|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2004) 1 ΑΑΔ 343
2 Φεβρουαρίου, 2004
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΑΡΕΣΤΗΣ, Δ/στές]
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ,
Εφεσείουσα-Καθ΄ης η αίτηση,
ν.
1. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΠΑΝΙΚΟΥ ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ,
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσιβλήτων-Καθ' ων η αίτηση-Αιτητών.
(Έφεση Αρ. 142)
Οικογενειακό Δίκαιο ― Πατρότητα τέκνου ― Τεκμήριο πατρότητας και δικαίωμα προσβολής του ― Άρθρο 6 του περί Τέκνων (Συγγένεια και Νομική Υπόσταση) Νόμου του 1991 (Ν. 187/91) ― Αίτηση από την βιολογική μητέρα και τα τέκνα της για προσβολή της πατρότητας των τέκνων και για αναγνώριση τους ως τέκνων του κατ' ισχυρισμό βιολογικού τους πατέρα, στρεφόμενη εναντίον νόμιμα υιοθετημένου τέκνου του κατ' ισχυρισμό βιολογικού πατέρα των τέκνων αναφορικά με τα οποία επροσβάλλετο η πατρότητα ― Το Εφετείο επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση με την οποία απορρίφθηκε η αίτηση.
Η Χριστίνα Αντωνίου αιτήτρια 1, και τα τέσσερα τέκνα της, αιτητές 2, 3, 4 και 5, καταχώρησαν αίτηση στο Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας με την οποία ζητούσαν
α) δήλωση ότι οι αιτητές 2, 3, 4 και 5 δεν είναι βιολογικά τέκνα του Ζαχαρία Αντωνίου, που ήταν σύζυγος της 1ης αιτήτριας, αλλά διαζεύχθηκαν πριν από το θάνατό του,
β) δήλωση ότι ο Δ. Καρδανάς ήταν ο βιολογικός τους πατέρας και
γ) διάταγμα αναγνώρισης των αιτητών 2, 3, 4 και 5 ως βιολογικών τέκνων του Δ. Καρδανά.
Η καθ' ης η αίτηση 1 είναι θυγατέρα του Δ. Καρδανά και της συζύγου του Ζωής Καρδανά, τέως εξ Αμμοχώστου, δυνάμει νομίμου διατάγματος υιοθεσίας. Οι αιτητές ισχυρίζονται ότι και η καθ' ης η αίτηση 1 δεν είναι και αυτή βιολογικό τέκνο του Ζ. Αντωνίου και της αιτήτριας 1.
Στην υπεράσπισή της η καθ' ης η αίτηση ήγειρε προδικαστικές ενστάσεις υποστηρίζοντας ότι: (α) έχει παραγραφεί το δικαίωμα προσβολής της πατρότητας από τους αιτητές και (β) η προσβολή της πατρότητας από αυτούς θα έπρεπε να εγερθεί εναντίον του συζύγου της αιτήτριας 1, όταν βρισκόταν στη ζωή ή εναντίον των διαχειριστών της περιουσίας του. Εν πάση όμως περιπτώσει για τους αιτητές 2, 3, 4 και 5 ισχύει το τεκμήριο της πατρότητας το οποίο ισχύει δυνάμει του Άρθρου 6 του περί Τέκνων (Συγγένεια και Νομική Υπόσταση) Νόμου του 1991, Ν. 187/91.
Το Δικαστήριο με ενδιάμεση απόφαση του απέρριψε την αίτηση αναφορικά με τους αιτητές 2, 3, 4 και 5 ως εκπρόθεσμη. Η αίτηση της αιτήτριας 1 παρέμεινε γιατί δεν μπορούσε σ' εκείνο το στάδιο να αποφασιστεί κατά πόσο υπήρχε εύλογη αιτία για τη μη προσβολή της πατρότητας των τέκνων της, αιτητών 2, 3, 4 και 5 έτσι που να ισχύει αντί της χρονικής περίοδου του ενός έτους τα πέντε έτη από την ημερομηνία που τέθηκε σε ισχύ ο Ν. 187/91. Απορρίφθηκε επίσης και το αιτητικό που αφορούσε σε διάταγμα για την αναγνώριση των αιτητών 2, 3, 4 και 5 ως βιολογικών τέκνων του Δ. Καρδανά, επειδή δεν μπορούσαν να συνυπάρχουν στην ίδια αίτηση αφενός η προσβολή της πατρότητας και αφετέρου το αίτημα για αναγνώριση.
