|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2000) 1 ΑΑΔ 1395
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 10267
ΕΝΩΠΙΟΝ
: ΠΙΚΗ, Π., ΗΛΙΑΔΗ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗ, ΔΔ.Αρέστης Χαραλάμπους, από τη Λεμεσό,
Εφεσείοντας/Ενάγοντας
και
Γεώργιος Βασιλείου, από τη Λευκωσία,
Εφεσίβλητος/Εναγόμενος
- - -
Hμερομηνία
: 22 Αυγούστου, 2000Για τον Εφεσείοντα: κ. Ε. Ευσταθίου με κ. Ν. Παυλίδη,
ασκούμενο δικηγόρο.
Για τον Εφεσίβλητο: κα Κ. Κακουλλή εκ μέρους κ. Γ. Κακογιάννη.
- - -
ΠΙΚΗΣ, Π.: Η απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί
από το Δικαστή Τ. Ηλιάδη.
- - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ
.: Η παρούσα έφεση προσβάλλει την ορθότητα πρωτόδικης απόφασης σύμφωνα με την οποία λόγια που είχαν λεχθεί από τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Γιώργο Βασιλείου σε τηλεοπτική εκπομπή του ΡΙΚ αναφορικά με τον εφεσείοντα, που κατά τον ουσιώδη χρόνο υπηρετούσε στην Αστυνομική Διεύθυνση Λεμεσού με το βαθμό του Ανώτερου Υπαστυνόμου, κρίθηκαν ως μη δυσφημιστικά.Στις 10/7/87 διαπράχθηκε στη Λεμεσό τριπλός φόνος με έκρηξη βόμβας που είχε ως θύμα κάποιο Πανίκο Μιχαήλ και τα δύο ανήλικα παιδιά του. Μεταξύ άλλων συνελήφθηκε σαν ύποπτος για τη βομβιστική επίθεση κάποιος Γιαννάκης Ελληνας και κατά τη διάρκεια των ερευνών της Αστυνομίας, βρέθηκαν στην κατοχή του ημερολόγια μέσα στα οποία περιέχονταν χειρόγραφες σημειώσεις σύμφωνα με τις οποίες ο πιο πάνω είχε δωροδοκήσει σε διάφορες ημερομηνίες τον εφεσείοντα και άλλα δύο μέλη της Αστυνομικής Δύναμης για να τον βοηθήσουν σχετικά με υποθέσεις που εξέταζε η Αστυνομία εναντίον του πριν από τις 16/7/87. Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω ο εφεσείων μαζί με δύο άλλους συναδέλφους του τέθηκαν σε διαθεσιμότητα από τις 14/7/87. Η διαθεσιμότητα ήρθη στις 20/2/88 αλλά κατόπιν σχετικής απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 30/6/88 διατάχθηκε η παύση του εφεσείοντος και των άλλων δύο συναδέλφων του για λόγους δημόσιου συμφέροντος. Ο εφεσείων και οι άλλοι δύο καταχώρησαν προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο η οποία απορρίφθηκε πρωτόδικα. Η πρωτόδικη απόφαση ανατράπηκε κατ΄ έφεση στις 10.4.1990 και η σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για τον τερματισμό των υπηρεσιών του εφεσείοντος ακυρώθηκε. Ως αποτέλεσμα ο εφεσείων επέστρεψε στα καθήκοντά του.
Λίγα χρόνια αργότερα και πιο συγκεκριμένα στις 12/8/93 ο εφεσίβλητος εμφανίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού του ΡΙΚ στο πρόγραμμα "Διάλογος", σε συζήτηση με τον Κοινοβουλευτικό Εκπρόσωπο του Δημοκρατικού Συναγερμού κ. Νίκο Αναστασιάδη. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής είχαν λεχθεί από τον εφεσίβλητο και τα πιο κάτω, που σύμφωνα με τον εφεσείοντα αποτελούσαν δυσφημιστικές δηλώσεις εναντίον του.
