|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 3 ΑΑΔ 433
20 Οκτωβρίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΝΙΚΗΤΑΣ, ΚΑΛΛΗΣ,
ΚΡΑΜΒΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στές]
Π. Κ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΙ ΥΙΟΙ ΛΙΜΙΤΕΔ,
Εφεσείοντες-Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ,
Εφεσιβλήτων-Καθ' ων η αίτηση.
(Aναθεωρητική Έφεση Aρ. 2069)
Έννομο συμφέρον — Προσφορές — Νομότυπη συμμετοχή σε δημόσιο διαγωνισμό, θεμελιώνει έννομο συμφέρον για προσβολή της πράξης κατακύρωσης.
Προσφορές — Αρμοδιότητα διοικητικού οργάνου — Θέματα που σχετίζονται με το παραδεκτό των προσφορών — Εξετάζονται πρωτογενώς από το αρμόδιο διοικητικό όργανο — Έργο του Δικαστηρίου είναι η άσκηση δικαστικού ελέγχου με βάση τις αρχές που διέπουν το δικαστικό έλεγχο.
Αιτιολογία διοικητικής πράξης — Πρέπει να στηρίζεται επί των στοιχείων του φακέλου — Παράκαμψη, χωρίς ειδική αιτιολογία αντιφατικών στοιχείων του φακέλου, αποτελεί πλημμελή αιτιολογία.
Έφεση — Πρακτική — Αντικείμενο της διαδικασίας, ακόμη και στο στάδιο της έφεσης, συνεχίζει να παραμένει η νομιμότητα της προσβαλλόμενης απόφασης.
Έφεση — Προδικαστικά θέματα — Η εξέταση και της ουσίας της προσφυγής, σε περιπτώσεις εφέσεων που άπτονται μόνο προδικαστικών θεμάτων, προάγει το συμφέρον της δικαιοσύνης με την αποφυγή του κατακερματισμού της ακρόασης και της καθυστέρησης στη διεκπεραίωση των υποθέσεων.
Το Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών ζήτησε προσφορές για την προμήθεια 20.000 μέτρων σύμμικτου υφάσματος χρώματος πράσινου. Το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών κατακύρωσε την προσφορά στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο, παρά την αξιολόγηση του Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών, ότι η προσφορά του ήταν εκτός προδιαγραφών και δεν μπορούσε να συστηθεί για κατακύρωση. Αντίθετα η προσφορά των εφεσειόντων κρίθηκε ότι ήταν εντός προδιαγραφών τόσο από το Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών, όσο και από την Τεχνική Επιτροπή. Η κρίση της Τεχνικής Επιτροπής ήταν θετική και σε σχέση με την προσφορά του ενδιαφερόμενου προσώπου.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή λόγω απουσίας εννόμου συμφέροντος από πλευράς των αποτυχόντων προσφοροδοτών, η οποία προέκυψε από ουσιώδη παράβαση όρου της προσφοράς τους. Η διαπίστωση για ουσιώδη παρέκκλιση από τους όρους της προσφοράς έγινε μετά από σύγκριση στη σύνθεση του υφάσματος των εφεσειόντων, με εκείνη που αναφερόταν στις προδιαγραφές.
Η παρούσα έφεση στρέφεται κατά της πιο πάνω κατάληξης του πρωτόδικου Δικαστηρίου.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου αποδέχθηκε την έφεση και αποφάνθηκε ότι:
1. Η νομότυπη συμμετοχή των εφεσειόντων στον διαγωνισμό και η θεώρηση ότι σε όλα τα στάδια συμμορφώθηκαν με τους όρους του διαγωνισμού, θεμελιώνει την ύπαρξη του απαιτούμενου έννομου συμφέροντος να προσβάλουν την κατακύρωση, της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο.
2. Το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα εξέτασε πρωτογενώς ζήτημα σχετιζόμενο με το παραδεκτό των προσφορών.
3. Η αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης δε στηρίζεται στα στοιχεία του φακέλου αλλά αντίθετα κλονίζεται από αυτά. Ως εκ τούτου είναι πλημμελής. Περαιτέρω η αιτιολογία είναι πλημμελής λόγω παράκαμψης, χωρίς ειδική αιτιολογία, αντιφατικών στοιχείων που βρίσκονται στον φάκελο.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα, τόσο πρωτόδικα όσο και κατ' έφεση.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Tamassos Tobacco Suppliers and Co. v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60.
Έφεση.
Έφεση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου Kύπρου (Παπαδόπουλος, Δ.) που δόθηκε στις 24 Φεβρουαρίου, 1995 (Προσφυγή Aρ. 263/94) με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή των εφεσειόντων μετά που έγινε δεκτή η προδικαστική ένσταση των εφεσιβλήτων ότι οι εφεσείοντες στερούντο εννόμου συμφέροντος εντός της έννοιας του Άρθρου 146.2 του Συντάγματος.
