Η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (στο εξής η ΑΗΚ) υπέβαλε μέσω του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού αίτηση στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως για να της χορηγηθεί πολεοδομική άδεια για την ανέγερση υποσταθμού μεταφοράς 66 Κ.V. ηλεκτρικού ρεύματος επί τεμαχίων γης στο Παλιομέτοχο για την ηλεκτροδότηση της βιομηχανικής περιοχής Κοκκινοτριμιθιάς.

Το Συμβούλιο Βελτιώσεως Παλιομετόχου με επιστολή του Επάρχου Λευκωσίας, ημερομηνίας 17.1.95, υπό την ιδιότητά του ως Προέδρου των αιτητών σύστησε απόρριψη της αίτησης για "λόγους αρχής" και εισηγήθηκε όπως ο υποσταθμός ανεγερθεί σε γη εντός των ορίων της περιοχής Κοκκινοτριμιθιάς όπου βρίσκεται η βιομηχανική περιοχή για την οποία προορίζεται η ηλεκτροδότηση.

Στις 7.6.95 πραγματοποιήθηκε στο Υπουγείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος συνεδρία της Τεχνικής Επιτροπής Αξιολόγησης Μελετών, Επιμέτρησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον. Στη συνεδρία κλήθηκαν και παρέστησαν εκπρόσωποι αρμόδιων κυβερνητικών τμημάτων καθώς και εκπρόσωποι της ΑΗΚ. Οι αιτητές δεν κλήθηκαν να παραστούν ούτε και εκπροσωπήθηκαν. Η Επιτροπή εισηγήθηκε να τεθούν όροι για την κατασκευή του υποσταθμού που να διασφαλίζουν:

(α) Τοπιοτέχνηση και διαμόρφωση όλου του χώρου του σταθμού,

(β) Οι μετασχηματιστές να μην περιέχουν ΡCB's.

(γ) Ορθολογική διαχείρηση οποιωνδήποτε υγρών ή στερεών αποβλήτων.

Η πολεοδομική αρχή κατόπιν μελέτης της αίτησης, διαπίστωσε ότι η χορήγηση της άδειας προϋπέθετε παρέκκλιση εκ των προνοιών της παραγράφου 9(θ) της Δήλωσης Πολιτικής ώστε ο προτεινόμενος υποσταθμός να ανεγερθεί μέσα σε βιομηχανική ζώνη περιορισμένου βαθμού οχληρίας (Β1) αντί σε ζώνη αυξημένου βαθμού οχληρίας (Β2).

Η αρμόδια υπουργική επιτροπή σε συνεδρία της που πραγματοποιήθηκε στις 5.9.95 εξέτασε την αίτηση και αποφάσισε να εγκρίνει την έκδοση της αιτούμενης πολεοδομικής άδειας κατά παρέκκλιση των προνοιών του Σχεδίου Ανάπτυξης της Δήλωσης Πολιτικής. Εξουσιοδότησε επίσης την πολεοδομική αρχή να προχωρήσει στην έκδοση της άδειας κατά παρέκκλιση των προνοιών της Δήλωσης Πολιτικής, επιβάλλοντας παράλληλα τους κατάλληλους όρους.

Η απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής καταγράφεται στα πρακτικά ως εξής:

Ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών με επιστολή του ημερομηνίας 7.9.95 προς το Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και κοινοποίηση στον Επαρχο Λευκωσίας, γνωστοποίησε την απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής ημερομηνίας 5.9.95 (ανωτέρω). Κατόπιν τούτου, στις 14.9.95 το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως αποφάσισε την υπό όρους έκδοση της πολεοδομικής άδειας.

Η προσφυγή στρέφεται εναντίον της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 5.9.95 και εναντίον της απόφασης του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως ημερομηνίας 14.9.95 με την οποία εκδόθηκε η άδεια. Οι θεραπείες που ζητούνται είναι:

Οι καθ΄ ων η αίτηση εγείρουν τις πιο κάτω προδικαστικές ενστάσεις:

(α) Η προσφυγή με την οποία προσβάλλεται το κύρος της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 5.9.95 είναι εκπρόθεσμη.

