|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2004) 1 ΑΑΔ 83
23 Ιανουαρίου, 2004
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στές]
ΛΑΪΚΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΛΤΔ,
Εφεσείοντες,
ν.
ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσιβλήτου.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11232)
Συμβάσεις ― Χρηματοδότηση από την τράπεζα καθορισμένων εξαγωγών βιομηχανικών προϊόντων με εγγύηση από την Κυβέρνηση ― Αποδοχή της σύμβασης και συμμόρφωση με τους όρους της από το χρηματοδότη αποτελεί νομική προϋπόθεση (condition precedent) για την επίκληση της εγγύησης.
Συμβάσεις ― Συμφωνία εγγύησης ― Απαλλαγή εγγυητή ― Όπου ο πιστωτής προβαίνει σε πράξη ασυμβίβαστη με τα δικαιώματα του εγγυητή, με αποτέλεσμα η θεραπεία του εγγυητή έναντι του πρωτοφειλέτη να εξασθενεί, ο εγγυητής απαλλάσσεται ― Επίσης η διαφοροποίηση των όρων της σύμβασης μεταξύ πρωτοφειλέτη και πιστωτή, χωρίς τη συναίνεση του εγγυητή, απαλλάσσει τον εγγυητή από κάθε ευθύνη για συναλλαγές μεταγενέστερες της διαφοροποίησης.
Οι κυβερνητικές αρχές (οι εφεσίβλητοι), εγγυήθηκαν την εταιρεία Zacharias Makrides & Sons Ltd, (οι χρεώστες) για τη χρηματοδότηση από τους εφεσείοντες, την Λαϊκή Κυπριακή Τράπεζα Λτδ, καθορισμένων εξαγωγών βιομηχανικών προϊόντων. Η εγγύηση δόθηκε στο πλαίσιο του περί Άρσεως Αμφιβολιών περί της εξουσίας της Δημοκρατίας να χορηγή Εγγυήσεις για Δάνεια ή Πιστώσεις προς Τρίτους Νόμο του 1974, (Ν. 44/74) και ανερχόταν στο ποσό των £85.000,00. Η αίτηση για παροχή της εγγύησης εγκρίθηκε υπό όρους οι οποίοι περιλήφθηκαν σε συμφωνία συνομολογηθείσα μεταξύ εφεσιβλήτων και χρεωστών. Οι όροι της εν λόγω συμφωνίας δεν τηρήθηκαν. Τα δάνεια παραχωρήθηκαν για εξαγωγές άλλες από τις προβλεπόμενες στη συμφωνία.
Οι εφεσείοντες ενήγαγαν τους χρεώστες για την ανάκτηση των χρηματοδοτήσεων που τους παρασχέθηκαν. Ενήγαγαν επίσης και τους εφεσίβλητους, με έρεισμα την εγγύηση που τους χορηγήθηκε. Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι η αποδοχή της συμφωνίας και η συμμόρφωση με τους όρους της από το χρηματοδότη αποτελούσε νομική προϋπόθεση (condition precedent) για την επίκληση της εγγύησης. Το Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή.
Οι εφεσείοντες εφεσίβαλαν την απόφαση προβάλλοντας τους ιδίους ισχυρισμούς που πρόβαλαν πρωτοδίκως, δηλαδή ότι οι ίδιοι δεν βαρύνονταν από τους όρους της μεταξύ εφεσιβλήτων και χρεωστών συμφωνίας. Οι εφεσίβλητοι υποστήριξαν την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Οι διαπιστώσεις του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι δεν τηρήθηκαν οι όροι της συμφωνίας, συμμόρφωση προς τους οποίους αποτελούσε προϋπόθεση για την ενεργοποίηση της εγγύησης των εφεσιβλήτων, είναι ορθές.
2. Το Άρθρο 97 του περί Συμβάσεων Νόμου, Κεφ. 149, (Μέρος ΧΙ) προβλέπει, μεταξύ άλλων, όπου ο πιστωτής προβαίνει σε οποιαδήποτε πράξη ασυμβίβαστη με τα δικαιώματα του εγγυητή, ή παραλείπει να πράξει τι, το οποίο επιβάλλει το καθήκον του προς τον εγγυητή, με αποτέλεσμα η θεραπεία του εγγυητή έναντι του πρωτοφειλέτη να εξασθενεί, ο εγγυητής απαλλάσσεται.
