|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ.240/2005)
7 Οκτωβρίου, 2005
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δικαστής.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 146 ΚΑΙ 28 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΙΑΚΩΒΟΥ ΦΛΩΡΙΔΗ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ,
Καθ΄Ων η Αίτηση.
_________
Δ. Καλλής, για τους Αιτητές.
Κ. Σταυρινός, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ΄Ων η Αίτηση.
_________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Ο Αιτητής προσβάλλει διάταγμα απαλλοτρίωσης μέρους κτήματός του στη Σια. Ο σκοπός της απαλλοτρίωσης αναφέρετο στη γνωστοποίηση. Η απαλλοτρίωση εκρίθη αναγκαία "για τη δημιουργία και ανάπτυξη δημόσιων δρόμων στη Δημοκρατία, την παραγωγή ή ανάπτυξη της μεταλλευτικής/λατομικής βιομηχανίας" και συγκεκριμένα "για τη δημιουργία ασφαλτοστρωμένου δρόμου που οδηγεί σε λατομείο σε περιοχή του χωριού Σια".
Ο Αιτητής επικαλείται τρεις λόγους ακύρωσης. Όλοι έχουν κοινή βάση η οποία παραπέμπει στην απουσία συγκεκριμένης μελέτης για το έργο και την αναγκαιότητά του. Η απουσία τέτοιας μελέτης εξ άλλου αποτέλεσε και το λόγο για τον οποίο προηγούμενο διάταγμα απαλλοτρίωσης του εν λόγω κτήματος ακυρώθηκε σε ανάλογη προσφυγή του αιτητή (Φλωρίδης ν. Δημοκρατίας, 718/2001, 27.3.2003) με το ακόλουθο σκεπτικό (σ. 4):
"Έχω διεξέλθει με προσοχή τον διοικητικό φάκελο που είναι ενώπιον μου ως Τεκμήριο 1. Δεν διαπίστωσα την ύπαρξη οποιασδήποτε μελέτης τεχνικής ή οικονομικής. Το μόνο που υπάρχει στο φάκελο είναι ανταλλαγείσες επιστολές μεταξύ των διαφόρων τμημάτων της διοίκησης, τα οποία έδιδαν, σχεδόν μονολεκτικά, τη συγκατάθεση τους για τη δημιουργία του έργου. Ούτε υπάρχει στο φάκελο οποιαδήποτε μελέτη τεχνικής ή οικονομικής φύσεως από τη διοίκηση. Ούτε υπάρχει σαφής δέσμευση της ιδιοκτήτριας εταιρείας του λατομείου ότι ήταν σε θέση να υποστεί το κόστος κατασκευής του έργου το οποίο παρέμενε απροσδιόριστο. Ούτε επίσης υπάρχει στο διοικητικό φάκελο οποιαδήποτε μελέτη που να απέκλειε άλλους τρόπους, λιγότερον επαχθείς, για τη δημιουργία του έργου."
Η έλλειψη της αναγκαίας μελέτης λοιπόν, σε συνάρτηση και με την παράλειψη εξέτασης άλλων και λιγότερο επαχθών τρόπων για την πραγμάτωση του επιδιωκόμενου σκοπού, είναι η βάση της επιχειρηματολογίας του ευπαιδεύτου συνηγόρου για τον Αιτητή, με εκτεταμένη αναφορά στη νομολογία. Συναφώς, γίνεται επιχειρηματολογία και ως προς παράβαση του δεδικασμένου της ακυρωτικής απόφασης και ως προς την ανεπάρκεια των λόγων για την απαλλοτρίωση.
Το τι ακολούθησε την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου είναι διαφωτιστικό ως προς το θέμα. Με επιστολή ημερομηνίας 18.8.2003 το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας του Υπουργείου Εσωτερικών πληροφόρησε το ενδιαφερόμενο για την απαλλοτρίωση Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος για την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου και ζητούσε τις απόψεις του για τον περαιτέρω χειρισμό της υπόθεσης. Το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλοντος απάντησε με επιστολή ημερομηνίας 3.10.2003 ως εξής:
"Παρακαλώ όπως ετοιμάσετε πίνακα, που να περιγράφει τόσο το πιο πάνω τεμάχιο, όσο και το τεμ. 90 Αρ.Σχ. ΧΧΧΙΧ47 του Φλώρου Φλωρίδη και να μας αποστείλετε νέα σχέδια για να προχωρήσουμε ξανά με την απαλλοτρίωση για τα επηρεαζόμενα μέρη των δύο αυτών τεμαχίων."
Το Τμήμα ανταποκρίθηκε αποστέλλοντας τα σχετικά στοιχεία με επιστολή ημερομηνίας 26.11.2003. Ακολούθως δημοσιεύθηκε στις 9.1.2004 η γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης και διάταγμα επίταξης. Ο Αιτητής υπέβαλε ένσταση στις 29.1.2004 η οποία απερρίφθη από την αρμόδια Υπουργική Επιτροπή και στις 23.12.2004 δημοσιεύθηκε το διάταγμα απαλλοτρίωσης.
