|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2000) 1 ΑΑΔ 1873
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 10692.
ΕΝΩΠΙΟΝ
: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ, ΚΑΛΛΗ, ΚΡΟΝΙΔΗ, Δ.Δ.Μεταξύ:
Ελλάδας Διονυσίου Κυπριανού,
Εφεσείουσας/Εν αγομένης
και
Κώστα Νικόλα Πιλλακούρη,
Εφεσίβλητου/Εν άγοντα.
_________________
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.
: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσειο Δικαστής Π. Καλλής.
__________________
27 Νοεμβρίου, 2000
.Για την εφεσείουσα: Αιμ. Θεοδούλου.
Για τον εφεσίβλητο: Αντ. Τόκας.
__________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΑΛΛΗΣ, Δ.
: Οι διάδικοι στην παρούσα διαδικασία είναι συγγενείς. Είναι ιδιοκτήτες όμορων τεμαχίων γης στο χωριό Κάτω Μύλος της Επαρχίας Λεμεσού. Η εφεσείουσα είναι ιδιοκτήτρια του τεμ. 40 επί του οποίου υπάρχει κατοικία και ο εφεσίβλητος είναι ιδιοκτήτης του τεμ. 41. Εντός του 1986 η εφεσείουσα ανήγειρε τρεις κολόνες πάνω στις οποίες στήριξε ένα μπαλκόνι με ένα δωμάτιο. Ο εφεσίβλητος θεώρησε ευθύς εξ αρχής ότι οι κολόνες είχαν ανεγερθεί εντός του πιο πάνω τεμαχίου του. Αντέδρασε με την καταχώριση αγωγής εναντίον της εφεσείουσας επί της κλίμακας Λ.Κ. 5.000-10.000. Αξίωσε τις πιο κάτω θεραπείες:"Α. Απόφαση και/ή διάταγμα διατάττον την ανάκτηση της κατοχής τμήματος
του ακινήτου του ενάγοντα επί του οποίου παράνομα επεμβαίνει η
εναγόμενη.
Β. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι το αναφερόμενο τμήμα επί του οποίου
παράνομα επεμβαίνει η εναγομένη αποτελεί μέρος του ακινήτου του
ενάγοντα το οποίο κατέχεται υπ΄ αυτού και/ή των προκατόχων του
συνεχώς ανενοχλήτως και αδιακόπτως πέραν των πενήντα χρόνων
και καλύπτεται υπό του τίτλου του υπ΄ αριθμόν εγγραφής 3268
ημερομηνίας 17/3/90.
Γ. Διάταγμα του Δικαστηρίου εμποδίζον την εναγομένη τους υπηρέτας
και/ή τους αντιπροσώπους της και/ή οποιονδήποτε άλλο πρόσωπο
έλκον δικαίωμα παρ΄ αυτής από του να επεμβαίνουν καθ΄ οιονδήποτε
τρόπο επί του αναφερομένου ακινήτου του ενάγοντα.
Δ. Διάταγμα του Δικαστηρίου εμποδίζον την εναγομένην τους υπηρέτας
και/ή τους αντιπροσώπους της και/ή οποιονδήποτε άλλο πρόσωπο
έλκον δικαίωμα παρ΄ αυτής από του να κατέχουν και/ή συνεχίζουν την
κατοχή και/ή παρεμβαίνουν και/ή να συνεχίζουν την επέμβαση τους επί
του αναφερομένου τμήματος του ακινήτου του ενάγοντα.
Ε. Διάταγμα του Δικαστηρίου διατάττον την κατεδάφιση των κτισμάτων
των ευρισκομένων εντός του αναφερόμενου τμήματος του ακινήτου του
ενάγοντα και την επαναφορά τούτου στην προτέραν του κατάσταση.
ΣΤ. Αποζημιώσεις για παράνομη παρέμβαση.
Ζ. £6.000 ειδικές αποζημιώσεις."