3. Το Άρθρο 91 του Κεφ. 149 προβλέπει ότι οποιαδήποτε διαφοροποίηση των όρων της σύμβασης μεταξύ πρωτοφειλέτη και πιστωτή, γινόμενη χωρίς τη συναίνεση του εγγυητή, απαλλάσσει τον τελευταίο από κάθε ευθύνη για συναλλαγές μεταγενέστερες της διαφοροποίησης.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Αναφερόμενη υπόθεση:
United Dominions Trust (Commercial) Ltd v. Eagle Aircraft Services Ltd [1968] 1 W.L.R. 74.
Έφεση.
Έφεση από την ενάγουσα Τράπεζα κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που δόθηκε στις 19/9/01 (Αρ. Αγωγής 7949/94) με την οποία απέρριψε την αξίωσή της για επιστροφή της εγγύησης την οποία έδωσε για χρηματοδότηση συγκεκριμένων εξαγωγών των χρεωστών-βιομηχάνων σύμφωνα με σχέδιο της Κυβέρνησης για ενίσχυση των βιομηχάνων σε σχέση με προϊόντα προς εξαγωγή.
Ν. Παπαευσταθίου με Χρ. Ιωαννίδου, Ασκούμενη Δικηγόρο, για τους Εφεσείοντες.
Μ. Κληρίδου -Τσιάππα, Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Πρόεδρος Γ.Μ. Πικής.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Προς το σκοπό ενίσχυσης της βιομηχανικής δραστηριότητας και προαγωγής των εξαγωγών βιομηχανικών προϊόντων, η Κυβέρνηση κατάρτισε σχέδιο για την παροχή εγγυήσεων σε βιομηχάνους, προς εξασφάλιση της αναγκαίας χρηματοδότησης για την παραγωγή των βιομηχανικών προϊόντων που θα εξάγονταν. Πηγή χρηματοδότησης του εξαγωγικού εμπορίου αποτελούν οι τράπεζες.
Εξουσία για την παροχή εγγυήσεων από την Κυβέρνηση σε ιδιώτες αναγνωρίζεται από τον περί Άρσεως Αμφιβολιών περί της εξουσίας της Δημοκρατίας να χορηγή Εγγυήσεις διά Δάνεια ή Πιστώσεις προς Τρίτους Νόμο του 1974 (Ν. 44/74) - (βλ., επίσης, Ν. 98/85).
Η Λαϊκή Κυπριακή Τράπεζα Λτδ., οι εφεσείοντες, προώθησε αίτηση της πελάτιδος της, της εταιρείας Zacharias Makrides & Sons Ltd, (εφεξής οι «χρεώστες»), στις κυβερνητικές αρχές, προς το σκοπό παροχής εγγύησης για τη χρηματοδότηση από την τράπεζα καθορισμένων εξαγωγών βιομηχανικών προϊόντων (ειδών ρουχισμού) από αυτούς. Τα δάνεια θα χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των βιομηχανικών προϊόντων που θα εξάγονταν. Παρασχέθηκε εγγύηση για ποσό £850.000,00, προς χρηματοδότηση συγκεκριμένων εξαγωγών. Το ποσό της εγγύησης αντιπροσώπευε το 70% της αξίας των εξαγωγών. Η τράπεζα χαρακτήρισε τους χρεώστες ως αξιόχρεους οφειλέτες, οι οποίοι είχαν χρεία της εγγύησης, για την άμβλυνση των προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετώπιζαν. Με την εγγύηση, θα καθίστατο εφικτή η εξασφάλιση της αναγκαίας χρηματοδότησης των εξαγωγών από την τράπεζα. Η αίτηση εγκρίθηκε κάτω από σειρά όρων, οι οποίοι περιλήφθηκαν σε συμφωνία, συνομολογηθείσα μεταξύ Κυβέρνησης και χρεωστών, οι σημαντικότεροι των οποίων ήταν:-
(α) Αντικείμενο της εγγύησης ήταν η χρηματοδότηση τεσσάρων καθοριζομένων σε προσδιοριζόμενα έγγραφα εξαγωγών.
(β) Η εγγύηση αφορούσε το 70% της αξίας των εξαγωγών.
(γ) Πραγματοποίηση των εξαγωγών μετά το άνοιγμα αμετάκλητης πίστωσης (irrevocable credit) υπέρ του εξαγωγέα από τους εισαγωγείς του εξωτερικού.
(δ) Η τήρηση ξεχωριστού λογαριασμού, στον οποίο θα κατετίθετο το ποσό του δανείου προς χρηματοδότηση κάθε εξαγωγής προϊόντων. Στον ίδιο λογαριασμό θα εισέρρεαν τα χρήματα που θα εισπράττονταν από τις εξαγωγές, ώστε, με την κατάθεση του 70% της αξίας τους, να αποσβένετο και το εγγυημένο μέρος του χρέους.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι:-
(α) Η χρηματοδότηση, που χορηγήθηκε από την τράπεζα στους χρεώστες, χρησιμοποιήθηκε για εξαγωγές άλλες από τις καθορισθείσες. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκε για φαινομενικές εξαγωγές, που έγιναν από τους χρεώστες σε μεταγενέστερο στάδιο, για τις οποίες κανένα ποσό δεν παραλήφθηκε και κανένα ποσό δεν πιστώθηκε στο λογαριασμό τους, προς απόσβεση του εγγυημένου χρέους.
