|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2000) 4 ΑΑΔ 1235
21 Δεκεμβρίου, 2000
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚA ΜΕ ΤΟ AΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤAΓΜΑΤΟΣ
ΔΩΡΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ,
Αιτήτρια,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓEIOY ΥΓΕΙΑΣ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 749/1999)
Ιατρικά Ιδρύματα και Υπηρεσίες ― Ο περί Ιατρικών Ιδρυμάτων και Υπηρεσιών (Ρύθμιση και Τέλη) Νόμος του 1978 (Ν.40/78), Άρθρο 3 και οι περί Κυβερνητικών Ιατρικών Ιδρυμάτων και Υπηρεσιών Γενικοί Κανονισμοί του 1980 (Κ.Δ.Π. 342/80 ως τροποποιήθηκε από την Κ.Δ.Π. 33/92), Καν. 14(4) ― Περιεχόμενο ρύθμισης και ερμηνεία ― Προϋποθέσεις και έκταση του δικαιώματος για δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ― Ειδικά η αρμοδιότητα καθορισμού του κατάλληλου κατά περίπτωση φαρμάκου ― Ο Υπουργός Υγείας στερείται αρμοδιότητας να αλλοιώσει το ύψος των τελών, που κατά νόμο επιβάλλονται στους δικαιούχους περίθαλψης.
Έννομο Συμφέρον ― Απώλειά του σε περίπτωση ανεπιφύλακτης αποδοχής της προσβαλλόμενης πράξης ― Περιστάσεις υπό τις οποίες κρίθηκε ότι δεν υπήρχε αποδοχή στην κριθείσα περίπτωση.
Η αιτήτρια, δικαιούχος δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, προσέβαλε την επιβολή σε βάρος της τέλους Λ.Κ.5,50 σε σχέση με την προμήθεια από αυτήν συγκεκριμένου σκευάσματος που της είχε χορηγηθεί από κυβερνητικό ιατρικό λειτουργό κατά τη νενομισμένη διαδικασία.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Το Άρθρο 3 του Νόμου 40/78 αναντίλεκτα καθιστά αρμόδιο το Υπουργικό Συμβούλιο να εκδίδει κανονισμούς προς ρύθμιση της λειτουργίας των κυβερνητικών ιατρικών ιδρυμάτων, περιλαμβανομένου του καθορισμού των καταβλητέων τελών για τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Οι κανονισμοί εξεδόθησαν από το Υπουργικό Συμβούλιο και καθόρισαν σε £0.50 το ποσό που οι δικαιούχοι σε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη οφείλουν να πληρώνουν για οποιαδήποτε εξέταση ή προμήθεια φαρμάκων. Η αιτήτρια δικαιούτο δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και το Zocor ήταν το φάρμακο για το οποίο έδωσε συνταγή ο αρμόδιος κυβερνητικός ιατρός και το οποίο παρείχετο από τα κρατικά φαρμακεία. Δεν έχει καταδειχθεί οποιαδήποτε εξουσιοδότηση από το νόμο προς τον Υπουργό να προβεί ο ίδιος σε καθορισμό ή διαφοροποίηση των τελών που οφείλουν να πληρώνουν οι δικαιούμενοι δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για την προμήθεια φαρμάκων τα οποία διατίθενται από τα κρατικά φαρμακεία. Ο καθορισμός από τον Υπουργό της τιμής των £5.50 για το Zocor δεν ήταν αρμοδιότητά του, απέληγε δε σε διαφοροποίηση του Κανονισμού 14(4). Αφ' ης στιγμής το φάρμακο το οποίο ο ιατρός έδωσε εντολή να πάρει η αιτήτρια ήταν το Zocor και αυτό διατίθετο από τα κρατικά φαρμακεία, η αιτήτρια δικαιούτο να το προμηθευθεί με την καταβολή του καθορισθέντος από τους Κανονισμούς τέλους των £0.50 και δεν ήταν νόμιμο να της ζητείται να καταβάλει το ποσό των £5.50 που καθόρισε ο Υπουργός.