Η εφεσείουσα με την υπεράσπιση της ισχυρίσθηκε ότι είναι ιδιοκτήτρια του επίδικου μέρους λόγω της αρχής του "περιουσιακού φραγμού (proprietory estoppel)" και/ή της αρχής του "κατά επιείκεια φραγμού (equitable estoppel)" και/ή λόγω μακροχρόνιας κατοχής και/ή χρήσης και/ή εχθρικής κατοχής. Ισχυρίσθηκε, επίσης,
ότι σε περίπτωση που το επίδικο μέρος του κτήματος παρουσιάζεται ότι περιλαμβάνεται στην εγγραφή του εφεσίβλητου αυτό είναι αποτέλεσμα λάθους του Κτηματολογίου. Με την ανταπαίτηση της αξίωσε διάφορες θεραπείες, απότοκες των πιο πάνω ισχυρισμών της. Η θεραπεία επί της οποίας επέμενε μέχρι και το στάδιο της έφεσης είναι η εξής:"Γ. Διαζευκτικώς, δήλωσιν και/ή απόφασιν και/ή διάταγμα
του Δικαστηρίου ότι ο πατέρας της εναγομένης και/ή
η εναγόμενη απέκτησαν δικαιώματα δουλείας και/ή
διαβάσεως επί του επίδικου μέρους τόσον δια σκοπούς
χρήσεως και απολαύσεως ολοκλήρου του επίδικου
μέρους όσο και δια την κάλυψιν μέρους τούτου υπό των κτισμάτων δια της μακροχρονίου ασκήσεως των
δικαιωμάτων τούτων."
Το πρωτόδικο δικαστήριο μετά από εμπεριστατωμένη αξιολόγηση της ενώπιον του μαρτυρίας δέχθηκε την εκδοχή του εφεσίβλητου και απέρριψε εκείνη της εφεσείουσας και των μαρτύρων της. Με βάση την ενώπιον του αξιόπιστη μαρτυρία διαπίστωσε ότι στο τεμάχιο 41 που ανήκει στον εφεσίβλητο υπάρχουν τρεις κολόνες οι οποίες υποστηρίζουν τη βεράντα του ανωγείου δωματίου που βρίσκεται στο τεμάχιο 41 και αποτελεί προέκταση του οικοδομήματος που είναι στο τεμάχιο 40 της εφεσείουσας. Διαπίστωσε, επίσης, ότι οι τρεις κολόνες είχαν ανεγερθεί από την εφεσείουσα χωρίς την έγκριση του εφεσίβλητου. Τέλος το πρωτόδικο δικαστήριο διαπίστωσε ότι η εφεσείουσα "για αόριστο χρόνο πατούσε σε μέρος του τεμαχίου 41 για να εισέλθει στο ισόγειο της οικοδομής της που βρισκόταν στο τεμάχιο 40 γεγονός που παραδέχεται και ο ίδιος ο εφεσίβλητος στη μαρτυρία του".
Σαν αποτέλεσμα των πιο πάνω διαπιστώσεων το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εφεσίβλητος απέδειξε τις αξιώσεις των παραγ. Β, Γ, Δ και Ε πιο πάνω και εξέδωσε απόφαση εναντίον της εφεσείουσας. Αναφορικά με τις αποζημιώσεις το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι ο εφεσίβλητος δεν "απέδειξε ότι υπέστη οποιαδήποτε ειδική ή άλλη ζημιά" από την παράνομη επέμβαση από μέρους της εφεσείουσας γι΄ αυτό εκείνο που δικαιούται είναι μόνο ονομαστικές αποζημιώσεις της τάξεως των £10.