"Ο Νίκος Αναστασιάδης υπέβαλε την ακόλουθη ερώτηση: "Με συγχωρείται, κ. Βασιλείου, αλλά η παύση δύο αξιωματικών και ενός αστυνομικού τον Ιούνιο του 1988 ήτο της Κυβέρνησης του κ. Κληρίδη, που τους εδικαίωσε το Ανώτατο Δικαστήριο με τες Προσφυγές 941 και 940;" Και ο εφεσίβλητος απάντησε: "Γι' αυτούς τους αστυνομικούς τους επαρουσίασε σαν να ήταν κάτι το πολιτικό. Ξέρετε πολύ καλά ...." Ο Νίκος Αναστασιάδης στη συνέχεια είπε: "Είναι πολιτικό και το γνωρίζουν όλοι πολύ καλά. Ηταν άνθρωποι φίλα προσκείμενοι προς τον κ. Ντίνο Μιχαηλίδη, το σημερινό Υπουργό Εσωτερικών." Και ο εφεσίβλητος είπε: "Λυπάμαι, αλλά δεν δικαιούστε να λέτε ότι θέλετε, έστω και αν είσαστε Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος και σας καλύπτει ασυλία, δηλαδή οι άνθρωποι αυτοί .... ήταν η καταγγελία όπως ξέρετε για τη γνωστή βόμβα που εσκοτώθηκαν τα παιδιά εκείνα και που ήταν μέσα στα σημειωματάρια. Ηταν η γνώμη του Γενικού Εισαγγελέα ότι υπήρχε θέμα, αλλά δεν μπορούσαν να προχωρήσουν αλλιώς και ήταν καθαρά γι' αυτό το λόγο που πάρθηκε η απόφαση. Απολύτως τίποτε το πολιτικό δεν είχε όπως όλοι το γνωρίζετε." Ο Νίκος Αναστασιάδης στη συνέχεια παρατήρησε: "Δεν εστοιχειοθετείτο οποιαδήποτε υπόθεση εναντίον κανενός." Ο εφεσίβλητος απάντησε: "Εστοιχειοθετείτο. Ηταν πολύ ξεκάθαρα τα πράγματα. Έπεσε πάνω σε τυπικό πράγμα και όχι πάνω στην ουσία. Αλλά όπως και να έχει αυτό μπορείτε να λέτε ότι θέλετε, αλλά σας λέω ότι δεν είχε απολύτως καμιά σχέση με πολιτική. Μα αν εγώ αύριο σκοτώσω κάποιον και επειδή τυγχάνει να είμαι πρόεδρος των Ελευθέρων Δημοκρατών ..... Δεν είπα ότι εσκότωσε. Λέω αν εγώ κάμω κάποιο αδίκημα αύριο και επειδή τυγχάνει να είμαι Πρόεδρος, δεν σημαίνει ότι αν με καταγγείλετε ή αν με κατηγορήσετε θα είναι πόλεμο των Ελευθέρων Δημοκρατών που κάμνετε, θέλω να πω αν ένας κάμει κάτι δεν έχει σχέση με την πολιτική ..... Δεν λέω ότι έκαμαν ή δεν έκαμαν. Εκείνο που λέω είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί είχαν μια θέση στην Αστυνομία. Είχε υποψίες και έμπαινε ζήτημα τάξης, αλλά δεν ήταν πολιτικό και όσο και αν επιμένετε δεν ήταν πολιτικό."
Προς ενίσχυση των ισχυρισμών του ο εφεσείων κατέθεσε φωτοαντίγραφα διαφόρων δημοσιευμάτων από τον ημερήσιο τύπο που περιέγραφαν μεταξύ άλλων, το τραγικό συμβάν της έκρηξης με τα σχετικά επακόλουθα, όπως επίσης και ότι ο εφεσείων με δύο άλλα μέλη της Αστυνομικής δύναμης είχαν τεθεί σε διαθεσιμότητα μετά την έκρηξη της βόμβας και το θάνατο του Πανίκου Μιχαήλ και των δύο παιδιών του.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αφού κατέληξε σε συμπέρασμα ότι το δημοσίευμα αναφερόταν στον εφεσείοντα απέρριψε την αγωγή αφού βρήκε ότι το δημοσίευμα δεν είχε δυσφημιστική χροιά. Αναφορικά με το περιεχόμενο των δημοσιευμάτων στον ημερήσιο τύπο το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι σ΄ αυτά δεν υπήρχε τίποτε που απέδιδε στον εφεσείοντα "συμμετοχή στη δολοφονία, αλλά σε δωροδοκία που προηγήθηκε του φόνου".
Με την παρούσα έφεση προσβάλλεται η ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης για τους πιο κάτω δύο κυρίους λόγους:
(α) Το εύρημα ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν συνέδεε τον εφεσείοντα με το φόνο αλλά με δωροδοκία είναι εσφαλμένο, και
(β) Το εύρημα ότι το δημοσίευμα δεν είχε δυσφημιστική χροιά είναι λανθασμένο.
