|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2015:D615
(2015) 1 ΑΑΔ 1926
17 Σεπτεμβρίου, 2015
[ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΜΙΧΑΗΛ
(ΑΡ. 2) ΓΙΑ ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΩΝ ΤΗΣ
ΦΥΣΗΣ CERTIORARI ΚΑΙ PROHIBITION ΜΕΤΑ ΑΠΟ
ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΥ ΔΟΘΗΚΕ ΣΤΙΣ 28.8.2015 ΣΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ 116/2015,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΗΜΕΡ. 20.8.2015 ΕΚΔΟΘΕΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΑΡ. 280/2015 ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΜΙΧΑΗΛ ΓΙΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΝΟΜΟΥ 77(Ι)/1997.
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 117/2015)
Προνομιακά εντάλματα ― Certiorari ― Εκδόθηκε προνομιακό ένταλμα της φύσεως Certiorari, με το οποίο ακυρώθηκε διάταγμα υποχρεωτικής εξέτασης του Αιτητή, εκδοθέν με βάση το Άρθρο 10(1)(α)-(η)(ζ) του περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας Νόμου 77(Ι)/1997 ― Ύπαρξη προφανούς νομικού σφάλματος ― Απουσία άλλου ένδικου μέσου, αλλά και ύπαρξη εξαιρετικών περιστάσεων.
Προνομιακά εντάλματα ― Certiorari ― Το Ανώτατο Δικαστήριο, εφόσον στοιχειοθετούνται οι προϋποθέσεις για την ανάληψη και άσκηση δικαιοδοσίας από το επαρχιακό δικαστήριο, δεν υπεισέρχεται στην αναθεώρηση της άσκησης των δικαιοδοσιών του, εκτός εάν αποκαλύπτεται νομικό σφάλμα, καταφανές στο πρακτικό του ― Η απόφασή του ακυρώνεται, εάν προκύπτει έλλειψη ή υπέρβαση δικαιοδοσίας, έκδηλη πλάνη νόμου, προκατάληψη ή συμφέρον, δόλος ή ψευδορκία στη λήψη της, ή παραβίαση των κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης ― Δεν μπορεί να χρησιμοποιείται το ένταλμα Certiorari ως έφεση, υπό μεταμφίεση.
Η αίτηση καταχωρήθηκε κατόπιν παραχώρησης άδειας, για καταχώρηση αίτησης για σκοπούς έκδοσης προνομιακού εντάλματος της φύσεως Certiorari και/ή Prohibition, προς ακύρωση διατάγματος υποχρεωτικής εξέτασης του Αιτητή το οποίο εκδόθηκε με βάση το Άρθρο 10(1)(α)-(η)(ζ) του Περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας Νόμου 77(Ι)/1997.
Από πλευράς της Καθ' ης η Αίτηση, δεν καταχωρήθηκε ένσταση στην αίτηση.
Σύμφωνα με τα αδιαμφισβήτητα γεγονότα, στις 20.8.2015 η μεγαλύτερη θυγατέρα του Αιτητή καταχώρησε στο Επαρχιακό Δικαστήριο μονομερή αίτηση για έκδοση διατάγματος υποχρεωτικής εξέτασης του Αιτητή με την ως άνω αναφερθείσα νομική βάση.
Η αίτηση συνοδευόταν από ένορκη δήλωση της ως άνω θυγατέρας, στην οποία περιέχονταν διάφοροι ισχυρισμοί οι οποίοι στήριζαν το αίτημά της. Την ίδια μέρα (20.8.2015) εξεδόθη από το πρωτόδικο Δικαστήριο διάταγμα άμεσης ιατρικής εξέτασης και εκτίμησης της κατάστασης του Αιτητή.
Ο Αιτητής αρνήθηκε και απέρριψε όλες τις κατηγορίες και ισχυρισμούς που του αποδόθηκαν από τη θυγατέρα του.
Η αίτηση στηρίχθηκε στους κάτωθι λόγους:
α) Υπήρξε υπέρβαση και/ή κατάχρηση της δικαιοδοσίας του Επαρχιακού Δικαστηρίου, το οποίο διέταξε τη σύλληψη και κράτηση του αιτητή μέχρι τη συμπλήρωση εξέτασης από ψυχίατρο και τούτο χωρίς να είχε προηγηθεί θέμα άρνησης του καθ' ου η αίτηση για εξέταση του όπως προβλέπεται από το Άρθρο 10(3)(α) του Νόμου 77(Ι)/1997.