Το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε την ανταπαίτηση της ενάγουσας η οποία, όπως έχει ήδη αναφερθεί, βασιζόταν σε λάθος εγγραφές του Κτηματολογίου, σε εχθρική κατοχή και στο δόγμα του περιουσιακού αποκλεισμού. Οι λόγοι της απόρριψης δεν θα μας απασχολήσουν γιατί στη διάρκεια της ακρόασης της παρούσας έφεσης ο ευπαίδευτος συνήγορος της εφεσείουσας δήλωσε ότι το επίδικο τεμάχιο δεν ανήκει με οποιοδήποτε τρόπο στην εφεσείουσα. Δήλωσε, ακόμη, ότι η διεκδίκηση της εφεσείουσας περιορίζεται στο δικαίωμα δουλείας. Σύμφωνα με τον
ευπαίδευτο συνήγορο το περιεχόμενο της δουλείας ήταν να υπάρχουν κολόνες εντός του τεμαχίου 41 - του εφεσίβλητου - που να στηρίζουν το "μπαλκόνι" και δικαίωμα διάβασης μέσω του τεμαχίου 41 στο "κάτω δωμάτιο" της εφεσείουσας.Η παρούσα έφεση έχει, επομένως, περιοριστεί σε τρεις λόγους έφεσης. Με τον πρώτο από αυτούς έχει αμφισβητηθεί η ορθότητα του πιο κάτω συμπεράσματος του πρωτόδικου δικαστηρίου:
΄Οτι εντός του 1986 η εφεσείουσα ανήγειρε τρεις κολόνες μέσα στο τεμ. 41 πάνω στις οποίες στήριξε μπαλκόνι με ένα δωμάτιο που είναι προέκταση του σπιτιού της χωρίς την έγκριση του εφεσίβλητου.
Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι, όπως είναι διατυπωμένος ο πιο πάνω πρώτος λόγος της έφεσης, δεν θίγει ευθέως θέμα δουλείας σχετιζόμενο με την ύπαρξη κολόνων στο τεμάχιο του εφεσίβλητου. Ωστόσο από την αιτιολογία του συγκεκριμένου λόγου της έφεσης προκύπτει ότι θίγεται και το θέμα δουλείας, όπως το έχει προδιαγράψει ο ευπαίδευτος συνήγορος της εφεσείουσας.
Για αιτιολόγηση του σχετικού λόγου της έφεσης γίνεται αναφορά στη μαρτυρία του Μ.Υ.1 σύμφωνα με την οποία μεταξύ του 1940-42 "χάλασε το μπαλκόνι μαζί με τον Διονύση - πατέρα της εφεσείουσας - και αφού έκαμαν κολόνες το έχυσαν με μπετόν".
Υποστηρίχθηκε περαιτέρω ως αιτιολόγηση του σχετικού λόγου της έφεσης ότι το πρωτόδικο δικαστήριο εσφαλμένα αρνήθηκε να δεχθεί σαν τεκμήριο φωτογραφία της κατοικίας που ήταν στην κατοχή της εφεσείουσας και έδειχνε το μπαλκόνι και τη βεράντα, χωρίς ορθή και νόμιμη και/ή επαρκή αιτιολογία.
Αναφορικά με τη μαρτυρία του Μ.Υ.1 παρατηρούμε ότι αυτή δεν έγινε δεκτή από το πρωτόδικο δικαστήριο και το σχετικό συμπέρασμα του πρωτόδικου δικαστηρίου δεν έχει εφεσιβληθεί. ΄Επεται πως η εφεσείουσα δεν μπορεί να οικοδομήσει πάνω στην μαρτυρία του Μ.Υ.1.
Αναφορικά με το θέμα της φωτογραφίας πρόκειται για φωτογραφία η οποία απεικονίζει μια κατοικία. Η εφεσείουσα επεδίωξε να την παρουσιάσει με νομικό έρεισμα το άρθρο 15 του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ. 9, το οποίο δημιουργεί τεκμήριο όσον αφορά έγγραφα 20 ετών και το άρθρο 2 του ιδίου Νόμου, το οποίο στον όρο του όρου "έγγραφο" περιλαμβάνει και φωτογραφίες. Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι οι πρόνοιες του άρθρου 15 δεν τυγχάνουν εφαρμογής γιατί δεν υπήρχε μαρτυρία αναφορικά με την ηλικία της φωτογραφίας. Επρόκειτο, όπως υπέδειξε το πρωτόδικο δικαστήριο, για φωτογραφία την οποία είχε πάρει άγνωστο στο Δικαστήριο πρόσωπο και εμφάνισε, επίσης, άγνωστο πρόσωπο.