Στην Κύπρο η αναγνώριση της αρχής ότι η δυσφημιστική δήλωση θα πρέπει να αφορά τον ενάγοντα υιοθετήθηκε σε αριθμό υποθέσεων. Χαρακτηριστικά στην υπόθεση "Αλήθεια" Εκδοτική Εταιρεία Λτδ και άλλοι ν. Λεωνίδα, (Π.Ε. 9435 της 19/5/97), ο Δικαστής Νικήτας αφού παρατηρεί ότι "αποτελεί προϋπόθεση για τη θεμελίωση αγώγιμου δικαιώματος ότι η δυσφημιστική δήλωση αφορά τον ενάγοντα", παραπέμπει στην υπόθεση
Knupffer v. London Express Newspaper, Ltd. [1944] 1 All E.R. 495 όπου ο Λόρδος Atkin είχε πει ότι,".... in order to be actionable the defamatory words must be understood to be published of and concerning the plaintiff."
και στην υπόθεση
Hayward v. Thompson and others (1981) 3 All E.R.450, 456 όπου ο Δικαστής Denning είχε αναφέρει ότι,"One thing is of the essence in the law of libel. It is that the words should be defamatory and untrue and should be published "of and concerning the plaintiff"."
Στην παρούσα περίπτωση αν και στην έκθεση υπεράσπισης υπήρχε άρνηση ότι το δημοσίευμα αναφερόταν στον εφεσείοντα, κατά τη διάρκεια της προφορικής κατάθεσης του εφεσίβλητου υπήρξε παραδοχή εκ μέρους του ότι ελάμβανε σαν δεδομένο ότι τα όσα ανέφερε αφορούσαν τον εφεσείοντα. Παραμένει έτσι το ερώτημα κατά πόσο το δημοσίευμα ήταν δυσφημιστικό ή όχι.
Το ερώτημα αν ένα δημοσίευμα είναι δυσφημιστικό ή όχι εξαρτάται από τη φυσική ερμηνεία που μπορεί να δοθεί στις λέξεις που έχουν χρησιμοποιηθεί από ορθά σκεπτόμενους ανθρώπους και όχι από τις προθέσεις του προσώπου που φέρεται ως υπεύθυνος για το δημοσίευμα. Οπως έχει λεχθεί στην απόφαση
Capital of Counties Bank v. Henty (George) & Sons (1880)5 C.P.D. 514."The test according to the authorities is whether, under the circumstances in which the writing was published, reasonable men to whom the publication was made would be likely to understand it in a libelous sense."
Η ίδια γραμμή υιοθετήθηκε και σε αριθμό υποθέσεων. Χαρακτηριστικά στην υπόθεση
Lewis v. Daily Telegraph, Ltd. (1963) 2 All E.R. 151, 154,"What the ordinary man would infer without special knowledge has generally been called the natural and ordinary meaning of the words. But that expression is rather misleading in that it conceals the fact that there are two elements in it. Sometimes it is not necessary to go beyond the words themselves as where the plaintiff has been called a thief or a murderer. But more often the sting is not so much in the words themselves as in what the ordinary man will infer from them and that is also regarded as part of their natural and ordinary meaning."
(Ίδε επίσης
Gatley on "Libel and Slander" 9th Ed. p. 92.)
΄Eχουμε εξετάσει προσεκτικά το περιεχόμενο του δημοσιεύματος και αποδίδοντας στις λέξεις που έχουν λεχθεί τη συνηθισμένη ή φυσική τους σημασία, έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το πρωτόδικο εύρημα ότι το δημοσίευμα δεν ήταν δυσφημιστικό, είναι ορθό. Μια προσεκτική εξέταση των όσων έχουν λεχθεί οδηγεί σε συμπέρασμα
ότι στο επίδικο δημοσίευμα δεν έγινε αναφορά σε δωροληψία αλλά ούτε και σε φόνο με την ανάμειξη του εφεσείοντος. Μπορεί να λεχθεί ότι μερικές προτάσεις δεν συνδέονται μεταξύ τους με μια λογική συνοχή αφού μερικές από αυτές διακόπτονται και παραμένουν ασυμπλήρωτες. Όμως ένα δημοσίευμα θα πρέπει να ερμηνεύεται στο σύνολό του και όχι αποσπασματικά. (Ίδε Gatley on Libel and Slander 9th Ed. p.97.) Η συνολική αξιολόγηση του δημοσιεύματος λαμβανομένης υπόψη και της διευκρίνισης του εφεσίβλητου ότι "δεν είπα ότι εσκότωσε", δεν αφήνει περιθώριο για την ερμηνεία του δημοσιεύματος ως αποδίδουσα την διάπραξη φόνου στον εφεσείοντα.Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Πικής, Π.
Ηλιάδης, Δ.
ΧατζηΧαμπής, Δ.
ΔΓ-ΑυΦ.