|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1999) 4 ΑΑΔ 56
25 Ιανουαρίου, 1999
[ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΘΕΚΛΑ ΜΙΧΑΗΛ,
2. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΙΝΟΥ, ΔΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ
ΑΥΤΟΥ ΘΕΚΛΑΣ ΜΙΧΑΗΛ, Η ΟΠΟΙΑ ΑΣΚΕΙ
ΤΗΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΥΤΟΥ,
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚHΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΤΟΥ
ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 83/98)
Ο περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμος του 1990 (Ν. 216/90) ― Άρθρο 9(1) ― Επιμέλεια τέκνου ― Περιλαμβάνει και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής ― Ο γονέας που έχει την επιμέλεια δικαιούται να τύχει θετικής απάντησης στο αίτημα για έκδοση διαβατηρίου για το τέκνο, χωρίς τη συγκατάθεση του άλλου γονέα ― Παράνομη η αιτιολογία της μη συγκατάθεσης υπό τις περιστάσεις, για απόρριψη αιτήματος έκδοσης διαβατηρίου.
Η αιτήτρια προσέβαλε την απόφαση των καθ' ων η αίτηση να απορρίψουν αίτημά της για έκδοση διαβατηρίου για το ανήλικο τέκνο της. Οι γονείς του παιδιού ήταν διαζευγμένοι και την επιμέλεια του παιδιού είχε η αιτήτρια. Στον πατέρα είχε απαγορευθεί μετά από συμφωνία να μεταφέρει το παιδί εκτός Κύπρου, χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου. Η αιτιολογία της απορριπτικής απόφασης των καθ' ων η αίτηση, αφορούσε την άρνηση του πατέρα να δώσει τη συγκατάθεσή του για την έκδοση του διαβατηρίου.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
Oι σχέσεις γονέων και τέκνων ρυθμίζονται από τον Περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμο του 1990, Ν. 216/90 (ο Νόμος). Σύμφωνα με το Άρθρο 5(1)(α)(β) η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο («γονική μέριμνα») είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων οι οποίοι το ασκούν από κοινού. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του ονόματος, την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορά το πρόσωπο ή την περιουσία του. Σύμφωνα με το Άρθρο 9(1), που είναι παρομοιότυπο με το Άρθρο 1518 του Ελληνικού Αστικού Κώδικα. «Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή και επίβλεψη, τη διαπαιδαγώγιση και εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του».
Όπως παρατηρούν οι συγγραφείς Α. Γεωργιάδης και Μ. Σταθόπουλος στο σύγγραμμά τους Οικογενειακό Δίκαιο, Κατ' Άρθρο Ερμηνεία, στη σελίδα 195 επ., το δικαίωμα για προσδιορισμό του τόπου διαμονής του ανήλικου τέκνου, που περιλαμβάνεται στην επιμέλεια του προσώπου του, σημαίνει την εξουσία επιλογής του συγκεκριμένου γεωγραφικού τόπου όπου θα διαμένει το τέκνο και νομιμοποιεί τον δικαιούχον να ζητήσει και την έκδοση διαβατηρίου του τέκνου.
Υπό το φως των ανωτέρω, η άρνηση των καθ' ων η αίτηση να χορηγήσουν στην αιτήτρια 1 (ενεργούσα εκ μέρους του ανήλικου τέκνου της, αιτητή 2, στα πλαίσια της επιμέλειας που της ανατέθηκε από το Δικαστήριο) το ζητηθέν διαβατήριο, με το αιτιολογικό ότι έπρεπε να έχει την προς τούτο συγκατάθεση του πρώην συζύγου της ή το σύνολο της γονικής μέριμνας, είναι ακυρωτέα ως οφειλόμενη σε νομική πλάνη.
Το δικαίωμα της αιτήτριας να ζητήσει την έκδοση διαβατηρίου και να μεταφέρει το ανήλικο τέκνο της εκτός Κύπρου προκύπτει έμμεσα και από αυτό τούτο το διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λάρνακας της 2.5.96. Με το διάταγμα αυτό απαγορεύεται στον καθ' ου η αίτηση, πρώην σύζυγο της αιτήτριας, να μεταφέρει το ανήλικο τέκνο τους εκτός Κύπρου, χωρίς άδεια του Δικαστηρίου. Είναι φανερό ότι ο πιο πάνω περιορισμός αφορά μόνο τον πατέρα του ανηλίκου και όχι τη μητέρα του. Αν το Δικαστήριο έκρινε ότι το συμφέρον του ανηλίκου επέβαλλε να τεθεί ανάλογος περιορισμός και για τη μητέρα του θα το έπραττε. Επομένως, και με βάση το ίδιο το διάταγμα του Δικαστηρίου, η αιτήτρια έχει το δικαίωμα να μεταφέρει το ανήλικο τέκνο της εκτός Κύπρου, χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου και, φυσικά, χωρίς την συγκατάθεση του πατέρα του. Για να κάμει όμως κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο να του εκδοθεί διαβατήριο.
H προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενη υπόθεση:
Γνωμοδότηση υπ' αρ. 720/1962 της Ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (βλ. Ελληνική Δικαιοσύνη, 1963, σελ. 467/468).
Προσφυγή.
Προσφυγή εναντίον της απόφασης των καθ' ων η αίτηση με την οποία απέρριψαν αίτημα της αιτήτριας 1, εκ μέρους του ανήλικου τέκνου της, αιτητή 2, για να του εκδώσουν διαβατήριο.
Χρ. Αργυρού, για τους Αιτητές.
Γ. Γιωργαλλής, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ.: Με την προσφυγή προσβάλλεται η απόφαση του καθ' ου η αίτηση, ημερομηνίας 12.11.1997, με την οποία απέρριψε αίτημα της αιτήτριας 1, εκ μέρους του ανήλικου τέκνου της, αιτητή 2, για να του εκδώσει διαβατήριο.
Τα αναμφισβήτητα γεγονότα της υπόθεσης είναι τα ακόλουθα:
Ο αιτητής 2 είναι γνήσιο τέκνο της αιτήτριας 1 και του Σταυρινού Σταυρινού. Γεννήθηκε στις 16.9.1989. Ο γάμος της αιτήτριας 1 με τον Σταυρινό Σταυρινού διαλύθηκε με διάταγμα διαζυγίου που εκδόθηκε από το Οικογενειακό Δικαστήριο Λάρνακας στις 12.10.94. Με άλλο διάταγμα του ιδίου Δικαστηρίου, που εκδόθηκε στις 2.5.1996, η "φύλαξη, φροντίδα και επιμέλεια" του αιτητή 2 ανατέθηκε, με συμφωνία των διαδίκων γονέων του, στην αιτήτρια 1. Ταυτόχρονα, και πάλι με συμφωνία, απαγορεύθηκε στον πατέρα του ανηλίκου να τον μεταφέρει εκτός Κύπρου, χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου.
Την 1.7.1997 η αιτήτρια 1 υπέβαλε εκ μέρους του ανήλικου τέκνου της, αιτητή 2, αίτηση στον καθ' ου η αίτηση Λειτουργό Μετανάστευσης για να του εκδώσει διαβατήριο. Με επιστολή του, ημερομηνίας 12.11.97, ο καθ' ου η αίτηση πληροφόρησε την αιτήτρια 1 ότι το αίτημα δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό εφόσον ο σύζυγός της αρνείτο να συνυπογράψει την αίτηση, η δε γονική μέριμνα του ανηλίκου δεν της είχε ανατεθεί από το Δικαστήριο.
Το επίδικο σημείο μεταξύ των αιτητών και του καθ' ου η αίτηση είναι κατά πόσο ο τελευταίος ορθά απέρριψε το αίτημα. Οι μεν αιτητές ισχυρίζονται ότι ο γονέας που ασκεί την επιμέλεια του ανηλίκου έχει και το δικαίωμα να υποβάλει αίτηση για έκδοση διαβατηρίου του ανηλίκου χωρίς να απαιτείται η προς τούτο συγκατάθεση και του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια, ο δε καθ' ου η αίτηση ισχυρίζεται ότι τέτοιο δικαίωμα έχει μόνο ο γονέας ή, ανάλογα με την περίπτωση, οι γονείς που ασκούν τη γονική μέριμνα του ανηλίκου στο σύνολό της.
Οι σχέσεις γονέων και τέκνων ρυθμίζονται από τον Περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμο του 1990, Ν. 216/90 (ο Νόμος). Σύμφωνα με το άρθρο 5(1)(α)(β) η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο ("γονική μέριμνα") είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων οι οποίοι το ασκούν από κοινού. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του ονόματος, την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορά το πρόσωπο ή την περιουσία του. Σύμφωνα με το άρθρο 9(1), που είναι πανομοιότυπο με το άρθρο 1518 του Ελληνικού Αστικού Κώδικα, "Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή και επίβλεψη, τη διαπαιδαγώγηση και εκπαίδευσή του καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του". Σε περίπτωση διαζυγίου, και εφόσον ζουν και οι δυο γονείς, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το Δικαστήριο και μπορεί να ανατεθεί στον ένα από τους δυο γονείς ή, αν αυτοί συμφωνούν ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου, στους δυο από κοινού. Το Δικαστήριο μπορεί να κατανέμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων ή, ακόμα να την αναθέσει σε τρίτο (άρθρο 14). Επομένως, το δικαστήριο μπορεί, παραδείγματος χάριν, να αναθέσει στον ένα γονέα την επιμέλεια του ανηλίκου και στον άλλο τη διοίκηση της περιουσίας του ή να προβεί σε οποιοδήποτε άλλο επιμερισμό, ανάλογα με τα συμφέροντα του ανηλίκου.
