|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2000) 3 ΑΑΔ 542
25 Σεπτεμβρίου, 2000
[ΝΙΚΗΤΑΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στές]
(Προσφυγή Αρ. 1084/95)
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛIΟ EΓΚΩΜΗΣ,
Εφεσείοντες-Καθ' ων η αίτηση,
v.
ΙΩΑΚΕΙΜ ΚΑΙ Α. ΛΟΪΖΙΑ - ΙΩΑΚΕΙΜ ΛΟΪΖΙΑ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ,
Εφεσιβλήτων-Αιτητών.
(Προσφυγή Αρ. 1087/95)
ΔΗΜΟΣ ΕΓΚΩΜΗΣ,
Εφεσείοντες-Καθ'ων η αίτηση,
v.
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΚΡΗΤΙΩΤΗ,
Εφεσίβλητης-Αιτήτριας.
(Προσφυγή Αρ. 1102/95)
ΔHΜΟΣ ΕΓΚΩΜΗΣ,
Εφεσείοντες-Καθ' ων η αίτηση,
v.
ΧΡΙΣΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ,
Εφεσιβλήτων-Αιτητών.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2499)
Προσφορές ― Δικαίωμα ακύρωσης διαγωνισμού ― Αποτελεί δικαίωμα αλλά και καθήκον του οργάνου με αποφασιστική αρμοδιότητα να ακυρώσει διαγωνισμό εφόσον διαπιστώσει παρατυπίες και παρεκκλίσεις από τους όρους της προκήρυξης από το όργανο στο οποίο εκχωρήθηκε η εξουσία αξιολόγησης των προσφορών ― Η μεταβίβαση της εξουσίας τελούσε υπό τον όρο της τήρησης των νομίμων διαδικασιών.
Οι εφεσείοντες, Δημοτικό Συμβούλιο Έγκωμης, επεδίωξαν την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης με την οποία η απόφασή τους να ακυρώσουν διαγωνισμό για ανέγερση Δημοτικού Μεγάρου, ακυρώθηκε.
Η Ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστηρίου, κάνοντας δεκτή την έφεση, αποφάσισε ότι:
Η έφεση επικεντρώθηκε στη θέση ότι η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστή ότι το Δημοτικό Συμβούλιο δεν είχε εξουσία ακυρώσεως του διαγωνισμού είναι εσφαλμένη, για το λόγο ότι, εφόσον διαπιστώθηκαν σοβαρές παρατυπίες κατά τη διαδικασία που ακολούθησε η Κριτική Επιτροπή, το Δημοτικό Συμβούλιο είχε όχι μόνο εξουσία, αλλά και καθήκον να ακυρώσει τον όλο διαγωνισμό.
O προβαλλόμενος λόγος εφέσεως ευσταθεί.
Το Δημοτικό Συμβούλιο, με την απόφασή του να ακυρώσει το διαγωνισμό, δεν υποκατέστησε την Επιτροπή στην αξιολόγηση και βράβευση των μελετών που υποβλήθηκαν. Η εκχώρηση εξουσιών στην Κριτική Επιτροπή έγινε με σκοπό αυτή να αποφασίσει ποια από τις μελέτες θα επιλεγόταν και βραβευόταν με βάση τους όρους της προκήρυξης και τις θεμελειώδεις αρχές που πρέπει να τηρούνται σε τέτοιου είδους διαδικασίες. Το Δημοτικό Συμβούλιο ανακάλεσε το διαγωνισμό μετά που διαπίστωσε ότι, κατά την πορεία της διαδικασίας ενώπιον της Κριτικής Επιτροπής, παραβιάστηκαν όχι μόνο ουσιώδεις όροι της προκήρυξης αλλά και, κυρίως, οι θεμελιώδεις αυτές αρχές. Την εξουσία να προχωρήσει στην ακύρωση του διαγωνισμού διατηρούσε πάντοτε το Δημοτικό Συμβούλιο κατ' εφαρμογή της αυτονόητης αρχής ότι η εκχώρηση αρμοδιοτήτων από ένα διοικητικό όργανο σε άλλο, τελεί υπό την αίρεση της τήρησης των νομίμων διαδικασιών, η δε τελική έγκριση του εκχωρούντος οργάνου δεν παρέχεται παρά μόνο υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης εκ μέρους του διαπίστωσης, ότι δεν υπήρξε παρέκκλιση από τη νομιμότητα.