(β) Ανοίχθηκε ξεχωριστός λογαριασμός, χωρίς όμως να τηρηθούν οι όροι της λειτουργίας του. Η χρηματοδότηση της τράπεζας για τις φαινομενικές εξαγωγές χρησιμοποιήθηκε, προδήλως με τη συναίνεση της τράπεζας, για άλλους σκοπούς. Τα χορηγηθέντα ποσά μεταφέρθηκαν σε άλλους λογαριασμούς, σε μία, μάλιστα, περίπτωση ποσό £292.000,00 χρησιμοποιήθηκε από τους χρεώστες για την αποπληρωμή άλλου χρέους τους προς την τράπεζα.
(γ) Οι χρηματοδοτήσεις έγιναν βάσει πλαστών, όπως αποκαλύφθηκε μεταγενέστερα, εγγράφων, γεγονός για το οποίο η τράπεζα, ως έγινε μετ' εμφάσεως εισήγηση, δε φέρει ευθύνη. Δεν μπορεί, όμως, να παραγνωριστεί ότι, παρά την υποχρέωση για την ύπαρξη αμετάκλητης πίστωσης, κανένα ποσό δεν εισπράχθηκε, ούτε πιστώθηκε στο λογαριασμό των χρεωστών, γεγονός που έπρεπε να απασχολήσει την τράπεζα, εφόσον το ίδιο φαινόμενο επαναλήφθηκε σε σχέση και με τις τέσσερις χρηματοδοτήσεις των εξαγωγών.
Η τράπεζα ενήγαγε τους χρεώστες για την ανάκτηση των χρηματοδοτήσεων που τους παρασχέθηκαν. Μετά την παρέλευση ενός χρόνου αφότου ηγέρθη η αγωγή, η τράπεζα ενήγαγε τους εφεσίβλητους, με έρεισμα την εγγύηση που της χορηγήθηκε. Πρόνοια γι' αυτό το χρονικό περιθώριο, πριν την αξίωση των πιστωτών για την καταβολή της εγγύησης, προβλέπεται στη σύμβαση.
Υπό το φως των διαπιστώσεων αυτών, το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή. Οι ενάγοντες εφεσίβαλαν την απόφαση. Πρόβαλαν, κατ' ουσίαν, τους ίδιους λόγους που πρόβαλαν πρωτοδίκως για την αποδοχή της αγωγής τους, δηλαδή ότι οι ίδιοι δεν βαρύνονταν από τους όρους της μεταξύ εφεσιβλήτων και χρεωστών συμφωνίας, ότι δεν έφεραν ευθύνη για τα πλαστά έγγραφα που τους παρουσίασαν οι χρεώστες και ότι δικαιούνταν καθ' όλα στην επίκληση της εγγύησης των εφεσιβλήτων, που αποτέλεσε και το λόγο για τη χρηματοδότηση των χρεωστών. Αντίθετη είναι η θέση των εφεσιβλήτων, που υποστήριξαν, κατά πάντα, την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης.
Οι εφεσείοντες υποστήριξαν ότι οι όροι της σύμβασης μεταξύ της Δημοκρατίας και των χρεωστών, που διέπουν την παροχή εγγύησης, είναι άσχετοι προς αυτούς, εφόσον δεν είναι μέρη της συμφωνίας. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, πού βασίζουν την αξίωσή τους για την καταβολή της εγγύησης των χρηματοδοτήσεων των χρεωστών; Η εγγύηση, η οποία προβλέπεται στη σύμβαση, παρέχεται προς το χρηματοδότη των εξαγωγών από τον πιστωτή, που, ως συνάγεται από τους όρους της, έμελλε να είναι τραπεζιτικός οργανισμός· οι οργανισμοί που χρηματοδοτούν το εξαγωγικό εμπόριο.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι η αποδοχή της σύμβασης και η συμμόρφωση με τους όρους της από το χρηματοδότη αποτελούσε νομική προϋπόθεση (condition precedent), αναιρετικό όρο, όπως τον χαρακτηρίζει, για την επίκληση της εγγύησης. Πρόκειται για ιδιόμορφη σύμβαση, υποδεικνύει το Δικαστήριο, με αναφορά στη United Dominions Trust (Commercial) Ltd v. Eagle Aircraft Services Ltd [1968] 1 W.L.R. 74, όπου σύμβαση γεννάται ως μονομερής και προσλαμβάνει συναλλαγματικό χαρακτήρα, όταν οι προκαθορισμένοι όροι της γίνουν δεκτοί από το άλλο μέρος. Στην προκείμενη περίπτωση, οι όροι της εγγύησης της χρηματοδότησης διαγράφηκαν στη σύμβαση. Αποδοχή των όρων αυτών από το χρηματοδότη του παρείχε το δικαίωμα να αξιώσει καταβολή της εγγύησης.
