|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 614/98
ΕΝΩΠΙΟΝ: Τ. ΗΛΙΑΔΗ, Δ.
Αναφορικά με το Αρθρο 146 του Συντάγματος.
ΜΕΤΑΞΥ:
Ανδρέα Ξηρού, από Αγιο Γεώργιο Κερύνειας
και τώρα στη Λευκωσία,
Αιτητή
και
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
Υπουργείου Εσωτερικών, Υπηρεσία Εγγραφής,
Καθ'ων η αίτηση
-----------------------------
23 Φεβρουαρίου 1999
Για τον Αιτητή: κ. Α.Σ. Αγγελίδης.
Για τους Καθ'ων η αίτηση: κ. Χριστοφόρου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας.
-----------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Η προσφυγική ταυτότητα παρέχει στον κάτοχο της διάφορα οικονομικά ωφελήματα που συμπεριλαμβάνουν βοήθεια σε είδος, βοήθεια σε μορφή ένδυσης και υπόδησης, χρηματική βοήθεια, δωρεά παιδεία, παροχή υποτροφιών, δωρεά ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και στέγαση. Με την παρούσα αίτηση ο αιτητής προσβάλλει την εγκυρότητα της απόφασης των καθ'ων η αίτηση της 23/6/98, με την οποία απορρίφθηκε αίτημα του για την έκδοση προσφυγικής ταυτότητας.
(α) Τα γεγονότα
Από τα μη αμφισβητούμενα γεγονότα φαίνεται ότι ο αιτητής που κατάγεται από τον Αγιο Γεώργιο Κερύνειας, παντρεύτηκε το 1973. Η σύζυγος του κατάγεται από τη Λευκωσία. Ο αιτητής, που είναι γιατρός, προσλήφθηκε στο Υπουργείο Αμυνας στις 2/1/69 και διορίστηκε στο Νοσοκομείο Λεμεσού όπου υπηρέτησε μέχρι τις 3/9/72. Από τις 4/9/72 μετατέθηκε στο Νοσοκομείο Λευκωσίας όπου υπηρετούσε μέχρι την Τουρκική Εισβολή και διέμενε σε σπίτι στη Λευκωσία, το οποίο μέχρι τις 20/8/74 ανήκε ανά 1/3 μερίδιο στη σύζυγο του και κατά τα άλλα 2/3 στην πεθερά του και στον πεθερό του (ανά 1/3 μερίδιο). Μετά την εισβολή η σύζυγος του αιτητή κατέστη απόλυτη ιδιοκτήτρια της κατοικίας. Ο αιτητής ήταν ιδιοκτήτης κτηματικής περιουσίας στον Αγιο Γεώργιο Κερύνειας, Τριμίθι και Τέμπλος και κατά 1/5 μερίδιο ιδιοκτήτης δύο οικιών στον Αγιο Γεώργιο Κερύνειας. Η αξία της πιο πάνω περιουσίας σύμφωνα με τον ίδιο τον αιτητή ανέρχεται γύρω στο £1.000.000. Η σύζυγος του αιτητή είναι καταχωρημένη στους εκλογικούς καταλόγους της Λευκωσίας και η μητέρα του είναι κάτοχος προσφυγικής ταυτότητας σαν πρόσφυγας από τον Αγιο Γεώργιο Κερύνειας.
Στις 10/7/95 ο αιτητής υπέβαλε αίτηση για την έκδοση προσφυγικής ταυτότητας. Στις 23/6/98 οι καθ'ων η αίτηση πληροφόρησαν εγγράφως τον αιτητή ότι η αίτηση του δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή. Κρίνω σκόπιμο να παραθέσω αυτούσια την επιστολή των καθ'ων η αίτηση της 23/6/98:
"Η αίτηση σας που υποβλήθηκε στο Γραφείο μας γι' απόκτηση προσφυγικής ταυτότητας με τόπο εκτοπισμού τον Αγιο Γεώργιο Κερύνειας με βάση την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με αρ. 42465 και ημερομηνία 19.4.1995, μελετήθηκε προσεκτικά και αποφασίστηκε ν' απορριφθεί.