2. Η καταλληλότητα του κάθε φαρμάκου δεν είναι θέμα που μπορεί να κριθεί γενικά για κάθε ασθένεια αλλά εδικά για κάθε ατομική περίπτωση, και κριτής είναι μόνο ο θεράπων ιατρός ο οποίος και έχει την ευθύνη της επιλογής του κατάλληλου φαρμάκου για το συγκεκριμένο ασθενή και τον καθορισμό του στην ανάλογη συνταγή. Η εισήγηση της ευπαίδευτης συνηγόρου για τη Δημοκρατία, ότι το Medostatin ήταν εξ ίσου κατάλληλο με το Zocor και η κα Παρασκευά θα μπορούσε να το πάρει εκείνο αντί του Ζocor αν δεν ήταν διατεθειμένη να πληρώσει το ποσό των £5.50 για το Zocor, παραγνωρίζει την αρμοδιότητα αυτή του θεράποντος ιατρού και θα απέληγε σε άνευ εξουσιοδότησης διαφοροποίηση της δοθείσας συνταγής. Δεν αφορά το δικαστήριο το υπόβαθρο που οδήγησε στην περίληψη του Zocor στα διατιθέμενα από τα κρατικά φαρμακεία φάρμακα ή τα οικονομικά δεδομένα που οδήγησαν στον καθορισμό της τιμής των £5.50 για αυτό. Εφ' όσον το Zocor περιλήφθηκε στα φάρμακα αυτά και η κα Παρασκευά ενετάλη να το πάρει από τον ιατρό με τη συνταγή του, δεν υπήρχε περιθώριο εισήγησης ότι θα μπορούσε να πάρει κάποιο άλλο φάρμακο όπως το Medostatin και ότι ήταν χαριστικά και προς διευκόλυνση των ασθενών που ο Υπουργός περιέλαβε και το Zocor στα διατιθέμενα φάρμακα.
3. Όσον αφορά την εισήγηση ότι η αιτήτρια απώλεσε το έννομο συμφέρον της διότι δεν επεφύλαξε δεόντως τα δικαιώματά της, αλλά αποδέχθηκε την προσβαλλόμενη πράξη αφού αυτή έγινε στις 31.3.1999 και η επιφύλαξη των δικαιωμάτων έγινε αργότερα με την επιστολή της 6.4.1999, τα γεγονότα δεν φαίνονται να είναι έτσι. Η προμήθεια του φαρμάκου δεν έγινε στις 31.3.1999 αλλά στις 6.4.1999. Ήταν η συνταγή που είχε ημερομηνία 31.3.1999, αλλά η συνταγή δεν φαίνεται να εκτελέσθηκε παρά μόνο στις 6.4.1999 που η αιτήτρια κατέβαλε το ποσό που ζητήθηκε υπό διαμαρτυρία και διαφύλαξη δικαιωμάτων. Δεν τέθηκε οποιοσδήποτε περί του αντιθέτου ισχυρισμός στην Ένσταση της Δημοκρατίας, ούτε επιδιώχθηκε η προσαγωγή μαρτυρίας ως προς τούτο. Δεν υπάρχει λοιπόν πραγματική βάση για την εισήγηση ότι η αιτήτρια απώλεσε το έννομο συμφέρον της.
4. Ως προς την εισήγηση ότι αν το Zocor μπορεί να παρέχεται χωρίς την πληρωμή των £5.50 το αποτέλεσμα θα είναι η απόσυρσή του από τα κρατικά φαρμακεία αφού δεν θα είναι συμφέρουσα η προμήθεια του αυτή είναι τόσο ατυχής όσο και άσχετη προς τα επίδικα θέματα. Άσχετη αφού ανάγεται στην επί του θέματος ακολουθητέα πολιτική που είναι θέμα όχι νομικό αλλά κυβερνητικής ευχέρειας. Και ατυχής όμως καθ' όσον εξυπακούει ότι φάρμακο το οποίο ο θεράπων ιατρός κρίνει ως το καταλληλότερο να υποδείξει με τη συνταγή του θα παύσει ενδεχόμενα να διατίθεται όχι για ιατρικούς αλλά για άλλους λόγους, και ότι οι άποροι ασθενείς που δεν θα είναι σε θέση να το προμηθευθούν στην απαγορευτική για αυτούς τιμή που διατίθεται ιδιωτικώς θα τίθενται ιατρικώς σε μειονεκτική μοίρα.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Προσφυγή.
