|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 51/95
ΕΝΩΠΙΟΝ: ΚΡΑΜΒΗ, Δ.
Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος.
Μεταξύ:
1. Ελενας Πιερίδου,
2. Ελενας Πιερίδου και Πέτρου Χρυσοστόμου ως διαχειριστών
της περιουσίας του αποβιώσαντος Μιλτιάδη Πιερίδη,
Αιτητή,
- και -
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργείου Οικονομικών,
2. Τμήματος Τελωνείου,
3. Διευθυντή Τμήματος Τελωνείου,
Καθ΄ων η αίτηση.
- - - - - -
29 Νοεμβρίου, 1999
.Για τους αιτητές: κ. Ι. Νικολάου και κ. Xρ. Κινάνης.
Για τους καθ΄ων η αίτηση: κ. Στ. Θεοδούλου.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Η αιτήτρια αρ. 1 είναι η σύζυγος του αποβιώσαντος Μιλτιάδη Πιερίδη και οι αιτητές αρ. 2 είναι οι διαχειριστές της περιουσίας του.
Τον Μάρτιο 1989 ο Μιλτιάδης Πιερίδης εισήγαγε στην Κύπρο το αυτοκίνητο με αρ. εγγραφής WH 379 τύπου SUBARU (στο εξής "το αυτοκίνητο") και έτυχε απαλλαγής φόρων και δασμών, λόγω δεκαετούς εργασίας στο εξωτερικό προτού επανέλθει στην Κύπρο. Βλ. άρθρο 11(4)(β) του περί Τελωνειακών Δασμών και Φόρων Καταναλώσεως Νόμου του 1988 (Ν. 58/88).
Ο Μιλτιάδης Πιερίδης στις 11.6.1990 απέθανε εξαιτίας εργατικού ατυχήματος και άφησε κληρονόμους σύζυγο και τέσσερα παιδιά.
Η αιτήτρια αρ. 1, ενεργώντας στα πλαίσια της διαχείρισης της περιουσίας του αποθανόντα συζύγου της με επιστολή της ημερομηνίας 5.7.94 προς τους καθ΄ ων η αίτηση, ζήτησε άδεια ώστε το αυτοκίνητο να μεταβιβασθεί στο όνομά της, αιτία θανάτου.
Το αίτημα απερρίφθη και οι καθ΄ ων η αίτηση απέστειλαν στην αιτήτρια αρ. 1 επιστολή ημερομηνίας 17 Νοεμβρίου 1994 με το πιο κάτω περιεχόμενο:
"Αναφέρομαι στην επιστολή σας ημερομηνίας 5 Ιουλίου 1994 σχετικά με το αίτημά σας για μεταβίβαση του αυτοκινήτου SUBARU με αρ. εγγραφής WH 379 που είναι απαλλαγμένο από τους δασμούς και που ανήκε στον αποβιώσαντα σύζυγό σας Μιλτιάδη Πιερίδη στο όνομά σας και σας πληροφορώ ότι εξέτασα με συμπάθεια το αίτημά σας αλλά λόγω νομοτεχνικών δυσκολιών δεν μπορεί να ικανοποιηθεί.
Καλείσθε ως εκ τούτου όπως μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 1994 τακτοποιήσετε τελωνειακά το πιο πάνω όχημα καταβάλλοντας το ποσό £5.933 που αντιπροσωπεύει τους δασμούς και φόρους στην αξία που είχε την 12 Ιουνίου 1990 (επόμενη μέρα του θανάτου του δικαιούχου) ή εναποθέτοντάς το σε εγκεκριμένη γενική αποθήκη αποταμιεύσεως για τελωνισμό του σε κατοπινό στάδιο.
Παρακαλώ σημειώστε ότι η μη τακτοποίηση του οχήματος μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 1994 θα διαλαμβάνει μεταξύ άλλων κυρώσεων και την κατάσχεσή του ως υποκείμενου σε δήμευση."
Η απόφαση των καθ΄ ων η αίτηση για απόρριψη του αιτήματος αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής. Οι αιτητές ζητούν ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης για τρεις λόγους, ήτοι:
1. Πλάνη περί τα πράγματα και/ή το νόμο.
2. Ελλειψη αιτιολογίας και/ή δέουσας αιτιολογίας.
3. Παραβίαση της αρχής της ισότητας.
Προκύπτει από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου ότι οι καθ΄ων η αίτηση έκριναν πως αυτό που ζητούσε η αιτήτρια με την αίτησή της, συνιστούσε "διάθεση" του αυτοκινήτου για την οποία επιβάλλεται τελωνειακός δασμός κλπ επί της αξίας που είχε το αυτοκίνητο την επομένη του θανάτου του συζύγου της.
