|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2017:B322
ANΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 71/2017)
27 Σεπτεμβρίου 2017
[Μ.Μ. ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π., Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Τ. ΨΑΡΑ ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΔΔ]
ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Εφεσείοντα
ΚΑΙ
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
----------------
Νίκος Κληρίδης, για τον εφεσείοντα.
Α. Ματθαίου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, με Μ. Φωτιάδου (κα), ασκούμενη δικηγόρο, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για την εφεσίβλητη.
---------
ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από
τον Τ.Θ. Οικονόμου, Δ.
---------
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Ο εφεσείων βρέθηκε, κατόπιν παραδοχής, ένοχος σε δύο κατηγορίες για το αδίκημα κατοχής παιδικής πορνογραφίας σε ηλεκτρονική μορφή. Η προβλεπόμενη μέγιστη ποινή ήταν φυλάκιση δέκα χρόνων ή χρηματική ποινή μέχρι Λ.Κ. 25.000 (άρθρο 11(1)(δ) του ισχύοντος τότε περί της Καταπολέμησης της Εμπορίας και της Εκμετάλλευσης Προσώπων και της Προστασίας Θυμάτων Νόμος, Ν. 87(Ι)/2007).
Το πορνογραφικό υλικό τέτοιου είδους κατατάσσεται σύμφωνα με ταξινόμηση που υιοθέτησε το αγγλικό Εφετείο στην R. v. Oliver [2003] 2 Cr.App.R.(S) 15, (Oliver scale) ως ακολούθως:
- πρώτο επίπεδο: όταν απεικονίζονται παιδιά σε ερωτικές παραστάσεις χωρίς σεξουαλική δραστηριότητα
- δεύτερο επίπεδο: όταν απεικονίζεται μη διεισδυτική σεξουαλική δραστηριότητα μεταξύ παιδιών και αυτοϊκανοποίηση παιδιού
- τρίτο επίπεδο: όταν απεικονίζεται μη διεισδυτική σεξουαλική δραστηριότητα μεταξύ ενηλίκων και παιδιών
- τέταρτο επίπεδο: όταν απεικονίζεται διεισδυτική σεξουαλική δραστηριότητα μεταξύ παιδιών και ενηλίκων και
- πέμπτο επίπεδο: σαδισμός ή κτηνοβασία.
Όπως μας εξηγήθηκε, κάθε αρχείο σημαίνει μια φωτογραφία ή ένα βίντεο. Τα αρχεία που εντοπίστηκαν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του εφεσείοντα, κατόπιν πληροφορίας από το πρόγραμμα Child Protection System, κατηγοριοποιήθηκαν, με βάση την εν λόγω ταξινόμηση ως ακολούθως:
Πρώτη κατηγορία
99 αρχεία φωτογραφίας και 3 αρχεία βίντεο που διακρίνονται ως ακολούθως:
- 99 αρχεία παιδικού πορνογραφικού υλικού στα οποία απεικονίζονται παιδιά να επιδίδονται σε ερωτικές παραστάσεις (πόζες)
- 2 αρχεία στα οποία απεικονίζεται σεξουαλική συμπεριφορά μεταξύ παιδιών και αυτοϊκανοποίηση παιδιού
- 1 αρχείο στα οποία απεικονίζεται διεισδυτική σεξουαλική συμπεριφορά μεταξύ ενηλίκων και παιδιών
Δεύτερη κατηγορία
2.563 αρχεία φωτογραφίας και 14 αρχεία βίντεο που διακρίνονται ως εξής:
- 2557 αρχεία παιδικού πορνογραφικού υλικού στα οποία απεικονίζονται παιδιά να επιδίδονται σε ερωτικές παραστάσεις (πόζες)
- 3 αρχεία στα οποία απεικονίζεται σεξουαλική συμπεριφορά μεταξύ παιδιών και αυτοϊκανοποίηση παιδιού
- 13 αρχεία στα οποία απεικονίζεται μη διεισδυτική σεξουαλική συμπεριφορά μεταξύ ενηλίκων και παιδιών και
- 4 αρχεία στα οποία απεικονίζεται διεισδυτική συμπεριφορά μεταξύ παιδιών και ανηλίκων.
