|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2013) 3 ΑΑΔ 379
6 Ιουνίου, 2013
[Π. ΑΡΤΕΜΗΣ, Π., ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΠΑΜΠΑΛΛΗ, ΚΛΗΡΙΔΗ, ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΥ, Δ/στές]
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΜΥΝΑΣ,
2. ΑΡΧΗΓΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ,
3. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΓΡ. Λ/ΣΙΑΣ-ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ-ΜΟΡΦΟΥ,
4. ΟΛΓΑΣ Μ. ΗΛΙΑΔΟΥ (ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ) (ΣΣΝΣ),
Εφεσείοντες - Καθ' ων η αίτηση,
ν.
1. ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΚΑΛΛΙΓΕΡΟΥ,
2. ΜΑΡΙΚΑΣ ΚΑΛΛΙΓΕΡΟΥ
ΩΣ ΦΥΣΙΚΟΙ ΚΗΔΕΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΑΝΗΛΙΚΟΥ ΥΙΟΥ ΤΟΥΣ ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΛΛΙΓΕΡΟΥ,
Εφεσιβλήτων - Αιτητών.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 150/12)
Στρατός της Δημοκρατίας ― Η υποχρέωση στράτευσης ― Πως διαπλέκεται η έννοια των στρατευσίμων με αυτή των πολιτών της Δημοκρατίας ― Τα σχετικά άρθρα του περί Εθνικής Φρουράς Νόμου του 2011 (Ν.19(Ι)/11) σε συνδυασμό προς τις πρόνοιες του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου Αρ. 141(Ι)/2002.
Ο περί Εθνικής Φρουράς Νόμος του 2011 (Ν.19(Ι)/11) ― Η υποχρέωση στράτευσης των προσώπων που δικαιούνται να καταστούν πολίτες της Δημοκρατίας λόγω της κυπριακής υπηκοότητας της μητέρας τους ― Ο κανόνας και οι εξαιρέσεις του όπως προκύπτουν με παράλληλη ερμηνεία των σχετικών προνοιών του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου Αρ. 141(Ι)/2002.
Η Δημοκρατία επεδίωξε την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης, με την οποία είχε ακυρωθεί η στράτευση του ανήλικου υιού των εφεσιβλήτων.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
Το επίδικο θέμα είναι καθαρά ερμηνευτικό των σχετικών νομοθετικών προνοιών. Είναι σαφές ότι, με βάση τον ορισμό του όρου «πολίτης της Δημοκρατίας», τέτοιος είναι πρόσωπο που απέκτησε ή δικαιούται να αποκτήσει την κυπριακή υπηκοότητα, όπως προνοούν οι περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμοι του 2002 - 2009. Με βάση το Άρθρο 109(Ι) του Νόμου αυτού, ο υιός των Αιτητών θα εθεωρείτο πολίτης της Δημοκρατίας, αφού κατά το χρόνο της γέννησής του, ένας από τους γονείς του, η μητέρα του, ήταν πολίτης της Δημοκρατίας. Όμως, στο εδάφιο 3 του Νόμου εξαιρούνται πρόσωπα που, όπως ο υιός των Αιτητών, γεννήθηκαν μεταξύ της 16/8/1960 και της 11/6/1999, νοουμένου ότι τα πρόσωπα αυτά θα αποκτούσαν την ιδιότητα του πολίτη, για το λόγο ότι, κατά τον χρόνο της γέννησής τους, η μητέρα ήταν ή εδικαιούτο να καταστεί πολίτης της Δημοκρατίας. Περαιτέρω, στις επιφυλάξεις του εδαφίου αυτού, δίδεται το δικαίωμα απόκτησης της ιδιότητας του πολίτη, εάν υποβληθεί αίτηση στον Υπουργό προς τούτο. Στην υπό εξέταση περίπτωση, είναι παραδεκτό γεγονός ότι ουδέποτε υπεβλήθη τέτοια αίτηση στον αρμόδιο Υπουργό. Στο