β) Υπήρχε Έκδηλη πλάνη του Νόμου, ήτοι παραβίαση του Νόμου περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας 77(Ι)/1997 και δη του κεφαλαίου Περί Διαδικασίας Παροχής Υποχρεωτικής Νοσηλείας Άρθρο 10(1)(β). Επίσης των περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2009, Κανονισμός 2, ήτοι η περί ου ο λόγος αίτηση, δεν υποστηριζόταν από ιατρική γνωμάτευση η οποία θεωρείται προαπαιτούμενο αποδεικτικό στοιχείο.
Ο συνήγορος διά την Καθ' ης η αίτηση, με δήλωση του, συγκατατέθηκε στην ακύρωση του Πρωτόδικου Διατάγματος ημερ. 20.8.2015.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Στα περιστατικά της παρούσας αίτησης, προέκυπτε στην όψη του πρακτικού της πρωτόδικης απόφασης προφανές νομικό λάθος.
2. Όπως ήταν εμφανές από το πρακτικό του Πρωτόδικου Δικαστηρίου, αυτό κατά παράβαση της ρητής Διάταξης του Άρθρου 10(3)(α) του Νόμου 77(Ι)/1997, προχώρησε στην έκδοση του προσβαλλόμενου Διατάγματος χωρίς να έχει ενώπιον του την προβλεπόμενη από το Άρθρο 10(1)(β) ψυχιατρική γνωμάτευση ή διαζευκτικά μαρτυρία, ότι ο Αιτητής αρνείτο να εξεταστεί για σκοπούς προσκόμισης της άνω ιατρικής γνωμάτευσης.
3. Στην προκειμένη υπόθεση, ο Ν.77(Ι)/1997 δεν προβλέπει οιονδήποτε άλλο ένδικο μέσο δια προσβολή Διατάγματος όπως αυτό που προσβαλλόταν, αλλά και αν ακόμα είχε ο Αιτητής στη διάθεση του τέτοιο άλλο ένδικο μέσο, προέκυπτε ότι υπήρχαν εξαιρετικές περιστάσεις που καθιστούσαν την κατ' εξαίρεση παροχή της θεραπείας του προνομιακού εντάλματος με βάση το κατάλοιπο εξουσίας του Δικαστηρίου, δεδομένης της φύσης του Διατάγματος το οποίο διέτασσε την Αστυνομία να συλλάβει πάραυτα τον Αιτητή και να τον οδηγήσει σε Ψυχιατρική Εξέταση, χωρίς να παρέμενε ουσιαστικά η δυνατότητα και ο χρόνος στον Αιτητή λήψης οιουδήποτε άλλου αποτελεσματικού ένδικου μέσου το οποίο εν πάση περιπτώσει και αν γινόταν κατορθωτό να ληφθεί, θα παρέμενε χωρίς αντικείμενο μέχρι την εξέταση του.
4. Εν όψει των πιο πάνω, εκδόθηκε το αιτούμενο Ένταλμα Certiorari. Η αιτούμενη θεραπεία στην παράγρ. (Β) της Αίτησης, δεν μπορούσε να επιτύχει και να εκδοθεί διάταγμα της φύσεως Prohibition, εκ των προτέρων αόριστα στη γενική μορφή που αυτό επιζητείτο, χωρίς βάση γεγονότων.
Η αίτηση επέτυχε με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Μπάντσιου (1994) 1 Α.Α.Δ. 634,
Marewave Shipping & Trading Co Ltd (1992) 1 Α.Α.Δ. 116,
Global Consolidator Public Ltd (2006) 1 Α.Α.Δ. 464,
Prime International Alliance Inc. κ.ά. ν. Erin Resources S.A. κ.ά. (2014) 1 Α.Α.Δ. 55, ECLI:CY:AD:2014:A10,
Περρέλλα (Αρ. 2) (1995) 1 Α.Α.Δ. 696.
Αίτηση.
Μ. Κυπριανού με Παυλίδου για τον Αιτητή.