Το Κακουργιοδικείο επέβαλε, κατά πλειοψηφία, ποινή φυλάκισης τεσσάρων μηνών στην πρώτη κατηγορία και δεκαπέντε μηνών στη δεύτερη κατηγορία, ορίζοντας όπως οι ποινές συντρέχουν και έχουν άμεση ισχύ. Το μέλος του Κακουργιοδικείου που μειοψήφησε θεώρησε ως αρμόζουσα ποινή τη χρηματική.
Με την υπό κρίση τώρα έφεση η ποινή προσβάλλεται ως υπερβολική και/ή νομικά εσφαλμένη. Περαιτέρω, τίθεται ζήτημα ότι υπήρχαν λόγοι αναστολής της φυλάκισης και παρά ταύτα το Δικαστήριο, με πλημμελή αιτιολογία, αποφάσισε τη μη αναστολή. Τέλος, προσβάλλεται ως εσφαλμένη και αυθαίρετη η απόφαση του Δικαστηρίου να αποδεχθεί μέρος μόνο από τη μαρτυρία του ψυχιάτρου δρος Κυπριανού, τη γνώμη του οποίου είχε επικαλεστεί η υπεράσπιση για μετριασμό της ποινής, με αποτέλεσμα, εν τέλει, να διενεργηθεί δίκη τύπου Newton.
Το Κακουργιοδικείο έλαβε υπόψη την προβλεπόμενη ποινή ως ενδεικτική της σοβαρότητας των αδικημάτων. Προς την ίδια κατεύθυνση υπέδειξε την αυτονόητη απαξία των αδικημάτων τέτοιας φύσης, εφόσον ως αντικείμενο τους έχουν πραγματικά παιδιά τα οποία τυγχάνουν εκμετάλλευσης και ωθούνται στη συμμετοχή σε διάφορες μορφές ερωτικών πράξεων είτε με απλή απεικόνιση είτε με ενεργό συμμετοχή. Παρέπεμψε, ειδικότερα, στη διαπίστωση που είχε γίνει στην υπόθεση Γενικός Εισαγγελέας ν. Μαkαmian (2007) 2 ΑΑΔ 405, περί του ότι ο επιδιωκόμενος σκοπός του νόμου:
«είναι κυρίως η προστασία των παιδιών από τη χρησιμοποίησή τους ως αντικειμένων ηδονής. Επιδιώκεται βασικά η προστασία των ανήλικων παιδιών που εξαναγκάζονται να λαμβάνουν μέρος σε τέτοιες πράξεις όσον και των παιδιών που γίνονται θύματα των παιδόφιλων οι οποίοι, βλέποντας αυτές τις εικόνες, τους δημιουργείται η επιθυμία ενόχλησης άλλων ανήλικων παιδιών. Η αναζήτηση και η κατοχή μέσω διαδικτύου τέτοιου πορνογραφικού υλικού αυξάνει τη ζήτηση και ενθαρρύνει τους εμπνευστές της σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων να συνεχίζουν το έργο τους.»
Πέραν της γενικής σοβαρότητας και απαξίας που χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά του εφεσείοντα, το Κακουργιοδικείο έλαβε υπόψη το γεγονός ότι το πορνογραφικό υλικό που κατείχε είχε μεγάλο όγκο και περιελάμβανε αρχεία που καλύπτουν και σοβαρότερες μορφές σεξουαλικής δραστηριότητας.
Από την άλλη, σημειώθηκε ότι ο κατηγορούμενος ήταν λευκού ποινικού μητρώου και λήφθηκαν υπόψη οι προσωπικές και οικογενειακές του περιστάσεις. Λόγω της ντροπής που αισθάνθηκε συνεπεία της αξιόποινης του δραστηριότητας, παραιτήθηκε από τη διευθυντική θέση που κατείχε σε εταιρεία και έχασε, σε ηλικία 50 ετών, την εργασία του, ενώ είναι διαζευγμένος πατέρας ενός παιδιού του οποίου έχει την αποκλειστική οικονομική στήριξη. Επιπλέον, διαλύθηκε η σχέση που διατηρούσε με μία κοπέλα και αποκλείστηκε από κάθε κοινωνική ζωή. Αισθάνεται τύψεις και ντροπή.