Η πρωτόδικη διαπίστωση για την απουσία μαρτυρίας αναφορικά με την ηλικία της φωτογραφίας υποστηρίζεται πλήρως από το ενώπιον του πρωτόδικου δικαστηρίου υλικό. Η ηλικία του εγγράφου συνιστά απαραίτητο στοιχείο για την ενεργοποίηση του άρθρου 15 του Κεφ. 9. Στην απουσία του στοιχείου της ηλικίας δεν τυγχάνει εφαρμογής το άρθρο 15 του Κεφ. 9. Δεν παρίσταται, επομένως, ανάγκη να εξετάσουμε τα υπόλοιπα κριτήρια που θα καθιστούσαν δυνατή την προσαγωγή της φωτογραφίας. Ορθά το πρωτόδικο δικαστήριο δεν έκαμε δεκτή την προσαγωγή της φωτογραφίας.
Οι πιο πάνω καταλήξεις μας σε σχέση με τα όσα έχουν προωθηθεί προς υποστήριξη του πρώτου λόγου της έφεσης οδηγούν στην απόρριψη του.
Με το δεύτερο λόγο της έφεσης έχει αμφισβητηθεί η πρωτόδικη κατάληξη "ότι η εφεσείουσα δεν προσκόμισε καμιά μαρτυρία αναφορικά με το πέρασμα στο ισόγειο δωμάτιο της κατοικίας".
Πριν εξετάσουμε τον πιο πάνω λόγο της έφεσης θα παραθέσουμε το σχετικό με το λόγο αυτό της έφεσης μέρος της εκκαλούμενης απόφασης.
Το πρωτόδικο δικαστήριο αφού υπέδειξε ότι το δικαίωμα διόδου ή δουλείας διέπεται από το άρθρο 11 του περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου, Κεφ. 224, ανέφερε ότι το βάρος βρίσκεται στον ενάγοντα να ικανοποιήσει το δικαστήριο για την ύπαρξη δικαιώματος διάβασης. Για το σκοπό αυτό - συνέχισε το πρωτόδικο δικαστήριο - πρέπει να υπάρχει θετική μαρτυρία φανερής και ειρηνικής απόλαυσης του δικαιώματος για την πλήρη περίοδο των 30 ετών. ΄Εκαμε αναφορά στην
Ponou v. Ibrahim (1970) 1 C.L.R. 78 "όπου το Πρωτόδικο Δικαστήριο βρήκε ότι ο ενάγων δεν διέρχετο πάντοτε από ένα καθορισμένο και συγκεκριμένο μέρος του τεμαχίου του εναγομένου αλλά από οποιοδήποτε βολικό μέρος αυτού ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρισκόταν την συγκεκριμένη στιγμή το τεμάχιο. Η απαίτηση του ενάγοντα απορρίφθηκε και το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε την απόφαση".Το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε ως εξής:
"Ερχόμενη στα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης είναι εύρημα μου όπως ανάφερα ανωτέρω ότι η εναγόμενη για ακαθόριστο χρόνο χρησιμοποιούσε μέρος του τεμαχίου του ενάγοντα για να εισέρχεται στο ισόγειο το οποίο χρησιμοποιούσε η εναγόμενη ως αποθήκη. Δεν έχω ενώπιον μου σαφή μαρτυρία για αδιάλειπτη άσκηση του ισχυριζόμενου δικαιώματος διόδου, φωτός ή αέρος για πλήρη περίοδο 30 ετών από την εναγόμενη ή τον πατέρα της. Επιπλέον εκτός από μια αόριστη αναφορά του ενάγοντα στη μαρτυρία του ότι η εναγόμενη για να μπει στο ισόγειο της πατούσε από την αυλή του τεμαχίου της κατέβαινε από το πλευρό και μετά πατούσε στο δικό του τεμάχιο καμιά μαρτυρία έχει προσαχθεί από την ενάγουσα για το καθορισμένο και συγκεκριμένο μέρος που χρησιμοποιούσε για να εισέρχεται στο ισόγειο. Συνεπώς για τους πιο πάνω λόγους και αυτή η αξίωση της εναγόμενης θα πρέπει να απορριφθεί."