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, όχι μόνο να μην εγκρίνει την απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, αλλά και να ακυρώσει τον όλο διαγωνισμό, ήταν, υπό τις περιστάσεις, όχι μόνο δικαιολογημένη, αλλά και αναπόφευκτη.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
Έφεση.
Έφεση από τους Καθ' ων η αίτηση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Γ. Παπαδόπουλος, Δ.) στις Υποθέσεις Αρ. 1084/95, 1087/95 και 1102/95, ημερ. 21/7/97, με την οποία ακυρώθηκε η απόφαση του Συμβουλίου ημερ. 10/10/95 να ακυρώσει τον παγκύπριο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό τον οποίο είχε προκηρύξει στις 8/6/94 για την ανέγερση Δημοτικού Μεγάρου.
Π. Αγγελίδης, για τους Εφεσείοντες.
Χ. Αρτέμης, για τους Εφεσίβλητους στην Προσφυγή Αρ. 1084/95.
Α.Σ. Αγγελίδης, για τους Εφεσίβλητους στις Προσφυγές Αρ. 1087/95 και 1102/95.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γαβριηλίδης, Δ.
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ.: Με απόφασή του, ημερομηνίας 8.6.1994, το Δημοτικό Συμβούλιο Έγκωμης αποφάσισε να προχωρήσει στην προκήρυξη παγκύπριου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την ανέγερση Δημοτικού Μεγάρου. Για τους σκοπούς του διαγωνισμού διόρισε πενταμελή Κριτική Επιτροπή, αποτελούμενη από το Δήμαρχο, ως Πρόεδρο, ένα μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου, ένα εκπρόσωπο του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου (ΕΤΕΚ), ένα εκπρόσωπο του Συνδέσμου Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων Κύπρου και ένα εκπρόσωπο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου.
Στις 18 και 19.3.1995 δημοσιεύθηκε στον ημερήσιο τύπο προκήρυξη του διαγωνισμού σύμφωνα με τους Κανονισμούς Προκήρυξης και Διεξαγωγής Κανονισμών του Συνδέσμου Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων Κύπρου. Μέχρι τις 10.7.1995, ημερομηνία που τάχθηκε για παράδοση των μελετών στα Γραφεία του Δήμου, υποβλήθηκαν 13 συνολικά μελέτες, μεταξύ των οποίων και οι μελέτες των εφεσιβλήτων. Εν τω μεταξύ, στο μεσοδιάστημα, συγκεκριμένα στις 28.4.1995, τρία μέλη της Κριτικής Επιτροπής συνεδρίασαν και αποφάσισαν τη διαγραφή των παραγράφων 5.6.2, 5.6.3 και 5.6.6 της προκήρυξης του διαγωνισμού. Ο Δήμαρχος και το ένα μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου, που, όπως αναφέραμε, ήταν επίσης μέλη της Κριτικής Επιτροπής, δεν ειδοποιήθηκαν για τη συνεδρία και, ως εκ τούτου, δεν παρευρέθηκαν.
Οι παράγραφοι που διαγράφηκαν είχαν ως εξής:
«5.6.2 Να ζητήσει από το βραβευθέντα, αν το θεωρήσει αναγκαίο, να συνεργαστεί με άλλο εγγεγραμμένο Αρχιτέκτονα ή Πολιτικό Μηχανικό ο οποίος θα υποδειχθεί από την Κριτική Επιτροπή και θα γίνει αποδεκτός από το Μελετητή.
Στη περίπτωση αυτή, η αμοιβή του ή των Συνεργατών θα πληρώνεται απευθείας από τον Εργοδότη και θα αφαιρείται από την αμοιβή του βραβευθέντος Μελετητή.
5.6.3 Αν ο βραβευθείς με Πρώτο Βραβείο παραλείψει να πράξει οτιδήποτε από αυτά, τότε ο Εργοδότης αποδεσμεύεται από την υποχρέωση να αναθέσει σε αυτόν την εκπόνηση της Μελέτης, την επίβλεψη της εκτέλεσης του έργου ή άλλη σχετική εργασία.