Η πτυχή της μαρτυρίας του ψυχίατρου που προκάλεσε αμφισβήτηση σχετίζεται βασικά με το κατά πόσο ο εφεσείοντας μπορεί να χαρακτηριστεί ως παιδόφιλος, εντασσόμενος στην ομάδα υψηλού κινδύνου σε ότι αφορά την πιθανότητα επανάληψης της ενασχόλησης με παιδική πορνογραφία ή τη διάπραξη ανήθικης πράξης με παιδιά. Επίσης, αμφισβητήθηκε το κατά πόσο η κατάσταση κατάθλιψης στην οποία εδώ και μερικά χρόνια τελεί ο εφεσείων, κάτι που έγινε δεκτό από το Κακουργιοδικείο, αποτελούσε και τη γενεσιουργό αιτία της ενασχόλησης του με την παιδική πορνογραφία. Ως προς αυτά τα δύο ζητήματα το Κακουργιοδικείο θεώρησε ότι η γνώμη του ψυχίατρου δεν ήταν το αποτέλεσμα ολοκληρωμένης και επιστημονικά βάσιμης εκτίμησης, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν είχε χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε ψυχομετρικά τεστ και ότι δεν είχε επικαλεστεί κάποια ολοκληρωμένη και επιστημονικά ενδεδειγμένη μέθοδο αξιολόγησης. Κατά τα άλλα, όμως, το Κακουργιοδικείο δέχθηκε ότι ο εφεσείοντας πάσχει από κατάθλιψη. Δέχθηκε, περαιτέρω, ότι η θεραπεία που ακολούθησε μετά τη σύλληψή του είχε θετικά αποτελέσματα, όπως ήταν η θέση του ψυχιάτρου.
Εν τέλει, το Κακουργιοδικείο, λαμβάνοντας υπόψη τη σοβαρότητα των αδικημάτων και τον πολύ μεγάλο αριθμό αρχείων και τη φύση τους, παρά τους μετριαστικούς παράγοντες, κατέληξε να επιβάλει τις προαναφερθείσες ποινές φυλάκισης.
Η εν γένει σοβαρότητα τέτοιας φύσεως αδικημάτων, η κοινωνική κοινωνική και ηθική απαξία που συνοδεύει τέτοια απαράδεκτη από κάθε άποψη συμπεριφορά και η συχνότητα, αλλά και η ευχέρεια με την οποία μπορούν να διαπράττονται τέτοια αδικήματα, είναι παράγοντες που αδιαμφισβήτητα λειτουργούν υπέρ της επιβολής αυστηρών και αποτρεπτικών ποινών στις κατάλληλες περιπτώσεις. Κατευθυντήριες γραμμές έχουν δοθεί στην υπόθεση Oliver, ανωτέρω, για το πότε είναι κατάλληλη ποινή φυλάκισης, ή χρηματική ποινή, ή ποινή κοινοτικής εργασίας. Παραθέτουμε εκτενές απόσπασμα σε υποσημείωση[1]. Συνοψίζουμε δε, όσα έχουν ιδιαίτερη σημασία για την υπό εξέταση περίπτωση. Η κατοχή μεγάλου όγκου υλικού επιπέδου 1 δεν καθιστά αναγκαία την επιβολή ποινής φυλάκισης. Τέτοιο ζήτημα τίθεται σε περίπτωση που υπάρχει επίδειξη ή διανομή υλικού οποιουδήποτε επιπέδου σε άλλους ή όταν πρόκειται για κατοχή μεγάλης ποσότητας υλικού επιπέδου 2 ή μικρής έστω ποσότητας επιπέδου 3. Ποινές φυλάκισης μεταξύ έξι και δώδεκα μηνών θεωρούνται, γενικά, αρμόζουσες σε περιπτώσεις επίδειξης και διανομής μεγάλης ποσότητας υλικού επιπέδου 2 ή 3 ή κατοχής μικρής ποσότητας υλικού επιπέδου 4 ή 5. Πιο σοβαρές ποινές φυλάκισης, από 12 μήνες μέχρι 3 χρόνια είναι λ.χ. κατάλληλες σε περίπτωση κατοχής μεγάλης ποσότητας υλικού των επιπέδων 4 ή 5. Σημειώνεται, επίσης, ότι οι κατευθυντήριες γραμμές που δόθηκαν στην Oliver αναφέρονται σε ενήλικες παραβάτες μετά από ακρόαση και χωρίς προηγούμενη καταδίκη.