Περαιτέρω στο στάδιο αξιολόγησης της μαρτυρίας της εφεσείουσας το πρωτόδικο δικαστήριο παρατήρησε ότι "ανκαι η εναγόμενη πρόβαλε τον ισχυρισμό ότι είχε πέρασμα για να μπουν στο ισόγειο της που είναι παραδεκτό και από τον ενάγοντα ότι πατούσε στο τεμάχιο του για να εισέλθει στο ισόγειο της, εντούτοις καμιά μαρτυρία έχει προσκομιστεί αναφορικά με το πέρασμα που εννοούσε και για πόση συγκεκριμένη περίοδο η ίδια ή ο πατέρας της το χρησιμοποιούσε και σε ποιό συγκεκριμένο και καθορισμένο σημείο βρισκόταν επί του τεμαχίου 41".
Αναπτύσσοντας τον πιο πάνω λόγο της έφεσης ο ευπαίδευτος συνήγορος της εφεσείουσας αναφέρθηκε στη μαρτυρία του εφεσίβλητου σύμφωνα με την οποία η πόρτα του ισογείου της εφεσείουσας "μπαίνει μέσα στο τεμάχιο του". Ανέφερε, επίσης, ότι "το πέρασμα εξασκείτο από την πολύ μικρή αυλή που βρίσκεται μπροστά από την πόρτα του ισογείου και όχι από κανένα χωράφι μεγάλης έκτασης για να χρειάζεται συγκεκριμένος χώρος διάβασης".
Το βάρος απόδειξης κτήσεως δικαιώματος διάβασης το φέρει ο διεκδικών τέτοιο δικαίωμα. Αυτό που απαιτείται για απόκτηση δικαιώματος διάβασης είναι η ανοικτή και ειρηνική απόλαυση του δικαιώματος από το πρόσωπο που διεκδικεί το δίκαιωμα ή από εκείνους από τους οποίους αυτός λαμβάνει την αξίωση για την πλήρη περίοδο των 30 ετών. Η απόκτηση του δικαιώματος διάβασης πρέπει να γίνεται χωρίς βία, χωρίς μυστικότητα και χωρίς συγκατάθεση (Βλ.
Thrasyvoulou and Another v. Thrasyvoulou and Others (1984) 1 C.L.R. 411, Valana v. Elia (1983) 1 C.L.R. 730 και Δασκάλου ν. Βουρία (1994) 1 Α.Α.Δ. 624).Ο διεκδικών το δικαίωμα πρέπει να αποδείξει ότι χρησιμοποιούσε συγκεκριμένο μέρος του δεσπόζοντος ακινήτου (Βλ.
Ponou v. Ibrahim (1970) 1 C.L.R. 78).Τα όσα έχει επικαλεστεί ο ευπαίδευτος συνήγορος της εφεσείουσας έγιναν δεκτά από το πρωτόδικο δικαστήριο. Ωστόσο η αξίωση της εφεσείουσας απορρίφθηκε γιατί δεν είχε προσκομιστεί μαρτυρία αναφορικά με το καθορισμένο και συγκεκριμένο μέρος που χρησιμοποιούσε για να εισέρχεται στο ισόγειο ούτε και μαρτυρία για αδιάλειπτη άσκηση του δικαιώματος για πλήρη περίοδο 30 ετών από την εφεσείουσα και τον πατέρα της. Κρίνουμε ότι η πιο πάνω νομική προσέγγιση του θέματος από το πρωτόδικο δικαστήριο βρίσκει έρεισμα στη νομολογία (Βλ.