(β) Η προσβαλλόμενη απόφαση ημερομηνίας 14.9.95 είναι πράξη εκτελέσεως και όχι εκτελεστή διοικητική πράξη.

(γ) Οι αιτητές στερούνται εννόμου συμφέροντος προσβολής της πράξης που αφορά τη χορήγηση της πολεοδομικής άδειας γιατί δεν προκύπτει δυσμενής επηρεασμός της κοινότητας Παλιομετόχου.

Υποστηρίχθηκε εκ μέρους των καθ΄ ων η αίτηση πως οι αιτητές τεκμαίρεται ότι έλαβαν γνώση της προσβαλλόμενης απόφασης από το γεγονός ότι η εν λόγω απόφαση κοινοποιήθηκε με επιστολή του Υπουργού Εσωτερικών ημερομηνίας 7.9.95 στον Επαρχο Λευκωσίας ο οποίος, με βάση το νόμο, είναι Πρόεδρος του Συμβουλίου Βελτιώσεως Παλιομετόχου. Και εφόσον η προσφυγή καταχωρήθηκε στις 28.11.95 αυτή είναι εκπρόθεσμη και απορριπτέα.

Η θέση των αιτητών είναι ότι τα μέλη του Συμβουλίου Βελτιώσεως Παλιομετόχου συνιστούν συλλογικό όργανο στο οποίο συμμετέχει και ο Επαρχος με βάση ρητή διάταξη του νόμου. Το Συμβούλιο λαμβάνει γνώση του περιεχομένου μιας διοικητικής πράξης όταν συνεδριάζει. Στην προκείμενη περίπτωση ο Επαρχος Λευκωσίας έλαβε γνώση του περιεχομένου της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου υπό την ιδιότητα του Προϊστάμενου Λειτουργού της Επαρχιακής Διοίκησης. Οι αιτητές έλαβαν γνώση της επίδικης απόφασης στις 30.9.95 και από την ημερομηνία αυτή προσμετρά η προθεσμία άσκησης της προσφυγής.

Η δεύτερη προδικαστική ένσταση αναφέρεται στην προσβαλλόμενη απόφαση ημερομηνίας 14.9.95. Οι καθ΄ ων η αίτηση υποστηρίζουν ότι η εν λόγω απόφαση δεν είναι πράξη εκτελεστή αλλά πράξη εκτελέσεως. Ισχυρίζονται πως η Yπουργική Eπιτροπή εφόσον έχει εκ του νόμου την αποκλειστική αρμοδιότητα έγκρισης αιτήσεων για χορήγηση πολεοδομικών αδειών κατά παρέκκλιση της Δήλωσης Πολιτικής, η πολεοδομική αρχή δεσμεύεται από τις αποφάσεις της Υπουργικής Επιτροπής και σε κάθε περίπτωση είναι υποχρεωμένη να προχωρεί στην έκδοση πολεοδομικών αδειών με βάση τους όρους που θέτει η υπουργική επιτροπή. Αντίθετη είναι η θέση των αιτητών. Δεν θα ασχοληθώ με την ερμηνεία των όρων "εκτελεστή διοικητική πράξη" και "πράξη εκτελέσεως" ούτε με τις συνεπαγόμενες συνέπειες ένεκα της εννοιολογικής διαφοράς των δύο νομικών όρων. Θεωρώ πως τα θέματα αυτά είναι γνωστά και εμπεδωμένα. Επιγραμματικά αποφαίνομαι πως η θέση των καθ΄ ων η αίτηση επί του θέματος είναι εσφαλμένη. Η πολεοδομική αρχή παραμένει το αποφασίζον όργανο που έχει τον τελευταίο λόγο για τη χορήγηση της πολεοδομικής άδειας υπό όρους τους οποίους το ίδιο επιβάλλει. Ο περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμος του 1972 (Ν. 90/72) παρέχει δικαίωμα άσκησης ιεραρχικής προσφυγής κατά πολεοδομικής απόφασης και κατοχυρώνει το δικαίωμα προσφυγής στο Ανώτατο Δικαστήριο για τον έλεγχο της νομιμότητας πολεοδομικών αποφάσεων (άρθρο 45 του Ν. 90/72). Η εν λόγω διάταξη συνιστά νομοθετική βεβαίωση του εκτελεστού χαρακτήρα των πολεοδομικών αποφάσεων. Με βάση τα πιο πάνω καταλήγω πως δεν ευσταθεί η δεύτερη προδικαστική ένσταση.

