|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1999) 1 ΑΑΔ 1114
19 Ioυλίου, 1999
[ΝΙΚΗΤΑΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στές]
ΝΙΚΟΣ ΖΕΒΕΔΑΙΟΣ,
Eφεσείων-Eνάγων,
ν.
1. ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗ,
2. TAKIS PILAVAS & CO. LTD.,
Εφεσιβλήτων-Eναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Aρ. 9404)
Αποζημιώσεις — Αμέλεια — Πρόκληση υλικής ζημίας σε όχημα — Σύνηθες μέτρο αποζημίωσης όταν το όχημα καταστράφηκε ολοσχερώς ή είναι ασύμφορη η επιδιόρθωση του ή όταν ο ζημιωμένος δεν προέβη σε επιδιορθώσεις για έλλειψη λ.χ. χρημάτων — Διαφορά μεταξύ της αξίας του αυτοκινήτου πριν το ατύχημα και της τιμής που μπορούσε να πωληθεί μετά από αυτό — Σκοπός αποζημίωσης είναι η αποκατάσταση του ζημιωθέντος στην κατάσταση που βρισκόταν αν δεν συνέβαινε το ζημιογόνο γεγονός.
Ο ενάγων-εφεσείων, προσελήφθη από τον εναγόμενο-εφεσίβλητο 2, ως οδηγός για τη μεταφορά δομικών υλικών από λατομείο την εκμετάλλευση του οποίου είχε η εναγόμενη-εφεσίβλητη 2, σε γειτονικό εργοστάσιο παραγωγής αμμοχαλίκων της τελευταίας. Κατά την εκφόρτωση στον καθορισμένο χώρο, ο χώρος αυτός υποχώρησε με αποτέλεσμα το φορτηγό να καταπέσει σε χαμηλότερο επίπεδο και να γείρει στη δεξιά του μεριά. Συνεπεία του ατυχήματος ο εφεσείων τραυματίστηκε και υπέστη και άλλες ζημιές. Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι, υπεύθυνος για το ατύχημα ήταν σε ποσοστό 40% ο εφεσείων και σε ποσοστό 60% οι εφεσίβλητοι. Η ευθύνη μεταξύ των εφεσιβλήτων καθορίσθηκε σε ποσοστό 75% για τον εφεσίβλητο και σε ποσοστό 25% για την εφεσίβλητη, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του εφεσείοντα. Ο εφεσείων καταχώρησε αγωγή για αποζημιώσεις και ο εφεσίβλητος ζήτησε ποσό £10.000 στην ανταπαίτησή του ως τη διαφορά της αξίας του φορτηγού πριν και μετά το ατύχημα. Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα των εφεσιβλήτων, ειδικό στην εκτίμηση της αξίας οχημάτων όπως του επίδικου, η αξία του οχήματος πριν και μετά το ατύχημα ήταν £16.000 και £6.000 αντίστοιχα.
Η παρούσα έφεση στρέφεται κατά της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου να επιδικάσει αποζημιώσεις £1.600 στον εργοδότη του εφεσείοντα για ζημιές που υπέστη το φορτηγό του εξ αιτίας της αμέλειας του εφεσείοντα στη βάση του ποσοστού ευθύνης 40% και 60% που κατανεμήθηκε μεταξύ του εφεσείοντα και του εφεσίβλητου.
O εφεσείων υποστήριξε ότι:
1. Tο εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου για το ύψος της ζημιάς του φορτηγού ήταν αναιτιολόγητο και λανθασμένο.
2. Tο συμπέρασμα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η ζημιά ήταν (α) σημαντική και (β) ότι ανερχόταν σε £4.000, ήταν εσφαλμένο, αφού δεν υπήρχε μαρτυρία ή σαφής μαρτυρία σχετικά με την αξία του οχήματος κατά το χρόνο του ατυχήματος και αφού η χρήση του φορτηγού μετά το ατύχημα έδειχνε πως αυτό δεν υπέστη σοβαρές ζημιές.
3. O εκτιμητής των εφεσιβλήτων περιορίστηκε στο πλαίσιο του αυτοκινήτου μόνο χωρίς να προβεί σε ολοκληρωμένη εξέταση της ζημιάς.
Aποφασίστηκε ότι:
1. H θέση του εκτιμητή των εφεσιβλήτων, ότι θεώρησε περιττή την πλήρη διερεύνηση των ζημιών εφόσον το πλαίσιο, που έπρεπε να αντικατασταθεί, κόστιζε πολύ περισσότερα από την αξία του αυτοκινήτου, ήταν απόλυτα λογική. Ως εκ τούτου το σχετικό παράπονο του εφεσείοντα δεν ήταν βάσιμο. Όπως και η εισήγηση ότι δεν ήταν σοβαρή η ζημιά. H ζημιά επηρέαζε την ασφαλή οδήγηση του οχήματος. H βλάβη αφορούσε ζωτικό του εξάρτημα.