Γ. Κουρουπίδης για Ευσταθίου, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ.: Στις 28.8.2015 παρεχώρησα άδεια για καταχώρηση της υπό εξέταση αίτησης για σκοπούς έκδοσης προνομιακού εντάλματος Certiorari και/ή Prohibition.
Τα γεγονότα που συνθέτουν την εικόνα στην παρούσα υπόθεση, σύμφωνα πάντοτε με τον Αιτητή, εφόσον η Καθ' ης η αίτηση επέλεξε, όπως ήταν δικαίωμα της, να μην καταχωρίσει ένσταση είναι τα ακόλουθα.
Στις 20.8.2015 η μεγαλύτερη θυγατέρα του Αιτητή καταχώρησε στο Επαρχιακό Δικαστήριο την μονομερή αίτηση υπ' αριθμό 280/2015 δι' έκδοση διατάγματος υποχρεωτικής εξέτασης του Αιτητή με νομική βάση τον περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας Νόμο, Ν.77(Ι)/1997, Άρθρο 10(1)(α)-(η)(ζ). Η αίτηση συνοδεύετο υπό Ενόρκου Δηλώσεως της ως άνω θυγατέρας του Αιτητή, στην οποία περιέχοντο διάφοροι ισχυρισμοί οι οποίοι στήριζαν το αίτημά της. Την ίδια μέρα (20.8.2015) εξεδόθη από το πρωτόδικο Δικαστήριο διάταγμα άμεσης ιατρικής εξέτασης και εκτίμησης της κατάστασης του Αιτητή. Σημειώνεται ότι ο Αιτητής αρνείται και απορρίπτει όλες τις κατηγορίες και ισχυρισμούς που του αποδίδει και προβάλλει αντίστοιχα η κόρη του. Με αναφορά σε εκκρεμούσες δικαστικές διαδικασίες με την εν διαστάσει σύζυγό του αποδίδει στην τελευταία προσπάθεια δυσμενούς επηρεασμού και αποξένωση των τριών παιδιών τους από τον ίδιο.
Μεταξύ άλλων λόγων ο Αιτητής στηρίζει την Αίτηση του στους ακόλουθους λόγους:
«Ι. Η καθ' υπέρβαση και/ή κατάχρηση της δικαιοδοσίας του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας το οποίο διέταξε την σύλληψη και κράτηση του Αχιλλέα Μιχαήλ - καθ' ου η αίτηση μέχρι την συμπλήρωση εξέτασης από ψυχίατρο και τούτο χωρίς να είχε προηγηθεί θέμα άρνησης του καθ' ου η αίτηση για εξέταση του όπως προβλέπεται από το Άρθρο 10(3)(α) του Νόμου 77(Ι)/97.
II. Έκδηλη πλάνη του Νόμου (error of law apparent on the face of the record), ήτοι παραβίαση του Νόμου περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας 77(Ι)/1997 και δη του κεφαλαίου Περί Διαδικασίας Παροχής Υποχρεωτικής Νοσηλείας Άρθρο 10(1)(β). Επίσης του περί Ψυχιατρικής Νοσηλείας Διαδικαστικών του 2009, Άρθρο 2, ήτοι η περί ου ο λόγος αίτηση δεν υποστηρίζεται από ιατρική γνωμάτευση η οποία θεωρείται προαπαιτούμενο αποδεικτικό στοιχείο.»
Ο ευπαίδευτος συνήγορος διά την Καθ' ης η αίτηση με δήλωση του συγκατατέθηκε στην ακύρωση του Πρωτόδικου Διατάγματος ημερ. 20.8.2015.