Οι καθ΄ ων η αίτηση επικαλούμενοι την απόφαση στην Δημοκρατία ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Γερίου κ.α., ΑΕ 2156 και 2158, ημερ. 27.2.98 εισηγούνται ότι οι αιτητές στερούνται εννόμου συμφέροντος προσβολής της πράξης χορήγησης της πολεοδομικής άδειας γιατί, καθώς ισχυρίζονται, δεν προκύπτει δυσμενής επηρεασμός της κοινότητας Παλιομετόχου. Στη Δημοκρατία ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Γερίου κ.α. (ανωτέρω) η πολεοδομική αρχή χορήγησε άδεια στην εφεσείουσα εταιρεία για να βελτιώσει τις εγκαταστάσεις του τουβλοποιείου της που βρισκόταν στην Περιοχή Βελτιώσεως Γερίου, οι οποίες είχαν ανεγερθεί νόμιμα. Οι εργασίες που επρόκειτο να εκτελεσθούν με βάση την εκδοθείσα σχετική άδεια, αποσκοπούσαν στη μείωση της οχληρίας που προκαλούσε η λειτουργία του τουβλοποιείου και στην εν γένει προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Τα γεγονότα που αφορούσαν τη Δημοκρατία ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Γερίου (ανωτέρω) διαφοροποιούνται από τα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης. Στην υπό εξέταση υπόθεση η προσφυγή έχει ως αντικείμενο την απόφαση για χορήγηση πολεοδομικής άδειας ανέγερσης υποσταθμού για τη μεταφορά ηλεκτρικού ρεύματος κατά παρέκκλιση της Δήλωσης Πολιτικής, κατάσταση η οποία εκ πρώτης όψεως εμπεριέχει κίνδυνο δυσμενούς επηρεασμού του φυσικού περιβάλλοντος. Το φυσικό περιβάλλον και η προστασία του εντάσσονται στο πεδίο συμφέροντος της τοπικής αυτοδιοίκησης εφόσον η κοινότητα επηρεάζεται δυσμενώς. Πρόκειται για συμφέρον εγγενές προς τη φύση της αποστολής της τοπικής αυτοδιοίκησης. Βλ. Κοινότητα Πυργών ν. Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 671/91, ημερ. 7.11.91. Στη Δημοκρατία ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Γερίου κ.α. (ανωτέρω) αναφέρθηκαν σχετικά τα εξής:

Στην προκείμενη περίπτωση ο κίνδυνος επηρεασμού πολιτών της κοινότητας Παλιομετόχου από την ανέγερση του υποσταθμού αποτελεί ορατή πιθανότητα γι΄ αυτό αποφαίνομαι ότι οι αιτητές νομιμοποιούνται κατ΄ αρχήν στην προσφυγή.

Θα εξετάσω στη συνέχεια τον πρώτο λόγο ακυρότητας της προσβαλλόμενης απόφασης που επικαλούνται οι αιτητές. Εισηγούνται πως η παράλειψη των καθ΄ ων η αίτηση να προβούν στη διεξαγωγή έρευνας η οποία να καλύπτει και τις δικές τους απόψεις επί του θέματος καθιστά τρωτή την επίδικη απόφαση.