2. Η πιο πάνω απόφαση βασίζεται στο γεγονός ότι μετά την αξιολόγηση όλων των στοιχείων που έχετε υποβάλει και αυτών που προέκυψαν από την έρευνα του Γραφείου μας και γενικά το σύνολο των στοιχείων που υπάρχουν στο διοικητικό φάκελο, ιδιαίτερα όμως ότι μέχρι τις 16.8.1974 δεν είχατε ιδιόκτητο σπίτι στον Αγιο Γεώργιο Κερύνειας και η σύζυγός σας κατάγεται από τις ελεύθερες περιοχές όπου είχε ιδιόκτητο οικία στην οδό Βερενίκης 6 στη Λευκωσία στην οποία διαμένατε, κρίθηκε ότι δεν καλύπτεσθε από την πιο πάνω απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.
3. Σημειώνεται πως σκοπός της πιο πάνω απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου είναι να θεωρηθούν πρόσφυγες εκτοπισθέντες πρόσωπα/οικογένειες που έχασαν λόγω της τουρκικής εισβολής στα κατεχόμενα το ιδιόκτητο σπίτι ή/και γενικά την περιουσία τους ενώ πριν και μέχρι την τουρκική εισβολή είχαν λόγω του επαγγέλματός τους τη μόνιμη κατοικία, δηλαδή τη διαμονή τους, στις ελεύθερες περιοχές, χωρίς να είχαν κατά τον ίδιο χρόνο ιδιόκτητο σπίτι ή/και γενικά περιουσία στις ελεύθερες περιοχές.
4. Σημειώνεται, επίσης, ότι λήφθηκαν σφαιρικά υπόψη και τα 11 κύρια κριτήρια της παραγράφου αρ. 11 της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου που αναφέρεται πιο πάνω."
Είναι η θέση του αιτητή ότι η σχετική απόφαση είναι άκυρη γιατί πάσχει από πλάνη περί τα πράγματα και έλλειψη αιτιολογίας.
(β) Η νομική πλευρά
Η παράγραφος 10(α) της σχετικής απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου της 19/4/95 αρ. 42.465 καθορίζει ότι ο όρος "εκτοπισθείς" συμπεριλαμβάνει,
"πρόσωπα τα οποία πριν και μέχρι την εισβολή είχαν τη μόνιμη κατοικία τους στις ελεύθερες περιοχές λόγω του επαγγέλματος τους αλλά το σπίτι τους ή/και γενικά η περιουσία τους ήταν στις κατεχόμενες περιοχές."
Με την ίδια απόφαση καθορίζεται ότι,
"Τα κύρια κριτήρια για κατάταξη αιτητών στον πιο πάνω ορισμό είναι:
α. Η καταγωγή των αιτητών.
β. Η κατοχή κατοικίας ή άλλης ακίνητης ιδιοκτησίας ή άλλης περιουσίας τόσον στα κατεχόμενα όσον και στις ελεύθερες περιοχές.
γ. Αν ήταν υποχρεωμένοι οι αιτητές να διαμένουν εκεί ένεκα του επαγγέλματος τους.
δ. Η χρονική διάρκεια της διαμονής στις ελεύθερες περιοχές (μικρή ή μεγάλη).
ε. Ο χώρος που διέμεναν (κατοικία με πλήρη επίπλωση ή πρόχειρο κατάλυμα).
στ. Η απόσταση του τόπου εργασίας και διαμονής από τον τόπο καταγωγής.
ζ. Πού διατηρούσαν τα προσωπικά τους αντικείμενα.
η. Η συχνότης των επισκέψεων στον τόπο καταγωγής.
θ. Η χρησιμοποίηση του χώρου διαμονής σε διάφορες κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες (εγκατάσταση προσωπικού τηλεφώνου, εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους, η πληρωμή διαφόρων φορολογιών).
ι. Η προσπάθεια επιστροφής στον τόπο καταγωγής (αιτήσεις για μετάθεση).
κ. Η κατοχή προσφυγικής ταυτότητας από τους γονείς."