Οι αιτητές ισχυρίζονται ότι η επίδικη απόφαση είναι άκυρη γιατί πεπλανημένα οι καθ΄ ων η αίτηση ερμήνευσαν και εφάρμοσαν τις πρόνοιες των άρθρων 11 και 14Α
* του περί Τελωνειακών Δασμών και Φόρων Καταναλώσεως Νόμου του 1991 (Ν. 12/91) (εφεξής "ο Νόμος").Η θέση τους επί του θέματος είναι ότι ο όρος "διάθεση" στο άρθρο 14Α(1) του Νόμου αφορά κάθε διάθεση προς τρίτα πρόσωπα "
...... οιωνδήποτε μεταχειρισμένων εμπορευμάτων τελωνισθέντων άνευ της καταβολής του εις ον υπέκειντο τελωνειακού δασμού ή φόρου καταναλώσεως δυνάμει οιουδήποτε εν ισχύι νόμου ....." αλλά δεν περιλαμβάνει την περίπτωση όπου το όχημα, εν προκειμένω, το αυτοκίνητο, μεταβιβάζεται αιτία θανάτου στη σύζυγο ή στα τέκνα του αποθανόντος δικαιούχου.Η θέση των αιτητών έχει ως έρεισμα τη γραμματική, κυρίως όμως, την τελολογική ερμηνεία του νόμου στο σύνολό του. Επικαλούνται προς τούτο την επιφύλαξη του άρθρου 11(4)(γ) του Νόμου σύμφωνα με την οποία, επιτρέπεται η χρήση οχημάτων εισαχθέντων κατά τις διατάξεις της παραγράφου (β) και (γ) του εδαφίου (4) του εν λόγω άρθρου ".... όχι μόνο υπό των εις τας ανωτέρω παραγράφους αναφερομένων προσώπων αλλά και υπό του συζύγου και των τέκνων αυτών που διαμένουν εις την αυτήν πόλιν ή τα προάστεια αυτής ή εις την αυτήν κοινότητα όπου διαμένει το πρόσωπο το οποίο έχει την κυριότητα του οχήματος και εφόσον τούτο μονίμως κατοικεί και διαμένει εις την Δημοκρατία."
Εισηγούνται οι αιτητές ότι με βάση τις πρόνοιες των άρθρων 11 και 14Α και ειδικότερα με βάση την επιφύλαξη της παραγράφου (γ) του άρθρου 11(4) παραχωρείται απεριόριστο δικαίωμα χρήσης του οχήματος στα μέλη της οικογένειας, σύζυγο και τέκνα του προσώπου που έχει την κυριότητα
του οχήματος και ότι η σύζυγος και τα τέκνα του προνομιούχου προσώπου διατηρούν το δικαίωμα να απολαμβάνουν τη χρήση του οχήματος ανεξάρτητα αν έχει αποβιώσει το πρόσωπο που έχει την κυριότητα του οχήματος.Οι καθ΄ ων η αίτηση επικαλούνται το άρθρο 11(9)
* του νόμου σύμφωνα με το οποίο σε περίπτωση διάθεσης αδασμολόγητων οχημάτων τα οποία αποκτήθηκαν δυνάμει των υποπαραγράφων (β) και (γ) του άρθρου 11(4) του νόμου ισχύουν οι πρόνοιες του άρθρου 14Α του νόμου και εισηγούνται ότι ο όρος "διάθεση" στην παράγραφο 9 του άρθρου 11 του νόμου περιλαμβάνει τόσο τη διάθεση η οποία γίνεται εν ζωή όσο και τη διάθεση αιτία θανάτου. Κατά τους καθ΄ ων η αίτηση, η εν λόγω ερμηνεία προκύπτει εξ αντιδιαστολής από τις πρόνοιες του άρθρου 14Α(3) σύμφωνα με τις οποίες, ο όρος "διάθεση" δεν περιλαμβάνει τη διάθεση αιτία θανάτου, για τα πρόσωπα που αναφέρονται ρητά στο άρθρο 14Α(2) του νόμου (βουλευτές κλπ) αλλά σ΄ αυτή την κατηγορία προσώπων δεν περιλαμβάνονται οι επαναπατρισθέντες.Στην προκείμενη περίπτωση η αιτήτρια αρ. 1 αναντίλεκτα είχε σύμφωνα με το νόμο δικαίωμα χρήσης του αυτοκινήτου. Το ζήτημα προς εξέταση είναι κατά πόσο η εγγραφή του αυτοκινήτου επ΄ ονόματί της, ως περιουσιακό στοιχείο επαγόμενο στους νόμιμους κληρονόμους του αποθανόντα συζύγου της συνιστά "διάθεση" εντός της έννοιας του άρθρου 14Α(1).
Εχω τη γνώμη πως η μεταβίβαση του αυτοκινήτου στην αιτήτρια αρ. 1 δυνάμει κληρονομικής διαδοχής δεν συνιστά "διάθεση" εντός της έννοιας των άρθρων 11(9) και 14Α(1). Σύμφωνα με το άρθρο 3 του περί Διαθηκών και Διαδοχής Νόμο Κεφ. 195:
"Κατά το θάνατο προσώπου, η κληρονομιά του μεταβιβάζεται ως σύνολο σε ένα ή περισσότερα πρόσωπα."
