|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1999) 4 ΑΑΔ 1293
30 Νοεμβρίου, 1999
[ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
(Υπόθεση Αρ. 433/97)
MARINOS NΙCOLAOU FIBERS LTD.,
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΤΟΥ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ/Ή ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 482/97)
MAGAIMPEX TEX. LTD.,
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚHΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 433/97, 482/97)
Διοικητικά Όργανα — Συλλογικά — Συγκρότηση — Παράνομη συγκρότηση του οργάνου, εφόσον παρακάθονται στις συνεδρίες πρόσωπα που δεν είναι μέλη του οργάνου — Δυνατή η παρουσία υπηρεσιακών παραγόντων εφόσον αυτοί αποχωρούν πριν την έναρξη της συζητήσεως και λήψης απόφασης.
Οι αιτητές προσέβαλαν με τις προσφυγές τους την κατακύρωση της επίδικης προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, εξετάζοντας αυτεπάγγελτα το θέμα της συγκρότησης του συμβουλίου και ακυρώνοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:
Το Συμβούλιο διατηρούσε δυνατότητα να καλέσει τρίτα πρόσωπα για να πάρει στοιχεία ή γνώμη. Ήταν όμως αναγκαία η αποχώρησή τους πριν από τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης. Αυτό, όπου συμβαίνει, θα πρέπει να σημειώνεται στο πρακτικό. Τουναντίον, συνάγεται στην προκείμενη περίπτωση ότι τα τρίτα πρόσωπα ήταν παρόντα καθ' όλη τη διάρκεια της συνεδρίας. Δεν ήταν λοιπόν νόμιμη η σύνθεση του Συμβουλίου κατά τη συνεδρία της 13 Μαρτίου 1997 κατά την οποία λήφθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με το ήμισυ των εξόδων υπέρ του αιτητή στην προσφυγή 482/97.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν με το ήμισυ των εξόδων υπέρ του αιτητή στην προσφυγή 482/97.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Χ"Παυλή ν. Οργανισμού Κυπριακής Γαλακτοκομικής Βιομηχανίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 1865,
Cypallet Λτδ ν. Συμβουλίου Εμπορίας Κυπριακών Πατατών, Υπ. Αρ. 113/96, ημερ. 26/11/1998.
Προσφυγές.
Προσφυγές κατά της απόφασης κατακύρωσης προσφοράς για την προμήθεια υπνοσάκκων για τις ανάγκες της Εθνικής Φρουράς στο ενδιαφερόμενο μέρος, αντί στους αιτητές.
Αγ. Ευσταθίου, για τους Αιτητές στην Υπόθεση αρ. 433/97.
Α. Σ. Αγγελίδης, για τους Αιτητές στην Υπόθεση αρ. 482/97.
Ν. Νικολαΐδου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Δ. Χριστοδούλου, για το Ενδιαφερόμενο πρόσωπο.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Προσβάλλεται με αυτές τις προσφυγές η απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών, ημερ. 13 Μαρτίου 1997, με την οποία κατακυρώθηκε στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο, Peratica Trading Co. Ltd, η Προσφορά Αρ. 95Τ0296 (22/5) για την προμήθεια υπνόσακκων που προορίζονταν για τις ανάγκες της Εθνικής Φρουράς. Τα τεθέντα προς εξέταση νομικά σημεία καλύπτουν ευρύ φάσμα αλλά δεν περιλαμβάνουν και ζήτημα αναφορικά με τη σύνθεση του Συμβουλίου κατά τη συνεδρία στην οποία λήφθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση. Ωστόσο, ο κ. Αγγελίδης, συνήγορος των αιτητών στην υπόθεση 482/97, προέβη με τη γραπτή αγόρευσή του σε σχετικές επί του ζητήματος επισημάνσεις προς τις οποίες εν συνεχεία κατηύθυνε την προσοχή της και η συνήγορος της Δημοκρατίας με ανάπτυξη των δικών της θέσεων και ο συνήγορος του ενδιαφερόμενου προσώπου υιοθέτησε την αγόρευση της συνηγόρου της Δημοκρατίας. Πάντως η νομιμότητα της σύνθεσης ερευνάται αυτεπάγγελτα: βλ. Σ.τ.Ε. 3384/1986. Και προέχει βέβαια η εξέταση αυτού του ζητήματος.