Γ. Γεωργίου, για τους Eφεσείοντες.
E. Nικολαΐδου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Eφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Π. Καλλής.
ΚΑΛΛΗΣ, Δ.: Το πρωτόδικο δικαστήριο έκαμε δεκτή την προδικαστική ένσταση των εφεσιβλήτων ότι οι εφεσείοντες στερούνται εννόμου συμφέροντος εντός της έννοιας του Άρθρου 146.2 του Συντάγματος και απέρριψε την προσφυγή τους. Εξού και η παρούσα έφεση.
Η παράθεση των γεγονότων που σχετίζονται με το ζήτημα του εννόμου συμφέροντος καθώς και με την ουσία της προσφυγής θεωρείται απαραίτητη.
Την 6.8.93 το Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών ζήτησε προσφορές για την προμήθεια 20.000 μέτρων σύμμικτου υφάσματος χρώματος πράσινου. Υποβλήθηκαν 6 προσφορές, η μια από αυτές από τους εφεσείοντες. Με απόφασή του ημερ. 21.1.94, το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών κατακύρωσε την προσφορά στους Drousko House Agencies Ltd. ("το ενδιαφερόμενο μέρος"). Είχε προηγηθεί αξιολόγηση των προσφορών από το Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών και από την Τεχνική Επιτροπή Υφασμάτων και Ειδών Ένδυσης του Γενικού Λογιστηρίου του Υπουργείου Οικονομικών. Η αξιολόγηση έλαβε χώραν μετά από παράκληση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών. Το Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών εισηγήθηκε όπως η κατακύρωση γίνει στους εφεσείοντες "που είναι εντός προδιαγραφών σε όλα τα σημεία και με δείγμα πράσινο" (βλ. την επιστολή ημερ. 14.12.93).
Με την ίδια αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους ήταν εκτός προδιαγραφών και δεν μπορούσε να συσταθεί για κατακύρωση. Οι λόγοι για τους οποίους η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους ήταν εκτός προδιαγραφών, όπως καταγράφονται στην πιο πάνω επιστολή, έχουν ως πιο κάτω:
"(α) Πλάτος υφάσματος 91cm αντί ελάχιστο 112cm όπως η προδιαγραφή της προσφοράς (ι) και ειδικών όρων 2(β).
(β) Το δείγμα που κατατέθηκε έχει χρώμα ουρανί. Σύμφωνα με τις προδιαγραφές των ειδικών όρων της προσφοράς 2(β) όπου υφάσματα είναι σύμφωνα με τις προδιαγραφές αλλά διαφέρουν όσον αφορά τον ακριβή χρωματισμό δηλ. στην περίπτωση αυτή ακριβής χρωματισμός είναι το πράσινο και θα γίνοντο δεχτές προσφορές με διάφορους χρωματισμούς πρασίνου και όχι άλλων χρωμάτων όπως το ουρανί και καφέ."
Η προσφορά των εφεσειόντων κρίθηκε ότι ήταν εντός των προδιαγραφών και από την Τεχνική Επιτροπή. Όπως υποδεικνύεται στην επιστολή της με ημερ. 17.1.94:
"Ικανοποιεί τους ελέγχους που έγιναν με μικρή απόκλιση στη σύνθεση που είναι 76% βαμβάκι και 24% πολυεστέρας αντί 64/35."
Η κρίση της Τεχνικής Επιτροπής ήταν θετική και σε σχέση με την προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους. Όπως ανέφερε στην ίδια επιστολή: "Ικανοποιεί τους ελέγχους που έγιναν. Όσον αφορά το πλάτος του υφάσματος ο προσφοροδότης δηλώνει στην προσφορά του ότι αυτό θα είναι 113 εκ.".
Η προσβαλλόμενη απόφαση λήφθηκε κατά τη συνεδρία του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών ημερ. 17.1.94. Μεταφέρουμε ως έχει το σχετικό μέρος της απόφασης:
"ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΥΦΑΣΜΑΤΟΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΣΥΜΜΙΚΤΟΥ
Μελετήθηκε η επιστολή του Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών αρ. φακ. 922/Α/13 ημερ. 14.12.93 και η έκθεση της Τεχνικής Επιτροπής Υφασμάτων ημερ. 17.1.94.