Ο νομοθέτης επέλεξε τη λέξη "μεταβιβάζεται" - shall pass στο αγγλικό κείμενο - και όχι τη λέξη "διατίθεται" η οποία εμπεριέχει στοιχείο δηλωτικό της βούλησης του διαθέτη.
Η εγγραφή του αυτοκινήτου στην αιτήτρια αρ. 1 δεν είναι αποτέλεσμα διάθεσης και ούτε συνιστά διάθεση, υπό την έννοια ότι η διάθεση είναι το προϊόν βούλησης του διαθέτη. Η μεταβίβαση του αυτοκινήτου στο όνομα της αιτήτριας συνιστά εκ του νόμου επαγωγή του περιουσιακού αυτού στοιχείου από την περιουσία του αποθανόντα στην κληρονόμο σύζυγό του η οποία ήδη απέκτησε εκ του νόμου δικαίωμα χρήσης του συγκεκριμένου αδασμολόγητου αυτοκινήτου. Πρόκειται για δικαίωμα το οποίο η αιτήτρια απέκτησε ενόσω βρισκόταν στη ζωή ο σύζυγός της και εξακολουθεί να διατηρείται υπέρ της και μετά το θάνατο του συζύγου της.
Το ότι επίσης η περιουσία του αποβιώσαντος με το θάνατο "επάγεται" στους κληρονόμους και δεν τίθεται θέμα διάθεσης αλλά διαδοχής σχετική είναι επίσης η πιο κάτω περικοπή από το σύγγραμμα του Νικ.Σ. Παπαντωνίου (ανωτέρω) σελίς 57 όπου αναφέρονται τα ακόλουθα:
"Επομένως, με το θάνατο του κληρονομουμένου, η κληρονομία σήμερα επάγεται προσφέρεται στον κληρονόμο, και αυτός την αποκτά αυτοδικαίως, ανεξάρτητα από το αν γνώριζε ή όχι την επαγωγή ή το περιεχόμενο της κληρονομίας, και χωρίς να χρειάζεται οποιαδήποτε ενέργειά του."
Κατόπιν των ανωτέρω καταλήγω στο συμπέρασμα ότι η απόκτηση του αυτοκινήτου από την αιτήτρια αρ. 1 δυνάμει κληρονομικής διαδοχής δεν εμπίπτει στην έννοια του όρου "διάθεση" των άρθρων 11(9) και 14Α(1) και συνεπώς δεν τίθεται θέμα καταβολής δασμού και φόρου. Αυτή η κατάληξη θα ήταν εξάλλου και η πιο ευνοϊκή λύση για το διοικούμενο ενόψει της ασάφειας η οποία όντως
φαίνεται ότι υπάρχει στη γραμματική ερμηνεία του νόμου.Στην προσπάθεια ερμηνείας του νόμου με αναφορά στο σκοπό, διαπιστώνεται ότι η πρόθεση του νομοθέτη είναι η ευνοϊκή μεταχείριση ορισμένων κατηγοριών προσώπων καθόσον αφορά την εισαγωγή και χρήση αυτοκινήτων χωρίς υποχρέωση καταβολής δασμού και φόρου κατανάλωσης. Στην περίπτωση των επαναπατρισθέντων, η παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης του αυτοκινήτου που σε ευρεία έκταση αναγνωρίζεται υπέρ της οικογένειας του δικαιούχου επαναπατρισθέντα, αποτελεί δείγμα της βούλησης του νομοθέτη να ευνοηθεί όχι μόνο το άτομο του επαναπατρισθέντα αλλά και η οικογένειά του. Σχετική είναι η πρόνοια η οποία περιορίζει τα φορολογικά προνόμια που παραχωρούνται σε "ένα μόνο όχημα δι΄ εκάστην οικογένεια".
Η μεταβίβαση αδασμολόγητου αυτοκινήτου αιτία θανάτου στον επιζώντα σύζυγο ή τέκνα επαναπατρισθέντα δεν έτυχε ρητής νομοθετικής ρύθμισης, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των βουλευτών (όπου το δικαίωμα απόκτησης αφορολόγητου αυτοκινήτου δεν περιορίζεται για πάντα στο ένα αυτοκίνητο για κάθε οικογένεια) επειδή προφανώς, θεωρήθηκε ως αυτονόητο ότι το καθεστώς ευνοϊκής μεταχείρισης συζύγου επαναπατρισθέντα δικαιούχου συνεχίζεται και μετά το θάνατο του δικαιούχου. Οντως θα ήταν άδικο να μεταβληθεί αυτό το καθεστώς προς το χειρότερο
με την επιβολή υποχρέωσης καταβολής φόρους και δασμού συνεπεία του τυχαίου γεγονότος του θανάτου του δικαιούχου.Η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται στην ολότητά της με έξοδα υπέρ της αιτήτριας.
Α. Κραμβής,
Δ.
ΣΦ.