5.6.6 Σε περίπτωση που δεν απονεμηθεί πρώτο βραβείο, ο Εργοδότης μπορεί να αναθέσει τη σύνταξη της οριστικής μελέτης σε οποιοδήποτε εγγεγραμμένο Αρχιτέκτονα.»
Η απόφαση γνωστοποιήθηκε στους διαγωνιζομένους με επιστολή του Δήμου, ημερομηνίας 5.5.1995.
Στις 14.7.1995, η Κριτική Επιτροπή παρέλαβε τις μελέτες που υποβλήθηκαν και διαπίστωσε ότι όλες ήταν σύμφωνες με την προκήρυξη. Οι φάκελοι με τα στοιχεία των διαγωνιζομένων μονογραφήθηκαν και παραδόθηκαν στο Δήμαρχο για ασφαλή φύλαξη. Στη ίδια συνεδρία, η Κριτική Επιτροπή καθόρισε, με το ανάλογο ποσοστό βαθμολογίας, τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογούνταν οι συμμετοχές ως εξής. Είχαν ως εξής:
«ι. Αρχιτεκτονική Έκφραση - Σύλληψη 45/100
ιι. Μορφολογία Κτιρίου και Ένταξη στο
χώρο του γηπέδου 20/100
ιιι. Λειτουργικότητα/Διακίνηση στο κτίριο 15/100
ιν. Συμμόρφωση προς το πρόγραμμα 10/100
ν. Προϋπολογισμοί και έξοδα λειτουργίας 5/100
νι. Συνολική παρουσίαση μελέτης 5/100
――――-
ΣΥΝΟΛΟ 100/100»
Ακολούθως, σε συνεδρία της ημερομηνίας 25.7.1995, η Κριτική Επιτροπή αξιολόγησε αναλυτικά όλες τις μελέτες, με βάση τα κριτήρια που τέθηκαν στις 14.7.1995, με αποτέλεσμα, από την αξιολόγηση, να συγκεντρώσει την πιο ψηλή βαθμολογία η μελέτη με αρ. 953821. Μετά από αυτό το αποτέλεσμα, τρία μέλη της Επιτροπής, πλην του Δημάρχου και του ενός Δημοτικού Συμβούλου, αφού υιοθέτησαν την ανάταση της χειρός ως τη μέθοδο αξιολόγησης των καλύτερων μελετών, προχώρησαν σε δεύτερη ψηφοφορία, με αποτέλεσμα να επιλεγεί και βραβευτεί, αυτή τη φορά, κατά πλειοψηφία των τριών αυτών μελών, η μελέτη με αρ. 221870 η οποία, με βάση τη μέθοδο που καθορίστηκε στις 14.7.1995, είχε καταταγεί δεύτερη. Τα δύο μέλη της Κριτικής Επιτροπής που διαφώνησαν, ήτοι ο Δήμαρχος και το ένα μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου, με επιστολή τους ημερομηνίας 25.7.1995, κοινοποίησαν τη διαφωνία τους στην Ολομέλεια του Διοικητικού Συμβουλίου, ενώ τις επιφυλάξεις τους για τη διαδικασία που ακολουθήθηκε εξέφρασαν στις συνεδρίες της Ολομέλειας του Δημοτικού Συμβουλίου της 25.7.1995 και 26.7.1995.
Στις 10.10.1995, λόγω αριθμού παρατυπιών στη διαδικασία επιλογής και βράβευσης των μελετών, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε, αφού άκουσε και τις απόψεις του Νομικού του Συμβούλου, να ακυρώσει το διαγωνισμό.
Οι παρατυπίες που διαπιστώθηκαν, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της διαδικασίας που ακολουθήθηκε, ήσαν οι ακόλουθες:
(α) Οι Κανονισμοί Προκήρυξης και Διεξαγωγής Διαγωνισμών Ειδικότητας Αρχιτέκτονα και/ή Πολιτικού Μηχανικού του Συνδέσμου Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων Κύπρου, με βάση τους οποίους το Δημοτικό Συμβούλιο προκήρυξε το διαγωνισμό, τροποποιήθηκαν μετά την προκήρυξη, με απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, μη νόμιμα συγκροτημένης, εν αγνοία και χωρίς τη συγκατάθεση του Δημοτικού Συμβουλίου και χωρίς να ενημερωθούν οι προτιθέμενοι να λάβουν μέρος στο διαγωνισμό. Όσοι έλαβαν μέρος στο διαγωνισμό πληροφορήθηκαν για την αλλαγή μετά τις 28.4.1995, λίγες μόνο μέρες πριν την ολοκλήρωση και παράδοση των μελετών τους.