Όπως αναφέρεται στο σύγγραμμα «Προνομιακά Εντάλματα, Αρχές και Υποθέσεις», του Π. Αρτέμη, Πρώτη Έκδοση 2004, σελ. 111 - 112, τα προνομιακά εντάλματα έχουν εισαχθεί στη νομική μας τάξη από την Αγγλία. Μέσω του εντάλματος certiorari, το Ανώτατο Δικαστήριο εποπτεύει και ελέγχει τα κατώτερα δικαστήρια, ακυρώνοντας οποιεσδήποτε αποφάσεις, διαταγές ή διαδικασίες ενώπιόν τους, ποινικής ή αστικής φύσεως, οι οποίες λαμβάνονται ή ασκούνται καθ' υπέρβαση της δικαιοδοσίας τους. Είναι θεμελιωμένο ότι η διαδικασία για την έκδοση εντάλματος certiorari δεν έχει ως αντικείμενο την αναθεώρηση της ορθότητας των αποφάσεων κατώτερων δικαστηρίων, η οποία αποτελεί αντικείμενο της Δευτεροβάθμιας Δικαιοδοσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το Ανώτατο Δικαστήριο, εφόσον στοιχειοθετούνται οι προϋποθέσεις για την ανάληψη και άσκηση δικαιοδοσίας από το επαρχιακό δικαστήριο, δεν υπεισέρχεται στην αναθεώρηση της άσκησης των δικαιοδοσιών του, εκτός εάν αποκαλύπτεται νομικό σφάλμα, καταφανές στο πρακτικό του - (βλ. Μπάντσιου (1994) 1 Α.Α.Δ. 634). Το πρακτικό της απόφασης του κατώτερου δικαστηρίου εξετάζεται και τότε μόνο η απόφασή του ακυρώνεται, εάν προκύπτει έλλειψη ή υπέρβαση δικαιοδοσίας, έκδηλη πλάνη νόμου, προκατάληψη ή συμφέρον, δόλος ή ψευδορκία στη λήψη της ή παραβίαση των κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης. Η δικαιοδοσία έκδοσης προνομιακών ενταλμάτων δεν αποτελεί υποκατάστατο της Δευτεροβάθμιας Δικαιοδοσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Με άλλα λόγια, δεν μπορεί να χρησιμοποιείται το ένταλμα certiorari είτε ως έφεση, υπό μεταμφίεση, είτε ως μέσο επανακρόασης του ζητήματος που εγείρεται. Αντικείμενο της διαδικασίας για την έκδοση εντάλματος certiorari είναι ο έλεγχος της νομιμότητας μιας απόφασης και όχι της ορθότητάς της - (βλ. Marewave Shipping & Trading Co Ltd (1992) 1 Α.Α.Δ. 116 και Global Consolidator Public Ltd (2006) 1 Α.Α.Δ. 464). (βλ. Prime International Alliance Inc. κ.ά. ν. Erin Resources S.A. κ.ά. (2014) 1 Α.Α.Δ. 55, ECLI:CY:AD:2014:A10).
Στην Περρέλλα (Αρ. 2) (1995) 1 Α.Α.Δ. 696 αναφέρονται επίσης τα ακόλουθα στη σελ 701:
«Η εμβέλεια του προνομιακού εντάλματος certiorari, όπως την αναγνώρισε τελικά η σύγχρονη αγγλική νομολογία, παρέχει δυνατότητα για άσκηση ελέγχου από ανώτερο προς κατώτερο δικαστήριο - όχι όμως αναθεώρηση της ορθότητας της απόφασης του κατώτερου δικαστηρίου - με προοπτική την επέμβαση, είτε όπου το κατώτερο δικαστήριο ενήργησε εκτός της δικαιοδοσίας του ή την υπερέβη είτε όπου προκύπτει στην όψη του "πρακτικού" της απόφανσης του κατώτερου δικαστηρίου προφανές νομικό λάθος έστω και αν αυτό δεν άπτεται της δικαιοδοσίας. Για τη δυνατότητα που προσφέρεται στο δεύτερο τομέα έγινε κατά πρώτο υπόμνηση από το Αγγλικό Ανακτοσυμβούλιο στην υπόθεση R. v. Nat Bell Liquors [1922] All E.R. Rep. 335 (βλ. ιδιαίτερα στη σελ. 351), από την οποία ορθά καθοδηγήθηκε ο πρωτόδικος Δικαστής ως προς το πλαίσιο εξέτασης του ζητήματος. Η απόφαση του Αγγλικού Εφετείου στην υπόθεση R. v. Northumberland Compensation Appeal Tribunal, Ex parte Shaw [1952] 1 All E.R. 122, επιβεβαίωσε τη λειτουργία του εντάλματος certiorari και σε αυτό τον τομέα. Ο Δικαστής Denning L.J, έθεσε το πεδίο ως εξής (στη σελ. 127):
"This control extends not only to seeing that the inferior tribunals keep within their jurisdiction but also to seeing that they observe the law. The control is exercized by means of a power to quash any determination by the Tribunal which, on the face of it, offends against the Law."»