Στην υπόθεση Oliver, επίσης, καθορίστηκαν ελαφρυντικοί και επιβαρυντικοί παράγοντες. Στους επιβαρυντικούς, συγκαταλέγεται η επίδειξη ή η διανομή του υλικού σε παιδί, ο μεγάλος αριθμός φωτογραφιών, η οργάνωση του υλικού στον υπολογιστή με πολυσύνθετη, εξειδικευμένη (sophisticated) μεθοδολογία προς εμπορία ή ένα ψηλότερο επίπεδο προσωπικού ενδιαφέροντος, η δημόσια ανάρτηση του υλικού στο διαδίκτυο ή η διανομή του με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι πιο πιθανή η τυχαία ανεύρεση του από χρήστες οι οποίοι δεν αναζητούν πορνογραφικό υλικό. Επίσης επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η εμπλοκή του κατηγορούμενου στην αρχική παραγωγή των εικόνων, ιδιαίτερα όταν το παιδί ανήκει στην οικογένειά του ή σε συγκεκριμένες ευάλωτες ομάδες ή σε περιπτώσεις όπου ο κατηγορούμενος καταχράται της θέσης εμπιστοσύνης που κατέχει. Από την άλλη, ελαφρυντικοί παράγοντες είναι, η παραδοχή και χωρίς ιδιαίτερη βαρύτητα, ο καλός χαρακτήρας.
Αρχίζοντας από την ταξινόμηση του υλικού, διαπιστώνεται εν προκειμένω ότι έστω και αν ήταν μεγάλος ο αριθμός των αρχείων, η διαπίστωση αυτή αφορούσε, σε πολύ μεγάλο βαθμό, υλικό του επιπέδου 1, χωρίς άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες, πέραν αυτού τούτου του αριθμού. Σημειώνουμε, ειδικότερα, ότι δεν υπήρξε επίδειξη ή διανομή του υλικού, ούτε άλλη επικίνδυνη ή εν δυνάμει επικίνδυνη δραστηριότητα του εφεσείοντα. Βεβαίως, η περαιτέρω σοβαρότητα στη συμπεριφορά του εφεσείοντα προκύπτει ως εκ της κατοχής υλικού και άλλων επιπέδων, χωρίς όμως να έπρεπε να παραγνωριστεί ο περιορισμένος αριθμός τέτοιου υλικού και οι ελαφρυντικοί παράγοντες.
Η παραδοχή έλαβε τη μορφή έμπρακτης μεταμέλειας. Παρά την αχρείαστη εν πολλοίς, κατά την κρίση μας, αντιπαράθεση που οδήγησε σε επιπρόσθετη διαδικασία αναφορικά με τη γνώμη του ψυχιάτρου, δεν αμφισβητήθηκε τελικά η βελτίωση της κατάστασης του εφεσείοντα και αποτέλεσε σαφή διαπίστωση του Δικαστηρίου ότι κατόπιν της θεραπευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας που έτυχε, παρουσίασε σημαντική βελτίωση στο καταθλιπτικό συναίσθημα, επιδεικνύει πλήρη μεταμέλεια, ομολογεί ότι βασανίζεται συνεχώς με ενοχές και δηλώνει ότι δεν θα επαναλάβει ποτέ ξανά τέτοια συμπεριφορά. Δέχθηκε, επίσης, το Κακουργιοδικείο ότι η υπό κρίση συμπεριφορά του εφεσείοντα αποτελούσε μια μεμονωμένη συμπεριφορά, όπως τούτο επιβεβαιώνεται από την προηγούμενη και μεταγενέστερή του στάση. Είναι μέσα από αυτά τα δεδομένα που η έμπρακτη μεταμέλεια δεν έχει απλώς την έννοια της εξοικονόμησης δικαστικού χρόνου, αλλά αποτελεί και εύλογα ασφαλή ένδειξη της αναγνώρισης του λάθους και της απόφασης του κατηγορούμενου να καταπολεμήσει τη σκοτεινή πλευρά του εαυτού του. Εάν τούτο επιτευχθεί, δεν θα είναι μόνο προς το συμφέρον του ιδίου, αλλά και της κοινωνίας.