(β) Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίας της Κριτικής Επιτροπής ημερομηνίας 14.7.1995, παραλήφθηκαν 13 μελέτες οι οποίες «έχουν ελεγχθεί και όλες είναι σύμφωνα με την προκήρυξη». Δεν αναφέρεται στα πρακτικά αν οι μελετητές που έλαβαν μέρος στο διαγωνισμό είχαν τα απαραίτητα προσόντα, ούτε και αναφέρεται αν όσοι έλαβαν μέρος είναι εγγεγραμμένοι αρχιτέκτονες και μέλη του ΕΤΕΚ.
(γ) Ενώ η Ολομέλεια της Κριτικής Επιτροπής, κατά τη συνεδρία της 14.7.1995, καθόρισε με σαφήνεια τα κριτήρια αξιολόγησης, εν τούτοις, τα εν λόγω κριτήρια φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκαν από τρία μέλη της Επιτροπής, χωρίς να προηγηθεί απόφαση, έστω κατά πλειοψηφία, της Επιτροπής με την οποία να ανακαλείται ή ακυρώνεται η απόφαση για καθορισμό των κριτηρίων, και χωρίς να προηγηθεί απόφαση ότι η Κριτική Επιτροπή εγκαταλείπει την παλαιά της απόφαση για βαθμολογία των μελετών και αξιολόγησής τους με νέα μέθοδο, τη διά ανατάσεως της χειρός, διαδικασία με την οποία τα εν λόγω τρία μέλη προχώρησαν στη βράβευση των «καλυτέρων».
(δ) Η απόφαση της πλειοψηφίας της Κριτικής Επιτροπής, που λήφθηκε με ανάταση της χειρός, είναι παντελώς αναιτιολόγητη.
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να ακυρώσει το διαγωνισμό προσβλήθηκε από τους εφεσίβλητους με τις προσφυγές 1084/95, 1087/95 και 1102/92.
Ο πρωτόδικος Δικαστής, αποδεχόμενος τις προσφυγές, ακύρωσε την απόφαση με το ακόλουθο σκεπτικό:
«Οι καθ' ων η αίτηση για λόγους που εξηγούνται μακροσκελώς σε ένα σημείωμα του δημάρχου, ακύρωσαν το διαγωνισμό μετά που είχαν ήδη αξιολογηθεί από την Κριτική Επιτροπή.
Το πρώτο πράγμα που προκύπτει προς εξέταση είναι κατά πόσο το Δημοτικό Συμβούλιο είχε τέτοια εξουσία, μετά που είχε εκχωρήσει τα δικαιώματά του σε ειδική εξειδικευμένη Επιτροπή να προβεί στην αξιολόγηση των αρχιτεκτονικών σχεδίων. Ο διαγωνισμός διεξήχθη με βάση τους Κανονισμούς Προκήρυξης και Διεξαγωγής Διαγωνισμών του Συνδέσμου Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων Κύπρου, όπως φαίνεται στο Παράρτημα «Α». Το άρθρο 24(6) των Κανονισμών αυτών αναφέρει πως:
«Η Κριτική Επιτροπή έχει δικαίωμα να εκφέρει γνώμη, να εκτιμήσει τις μελέτες και να αποφασίσει τελεσίδικα γι' αυτές.»
Κατά την κρίση μου, από τη στιγμή που το Δημοτικό Συμβούλιο είχε εκχωρήσει τα δικαιώματά του για ένα εξειδικευμένο θέμα σε μια Κριτική Επιτροπή η οποία είχε όλη την ευθύνη αξιολόγησης και βράβευσης των αρχιτεκτονικών σχεδίων, δεν μπορούσε να την ανακαλέσει.
..........................
..........................