Κατά τον ουσιώδη χρόνο η "συγκρότηση" (η οποία αναφέρεται στο όργανο καθ' εαυτό και αφηρημένα και όχι στην όποια συγκεκριμένη περίπτωση όπου ακριβέστερα μιλούμε για "σύνθεση": βλ. Δαγτόγλου Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, 3η έκδοση, παράγρ. 957) καθοριζόταν από τον Καν. 20 των Κανονισμών Αποθηκών του 1996: βλ. την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου Αρ. 20.305. Παραθέτω, από το μέρος του εν λόγω Κανονισμού, εκείνο που θα μπορούσε εδώ να ενδιαφέρει:
"20.(α) Το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών απαρτίζεται από:-
Πρόεδρο: Το Γενικό Λογιστή ή εκπρόσωπο του
Μέλη: - Το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών ή εκπρόσωπο του
- Το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού ή εκπρόσωπο του
- Το Γενικό Διευθυντή του Γραφείου Προγραμματισμού ή εκπρόσωπο του
- Το Διευθυντή του Τμήματος Κρατικών Αγορών & Προμηθειών ή εκπρόσωπο του
- Τον αντιπρόσωπο του ενδιαφερόμενου Υπουργείου/Ανεξάρτητου Γραφείου/Υπηρεσίας.
(β) Ο Υπουργός Οικονομικών έχει εξουσία να διορίζει οποιοδήποτε άλλο Δημόσιο Λειτουργό της δικής του εκλογής ως επιπρόσθετο μέλος το οποίο θα έχει δικαίωμα ψήφου.
(γ) Ο Πρόεδρος και τα μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών ορίζουν τέσσερεις Λειτουργούς ο καθένας, οι οποίοι τους εκπροσωπούν στις συνεδρίες, εκ περιτροπής για περίοδο που να μην υπερβαίνει τα δύο χρόνια, επανορισμός αυτών δεν επιτρέπεται πριν παρέλθει μια διετία από τον τερματισμό της προηγούμενης εντολής τους.
(δ) Ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας ή εκπρόσωπός του έχει δικαίωμα να παρακάθεται στις συνεδρίες του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών ως ανεξάρτητος παρατηρητής.
(ε) Ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας ή εκπρόσωπος του μπορεί να παρακάθεται στις συνεδρίες του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών ως ανεξάρτητος παρατηρητής.
........................................................................................................"
Και αμέσως πιο κάτω παραθέτω, για συγκριτική αναφορά, το μέρος των πρακτικών της σχετικής συνεδρίας του Συμβουλίου, ημερ. 13 Μαρτίου 1997:
"Παρόντες οι κ.κ. Λ. Σ. Σαββίδης, Πρόεδρος
Γ. Πουλλής, )
Α. Κωνσταντίνου )
κες Ελ. Σαββίδου, ) Μέλη
Αργ. Παπατρύφωνος,)
κ. Γ. Μικελλίδης, Παρατηρητής Εκπρό- σωπος Γραφείου Γενι- κού Ελεγκτή,
Παρακαθήμενος ο κ. Αντ. Τζιωρτζής, Βοηθός Γενικός Λογιστής.
Γραμματέας ο κ. Ν. Πισσούριος.
Τ.203/59/94/27/2 Προμήθεια υπνόσακων - Αρ. Πρ. 95Τ0296 (22/5) .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ενόψει των ανωτέρω, το Συμβούλιο αποφάσισε ομόφωνα όπως η προσφορά κατακυρωθεί στον προσφοροδότη Π6Β Peratica Ltd @ USD48,38 το τεμάχιο για τα δύο μεγέθη των υπνόσακων.