Είναι πρόδηλο από την εικόνα αυτή ότι το μόνο που μεσολάβησε μεταξύ της ακυρωτικής απόφασης και του προσβαλλόμενου διατάγματος απαλλοτρίωσης ήταν η μηχανιστική επανάληψη της διαδικασίας της απαλλοτρίωσης χωρίς οποιαδήποτε περαιτέρω μελέτη του θέματος. Με δεδομένη την ύπαρξη δικαστικού δεδικασμένου, ως αποτέλεσμα της ακυρωτικής απόφασης, ότι δεν είχε προηγηθεί αυτής η αναγκαία μελέτη για το έργο και η διερεύνηση άλλων και λιγότερο επαχθών τρόπων για την πραγμάτωση του επιδιωκόμενου σκοπού, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι αυτή τη φορά υπήρξε συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που διέπουν την πορεία της νόμιμης απαλλοτρίωσης που επιβάλλουν οι αρχές της χρηστής διοίκησης όπως πηγάζουν από τις θεμελιακές διαστάσεις της απαλλοτρίωσης ως αναγκαστικής απόκτησης ιδιωτικής περιουσίας. Η θεμελιακή αυτή αδυναμία δεν εθεραπεύετο από το γεγονός ότι, κατά τη λήψη απόφασης επί της ένστασης του Αιτητή, ελήφθησαν υπ΄όψη οι απόψεις του προϊσταμένου της Υπηρεσίας Μεταλλείων του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, ο οποίος θεωρούσε την απαλλοτρίωση αναγκαία. Οι "απόψεις" αυτές, συνιστάμενες μόνο στη λακωνική διατύπωση ότι "Η απαλλοτρίωση των τεμαχίων είναι αναγκαία για την εξυπηρέτηση της εκμετάλλευσης του λατομείου παραγωγής διαβασικών αδρανών υλικών που βρίσκεται στην περιοχή και είναι απαραίτητο για τις ανάγκες της οικοδομικής βιομηχανίας", δεν ήσαν υποκατάστατο της αναγκαίας μελέτης και της αναγκαίας διερεύνησης άλλων και λιγότερο επαχθών για τον Αιτητή τρόπων πραγμάτωσης του σκοπού της απαλλοτρίωσης, και δη της απλής λύσης όδευσης του δρόμου κατά μήκος του συνόρου του κτήματος του Αιτητή αντί δια μέσου αυτού. Απεναντίας, ο ίδιος ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Μεταλλείων επισημαίνει ουσιαστικά στη σχετική επιστολή του την ανάγκη για ολοκληρωμένη μελέτη λέγοντας:
"Παρόλο ότι είμαστε θετικοί για το θέμα της απαλλοτρίωσης δεν είμαστε σε θέση, ούτε είναι εκ των πραγμάτων αρμοδιότητα της Υπηρεσίας Μεταλλείων, να εκπονήσουμε μελέτη για να διαπιστωθεί κατά πόσο η περίπτωση απαλλοτρίωσης των συγκεκριμένων τεμαχίων για την εξυπηρέτηση της όδευσης είναι η πιο ενδεδειγμένη από τεχνοοικονομικής άποψης ή είναι η λιγότερο επαχθής λύση, όπως εκφράζεται στην σχετική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου."
Αυτό βεβαίως δεν έγινε.
Καταλήγω λοιπόν ότι η προσβαλλόμενη απόφαση όντως πάσχει, διεπόμενη από παρανομία. Η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Η Δημοκρατία θα καταβάλει £500 έξοδα στον Αιτητή.
Πριν αφήσω όμως την υπόθεση θα παρατηρούσα και κάτι άλλο. Η απαλλοτρίωση αυτή έγινε για την κατασκευή δρόμου προς εξυπηρέτηση του λατομείου και μάλιστα, όπως προκύπτει από το φάκελο, με πρωτοβουλία των ιδιωτών διαχειριστών του οι οποίοι και εισηγήθησαν να αναλάβουν και τη δαπάνη για αυτή. Αν και ο Αιτητής δεν εγείρει τέτοιο θέμα, αμφιβάλλω αν αυτό θα συνιστούσε σκοπό δημόσιας ωφέλειας, ακόμα και αν, όπως παρατηρεί ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Μεταλλείων, το λατομείο εξυπηρετεί τις ανάγκες της οικοδομικής βιομηχανίας ως ευρύτερης κοινωνικής ανάγκης. Μια τέτοια έμμεση σύνδεση προς τη δημόσια ωφέλεια αμφιβάλλω αν είναι στο πνεύμα και στα πλαίσια του Άρθρου 23.4 του Συντάγματος ή και του άρθρου 3(2) των περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμων.
Δ. Χατζηχαμπής
Δ.
/ΚΧ"Π