Η καθ' ης η αίτηση 1, κατά την εξέταση της ουσίας της αίτησης, έφερε ένσταση στη συμμετοχή της αιτήτριας 1 στη διαδικασία, υποστηρίζοντας ότι η ίδια είναι νόμιμα υιοθετημένη θυγατέρα των Δημητρίου και Ζωής Καρδανά, η δε προσβολή της πατρότητας από την αιτήτρια αναφορικά με τα τέκνα της δεν την αφορά.
Το Δικαστήριο με ενδιάμεση απόφαση του, αποδέκτηκε την ένσταση της καθ' ης η αίτηση 1 με αποτέλεσμα να απορριφθεί η αίτηση.
Η αιτήτρια 1 εφεσίβαλε την εν λόγω ενδιάμεση απόφαση.
Το Ανώτατο Δικαστήριο συμφώνησε με το σκεπτικό του πρωτόδικου Δικαστηρίου με το οποίο απορρίφθηκε η αίτηση. Σύμφωνα με το εν λόγω σκεπτικό η Αλεξάνδρα Π. Λυσάνδρου δεν μπορεί να είναι διάδικος στην παρούσα διαδικασία διότι τα συμφέροντα της ως νόμιμου πλέον τέκνου του ζεύγους Καρδανά δεν μπορούν να επηρεασθούν από τα αποτελέσματα της δικαστικής προσβολής της πατρότητας των αιτητών 2, 3, 4 και 5.
Το Ανώτατο Δικαστήριο εξέτασε αυτεπάγγελτα και ένα άλλο σοβαρό λόγο για τον οποίο η αίτηση, όπως παρέμεινε ενώπιον του Δικαστηρίου, κατέστη άνευ αντικειμένου. Ο λόγος αυτός είναι ότι δεν είναι δυνατό η μητέρα να προσβάλει την πατρότητα των τεσσάρων τέκνων της, όταν τα ίδια τα εν λόγω τέκνα, που θα πρέπει να είναι μεσήλικες, στα οποία και μόνο αφορά η θεσμική ιδιότητα, δεν είναι μέρη στη διαδικασία.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Έφεση.
Έφεση από την εφεσείουσα κατά της απόφασης του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που δόθηκε στις 11/7/01 (Αρ. Αίτησης 1/96) με την οποία απορρίφθηκε, ως άνευ αντικειμένου η αίτησή της με αιτητικό την έκδοση διατάγματος με το οποίο οι αρχικοί αιτητές στην αίτηση και τέκνα της 2,3,4 και 5 να μη θεωρούνται ως βιολογικά τέκνα του πρώην συζύγου της, αποβιώσαντος Ζαχαρία Αντωνίου.
Α. Ευτυχίου, για την Εφεσείουσα.
Π. Λυσάνδρου, για την Εφεσίβλητη 1.
Ε. Ζαχαριάδου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τον Εφεσίβλητο 2.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ.: Στην κυρίως αίτηση αιτητές ήσαν: (1) Χριστίνα Αντωνίου, (2) Ελένη Ιωάννου, (3) Γεωργία Ιωάννου, (4) Αντωνάκης Ιωάννου και (5) Ανδρούλα Ιωάννου. Οι αιτητές 2-5 είναι τέκνα της πρώτης. Καθ΄ων η αίτηση ήταν η Αλεξάνδρα Π. Λυσάνδρου και ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας. Οι αιτητές ζητούσαν από το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας:
(α) δήλωση ότι οι αιτητές 2, 3, 4 και 5 δεν είναι τα βιολογικά τέκνα του Ζαχαρία Αντωνίου, τέως εξ Αμμοχώστου, που ήταν σύζυγος της 1ης αιτήτριας, αλλά διαζεύχθηκαν πριν από το θάνατο του.
(β) διάταγμα πως ο Ζαχαρίας Αντωνίου, πρώην σύζυγος της αιτήτριας 1, δεν είναι ο βιολογικός πατέρας των αιτητών 2, 3, 4 και 5,
(γ) δήλωση ότι ο Δημήτριος Κυριάκου Καρδανάς, τέως εξ Αμμοχώστου, είναι ο βιολογικός πατέρας των αιτητών 2, 3, 4 και 5, που είναι εξώγαμα τέκνα της αιτήτριας 1, και,
(δ) διάταγμα αναγνώρισης των αιτητών 2, 3, 4 και 5 ως βιολογικά τέκνα του Δημήτριου Κυριάκου Καρδανά.