Thrasyvoulou, Δασκάλου και Ponou, πιο πάνω). Κρίνουμε περαιτέρω ότι η πρωτόδικη κατάληξη για την απουσία της πιο πάνω μαρτυρίας όχι μόνο ήταν ορθή αλλά η μόνη κατάληξη στην οποία μπορούσε να καταλήξει, υπό το φως της μαρτυρίας που είχε προσαχθεί. Έπεται πως ο σχετικός λόγος της έφεσης δεν ευσταθεί.Τέλος η εφεσείουσα αμφισβήτησε την ορθότητα του διατάγματος για τα έξοδα. Υποστήριξε ότι το πρωτόδικο δικαστήριο έσφαλλε με το να μη εκδόσει διάταγμα εναντίον της εφεσίβλητης για έξοδα στην κλίμακα Λ.Κ. 5.000-10.000 εφόσον ήταν γνωστό από την καταχώριση της υπεράσπισης ότι η κλίμακα της αγωγής έπρεπε να ήταν Λ.Κ. 25 - Λ.Κ. 250.
Η κλίμακα της αγωγής ήταν Λ.Κ. 5.000 - Λ.Κ. 10.000 και το πρωτόδικο δικαστήριο επεδίκασε έξοδα υπέρ του εφεσίβλητου στην κλίμακα Λ.Κ. 25 - Λ.Κ. 250.
Καθώς έχει νομολογηθεί η επιδίκαση των εξόδων ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια του δικαστηρίου η οποία πρέπει να ασκείται δικαστικά (Βλ.
Glykys v. Ioannides (1959-60) 24 C.L.R. 220, Mylonas and Others v. Kaili (1967) 1 C.L.R. 77, Papakokkinou and Others v. Kanther (1982) 1 C.L.R. 65, 79 και Χάσικος κ.α. ν. Χαραλαμπίδης (1990) 1 Α.Α.Δ. 389).Κατά κανόνα τα έξοδα ακολουθούν το αποτέλεσμα της δίκης. "Κλασσικό παράδειγμα εξαίρεσης από τον κανόνα αποτελεί η περίπτωση επιτυχόντα διαδίκου, ο οποίος συμβάλλει με το χειρισμό της υπόθεσης του, στην αύξηση των εξόδων της δίκης
. σ΄ εκείνη την περίπτωση δικαιολογείται ο μετριασμός της εφαρμογής του κανόνα (τα έξοδα ακολουθούν το αποτέλεσμα) και η άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου ώστε να αντανακλάται η συμβολή του επιτυχόντα διαδίκου στη διόγκωση των εξόδων" (Θρασυβούλου ν. Arto Estates Ltd (1993) 1 A.Α.Δ. 12, 15. Βλ. και El Alam v. Τουμαζίδη, Πολιτική ΄Εφεση 9023/18.5.98. Βλ. επίσης Papakokkinou (πιο πάνω) (σελ, 79, 80), στην οποία υποδείχθηκε: "Το αποτέλεσμα της δίκης δεν είναι ο μόνος παράγοντας ο οποίος λαμβάνεται υπόψη από το δικαστήριο. Η διαγωγή των διαδίκων είναι, επίσης, σχετική, ειδικώς το ύψος της απαίτησης εξεταζόμενο σε αντιπαράθεση με το ποσό των επιδικασθέντων αποζημιώσεων. ΄Οπου οι ενάγοντες με την διαγωγή τους έχουν προκαλέσει μέρος των εξόδων της διαδικασίας, είναι θεμιτό για το πρωτόδικο δικαστήριο, να τους στερήσει μέρος ή το σύνολο των εξόδων τους όπως ορθά έπραξε το πρωτόδικο δικαστήριο στην παρούσα υπόθεση"). Βλ. και Talyon Ltd v. Soteriou (1982) 1 C.L.R. 777 και Miltiadous v. Miltiadous (1982) 1 C.L.R.797).Αναφορικά με τα έξοδα σε υποθέσεις παράνομης επέμβασης στην Παπακόκκινου κ.α. ν. Θεοδοσίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 379, 384 το θέμα τέθηκε ως εξής:
"Σχετικά με τα έξοδα, όπως αναφέρεται στον Winfield And Jolowicz on Tort, 9η έκδοση, στη σελ. 565, σε περιπτώσεις που επιδικάζονται μόνο ονομαστικές αποζημιώσεις το Δικαστήριο έχει την ευχέρεια να στερήσει τον ενάγοντα των εξόδων του, ή ακόμη να τον καταδικάσει στην πληρωμή των εξόδων της άλλης πλευράς (
Στην παρούσα υπόθεση ο εφεσίβλητος έχει επιτύχει στις πέντε από τις επτά αξιώσεις του. Η δε εφεσείουσα έχει αποτύχει σε σχέση με όλες τις υπερασπίσεις της με εξαίρεση εκείνη των ειδικών αποζημιώσεων. ΄Εχει, επίσης, αποτύχει πλήρως στην ανταπαίτηση της.