Σύνολο δαπάνης: Δολ.ΗΠΑ669.095
Παρόντες οι κ.κ. Σ/ρχης Δ. Καγιάς,
Υπ/γοί Μ. Γρηγορίου,
Ελ. Κωνσταντίνου,
κ. Σπ. Κεττένης."
Η παρουσία του κ. Γ. Μικελλίδη, εκπροσώπου του Γενικού Ελεγκτή, ως παρατηρητή στη συνεδρία εδικαιολογείτο: παράγραφος (ε) του Καν. 20. Όμως δεν παρεχόταν, βάσει του Κανονισμού, δυνατότητα στο Βοηθό Γενικό Λογιστή να παρακάθεται. Η συνήγορος της Δημοκρατίας εισηγήθηκε στη γραπτή αγόρευσή της ότι "η παρουσία του Βοηθού Γενικού Λογιστή αυτή είναι απόλυτα επιτρεπτή εφόσον αυτός ιεραρχικά αναπληροί το Γενικό Λογιστή και τον εκπροσωπεί στις συνεδρίες του Συμβουλίου Προσφορών". Έπειτα, στο στάδιο των διευκρινίσεων, η συνήγορος συμπλήρωσε ότι "για καθαρά σκοπούς ενημέρωσης του ιδίου, η παρουσία του ήταν επιτρεπτή και προκύπτει σαφώς από τα πρακτικά ότι ουδεμία συμμετοχή είχε στη διαδικασία." Ο ίδιος ο Γενικός Λογιστής ή εκπρόσωπός του είναι, σύμφωνα με την παράγρ. (α) του Καν. 20, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου. Με την εν λόγω πρόνοια προσδιορίζεται μόνο ένα πρόσωπο: ο Πρόεδρος. Όχι και άλλο πρόσωπο στον ίδιο τομέα, έστω με την ιδιότητα του παρακαθήμενου.
Για τα τέσσερα άλλα πρόσωπα, - το Σ/ρχη Δ. Καγιά, τους Υπ/γούς Μ. Γρηγορίου και Ελ. Κωνσταντίνου και τον κ. Σπ. Κεττένη δεν εμφαίνεται στα πρακτικά εξήγηση για την παρουσία τους. Η συνήγορος της Δημοκρατίας θεώρησε ορθό να την προσφέρει η ίδια. Αναφέρει στη γραπτή αγόρευσή της:
"Όσον αφορά τα άτομα τα οποία αναφέρονται ως παρόντα τούτα ήταν δύο από τα μέλη της Επιτροπής Αξιολόγησης της Προσφοράς, ο Γραμματέας της Τεχνικής Επιτροπής Υφασμάτων και Ειδών Ένδυσης και ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Άμυνας/αρμοδίου Τμήματος Υπουργείου.
Η παρουσία τους ήταν απόλυτα επιτρεπτή γιατί δύνανται να παρευρίσκονται για να επεξηγήσουν στην Επιτροπή το περιεχόμενο των εκθέσεών τους και άλλα στοιχεία σχετικά με τα οποία η Επιτροπή χρειάζεται διευκρινίσεις.
Όλα τα άτομα αυτά δεν έλαβαν κανένα μέρος στη διαδικασία λήψης απόφασης από την Επιτροπή ούτε και προκύπτει κάτι τέτοιο από τα πρακτικά. Η σύνθεση του Συμβουλίου ήταν ως εκ τούτου νόμιμη."
Κατά τις διευκρινίσεις η συνήγορος επίσης ανέφερε ότι "το άλλο άτομο το οποίο αναφέρεται ήταν εκπρόσωπος του Υπουργείου Άμυνας, δηλαδή του αρμόδιου Υπουργείου του οποίου η παρουσία είναι επιτρεπτή σύμφωνα με τον περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμο. Και το τρίτο πρόσωπο ήταν μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης το οποίο είχε παραστεί για σκοπούς παροχής οποιασδήποτε διευκρίνησης στο ΓΕΕΦ. Και αυτό δεν είχε καμιά συμμετοχή στη διαδικασία ούτε και προκύπτει από τα πρακτικά κάτι τέτοιο".