Άρθρο 21 των περί Εθνικής Φρουράς Νόμων του 1964 - 2008, γίνεται πρόνοια για μειωμένη στρατιωτική θητεία διάρκειας έξι μηνών για οποιονδήποτε γεννήθηκε κατά την περίοδο μεταξύ 16/8/1960 και 11/6/1999, και του οποίου ο πατέρας δεν είναι κυπριακής καταγωγής, αλλά αποκτά την ιδιότητα του πολίτη, λόγω του ότι κατά τον χρόνο της γέννησής του η μητέρα του ήταν ή εδικαιούτο να καταστεί πολίτης της Δημοκρατίας. Ενώ στον ορισμό του όρου «πολίτης της Δημοκρατίας» στο Άρθρο 2 των περί Εθνικής Φρουράς Νόμων είναι και εκείνος που όχι μόνο απέκτησε, αλλά και εκείνος που δικαιούται να αποκτήσει την Κυπριακή υπηκοότητα, στο Άρθρο 21 του Νόμου, σε περιπτώσεις όπως η υπό κρίση, το πρόσωπο που υποχρεούται να υπηρετήσει με μειωμένη στρατιωτική θητεία είναι εκείνο που αποκτά την ιδιότητα του πολίτη. Υπάρχει, έτσι, μια σαφής διάκριση που μπορεί μόνο να εκληφθεί ως εξαίρεση από τον γενικό κανόνα της έννοιας του όρου «πολίτης της Δημοκρατίας», όπως αυτός καθορίζεται στο Άρθρο 2 του σχετικού Νόμου. Για να υποχρεούται σε θητεία και να μην εμπίπτει στην ειδική εξαίρεση, θα πρέπει το πρόσωπο στο οποίο εφαρμόζονται οι Νόμοι, να είχε αιτηθεί και να είχε εγγραφεί ως πολίτης της Δημοκρατίας, με βάση το Άρθρο 109(3) του Νόμου 141(Ι)/2002. Σε τέτοια περίπτωση, η υποχρέωσή του θα ήταν δεδομένη, αλλά με μειωμένη διάρκεια έξι μηνών. Εφόσον ο υιός των Αιτητών δεν υπέβαλε τέτοια αίτηση, ενέπιπτε στην εξαίρεση του Νόμου, και δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας, που υποχρεούτο να υπηρετήσει στη Δύναμη.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
Ιωάννου v Δημοκρατία, Υπόθ. Αρ. 704/2007, ημερ. 6.6.2008.
Έφεση.
Έφεση από τους Εφεσείοντες εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Νικολάτος, Δ.), (Υποθέσεις Αρ. 643/12 και 790/12), ημερ. 6/6/2013.
Λ. Ουστά (κα), για τους Εφεσείοντες - Καθ' ων η αίτηση.
Μ. Καλλιγέρου (κα), για τους Εφεσίβλητους - Αιτητές.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Π. Αρτέμη, Π.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Π.: Η παρούσα Έφεση έχει ως αντικείμενο την πρωτόδικη απόφαση στις Υποθέσεις Aρ. 643/2012 και 790/2012 που συνεκδικάστηκαν.
Με την Προσφυγή Αρ. 643/2012 εζητείτο διακήρυξη και/ή απόφαση του Δικαστηρίου ότι η απόφαση των Καθ' ων η αίτηση, που κοινοποιήθηκε στους Αιτητές στις 23/3/2012 και περιλάμβανε ειδοποίηση ημερομηνίας 22/2/2012, σύμφωνα με την οποία ο ανήλικος υιός των Αιτητών, Ιωάννης Καλλίγερος, υποχρεούτο να καταταγεί στις τάξεις της Εθνικής Φρουράς, ήταν άκυρη, παράνομη και αντισυνταγματική.
Επίσης, με την Προσφυγή Αρ. 790/12, εζητείτο και πάλι διακήρυξη για ακυρότητα της απόφασης του Υπουργού Άμυνας, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 27/4/2012, σύμφωνα με την οποία, και στο βαθμό που αυτή ερμηνεύετο ότι εκαλούσε σε κατάταξη στην Εθνική Φρουρά τον ανήλικο υιό των Αιτητών.
Όπως επισημαίνει ο πρωτόδικος Δικαστής, τα γεγονότα της υπόθεσης είναι απλά και έχουν ως ακολούθως.