Η ερμηνεία του όρου "μόνιμος κατοικία" έχει εξεταστεί σε πολλές αποφάσεις από το Ανώτατο Δικαστήριο. (Ιδε
Razis & Another v. Republic (1979) 3 C.L.R. 127, Περατίτης ν. Δημοκρατίας, 331/90 της 21/2/92, Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας, 248/90 της 16/1/91, Παρτασίδης ν. Δημοκρατίας, 360/87 της 10/3/92, Καρδέλη ν. Δημοκρατίας, 36/91 της 15/3/92, Ιακώβου ν. Δημοκρατίας, 1175/91 της 18/10/93, Γιασουμή ν. Δημοκρατίας, 581/92 της 14/1/94, Καζέλα ν. Δημοκρατίας, 500/93 της 14/9/94 και Ζαΐμη ν. Δημοκρατίας, 720/93 της 21/6/95.) Χαρακτηριστικά στην υπόθεση Razis and Another v. Republic (πιο πάνω) τονίστηκε ότι ο όρος "μόνιμος κατοικία" σημαίνει τη συνήθη διαμονή ενός ατόμου σε αντιδιαστολή με προσωρινή ή έκτακτη διαμονή.(i)
Πλάνη περί τα πράγματαΕίναι η θέση του αιτητή ότι οι καθ'ων η αίτηση δεν προέβηκαν στη δέουσα έρευνα και παρέλειψαν να λάβουν υπόψη ότι λόγω της μη ύπαρξης Χειρουργικού Τμήματος στο Νοσοκομείο Κερύνειας ο αιτητής υποχρεώθηκε να υπηρετήσει στη Λεμεσό και Λευκωσία και να διαμένει προσωρινά στις πιο πάνω πόλεις. Είναι η θέση του αιτητή ότι ο ίδιος ουδέποτε επεδίωξε να αλλάξει τη μόνιμη διαμονή και κατοικία του και ότι το είδος της εργασίας του τον υποχρέωσε να μην διαμένει στην Κερύνεια. Κανένας, ούτε ο εισβολέας, ούτε ένας λειτουργός του Κράτους μπορούν να του στερήσουν την ιδιότητα του εκτοπισμένου από την πατρική του εστία στον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε. Το ότι τυχαία για σκοπούς εργασίας βρέθηκε μακριά από το σπίτι του τον Ιούλιο - Αύγουστο του 1974 δεν αλλάζει την καταγωγή του. Η σχετική απόφαση των καθ'ων η αίτηση είναι "αντίθετη στο Δίκαιο (και στο Διεθνές ακόμα με την απόφαση Λοϊζίδου) γιατί το δικαίωμα ενός πρόσφυγα να τυγχάνει αναγνώρισης ως πρόσφυγας, όπως όλοι οι ομοχώριοι του και όπως όλα τα μέλη της οικογένειας του είναι θέμα ίσης μεταχείρισης".
Η εισήγηση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Από τα στοιχεία που έχουν παρουσιαστεί φαίνεται ότι ο αιτητής αμέσως πριν από την Τουρκική Εισβολή διέμενε σε οικία που ανήκε στη σύζυγο του και στους γονείς της συζύγου του. Αδυνατώ να αντιληφθώ πώς η έλλειψη Χειρουργικού Τμήματος στο Νοσοκομείο Κερύνειας επηρεάζει τα σχετικά κριτήρια που καθορίζουν τη μόνιμη κατοικία. Η εισήγηση του αιτητή είναι ανεδαφική και δεν μπορεί να στηρίξει τη θέση του ότι η σχετική απόφαση των καθ'ων η αίτηση πάσχει λόγω πλάνης περί τα πράγματα. Η σχετική απόφαση των καθ'ων η αίτηση ήταν εύλογα επιτρεπτή.