Με εξαίρεση της διόγκωσης της αξίωσης για ειδικές αποζημιώσεις, στην οποία θα αναφερθούμε στη συνέχεια, ο χειρισμός της υπόθεσης από τον εφεσίβλητο δεν έχει συμβάλει στην αύξηση των εξόδων της δίκης. Αντίθετα ήταν οι χειρισμοί της εφεσείουσας, η οποία μάλιστα προώθησε αξίωση δυνάμει εχθρικής κατοχής και δυνάμει λάθους στα κτηματολογικά μητρώα, οι οποίοι συνέβαλαν στην αύξηση των εξόδων της δίκης.
Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι τα έξοδα ακολουθούν το αποτέλεσμα και επιδίκασε έξοδα στην κλίμακα £25-250 αφού προφανώς έλαβε υπόψη το ποσό της επιδικασθείσας αποζημίωσης. Παρά την αποτυχία της ανταπαίτησης αυτή απορρίφθηκε χωρίς οποιαδήποτε διαταγή για τα έξοδα "γιατί - όπως το έθεσε - αυτή αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας".
Στην παρούσα υπόθεση ο εφεσίβλητος διεκδίκησε ποσό της τάξεως των £6.000 ως ειδικές αποζημιώσεις. Απέσυρε αυτό το κονδύλι της αξίωσης στο στάδιο των τελικών αγορεύσεων. Για να αντικρούσει αυτό το μέρος της αξίωσης η εφεσείουσα κάλεσε ειδικό εκτιμητή του οποίου η μαρτυρία καλύπτει δύο σελίδες από τα πρακτικά. Με βάση τη μαρτυρία του το πρωτόδικο δικαστήριο διαπίστωσε ότι η αξία του επίδικου μέρους ήταν της τάξεως των £90. Πρόσθετα η εφεσείουσα έχει επωμισθεί, έναντι του δικηγόρου της, τα έξοδα υπεράσπισης της σε σχέση με αξίωση εναντίον της η οποία ήταν της τάξεως των £6.000. Η διογκωμένη απαίτηση του εφεσίβλητου, η οποία στο τέλος αποσύρθηκε, και οι συνέπειες από τη διόγκωση, όπως τις έχουμε προδιαγράψει πιο πάνω, αποτελούσαν καλό λόγο για να στερηθεί από τον εφεσίβλητο μέρος των εξόδων της δίκης. Υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης θεωρούμε δίκαιο όπως επιδικασθεί στον εφεσίβλητο το 1/2 των εξόδων της πρωτόδικης διαδικασίας επί της κλίμακας £25-250.
Η έφεση επιτυγχάνει μερικώς ως προς τα έξοδα, όπως υποδεικνύεται πιο πάνω. Επειδή η εφεσείουσα έχει με την έφεση της εγείρει 5 λόγους έφεσης, από τους οποίους απέσυρε τους δύο και απέτυχε σε σχέση με άλλους δύο, δεν εκδίδουμε οποιαδήποτε διαταγή για τα έξοδα της έφεσης.
Δ.
Δ.
Δ.
/ΕΑΠ.