Προσφυγή από την αιτήτρια κατά της άρνησης του φαρμακείου του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας να χορηγήσει σ' αυτήν το αναγραφόμενο για αυτή σε συνταγή κυβερνητικού ιατρού αντιχοληστερινικό φάρμακο Ζοcor έναντι του προβλεπόμενου ποσού των £0,50 και ζήτησε την πληρωμή ποσού £5.50 για αυτό.
Σ. Παπασάββας με κ. Π. Παπασάββα, για την Αιτήτρια.
Ρ. Πετρίδου, Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Η Αιτήτρια κα Παρασκευά είναι καρδιοπαθής, ανίκανη προς εργασία. Ο σύζυγος της λαμβάνει δημόσιο βοήθημα και δικαιούται δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η δε κυρία Παρασκευά εξαρτάται από την παρεχόμενη στο σύζυγο της βοήθεια σύμφωνα με το σχετικό πιστοποιητικό, ώστε να είναι κοινό έδαφος ότι και αυτή δικαιούται δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Συναφώς προς τούτο, ο Κανονισμός 14(4) των περί Κυβερνητικών Ιατρικών Ιδρυμάτων και Υπηρεσιών Γενικών Κανονισμών του 1980 (Κ.Δ.Π. 342/80, όπως τροποποιήθηκε από την Κ.Δ.Π. 33/92), προνοεί ότι οι κάτοχοι του ούτω λεγομένου λευκού πιστοποιητικού:
"καταβάλλουν για επίσκεψη στα εξωτερικά ιατρεία το ποσό της £0.50 το οποίο θα καλύπτει ιατρική εξέταση, προμήθεια φαρμάκων, ακτινογραφίες, εργαστηριακές και άλλες παρακλινικές εξετάσεις."
Σημειωτέον ότι πριν από την τροποποίηση που έγινε με την Κ.Δ.Π. 33/92 ο Κανονισμός 14(4) προέβλεπε ότι οι κάτοχοι πιστοποιητικού απορίας ουδέν τέλος ή δικαίωμα κατέβαλλαν.
Στις 6.4.1999 το φαρμακείο του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας αρνήθηκε να χορηγήσει στην κα Παρασκευά το αναγραφόμενο για αυτή σε συνταγή κυβερνητικού ιατρού αντιχοληστερινικό φάρμακο Zocor έναντι του προβλεπόμενου ποσού των £0.50 και ζήτησε την πληρωμή ποσού £5.50 για αυτό. Η κα Παρασκευά κατέβαλε το εν λόγω ποσό υπό διαμαρτυρία και με επιφύλαξη των δικαιωμάτων της και καταχώρησε την προσφυγή με την οποία ζητά ακύρωση της απόφασης με την οποία της ζητήθηκε η καταβολή του ποσού των £5.50.
Η βασική της θέση είναι ότι ως δικαιούχος δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης δεν υποχρεούτο να καταβάλει το εν λόγω ποσό. Η θέση της δημοκρατίας είναι ότι το παρεχόμενο δωρεάν αντιχοληστερινικό φάρμακο είναι το Medostatin και ότι η παροχή του Zocor εγίνετο προς διευκόλυνση των ασθενών που δεν επιθυμούσαν να πάρουν το Medostatin και δεν μπορούσαν να αγοράσουν το ακριβότερο Zocor από τα ιδιωτικά φαρμακεία, η δε τιμή των £5.50 καθορίσθηκε ως η διαφορά κόστους για το κράτος μεταξύ των δύο φαρμάκων. Η προς τούτο απόφαση ελήφθη από τον Υπουργό Υγείας και κοινοποιήθηκε στα κρατικά φαρμακεία με σχετική εγκύκλιο η οποία και εφαρμόσθηκε στην περίπτωση της κας Παρασκευά.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος για την κα Παρασκευά εισηγείται ότι ο καθορισμός τιμήματος πώλησης του Zocor ήταν παράνομος ως αναρμοδίως γενόμενος αφού, δοθέντος ότι εξουσία έκδοσης Κανονισμών χορηγείται από τον περί Ιατρικών Ιδρυμάτων και Υπηρεσιών (Ρύθμιση και Τέλη) Νόμο του 1978, Νόμο 40/78, στο Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο και εξέδωσε τους πιο πάνω Κανονισμούς, ο Υπουργός Υγείας ήταν αναρμόδιος να αποφασίσει την παραχώρηση του Zocor αντί του ποσού των £5.50, κατ' αντίθεση προς τον Κανονισμό 14(4). Η ευπαίδευτη συνήγορος για τη Δημοκρατία δεν απευθύνεται στο θέμα αυτό.