Όπως παρατηρούν οι συγγραφείς Α. Γεωργιάδης και Μ. Σταθόπουλος στο σύγγραμμά τους Οικογενειακό Δίκαιο, Κατ' Άρθρο Ερμηνεία, στη σελίδα 195 επ., το δικαίωμα για προσδιορισμό του τόπου διαμονής του ανήλικου τέκνου, που περιλαμβάνεται στην επιμέλεια του προσώπου του, σημαίνει την εξουσία επιλογής του συγκεκριμένου γεωγραφικού τόπου όπου θα διαμένει το τέκνο και νομιμοποιεί τον δικαιούχο να ζητήσει και την έκδοση διαβατηρίου του τέκνου. Σχετικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα από τη γνωμοδότηση υπ' αρ. 720/1962 της Ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (βλ. Ελληνική Δικαιοσύνη, 1963, σελ. 467-468):-
"Υπό τα δεδομένα ταύτα εν τω υπό κρίσιν θέματι εν ω προκύπτει λύσις του γάμου των γονέων συζύγων απαγγελθείσα δι' οριστικής μόνον αποφάσεως Πρωτοδικείου, τουτέστιν τοιαύτης υποκειμένης εισέτι εις τα ρηθέντα τακτικά και έκτακτα ένδικα μέσα ο πατήρ, εφ' όσον δεν ανετέθη δυνάμει δικαστικής αποφάσεως προσωρινώς η επιμέλεια της ανηλίκου θυγατρός εις την μητέρα της, εξακολουθεί διατηρών ο ίδιος συμφώνως προς το άρθρον 1501 του Α.Κ. την επιμέλειαν του παιδός του και ως εκ της αιτίας ταύτης δικαιούται κατ' άρθρον 1502 του Α.Κ. όπως προσδιορίζη τον τόπον της προσωρινής ή οριστικής διαμονής του τέκνου του. Κατ' ακολουθίαν δε τούτου νομίμως ο πατήρ επί του παρόντος αντιτίθεται εις την υποβληθείσαν εκ μέρους της μητρός αίτησιν προς χορήγησιν διαβατηρίου εις την ανήλικον διά την εις την αλλοδαπήν μετάβασιν ή διαμονήν της, και δέον η καθ' ημάς υπηρεσία όπως μη τη χορηγήση τοιούτον. Υπό την αντίθετον όμως περίπτωσιν καθ' ην έχει ανατεθή εις την μητέρα δυνάμει δικαστικής αποφάσεως (Δικαστηρίου ή Προέδρου), λόγω μη αποπερατώσεως της περί διαζυγίου δίκης, η προσωρινή επιμέλεια της ανηλίκου θυγατρός της κατ' εφαρμογήν του άρθρου 1506 του Α.Κ., ούτη (μήτηρ) ως δικαιουμένη τότε εις τον προσδιορισμόν του τόπου της διαμονής του τέκνου της νομιμοποιείται ίνα αιτείται την δι' αυτό έκδοσιν διαβατηρίου όπερ δέον να χορηγηθή."
Υπό το φως των ανωτέρω ευρίσκω ότι η άρνηση του καθ' ου η αίτηση να χορηγήσει στην αιτήτρια 1 (ενεργούσα εκ μέρους του ανήλικου τέκνου της, αιτητή 2, στα πλαίσια της επιμέλειας που της ανατέθηκε από το Δικαστήριο) το ζητηθέν διαβατήριο, με το αιτιολογικό ότι έπρεπε να έχει την προς τούτο συγκατάθεση του πρώην συζύγου της ή το σύνολο της γονικής μέριμνας, είναι ακυρωτέα ως οφειλόμενη σε νομική πλάνη.
Το δικαίωμα της αιτήτριας να ζητήσει την έκδοση διαβατηρίου και να μεταφέρει το ανήλικο τέκνο της εκτός Κύπρου προκύπτει έμμεσα και από αυτό τούτο το διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λάρνακας της 2.5.96. Με το διάταγμα αυτό απαγορεύεται στον καθ' ου η αίτηση, πρώην σύζυγο της αιτήτριας, να μεταφέρει το ανήλικο τέκνο τους εκτός Κύπρου, χωρίς άδεια του Δικαστηρίου. Είναι φανερό ότι ο πιο πάνω περιορισμός αφορά μόνο τον πατέρα του ανηλίκου και όχι τη μητέρα του. Αν το Δικαστήριο έκρινε ότι το συμφέρον του ανηλίκου επέβαλλε να τεθεί ανάλογος περιορισμός και για τη μητέρα του θα το έπραττε. Επομένως, και με βάση το ίδιο το διάταγμα του Δικαστηρίου, η αιτήτρια έχει το δικαίωμα να μεταφέρει το ανήλικο τέκνο της εκτός Κύπρου, χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου και, φυσικά, χωρίς την συγκατάθεση του πατέρα του. Για να κάμει όμως κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο να του εκδοθεί διαβατήριο.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται βάσει του άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.