Η καθ΄ης η αίτηση 1 είναι θυγατέρα των Δημήτριου Κυριάκου Καρδανά και Ζωής Καρδανά, συζύγων, τέως εξ Αμμοχώστου, δυνάμει νομίμου διατάγματος υιοθεσίας. Οι αιτητές δέχονται το γεγονός αυτό, ισχυρίζονται όμως πως η καθ΄ης η αίτηση, Αλεξάνδρα Λυσάνδρου, δεν είναι και αυτή βιολογικό τέκνο του Ζαχαρία Αντωνίου και της αιτήτριας 1.
Η καθ΄ης η αίτηση καταχώρισε υπεράσπιση στην κυρίως αίτηση στην οποία ήγειρε προδικαστικές ενστάσεις που αφορούσαν: (α) στην παραγραφή του δικαιώματος προσβολής της πατρότητας από τους αιτητές, και (β) πως η προσβολή της πατρότητας από αυτούς θα΄πρεπε να εγερθεί εναντίον του συζύγου της αιτήτριας, όταν βρισκόταν στη ζωή, ή εναντίον των διαχειριστών της περιουσίας του. Εν πάση όμως περιπτώσει για τους αιτητές 2, 3, 4 και 5 ισχύει, δυνάμει του άρθρου 6 του περί Τέκνων (Συγγένεια και Νομική Υπόσταση) Νόμου του 1991, Ν.187/91, το τεκμήριο της πατρότητας.
Η Πρόεδρος του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, που επιλήφθηκε των πιο πάνω προδικαστικών ενστάσεων, αφού αναφέρθηκε στην ενδιάμεση απόφαση της στα άρθρα 11(1) και 25(1) του Νόμου, όπου ρυθμίζεται το δικαίωμα προσβολής της ιδιότητας τέκνου και ορίζονται οι περιορισμοί παραγραφής, αποφάνθηκε πως η αίτηση, αναφορικά με τους αιτητές 2, 3, 4 και 5, ήταν εκπρόθεσμη εφόσον είχαν παρέλθει οι προθεσμίες που ορίζονται στο Νόμο. Παρέμενε όμως η αίτηση της αιτήτριας 1 γιατί, καθώς έκρινε η Πρόεδρος, δεν μπορούσε σ΄εκείνο το στάδιο να αποφασιστεί κατά πόσο δεν υπήρχε εύλογη αιτία για τη μη προσβολή της πατρότητας των τέκνων της, δηλαδή των αιτητών 2, 3, 4 και 5, έτσι που να ισχύει αντί της χρονικής περιόδου του ενός έτους τα πέντε από την ημερομηνία που τέθηκε σε ισχύ ο πιο πάνω Νόμος. Η Πρόεδρος έκρινε επίσης πως στην ίδια αίτηση δεν μπορούσαν να συνυπάρχουν αφενός η προσβολή της πατρότητας και αφετέρου το αίτημα για αναγνώριση. Το καταληκτικό αποτέλεσμα της απόφασης ήταν να απορριφθεί η αίτηση των αιτητών 2, 3, 4 και 5, καθώς και το αιτητικό που αφορούσε σε διάταγμα του Δικαστηρίου για την αναγνώριση των αιτητών 2, 3, 4 και 5 ως βιολογικά τέκνα του Δημήτριου Κυριάκου Καρδανά.
Μετά το πιο πάνω αποτέλεσμα παρέμεινε στην αρχική αίτηση ως μόνη αιτήτρια η Χριστίνα Αντωνίου, με αιτητικό την έκδοση διατάγματος με το οποίο οι πρώην αιτητές στην αίτηση, και τέκνα της, 2, 3, 4 και 5, να μη θεωρούνται ως βιολογικά τέκνα του Ζαχαρία Αντωνίου. Η καθ΄ης η αίτηση Αλεξάνδρα Λυσάνδρου υπέβαλε στο Δικαστήριο, που θα εξέταζε την ουσία της αίτησης όπως παρέμεινε μετά την ενδιάμεση απόφαση, ένσταση, στη συμμετοχή της στη διαδικασία. Ο δικηγόρος της εισηγήθηκε πως η ίδια είναι στη βάση νόμιμης υιοθεσίας θυγατέρα των Δημητρίου και Ζωής Καρδανά, η δε προσβολή της πατρότητας από την αιτήτρια αναφορικά με τα τέκνα της δεν την αφορά.