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου πλήττει βάναυσα την αρχή της χρηστής διοίκησης γιατί, κατά την κρίση μου, η επέμβαση του Δημοτικού Συμβουλίου στην ανατροπή της απόφασης της Κριτικής Επιτροπής, στην οποία είχαν εκχωρηθεί τα δικαιώματα αξιολόγησης, ήταν μια πράξη παράνομη και καθαρά κατάχρησης εξουσίας και παραβίαση της αρχής της χρηστής διοίκησης. Οι διαγωνιζόμενοι προτού αποφασίσουν να πάρουν μέρος στο διαγωνισμό αυτό και να υποστούν έξοδα, ταλαιπωρία, κόπους και μόχθους, βασίσθηκαν πάνω σε μια δέσμη κανόνων οι οποίοι έπρεπε να αποτελέσουν τη βάση της κάθε απόφασης, χωρίς την αυθαίρετη επέμβαση του Δημοτικού Συμβουλίου να ανακαλέσει το διαγωνισμό.
........................
........................
Νομίζω ότι με το ό,τι έχω αναφέρει πιο πάνω, χωρίς να μπω σε λεπτομέρειες, είναι φανερό πως οι καθ' ων η αίτηση ενήργησαν παράνομα, ενάντια προς τις αρχές της χρηστής διοίκησης. Η επίδικη απόφαση των καθ' ων η αίτηση για την ανάκληση του διαγωνισμού κηρύσσεται άκυρη.»
Η έφεση επικεντρώθηκε στη θέση ότι η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστή ότι το Δημοτικό Συμβούλιο δεν είχε εξουσία ακυρώσεως του διαγωνισμού είναι εσφαλμένη για το λόγο ότι, εφόσον διαπιστώθηκαν σοβαρές παρατυπίες κατά τη διαδικασία που ακολούθησε η Κριτική Επιτροπή, το Δημοτικό Συμβούλιο είχε όχι μόνο εξουσία, αλλά και καθήκον να ακυρώσει τον όλο διαγωνισμό.
Έχουμε την άποψη ότι ο προβαλλόμενος λόγος εφέσεως ευσταθεί.
Το Δημοτικό Συμβούλιο, με την απόφασή του να ακυρώσει το διαγωνισμό, δεν υποκατέστησε την Επιτροπή στην αξιολόγηση και βράβευση των μελετών που υποβλήθηκαν. Η εκχώρηση εξουσιών στην Κριτική Επιτροπή έγινε με σκοπό αυτή να αποφασίσει ποια από τις μελέτες θα επιλεγόταν και βραβευόταν με βάση τους όρους της προκήρυξης και τις θεμελειώδεις αρχές που πρέπει να τηρούνται σε τέτοιου είδους διαδικασίες. Το Δημοτικό Συμβούλιο ανακάλεσε το διαγωνισμό μετά που διαπίστωσε ότι, κατά την πορεία της διαδικασίας ενώπιον της Κριτικής Επιτροπής, παραβιάστηκαν όχι μόνο ουσιώδεις όροι της προκήρυξης αλλά και, κυρίως, οι θεμελιώδεις αυτές αρχές. Την εξουσία να προχωρήσει στην ακύρωση του διαγωνισμού διατηρούσε πάντοτε το Δημοτικό Συμβούλιο κατ' εφαρμογή της αυτονόητης αρχής ότι η εκχώρηση αρμοδιοτήτων από ένα διοικητικό όργανο σε άλλο τελεί υπό την αίρεση της τήρησης των νομίμων διαδικασιών, η δε τελική έγκριση του εκχωρούντος οργάνου δεν παρέχεται παρά μόνο υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης εκ μέρους του διαπίστωσης ότι δεν υπήρξε παρέκκλιση από τη νομιμότητα.
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, όχι μόνο να μην εγκρίνει την απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, αλλά και να ακυρώσει τον όλο διαγωνισμό, ήταν, υπό τις περιστάσεις, όχι μόνο δικαιολογημένη, αλλά και αναπόφευκτη.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα εις βάρος των εφεσιβλήτων, πρωτόδικα και κατ' έφεση. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται.
Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται βάσει του Άρθρου 146(4)(α) του Συντάγματος.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.