Εις τα περιστατικά της παρούσας αίτησης παρατηρώ ότι όπως προκύπτει στην όψη του πρακτικού της πρωτόδικης απόφασης υπάρχει προφανές νομικός λάθος. Το Άρθρο 10 προβλέπει:
«10.—(1) Η διαδικασία για την παροχή υποχρεωτικής νοσηλείας είναι η ακόλουθη:
(α) Υποβάλλεται αίτηση στο Δικαστήριο από τον προσωπικό αντιπρόσωπο του ασθενούς για την έκδοση διατάγματος προσωρινής νοσηλείας ασθενούς. ...........
(β) τηρουμένων των διατάξεων του εδαφίου (3) η αίτηση υποστηρίζεται από ψυχιατρική γνωμάτευση σχετικά με την αναγκαιότητα της παροχής νοσηλείας βάσει του παρόντος άρθρου
(γ) ...........................
(δ) ...........................
(ε) ...........................
(στ) ............................
(ζ) ...........................
(2) ...........................
(3) Σε περίπτωση κατά την οποία ο ασθενής αρνείται να εξεταστεί για σκοπούς προσκόμισης της ιατρικής γνωμάτευσης που απαιτείται από τις διατάξεις της παραγράφου (α) του εδαφίου (1), ισχύουν οι πιο κάτω διατάξεις:
(α) Ύστερα από αίτηση από οποιοδήποτε πρόσωπο που αναφέρεται στην παράγραφο (α) του εδαφίου (1), το δικαστήριο δύναται να εκδώσει διάταγμα για άμεση εξέταση και εκτίμηση της κατάστασης του ασθενούς και έκδοσης της σχετικής γνωμάτευσης, το οποίο στη συνέχεια θα αναφέρεται ως διάταγμα εξέτασης.»
Όπως είναι εμφανές από το πρακτικό του Πρωτόδικου Δικαστηρίου, αυτό κατά παράβαση της ρητής άνω Διάταξης προχώρησε στην έκδοση του προσβαλλόμενου Διατάγματος χωρίς να έχει ενώπιον του την προβλεπόμενη από το Άρθρο 10(1)(β) ψυχιατρική γνωμάτευση ή διαζευκτικά μαρτυρία ότι ο Αιτητής αρνείτο να εξεταστεί για σκοπούς προσκόμισης της άνω ιατρικής γνωμάτευσης.
Στην προκειμένη υπόθεση ο Ν.77(Ι)/1997 δεν προβλέπει οιονδήποτε άλλο ένδικο μέσο δια προσβολή Διατάγματος όπως αυτό που προσβάλλεται αλλά και αν ακόμα είχε ο Αιτητής στη διάθεση του τέτοιο άλλο ένδικο μέσο έχω πειστεί ότι υπάρχουν εξαιρετικές περιστάσεις που να καθιστούν την κατ' εξαίρεση παροχή της θεραπείας του προνομιακού εντάλματος με βάση το κατάλοιπο εξουσίας του Δικαστηρίου λαμβάνοντας υπόψιν την φύση του Διατάγματος το οποίο διατάσσει η Αστυνομία να συλλάβει πάραυτα τον Αιτητή και να τον οδηγήσει σε Ψυχιατρική Εξέταση χωρίς να παρέμενε ουσιαστικά η δυνατότητα και ο χρόνος στον Αιτητή λήψης οιουδήποτε άλλου αποτελεσματικού ένδικου μέσου το οποίο εν πάση περιπτώσει και αν γίνετο κατορθωτό να ληφθεί θα παρέμενε χωρίς αντικείμενο μέχρι την εξέταση του.
Εν όψει των πιο πάνω η Αίτηση επιτυγχάνει και εκδίδεται το αιτούμενο Ένταλμα Certiorari ως η παράγρ. (Α) της Αίτησης. Η αιτούμενη θεραπεία στην παράγρ. (Β) της Αίτησης δεν μπορεί να επιτύχει και να εκδοθεί διάταγμα της φύσεως Prohibition εκ των προτέρων αόριστα στη γενική μορφή που αυτό επιζητείται χωρίς βάση γεγονότων.
Τα έξοδα να είναι εις βάρος της Καθ' ης η Αίτηση και υπέρ του Αιτητή ως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή.
Η αίτηση επιτυγχάνει με έξοδα.