Η απόφαση Φιλιππίδη ν. Δημοκρατίας (Αίτηση 602/97 της 14/12/98) που επικλήθηκε από τον αιτητή προς υποστήριξη των ισχυρισμών του δεν μπορεί να οδηγήσει στην αποδοχή της παρούσας αίτησης. Και τούτο γιατί στην πιο πάνω υπόθεση, όπως προέκυψε και από το περιεχόμενο του φακέλου, θεωρήθηκε ότι πρόσωπα που είχαν ιδιόκτητη κατοικία ή περιουσία στις ελεύθερες περιοχές αποκλείονταν από του να θεωρούνται ως εκτοπισθέντες με βάση την παράγραφο (α) της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου 42465. Στην παρούσα περίπτωση φαίνεται καθαρά από τη σχετική απόφαση των καθ'ων η αίτηση της 23/6/98 ότι η ιδιοκτησία της οικίας στην οποία διέμενε ο αιτητής και η σύζυγος του ήταν ένα στοιχείο που είχε συνεκτιμηθεί μαζί με τα υπόλοιπα στοιχεία, χωρίς από μόνο του το στοιχείο της ιδιόκτητης κατοικίας να έχει καθορίσει την έκβαση της αίτησης. Χαρακτηριστικά στην απορριπτική επιστολή των καθ'ων η αίτηση σημειώνεται ότι ο αιτητής δεν είχε ιδιόκτητο σπίτι στον Αγιο Γεώργιο Κερύνειας, από όπου καταγόταν.
(ii)
Ελλειψη αιτιολογίαςΑναφορικά με την έλλειψη αιτιολογίας ο αιτητής ισχυρίζεται ότι η σχετική απάντηση των καθ'ων η αίτηση της 23/6/98 καταγράφει γενικά και αόριστα μια κοινοτυπία ότι,
"Η αίτηση σας που υποβλήθηκε στο γραφείο μας για απόκτηση προσφυγικής ταυτότητας με τόπο εκτοπισμού τον Αγιο Γεώργιο Κερύνειας με βάση την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με αρ. 42465 και ημερομηνία 19.4.1995, μελετήθηκε προσεκτικά και αποφασίστηκε ν' απορριφθεί."
Είναι η θέση του αιτητή ότι οι καθ'ων η αίτηση "παραβλέπουν ότι διαγράφουν μια πραγματική κατάσταση ολόκληρου του χωριού και της οικογένειας του αιτητή και τον διακρίνουν άνισα ως μη εκτοπισθέντα. Αγνοούν την πραγματικότητα. Η κατοχή ενός μεγάλου τμήματος της Κύπρου από τους Τούρκους Εισβολείς δεν αποτελεί τετελεσμένο ούτε αποδεκτό γεγονός, διότι έχει συντελεστεί κατά παραβίαση των Διεθνών Κανόνων Δικαίου, από μια ξένη, εχθρική, στρατιωτική δύναμη έναντι της οποίας το Κράτος μας δεν πέτυχε να παράσχει προστασία σ' όλους τους Κύπριους πολίτες και να τους διαφυλάξει τα κεκτημένα και αναφαίρετα δικαιώματα της απόλαυσης της ιδιοκτησίας, της ελεύθερης εγκατάστασης και της διακίνησης. Κατά συνέπεια πρέπει να γίνει δεκτό, ότι δεν έχει κανένα λόγο ο καθ' ου εφόσον ο ίδιος ο αιτητής δεν έχει συναινέσει με οποιονδήποτε τρόπο στην απεμπόληση του σπιτιού του, να έρχεται και να παρεμποδίζει τον αιτητή να έχει αναγνώριση της προσφυγικής καταγωγής και προέλευσης του."
Εδώ θα πρέπει να αναφέρω ότι με εκπλήττει ο τρόπος με τον οποίο ο δικηγόρος του αιτητή προέβηκε στην αξιολόγηση της σχετικής απόφασης των καθ'ων η αίτηση της 23/6/98. Γιατί μετά την πρώτη παράγραφο που παρέθεσε ο δικηγόρος του αιτητή από την πιο πάνω επιστολή ακολουθεί η δεύτερη
και τρίτη παράγραφος (όπως έχουν εκτεθεί σε άλλο μέρος της απόφασης αυτής), που επεξηγούν πλήρως τους λόγους που οδήγησαν στην έλλειψη της πιο πάνω απόφασης. Επιπρόσθετα ο σχετικός φάκελος περιέχει στοιχεία που δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι η σχετική απόφαση ήταν αιτιολογημένη. Κάτω από τις περιστάσεις έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η σχετική απόφαση ήταν αιτιολογημένη.Η αίτηση απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος του αιτητή.
Τ. ΗΛΙΑΔΗΣ,
Δ.