Οι περί εξασφάλισης και εγγύησης πρόνοιες του περί Συμβάσεων Νόμου, ΚΕΦ. 149, (Μέρος ΧΙ), διαγράφουν με λεπτομέρεια τη φύση της σύμβασης εγγύησης, τους όρους και τις προϋποθέσεις για την επίκλησή της. Το πρωτόδικο Δικαστήριο παραπέμπει στις πρόνοιες του Άρθρου 97 του ΚΕΦ. 149, το οποίο προβλέπει, μεταξύ άλλων, ότι, όπου ο πιστωτής προβαίνει σε οποιαδήποτε πράξη ασυμβίβαστη με τα δικαιώματα του εγγυητή, ή παραλείπει να πράξει τι, το οποίο επιβάλλει το καθήκον του προς τον εγγυητή, με αποτέλεσμα η θεραπεία του εγγυητή έναντι του πρωτοφειλέτη να εξασθενεί, ο εγγυητής απαλλάσσεται.
Άλλη πρόνοια, σχετική με τη σύμβαση εγγύησης, είναι εκείνη που περιέχεται στο Άρθρο 91 του ΚΕΦ. 149. Σύμφωνα με τις διατάξεις της, οποιαδήποτε διαφοροποίηση των όρων της σύμβασης μεταξύ πρωτοφειλέτη και πιστωτή, γινόμενη χωρίς τη συναίνεση του εγγυητή, απαλλάσσει τον τελευταίο από κάθε ευθύνη για συναλλαγές μεταγενέστερες της διαφοροποίησης.
Η σύμβαση προδιέγραψε το σκοπό και τους όρους χρηματοδότησης συγκεκριμένων εξαγωγών των χρεωστών. Αποδοχή των όρων αυτών από το χρηματοδότη και συμμόρφωση προς αυτούς παρείχε σ' αυτό δικαίωμα να επικαλεστεί την εγγύηση της Δημοκρατίας, στην περίπτωση που οι χρεώστες δεν αποπλήρωναν το χορηγηθέν δάνειο. Η σύμβαση προδιέγραφε την επέλευση συμφωνίας μεταξύ εφεσειόντων και εφεσιβλήτων για την εγγύηση της χρηματοδότησης των χρεωστών, βάσει των τεθέντων στη σύμβαση όρων μεταξύ εφεσιβλήτων και χρεωστών. Οι όροι αυτοί καθόρισαν το σκοπό του δανείου, το ύψος του, τη διαχείριση των δανειζομένων ποσών, καθώς και την είσπραξη του τιμήματος πώλησης των αγαθών και τη διάθεσή του.
Οι όροι της συμφωνίας για την εγγύηση του δανείου παραβιάστηκαν ή, ακριβέστερα, δεν τηρήθηκαν. Η χορηγηθείσα στους χρεώστες χρηματοδότηση παρασχέθηκε ανεξάρτητα από τους τεθέντες όρους, συμμόρφωση προς τους οποίους αποτελούσε προϋπόθεση για την ενεργοποίηση της εγγύησης των εφεσιβλήτων. Οι διαπιστώσεις του πρωτόδικου Δικαστηρίου για τα επισυμβάντα δε χωρούν αμφισβήτηση. Τα δάνεια παραχωρήθηκαν για εξαγωγές άλλες από τις προβλεπόμενες στη σύμβαση εφεσιβλήτων και χρεωστών. Ανεξάρτητα από τη διαπίστωση αυτή, τα δάνεια, που χορηγήθηκαν για άλλες εξαγωγές των χρεωστών, δε χρησιμοποιήθηκαν για τη χρηματοδότηση των προβλεπόμενων εξαγωγών, που δεν έγιναν, αλλά προς χρήση από τους χρεώστες, οι οποίοι τα διέθεσαν για άλλους σκοπούς, μεταξύ των οποίων και για την αποπληρωμή υποχρεώσεών τους προς τους εφεσείοντες.
Η έφεση είναι καθ' όλα αβάσιμη.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Η�έφεση απορρίπτεται με έξοδα.