Θεωρώ το εγειρόμενο θέμα τόσο καθαρό όσο και απλό. Το άρθρο 3 του Νόμου 40/78 αναντίλεκτα καθιστά αρμόδιο το Υπουργικό Συμβούλιο να εκδίδει κανονισμούς προς ρύθμιση της λειτουργίας των κυβερνητικών ιατρικών ιδρυμάτων, περιλαμβανομένου του καθορισμού των καταβλητέων τελών για τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Οι κανονισμοί εξεδόθησαν από το Υπουργικό Συμβούλιο και καθόρισαν σε £0.50 το ποσό που οι δικαιούχοι σε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη οφείλουν να πληρώνουν για οποιαδήποτε εξέταση ή προμήθεια φαρμάκων. Η κυρία Παρασκευά δικαιούτο δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και το Zocor ήταν το φάρμακο για το οποίο έδωσε συνταγή ο αρμόδιος κυβερνητικός ιατρός και το οποίο παρείχετο από τα κρατικά φαρμακεία. Δεν έχει καταδειχθεί οποιαδήποτε εξουσιοδότηση από το νόμο προς τον Υπουργό να προβεί ο ίδιος σε καθορισμό ή διαφοροποίηση των τελών που οφείλουν να πληρώνουν οι δικαιούμενοι δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για την προμήθεια φαρμάκων τα οποία διατίθενται από τα κρατικά φαρμακεία. Ο καθορισμός από τον Υπουργό της τιμής των £5.50 για το Zocor δεν ήταν αρμοδιότητα του, απέληγε δε σε διαφοροποίηση του Κανονισμού 14(4). Αφ' ης στιγμής το φάρμακο το οποίο ο ιατρός έδωσε εντολή να πάρει η κα Παρασκευά ήταν το Zocor και αυτό διατίθετο από τα κρατικά φαρμακεία, η κα Παρασκευά δικαιούτο να το προμηθευθεί με την καταβολή του καθορισθέντος από τους Κανονισμούς τέλους των £0.50 και δεν ήταν νόμιμο να της ζητείται να καταβάλει το ποσό των £5.50 που καθόρισε ο Υπουργός.
Δεν καθίσταται αναγκαίο να υπεισέλθω στα άλλα θέματα που εγείρει ο κ. Παπασάββας, που περιλαμβάνουν πλάνη περί τα πράγματα, έλλειψη δέουσας έρευνας και έλλειψη αιτιολογίας ως προς την απόφαση του Υπουργού. Θα παρατηρούσα όμως απλώς, ως προς το κατά πόσο το Medostatin θα μπορούσε να ήταν εξ ίσου κατάλληλο με το Zocor, επί του οποίου θέματος οι ευπαίδευτοι συνήγοροι έχουν ενδιατρίψει σε έκταση, ότι η καταλληλότητα του κάθε φαρμάκου δεν είναι θέμα που μπορεί να κριθεί γενικά για κάθε ασθένεια αλλά εδικά για κάθε ατομική περίπτωση, και ότι κριτής είναι και είναι μόνο ο θεράπων ιατρός ο οποίος και έχει την ευθύνη της επιλογής του κατάλληλου φαρμάκου για το συγκεκριμένο ασθενή και τον καθορισμό του στην ανάλογη συνταγή. Η εισήγηση της ευπαίδευτης συνηγόρου για τη Δημοκρατία, ότι το Medostatin ήταν εξ ίσου κατάλληλο με το Zocor και η κα Παρασκευά θα μπορούσε να το πάρει εκείνο αντί του Ζocor αν δεν ήταν διατεθειμένη να πληρώσει το ποσό των £5.50 για το Zocor, παραγνωρίζει την αρμοδιότητα αυτή του θεράποντος ιατρού και θα απέληγε σε άνευ εξουσιοδότησης διαφοροποίηση της δοθείσας συνταγής. Δεν αφορά το δικαστήριο το υπόβαθρο που οδήγησε στην περίληψη του Zocor στα διατιθέμενα από τα κρατικά φαρμακεία φάρμακα ή τα οικονομικά δεδομένα που οδήγησαν στον καθορισμό της τιμής των £5.50 για αυτό. Εφ' όσον το Zocor περιλήφθηκε στα φάρμακα αυτά και η κα Παρασκευά ενετάλη να το πάρει από τον ιατρό με τη συνταγή του, δεν υπήρχε περιθώριο εισήγησης ότι θα μπορούσε να πάρει κάποιο άλλο φάρμακο όπως το Medostatin και ότι ήταν χαριστικά και προς διευκόλυνση των ασθενών που ο Υπουργός περιέλαβε και το Zocor στα διατιθέμενα φάρμακα.