Ο ανήλικος Ιωάννης Καλλίγερος γεννήθηκε στην Κύπρο στις 12/12/1994, από πατέρα που είναι Έλληνας υπήκοος και μητέρα Κυπρία. Σημειώνεται ότι ουδέποτε υπέβαλε οποιαδήποτε αίτηση για απόκτηση της ιδιότητας του πολίτη της Δημοκρατίας. Καταλήγει, ο πρωτόδικος Δικαστής, πως το ερώτημα που τίθεται, είναι κατά πόσο ο Ιωάννης Καλλίγερος μπορεί να θεωρηθεί ως πολίτης της Δημοκρατίας, σύμφωνα με τους περί Εθνικής Φρουράς, καθώς και με τους περί Αρχείου Πληθυσμού, Νόμους, ως στρατεύσιμος.
Με τον περί Εθνικής Φρουράς Νόμο του 2011 (Ν.19(Ι)/2011) ενοποιήθηκαν και αναθεωρήθηκαν οι Νόμοι περί Εθνικής Φρουράς του 1964 ως 2008.
Το Άρθρο 18(1) του Νόμου αυτού προνοεί ότι:
«. όλοι οι πολίτες της Δημοκρατίας, από την 1η Ιανουαρίου του έτους κατά το οποίο συμπληρώνουν το δέκατο όγδοο (18ο) έτος της ηλικίας τους και μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του έτους κατά το οποίο συμπληρώνουν το πεντηκοστό έτος (50ο) της ηλικίας τους, έχουν υποχρέωση εκπλήρωσης στρατιωτικής υπηρεσίας στη Δύναμη, όπως προνοείται στον παρόντα Νόμο.»
Ο ορισμός του όρου «πολίτης της Δημοκρατίας», στο Άρθρο 2 του ιδίου Νόμου, είναι ο ακόλουθος:
«¨πολίτης της Δημοκρατίας¨ σημαίνει πρόσωπο που απέκτησε ή δικαιούται να αποκτήσει την κυπριακή υπηκοότητα, σύμφωνα με τους περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμους του 2002 μέχρι 2009, όπως εκάστοτε τροποποιούνται ή αντικαθίστανται και περιλαμβάνει και πρόσωπο του οποίου ο πατέρας ή η μητέρα είναι κυπριακής καταγωγής, σύμφωνα με το Παράρτημα ΄Δ΄ της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας.»
(Η υπογράμμιση είναι δική μας).
Τώρα θα πρέπει να εξετάσουμε τις σχετικές πρόνοιες των περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμων του 2002 - 2009, στους οποίους παραπέμπει ο πιο πάνω ορισμός. Ο Νόμος αυτός (Ν 141(Ι)/2002) περιέχει τις ακόλουθες σχετικές πρόνοιες στα Άρθρα 108 και 109:
«108. Πολίτες της Δημοκρατίας είναι τα πρόσωπα τα οποία κατά την ημερομηνία της έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού απέκτησαν ή δικαιούνται να αποκτήσουν την ιδιότητα του πολίτη της Δημοκρατίας ή τα οποία μετά τη ρηθείσα ημερομηνία αποκτούν την ιδιότητα του πολίτη σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου αυτού ή με βάση το Παράρτημα ΄Δ΄ της Συνθήκης Εγκαθιδρύσεως της Δημοκρατίας της Κύπρου.
109. - (1) Πρόσωπο που γεννήθηκε στην Κύπρο κατά ή μετά τη 16η Αυγούστου, 1960, είναι πολίτης της Δημοκρατίας αν κατά το χρόνο της γέννησης του οποιοσδήποτε από τους γονείς του ήταν πολίτης της Δημοκρατίας ή σε περίπτωση που κατά το χρόνο της γέννησης του δε ζούσαν οι γονείς του, οποιοσδήποτε από αυτούς, θα εδικαιούτο, αν δεν είχε αποβιώσει, να καταστεί πολίτης της Δημοκρατίας.
..........................
..........................
(3) Οι διατάξεις των εδαφίων (1) και (2) δεν εφαρμόζονται στις περιπτώσεις προσώπου, που γεννήθηκε είτε στην Κύπρο είτε σε οποιαδήποτε ξένη χώρα, κατά την περίοδο μεταξύ της 16ης Αυγούστου, 1960 και της 11ης Ιουνίου, 1999, αν το πρόσωπο αυτό θα αποκτούσε την ιδιότητα του πολίτη λόγω του ότι, κατά το χρόνο της γέννησης του, η μητέρα του ήταν ή δικαιούτο να καταστεί πολίτης της Δημοκρατίας.