Δεν μπορεί βέβαια με την αγόρευση συνηγόρου να προστίθενται τέτοιες πληροφορίες. Παρατηρώ επίσης, σε ό,τι αφορά την ουσία τους, πως ο περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμος του 1997 (Ν.102(1)/97, στον οποίο προφανώς αναφερόταν η συνήγορος, είναι μεταγενέστερος του χρόνου που εδώ ενδιαφέρει. Η εν λόγω συνεδρία έγινε στις 13 Μαρτίου 1997 ενώ ο Νόμος δημοσιεύτηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1997 και, σύμφωνα με το άρθρο 34(1), ετίθετο σε ισχύ ένα μήνα αργότερα. Το Συμβούλιο διατηρούσε δυνατότητα να καλέσει τρίτα πρόσωπα για να πάρει στοιχεία ή γνώμη. Ήταν όμως αναγκαία η αποχώρησή τους πριν από τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης. Αυτό, όπου συμβαίνει, θα πρέπει να σημειώνεται στο πρακτικό. Τουναντίον, συνάγεται στην προκείμενη περίπτωση ότι τα τρίτα πρόσωπα ήταν παρόντα καθ' όλη τη διάρκεια της συνεδρίας. Όπως ανέφερα στη Χ"Παυλή v. Οργανισμού Κυπριακής Γαλακτοκομικής Βιομηχανίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 1865 και επανέλαβα στη Cypallet Λτδ v. Συμβουλίου Εμπορίας Κυπριακών Πατατών, Υπ. Αρ. 113/96, ημερ. 26 Νοεμβρίου 1998 -
"..... η παρουσία τρίτου κατά τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης είναι ασυμβίβαστη με τη νόμιμη συγκρότηση του συλλογικού οργάνου. Καθώς αναφέρει ο Παπαχατζής στο σύγγραμμα, "Σύστημα του Ισχύοντος στην Ελλάδα Διοικητικού Δικαίου" 5η Έκδ. (1976) σελ. 172:
"Η νεώτερη νομολογία είναι αυστηρή, ακόμα και ως προς την απλή παρουσία προσώπων ξένων προς τη νόμιμη του συλλογικού οργάνου σύνθεση: Σ.τ.Ε. 1036 του 1963, 1045 και 1934 του 1972 κ.λ.π. Εκτός αν είχε έλθει ο αρμόδιος υπηρεσιακός παράγων, με σκοπό την παροχή κατατοπιστικών πληροφοριών και απεχώρησε πριν αρχίσει η συζήτηση: Σ.τ.Ε. 1733 του 1973, 296 του 1974."
Και αυτή είναι η γραμμή που ακολούθησε το Ανώτατο Δικαστήριο: βλ. Avgerinos Nikitas Ltd κ.ά. v. Δήμου Λεμεσού (1993) 4(Α) Α.Α.Δ. 315 και Σοφοκλέους v. Δήμου Λάρνακας κ.ά. (1996) 4(Δ) Α.Α.Δ. 2353. Η ελαττωματική συγκρότηση του Συμβουλίου σήμαινε και τη μη δυνατότητα λήψης νόμιμης απόφασης."
Δεν ήταν λοιπόν νόμιμη η σύνθεση του Συμβουλίου κατά τη συνεδρία της 13 Μαρτίου 1997 κατά την οποία λήφθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση.
Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος. Επιδικάζονται στον αιτητή στην προσφυγή 482/97 το ήμισυ των εξόδων του.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν με το ήμισυ των εξόδων υπέρ του αιτητή στην προσφυγή 482/97.