Όσον αφορά την εισήγηση της κας Πετρίδου ότι η κα Παρασκευά απώλεσε το έννομο συμφέρον της διότι δεν επεφύλαξε δεόντως τα δικαιώματα της αλλά αποδέχθηκε την προσβαλλόμενη πράξη αφού αυτή έγινε στις 31.3.1999 και η επιφύλαξη των δικαιωμάτων έγινε αργότερα με την επιστολή της 6.4.1999: Δεν θα υπεισέλθω στην ουσία του πράγματος παρά μόνο θα παρατηρήσω ότι τα γεγονότα δεν φαίνονται να είναι έτσι. Η προμήθεια του φαρμάκου δεν έγινε στις 31.3.1999 αλλά στις 6.4.1999, όπως ήδη ανάφερα και όπως αναφέρει η ίδια η κα Παρασκευά στην προσφυγή. Ήταν η συνταγή που είχε ημερομηνία 31.3.1999, αλλά η συνταγή δεν φαίνεται να εκτελέσθηκε παρά μόνο στις 6.4.1999 που η κα Παρασκευά, όπως λέγει και η ίδια η επιστολή της, κατέβαλε το ποσό που ζητήθηκε υπό διαμαρτυρία και διαφύλαξη δικαιωμάτων. Δεν τέθηκε οποιοσδήποτε περί του αντιθέτου ισχυρισμός στην Ένσταση της Δημοκρατίας, ούτε επιδιώχθηκε η προσαγωγή μαρτυρίας ως προς τούτο. Δεν υπάρχει λοιπόν πραγματική βάση για την εισήγηση ότι η κα Παρασκευά απώλεσε το έννομο συμφέρον της.
Τέλος, λίγα λόγια για την εισήγηση ότι αν το Zocor μπορεί να παρέχεται χωρίς την πληρωμή των £5.50 το αποτέλεσμα θα είναι η απόσυρση του από τα κρατικά φαρμακεία αφού δεν θα είναι συμφέρουσα η προμήθεια του. Θεωρώ την εισήγηση τόσο ατυχή όσο είναι και άσχετη προς τα επίδικα θέματα. Άσχετη αφού ανάγεται στην επί του θέματος ακολουθητέα πολιτική που είναι θέμα όχι νομικό αλλά κυβερνητικής ευχέρειας. Και ατυχή όμως καθ' όσον εξυπακούει ότι φάρμακο το οποίο ο θεράπων ιατρός κρίνει ως το καταλληλότερο να υποδείξει με τη συνταγή του θα παύσει ενδεχόμενα να διατίθεται όχι για ιατρικούς αλλά για άλλους λόγους, και ότι οι άποροι ασθενείς που δεν θα είναι σε θέση να το προμηθευθούν στην απαγορευτική για αυτούς τιμή που διατίθεται ιδιωτικώς να τίθενται ιατρικώς σε μειονεκτική μοίρα.
Η προσφυγή επιτυγχάνει για τον κατά πρώτο αναφερθέντα λόγο και η προσβαλλόμενη πράξη ακυρώνεται.
Η Δημοκρατία θα καταβάλει τα έξοδα της κας Παρασκευά.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.