλους, τους οποίους ο νομοθέτης δεν θέλησε να καλύψει. Με την τροποποίηση καταργήθηκε, εν προκειμένω, η προηγούμενη ρύθμιση και αυτό το υποχρεωτικό αποτέλεσμα δεν είναι δυνατό να διαταραχθεί με την επιβολή στο νομοθέτη της επιστροφής σε όσα, μη επιθυμώντας να ισχύσουν, κατάργησε και είναι, πλέον ανύπαρκτα. Με συνέπεια και την επέκταση της επιβάρυνσης του Προϋπολογισμού σε σχέση με την οποία, όπως υποδείχθηκε, και η Βουλή των Αντιπροσώπων έχει περιορισμούς. Εκδόθηκε πρόσφατα η απόφαση του Αρτέμη, Δ., στη Gonul Ertalu κ.ά. ν. Υπουργείου Οικονομικών (2008) 4 Α.Α.Δ. 429. Το θέμα της ήταν το ίδιο και με αναφορά στην πιο πάνω νομολογία η προσφυγή απορρίφθηκε αφού άλλη κατάληξη «θα συνεπαγόταν αλλοίωση της πρόθεσης του νομοθέτη και θα οδηγούσε στην ουσία σε μετατροπή του συνταγματικού ελέγχου που ασκεί το Ανώτατο Δικαστήριο σε αναμόρφωση της νομοθεσίας».
Η προσφυγή απορρίπτεται. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται. Το κρίσιμο θέμα εγέρθηκε από το Δικαστήριο ουσιαστικά στο τέλος της διαδικασίας και δεν θα εκδώσω διαταγή έξοδα.
Η προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.