Νοείται ότι αν το εν λόγω πρόσωπο είναι ενήλικο και πλήρους ικανότητας και υποβάλει αίτηση στον Υπουργό, κατά τον καθορισμένο τρόπο, για να εγγραφεί ως πολίτης της Δημοκρατίας, εγγράφεται και καθίσταται πολίτης της Δημοκρατίας:
Νοείται περαιτέρω ότι, αν το εν λόγω πρόσωπο είναι ανήλικο, την αίτηση για να εγγραφεί ως πολίτης της Δημοκρατίας δύναται να υποβάλει ο πατέρας ή η μητέρα αυτού:
..........................»
Περαιτέρω, θεωρούμε αναγκαίο να αναφερθούμε και στις ακόλουθες πρόνοιες των περί Εθνικής Φρουράς Νόμων του 1964 - 2008, στις οποίες γίνεται αναφορά από τους διαδίκους στην υπόθεση και που σχετίζονται άμεσα με το υπό κρίση θέμα.
Το Άρθρο 21 των Νόμων αυτών προνοεί τα ακόλουθα:
«21.(1) Τηρουμένων των προνοιών του εδαφίου (6), οι στρατεύσιμοι και οι εθνοφρουροί που εμπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες δικαιούνται μειωμένης στρατιωτικής θητείας:
..........................
..........................
(γ) Μειωμένη στρατιωτική θητεία διάρκειας έξι (6) μηνών:
..........................
(ιι) όποιος γεννήθηκε οπουδήποτε, κατά την περίοδο μεταξύ της 16ης Αυγούστου, 1960 και της 11ης Ιουνίου, 1999, του οποίου ο πατέρας δεν είναι πρόσωπο κυπριακής καταγωγής εξ αρρενογονίας και αποκτά την ιδιότητα του πολίτη της Δημοκρατίας, λόγω του ότι κατά το χρόνο της γέννησής του η μητέρα του ήταν ή εδικαιούτο να καταστεί πολίτης της Δημοκρατίας.
..........................»
(Η υπογράμμιση είναι δική μας).
Οι εφεσείοντες-Καθ΄ων η αίτηση ήγειραν προδικαστική ένσταση αναφορικά με την εκτελεστότητα της διοικητικής πράξης που αποτελούσε αντικείμενο της προσφυγής 643/2012. Ο πρωτόδικος Δικαστής, αφού εξέτασε το θέμα, κατέληξε σε απόρριψη της Ένστασης, κρίνοντας ότι και οι δύο προσβαλλόμενες πράξεις συνιστούσαν εκτελεστές διοικητικές αποφάσεις.
Το συμπέρασμα αυτό μας βρίσκει σύμφωνους, παραπέμπουμε δε επί του προκειμένου και σε σχετική απόφαση στην υπόθεση Ιωάννου v Δημοκρατία, Υπόθ. Αρ. 704/2007, ημερ. 6/6/2008, όπου κρίθηκε παρόμοιο θέμα με την ίδια κατάληξη, με την οποία και συμφωνούμε.
Ο πρωτόδικος Δικαστής, αφού περαιτέρω προέβη σε πλήρη ανάλυση των σχετικών νομοθετικών προνοιών και επιλήφθηκε της επιχειρηματολογίας των δύο πλευρών, αποδέχτηκε τις αιτήσεις ακυρώσεως και εξέδωσε απόφαση, ως το αιτητικό Α και στις δύο υποθέσεις.
Με την παρούσα Έφεση, οι Εφεσείοντες-Καθ' ων η αίτηση, προσβάλλουν τόσο την ορθότητα της κρίσης του πρωτόδικου Δικαστηρίου επί της προδικαστικής ένστασης, όσο και την κατάληξη επί της ουσίας των προσφυγών.
Για το θέμα της προδικαστικής ένστασης, έχουμε ήδη αποφανθεί, και προχωρούμε τώρα να εξετάσουμε την ουσία της Έφεσης.
Προκύπτει σαφώς από τα όσα παραθέσαμε πιο πάνω, πως το θέμα που έχουμε να κρίνουμε είναι καθαρά ερμηνευτικό των παρατεθεισών νομοθετικών προνοιών, και είναι από αυτή τη σκοπιά που θα το εξετάσουμε.
Είναι σαφές ότι, με βάση τον ορισμό του όρου «πολίτης της Δημοκρατίας», τέτοιος είναι πρόσωπο που απέκτησε ή δικαιούται να αποκτήσει την κυπριακή υπηκοότητα, όπως προνοούν οι περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμοι του 2002 - 2009.