Δικαστής του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, με την ενδιάμεση απόφαση του ημερ. 11.7.01, αποδέκτηκε το αίτημα της καθ΄ης η αίτηση 1 με αποτέλεσμα να απορριφθεί η αίτηση. Αυτή η απόφαση είναι αντικείμενο της παρούσας έφεσης.
Το σκεπτικό της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου περιέχεται στην πιο κάτω παράγραφο, και μ΄αυτό συμφωνούμε απόλυτα.
«Για όλους τους πιο πάνω λόγους κρίνω ότι η αιτήτρια αρ.1, Αλεξάνδρα Π. Λυσάνδρου δεν μπορεί να είναι διάδικος στην παρούσα διαδικασία, διότι είναι πλέον νόμιμο και φυσικό τέκνο του ζεύγους Καρδανά οι οποίοι την υιοθέτησαν, ως ορίζει το άρθρο 23 (1) του Ν.19(1)/95, και έτσι τα αποτελέσματα της δικαστικής προσβολής της πατρότητας, άρθρο 12 Ν.187/91, με κανένα τρόπο δεν μπορούν να επηρεάσουν τα συμφέροντα της και την εν γένει νομική της υπόσταση. Ούτε οι περιορισμοί που θέτει το άρθρο 23(2) του Ν.19(1)/95 διαφοροποιούν ή επηρεάζουν κατά τη γνώμη μου την πιο πάνω κατάληξή μου· ας μην ξεχνάμε ότι για σκοπούς εφαρμογής του άρθρου 23(2) του Ν.19(1)/95, η αιτήτρια αρ.1 (Χριστίνα Αντωνίου) θα θεωρείται πάντοτε, ως η φυσική μητέρα της καθ΄ης η αίτηση αρ.1, Αλεξάνδρας Π. Λυσάνδρου.»
Υπάρχει όμως ακόμη ένας σοβαρός λόγος για τον οποίο η αίτηση, όπως παρέμεινε ενώπιον του Δικαστηρίου, κατέστη άνευ αντικειμένου. Ο λόγος αυτός δεν εθίγει πρωτόδικα ούτε ενώπιον μας. Η διαδικασία όμως κατά την οποία καθορίζονται θέματα συγγένειας και νομικής υπόστασης τέκνων, ως εκ της φύσης της, αφορά στην ουσία των πραγμάτων. Το Δικαστήριο ερευνά το ζήτημα για να καταλήξει σε απόφαση που δικαιώνει την αλήθεια, και δεν εμπλέκεται σε διαδικαστικά ζητήματα που παρακάμπτουν την αλήθεια των πραγμάτων. Η προσβολή πατρότητας και αίτημα για αναγνώριση πατρότητας τέκνου, όπως διέπονται από τα άρθρα 10 και 20 του Νόμου αντίστοιχα, μπορεί να γίνει, μεταξύ άλλων προσώπων που απαριθμούνται στα άρθρα, και από τη μητέρα τέκνου. Η δικαστική όμως έρευνα αφορά στον καθορισμό της ιδιότητας του τέκνου, και όταν αιτήτρια είναι, και στις δυο περιπτώσεις, η μητέρα, η όποια θέση της στο ζήτημα αφορά το τέκνο. Στην υπόθεση που εξετάζουμε τα 4 τέκνα της αιτήτριας, μολονότι δεν αναφέρεται η ηλικία τους, αν κρίνουμε από την ηλικία της καθ΄ης η αίτηση 1, που κατ΄ισχυρισμόν είναι βιολογική αδελφή τους, θα πρέπει να είναι μεσήλικες. (Η καθ΄ης η αίτηση σύμφωνα με το πιστοποιητικό που είναι κατατεθειμένο στο Δικαστήριο γεννήθηκε στις 13.10.50). Τα 4 αδέλφια, αιτητές 2, 3, 4 και 5, δεν εφεσίβαλαν την ενδιάμεση απόφαση της Προέδρου του Οικογενειακού Δικαστηρίου και δεν παραμένουν στην αίτηση μαζί με την μητέρα τους, αιτήτρια 1. Δεν είναι δυνατό η μητέρα να προσβάλει την πατρότητα των τέκνων της 2, 3, 4 και 5, όταν οι ίδιοι, στους οποίους και μόνο αφορά η θεσμική ιδιότητα, δεν είναι μέρη στη διαδικασία.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.