Η κατ΄ αρχήν απόφαση της πολεοδομικής αρχής ότι η χορήγηση της πολεοδομικής άδειας για την ανέγερση του υποσταθμού προϋπέθετε παρέκκλιση από συγκεκριμένες πρόνοιες της Δήλωσης Πολιτικής, σηματοδότησε και την ανάγκη διεύρυνσης της έρευνας η οποία επρόκειτο να διεξαχθεί. Απαραίτητες ήταν προς τούτο και οι απόψεις των κατοίκων της περιοχής στην οποία θα κτιζόταν ο σταθμός και που ενδεχομένως θα είχαν να υποστούν το δυσμενή επηρεασμό. Ο δυσμενής επηρεασμός του περιβάλλοντος και κατ΄ επέκταση ο δυσμενής επηρεασμός της ζωής των κατοίκων της περιοχής στην οποία επρόκειτο να ανεγερθεί ο υποσταθμός ήταν στοιχείο από την αρχή γνωστό στην πολεοδομική αρχή. Αυτό, εμμέσως πλην σαφώς επιμαρτυρείται από το περιεχόμενο της απόφασης της Επιτροπής Αξιολόγησης Μελετών Επιμέτρησης Επιπτώσεων Στο Περιβάλλον ημερομηνίας 7.6.95 με την οποία έγινε εισήγηση να τεθούν συγκεκριμένοι όροι κατασκευής του υποσταθμού, αντισταθμιστικοί, ως εκ της φύσεως τους, του δυσμενούς επηρεασμού στο περιβάλλον κλπ που συνεπάγεται η κατασκευή του σταθμού.

Η ανάγκη για τη διεξαγωγή ευρύτερης και πληρέστερης έρευνας σε παρόμοιες περιπτώσεις τυγχάνει νομοθετικής επιβεβαίωσης όπως τούτο συνάγεται από τις πρόνοιες του άρθρου 26(2) των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμων του 1972-1990 ήτοι:

Εχω τη γνώμη πως για τη σύνταξη της πλήρους και εμπεριστατωμένης έκθεσης που προβλέπει η πιο πάνω διάταξη ήταν απαραίτητη και η συμπερίληψη των απόψεων του φορέα τοπικής αυτοδιοίκησης Παλιομετόχου στην περιοχή του οποίου προτάθηκε η ανέγερση του σταθμού. Οι αιτητές δεν κλήθηκαν να παραστούν στη συνεδρία που πραγματοποιήθηκε στις 7.6.95 στην οποία παρέστησαν εκπρόσωποι κυβερνητικών τμημάτων και της ΑΗΚ για να εκφράσουν τις απόψεις τους. Οι απόψεις των αιτητών δεν λήφθηκαν υπόψη, διαπίστωση η οποία καθιστά ελλειπή την έρευνα των καθ΄ ων η αίτηση.

Στην Δημοκρατία ν. Κοινότητας Πυργών κα, ΑΕ 1518 και 1521, ημερ. 1.11.96, η Ολομέλεια ασχολήθηκε με το ζήτημα της φύσης και της έκτασης της έρευνας που πρέπει να διεξάγεται από τη διοίκηση σε περίπτωση λειτουργίας λατομείων ή βιομηχανιών που απειλούν ή αλλοιώνουν το φυσικό περιβάλλον. Τονίστηκε η ανάγκη αναζήτησης απόψεων τρίτων (π.χ. της κοινότητας η περιοχή της οποίας επηρεάζεται).

Κρίθηκε ωστόσο ότι η έρευνα που έγινε ήταν ενδελεχής και πλήρης και ότι οι απόψεις της κοινότητας καταγράφηκαν, εξετάστηκαν και αιτιολογήθηκαν δεόντως κατά τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης.

Στην προκείμενη περίπτωση προκύπτει πως δεν δόθηκε η ευκαιρία στους αιτητές να εκφράσουν τις δικές τους απόψεις επί του θέματος, παράλειψη η οποία καθιστά την έρευνα για τον προσδιορισμό των ουσιωδών γεγονότων ελλειπή. Αυτή η παράλειψη καθιστά νομικά μεμπτή την προσβαλλόμενη απόφαση.

Α. Κραμβής,

Δ.

ΣΦ.