Με βάση το Άρθρο 109(Ι) του Νόμου αυτού, που παραθέσαμε πιο πάνω, ο Ιωάννης Καλλίγερος θα εθεωρείτο πολίτης της Δημοκρατίας, αφού κατά το χρόνο της γέννησης του, ένας από τους γονείς του, η μητέρα του, ήταν πολίτης της Δημοκρατίας. Όμως, στο εδάφιο 3 του Νόμου εξαιρούνται πρόσωπα που, όπως ο υιός των Αιτητών, γεννήθηκαν μεταξύ της 16/8/1960 και της 11/6/1999, νοουμένου ότι τα πρόσωπα αυτά θα αποκτούσαν την ιδιότητα του πολίτη, για το λόγο ότι, κατά το χρόνο της γέννησής τους, η μητέρα ήταν ή εδικαιούτο να καταστεί πολίτης της Δημοκρατίας. Περαιτέρω, στις επιφυλάξεις του εδαφίου αυτού, δίδεται το δικαίωμα απόκτησης της ιδιότητας του πολίτη, εάν υποβληθεί αίτηση στον Υπουργό προς τούτο.
Στην υπό εξέταση περίπτωση, είναι παραδεκτό γεγονός ότι ουδέποτε υπεβλήθη τέτοια αίτηση στον αρμόδιο Υπουργό. Όπως έχουμε δει, στο Άρθρο 21 των περί Εθνικής Φρουράς Νόμων του 1964 - 2008, γίνεται πρόνοια για μειωμένη στρατιωτική θητεία διάρκειας έξι μηνών για οποιονδήποτε γεννήθηκε κατά την περίοδο μεταξύ 16/8/1960 και 11/6/1999, και του οποίου ο πατέρας δεν είναι κυπριακής καταγωγής, αλλά αποκτά την ιδιότητα του πολίτη, λόγω του ότι κατά τον χρόνο της γέννησης του η μητέρα του ήταν ή εδικαιούτο να καταστεί πολίτης της Δημοκρατίας.
Επισημαίνουμε στο στάδιο αυτό, πως, ενώ στον ορισμό του όρου «πολίτης της Δημοκρατίας» στο Άρθρο 2 των περί Εθνικής Φρουράς Νόμων είναι και εκείνος που όχι μόνο απέκτησε, αλλά και εκείνος που δικαιούται να αποκτήσει την Κυπριακή υπηκοότητα, στο Άρθρο 21 του Νόμου, που μόλις σχολιάσαμε, σε περιπτώσεις όπως η υπό κρίση, το πρόσωπο που υποχρεούται να υπηρετήσει με μειωμένη στρατιωτική θητεία είναι εκείνο που αποκτά την ιδιότητα του πολίτη. Υπάρχει, έτσι, μια σαφής διάκριση που μπορεί μόνο να εκληφθεί ως εξαίρεση από τον γενικό κανόνα της έννοιας του όρου «πολίτης της Δημοκρατίας», όπως αυτός καθορίζεται στο Άρθρο 2 του σχετικού Νόμου.
Είναι, κατά την άποψή μας, σαφές ότι για να υποχρεούται σε θητεία και να μην εμπίπτει στην ειδική εξαίρεση, θα πρέπει το πρόσωπο στο οποίο εφαρμόζονται οι Νόμοι, να είχε αιτηθεί και να είχε εγγραφεί ως πολίτης της Δημοκρατίας, με βάση το Άρθρο 109(3) του Νόμου 141(Ι)/2002. Σε τέτοια περίπτωση, η υποχρέωση του θα ήταν δεδομένη, αλλά με μειωμένη διάρκεια έξι μηνών.
Καταλήγοντας, κρίνουμε ότι, εφόσον ο υιός των Αιτητών δεν υπέβαλε τέτοια αίτηση, ενέπιπτε στην εξαίρεση του Νόμου, και δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας που υποχρεούτο να υπηρετήσει στη Δύναμη.
Κατά συνέπεια, αποφασίζουμε πως η πρωτόδικη απόφαση και η ερμηνεία που δόθηκε στις σχετικές πρόνοιες ήταν ορθή, και απορρίπτουμε την Έφεση με έξοδα υπέρ των Εφεσιβλήτων-Αιτητών, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον πρωτοκολλητή.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.