Αποφασίζεται όπως γίνει αποδεκτή η προσφορά Π5Β - του ενδιαφερόμενου μέρους - δοθέντος ότι το γεγονός ότι το χρώμα είναι γαλάζιο καλύπτεται από τις πρόνοιες του άρθρου 2 των Ειδικών Όρων που αναφέρει ότι 'Δείγματα που είναι σύμφωνα με τις προδιαγραφές αλλά διαφέρουν όσον αφορά τον ακριβή χρωματισμό που ζητείται, μπορούν να ληφθούν υπόψη νοουμένου ότι ο προσφοροδότης θα δηλώσει στην προσφορά του ότι δεσμεύεται, αν του γίνει κατακύρωση, να παρουσιάσει δείγμα με τον ακριβή χρωματισμό του υφάσματος για έγκριση πριν τη φόρτωση'.
Αναφέρθηκε ότι ο προσφοροδότης 5Β - ενδιαφερόμενο μέρος - δήλωσε στην προσφορά του ότι προσφέρει ύφασμα σύμμικτο πράσινο. Σε ότι αφορά το γεγονός ότι το πλάτος του δείγματος ήταν 91 εκ. εφόσον ο ίδιος στην προσφορά του δηλώνει ότι το ύφασμα που προσφέρει θα είναι 113, η μη συμμόρφωση του δείγματος προς το πλάτος δεν είναι ουσιώδης απόκλιση που να δικαιολογεί απόρριψη της προσφοράς του.
Ο κ. Τζιαπούρας διαφώνησε με τις πιο πάνω θέσεις των υπολοίπων μελών και εξέφρασε την άποψη ότι η προσφορά 5Β - του ενδιαφερόμενου μέρους - είναι εκτός προδιαγραφών εφόσον υπόβαλε διαφορετικού χρώματος και πλάτους δείγμα.
Ο προσφοροδότης θα πρέπει να κληθεί να υποβάλει για έγκριση δείγμα πριν την μαζική παραγωγή, το οποίο να συνοδεύεται με πιστοποιητικό ανεξάρτητου χημείου, με το οποίο να πιστοποιείται ότι το ύφασμα συνάδει πλήρως με τις προδιαγραφές."
Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ.
Όπως έχει ήδη υποδειχθεί, οι εφεσίβλητοι ήγειραν ζήτημα έλλειψης εννόμου συμφέροντος εντός της έννοιας του άρθρου 146.2 του Συντάγματος. Υποστήριξαν πως η προσφορά απαιτούσε ύφασμα που να αποτελείτο από βαμβάκι σε αναλογία 65% και από πολυεστέρα σε αναλογία 35%. Από τον εργαστηριακό έλεγχο του προσφερομένου από τους εφεσείοντες υφάσματος, προέκυψε ότι αυτό αποτελείτο από 76% βαμβάκι και 24% πολυεστέρα. Επομένως υπήρχε μια απόκλιση από τις προδιαγραφές.
Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι ουσιώδης παράβαση όρου στερεί τον προσφοροδότη από το έννομο συμφέρον να προσβάλει την κατακύρωση της προσφοράς. Αφού συνέκρινε στη σύνθεση του υφάσματος των εφεσειόντων με εκείνη που αναφέρεται στις προδιαγραφές, κατέληξε με τη διαπίστωση ότι πρόκειται για ουσιώδη παρέκκλιση από τους όρους της προσφοράς. Επομένως - όπως το έθεσε το πρωτόδικο δικαστήριο - "δεν μπορεί ο αιτητής να θεωρηθεί ότι είχε μια έγκυρη προσφορά, εφόσον η προσφορά του δεν ήταν σύμφωνη με τις προδιαγραφές και κατ' ακολουθία, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είχε έννομο συμφέρον".
Η πιο πάνω κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου αμφισβητείται με την παρούσα έφεση. Οι εφεσείοντες την θεωρούν εσφαλμένη για το λόγο "ότι η ίδια η διοίκηση, από την αρχή μέχρι το τέλος της διαδικασίας επιλογής των προσφορών, θεώρησε την αιτήτρια εταιρεία ως υποψήφια για κατακύρωση και ασχολήθηκε με την προσφορά της".
ΈΝΝΟΜΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ.
Αποτελεί καλώς θεμελιωμένη αρχή της νομολογίας ότι, νομότυπη συμμετοχή σε δημόσιο διαγωνισμό θεμελιώνει έννομο συμφέρον για προσβολή της πράξης κατακύρωσης (Βλ. Tamassos Tobacco Suppliers and Co. v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60, 70 και Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, 1929-59, σελ. 264*. Βλ. επίσης και Αποφάσεις Συμβουλίου Επικρατείας, 658/33, 531/49 και 149/58 στις οποίες κρίθηκε ότι η συμμετοχή του αιτητή στον διαγωνισμό τον νομιμοποιεί στην άσκηση προσφυγής).