Έχουμε υπόψη μας ότι στην υπόθεση Κωνσταντίνος Ασσιώτης ν. Αστυνομίας, Ποινική Έφεση αρ. 146/2016, ημερομηνίας 18.1.2017, η οποία δόθηκε σε μεταγενέστερο χρόνο, επιβλήθηκε από το Κακουργιοδικείο και επικυρώθηκε κατ΄έφεση άμεση ποινή φυλάκισης 12 μηνών, σε σύγκριση με την ποινή φυλάκισης 15 μηνών που επιβλήθηκε στην παρούσα, παρά το ότι, στην Ασσιώτης, είχε προσμετρήσει επιβαρυντικά το γεγονός πως το πορνογραφικό υλικό περιελάμβανε σεξουαλικές δραστηριότητες παιδιών όλων των επιπέδων της σχετικής ταξινόμησης, περιλαμβανομένου του επιπέδου 5 το οποίο αναφέρεται σε σκηνές σαδισμού ή κτηνοβασίας. Υπήρχαν ιδιαίτερα σοβαρές σαδιστικές σκηνές που παρουσίαζαν παιδιά με διείσδυση με και από ζώο και ποικιλία άλλων διαστροφών. Εν προκειμένω, χωρίς να αμφισβητείται η σοβαρότητα της περίπτωσης, το Κακουργιοδικείο, αν και αναφέρθηκε στο μεγάλο αριθμό αρχείων, δεν προκύπτει να συνεκτίμησε επαρκώς ότι ο μεγαλύτερος αριθμός εντασσόταν στο επίπεδο 1, το οποίο αναφέρεται σε ερωτικές παραστάσεις (πόζες) χωρίς σεξουαλική δραστηριότητα, ούτε τη μη συνδρομή άλλων επιβαρυντικών περιστάσεων, ούτε και έδωσε τη βαρύτητα που άρμοζε στις ελαφρυντικές περιστάσεις.
Βεβαίως, οι περιστάσεις και ειδικά η κατοχή του προαναφερθέντος υλικού μέχρι και το τέταρτο επίπεδο, καθιστούν την υπόθεση σοβαρή ώστε καθόλου να μην δικαιολογούν την εισήγηση περί επιβολής χρηματικής ποινής. Το υπερβολικό, υπό τις περιστάσεις, όμως, της διάρκειας της ποινής δικαιολογεί και επιβάλλει την κατ΄έφεση παρέμβαση (Γεωργίου άλλως Καμμούγιαρος ν. Αστυνομίας (2003) 2 ΑΑΔ 565), με την οποία η διάρκεια της ποινής, στη δεύτερη κατηγορία, να μειώνεται σε 10 μήνες και να είναι συντρέχουσα με την ποινή της πρώτης κατηγορίας. Δεν θεωρούμε ότι αποτελούσε σφάλμα η επιλογή του Κακουργιοδικείου να μην διατάξει αναστολή εκτέλεσης της ποινής. Όπως υποδείχθηκε στην Ιωσήφ ν. Δημοκρατίας (2012) 2 ΑΑΔ 930, «κατά την εξέταση του ζητήματος, σημαντικό ερώτημα είναι κατά πόσο η ανασταλείσα ποινή θα αντικατοπτρίζει την αντικειμενική σοβαρότητα του αδικήματος και θα εξυπηρετήσει τους πολλαπλούς σκοπούς της τιμωρίας». Υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης, αδικημάτων και εφεσείοντα, δεν βρίσκουμε ότι δικαιολογείται αναστολή για το υπόλοιπο της ποινής.
Η έφεση επιτρέπεται μερικώς. Διαταγή ως άνω.
Μ.Μ. Νικολάτος, Π.
Τ. Θ. Οικονόμου, Δ.
Τ. Ψαρά-Μιλτιάδου, Δ.
/ΚΧ»Π
16. [1] We agree with the Panel that a community sentence may be appropriate in a case where the offender was in possession of a large amount of material at Level 1 and/or no more than a small number of images at Level 2, provided the material had not been distributed or shown to others. For an offender with the necessary level of motivation and co-operation, the appropriate sentence would be a community rehabilitation order with a sex offender programme. We agree with the Panel that the custody threshold will usually be passed where any of the material has been shown or distributed to others, or, in cases of possession, where there is a large amount of material at Level 2, or a small amount at Level 3 or above. A custodial sentence of up to six months will generally be appropriate in a case where (a) the offender was in possession of a large amount of material at Level 2 or a small amount at Level 3; or (b) the offender has shown, distributed, or exchanged indecent material at Level 1 or 2 on a limited scale, without financial gain. A custodial sentence of between six and twelve months will generally be appropriate for (a) showing or distributing a large number of images at Level 2 or three; or (b) possessing a small number of images at Levels 4 or 5.