Αφού λάβαμε υπόψη ότι οι εφεσείοντες είχαν νομότυπα λάβει μέρος στον διαγωνισμό και είχαν σε όλα τα στάδια θεωρηθεί ότι είχαν συμμορφωθεί με τους όρους του διαγωνισμού, κρίνουμε ότι έχουν έννομο συμφέρον να προσβάλουν την κατακύρωση. Ακολουθεί πως η σχετική περί του αντιθέτου κατάληξη του πρωτοδίκου δικαστηρίου είναι εσφαλμένη.
Η σχετική κατάληξη του πρωτοδίκου δικαστηρίου είναι τρωτή και για τον ακόλουθο λόγο:
Το πρωτόδικο δικαστήριο εσφαλμένα εξέτασε πρωτογενώς ζήτημα που σχετίζεται με το παραδεκτό των προσφορών. Αυτά τα ζητήματα εμπίπτουν εντός της αρμοδιότητας του αρμοδίου διοικητικού οργάνου. Έργο δε του δικαστηρίου είναι η άσκηση δικαστικού ελέγχου με βάση τις αρχές που διέπουν το δικαστικό έλεγχο (Βλ. Πορίσματα Νομολογίας (πιο πάνω), σελ. 431: "Εφόσον εν τω νόμω δεν ορίζεται άλλως, η διεξάγουσα τη δημοπρασίαν αρχή είναι αρμόδια να κρίνη και περί των προσόντων των συναγωνισθησαμένων και περί του παραδεκτού των προσφορών: 553/34, 412/54").
Ενόψει του γεγονότος ότι τα μέρη είχαν θέσει ενώπιον του πρωτόδικου δικαστηρίου τις θέσεις τους επί της ουσίας της προσφυγής δώσαμε την ευκαιρία στους ευπαίδευτους συνήγορους να αγορεύσουν και επί της ουσίας των επιδίκων θεμάτων της προσφυγής. Θεωρούμε ότι είναι προς το συμφέρον της δικαιοσύνης να εξετάζεται και η ουσία της προσφυγής στις περιπτώσεις εφέσεων που άπτονται μόνο προδικαστικών θεμάτων για να αποφεύγεται ο κατακερματισμός της ακρόασης και η καθυστέρηση στη διεκπεραίωση των υποθέσεων. Αυτή η πορεία είναι απόλυτα εφικτή επειδή και ακόμη στο στάδιο της έφεσης αντικείμενο της διαδικασίας συνεχίζει να παραμένει η νομιμότητα της προσβαλλόμενης απόφασης.
Στην κρινόμενη περίπτωση, στα πλαίσια της προπαρασκευαστικής έρευνας, οι εφεσίβλητοι ζήτησαν από το Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών να υποβάλει τις εισηγήσεις του για μελέτη από το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών. Ζήτησαν, επίσης, όπως οι προσφορές αξιολογηθούν από την Τεχνική Επιτροπή Υφασμάτων και Ειδών Ένδυσης.
Έχουμε ήδη αναφερθεί στις εισηγήσεις των πιο πάνω δύο Οργάνων (βλ. σελ. 2-3, πιο πάνω). Αποτελούν σαφώς περίπτωση αντιφατικών εισηγήσεων ή στοιχείων ευρισκόμενων στο φάκελο. Έχουμε επίσης παραθέσει την προσβαλλόμενη απόφαση. Εξέταση του περιεχομένου της δεν περιέχει οτιδήποτε το οποίο κλονίζει την πιο πάνω θέση του Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών σε σχέση με την καταλληλότητα της προσφοράς των αιτητών και την ακαταλληλότητα της προσφοράς του Ε.Μ.. Έπεται πως η αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης δε στηρίζεται εις τα στοιχεία του φακέλου, αλλά αντίθετα κλονίζεται από αυτά. Για το λόγο αυτό τυγχάνει πλημμελής (Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, 1929-1959, σελ. 188: "Είναι πλημμελής αιτιολογία της πράξεως, ήτις ού μόνον δε στηρίζεται εις τα στοιχεία του φακέλου, αλλ' αντιθέτως κλονίζεται εξ αυτών."). Περαιτέρω η αιτιολογία είναι πλημμελής λόγω παράκαμψης, χωρίς ειδική αιτιολογία, αντιφατικών στοιχείων ευρισκόμενων στον φάκελο (Ι. Δ. Σαρμά, "Η Συνταγματική και Διοικητική Νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας", σελ. 132). Ακολουθεί πως η προσβαλλόμενη απόφαση πάσχει λόγω έλλειψης αιτιολογίας.
Η έφεση επιτυγχάνει. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται στην ολότητά της. Οι εφεσίβλητοι να πληρώσουν τα έξοδα της πρωτόδικης διαδικασίας και της έφεσης.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα, τόσο πρωτόδικα όσο και κατ' έφεση.