2. H ενέργεια του πρωτόδικου Δικαστή να καθορίσει ο ίδιος την έκταση της ζημιάς με βάση την αγοραία αξία του οχήματος δεν βρίσκει έρεισμα στη μαρτυρία. H μαρτυρία όμως που αφορά την αγοραία αξία παραμένει ακλόνητη και ούτε καν αμφισβητήθηκε κατά την αντεξέταση από τη δικηγόρο του εφεσείοντα. Aυτό βέβαια δεν καθιστά τη μαρτυρία αυτόματα αξιόπιστη. Όμως ο μάρτυς είχε τεκμηριώσει τη γνώμη του. Στη μαρτυρία αυτή έπρεπε να αναζητηθεί η επιδίκαση της αποζημίωσης δοθέντος ότι δεν απορρίφθηκε η μαρτυρία για το μέγεθος των ζημιών που καθιστούσαν προβληματική και ανέφικτη την επιδιόρθωση. Oπόταν η αποζημίωση που έπρεπε να χορηγηθεί θα ήταν μεγαλύτερη, αν οι εφεσίβλητοι καταχωρούσαν αντέφεση διεκδικώντας την.
3. Το σύνηθες μέτρο αποζημίωσης όποτε γίνεται δεκτό ότι το όχημα καταστράφηκε ολοσχερώς ή είναι ασύμφορη η επιδιόρθωσή του, είναι η επιδίκαση του ποσού της διαφοράς μεταξύ της αξίας του αυτοκινήτου πριν το ατύχημα και της τιμής που μπορούσε να πωληθεί μετά από αυτό.
Τα ίδια κριτήρια ισχύουν και όταν το αυτοκίνητο, που έπαθε υλικές ζημιές, είναι μεν επισκευάσιμο, αλλά ο ζημιωμένος δεν προέβη σε επιδιορθώσεις για έλλειψη λ.χ. χρημάτων.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Αναφερόμενη υπόθεση:
Darbishire v. Warran [1963] 1 W.L.R. 1067.
Έφεση.
Έφεση από τον ενάγοντα κατά της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Nικολαΐδης, Π.E.Δ.) που δόθηκε στις 24 Nοεμβρίου, 1994 (Aγωγή Aρ. 8415/88) με την οποία επιδικάστηκαν στον εφεσείοντα-ενάγοντα γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για σωματικές βλάβες και υλικές ζημιές που υπέστη συνεπεία ατυχήματος που συνέβηκε στο χώρο επεξεργασίας και κατασκευής υλικών οικοδομής του εφεσίβλητου-εναγομένου 2, ενώ ήταν στην υπηρεσία του εφεσίβλητου-εναγομένου 1. H έφεση αφορά το μέρος της απόφασης με το οποίο επιδικάστηκαν στον εφεσίβλητο-εναγόμενο 1 αποζημιώσεις ποσού £1.600 για τις ζημιές που υπέστη το φορτηγό του εξαιτίας της αμέλειας του εφεσείοντα στη βάση του ποσοστού ευθύνης που καθορίστηκε σε 40% εναντίον του εφεσείοντα-ενάγοντα και 60% εναντίον των εφεσίβλητων-εναγομένων.
Πρ. Mιχαήλ για Xρ. Mιτσίδη, για τον Eφεσείοντα.
E. Eυσταθίου, για τον Eφεσίβλητο 1.
Cur. adv. vult.
ΔIKAΣTHPIO: Η απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από το Δικαστή Σ. Νικήτα.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Ο Εφεσίβλητος 1 (στο εξής ο εφεσίβλητος) είχε προσλάβει τον εφεσείοντα σαν οδηγό φορτηγού αυτοκινήτου. Για την ακρίβεια οδηγούσε το μεγαλύτερο από τα 3 φορτηγά, που διέθετε η επιχείρηση του εφεσιβλήτου, ωφέλιμου βάρους 25 τόνων. Mέσα στα καθήκοντά του ήταν η μεταφορά δομικών υλικών από λατομείο, την εκμετάλλευση του οποίου είχε η εφεσίβλητη 2 (εφεσίβλητη), σε γειτονικό εργοστάσιο παραγωγής αμμοχαλίκων της τελευταίας. Η εφεσίβλητη δεν ενδιαφέρθηκε για την τύχη της έφεσης γιατί προφανώς η έκβασή της δεν θα έχει συνέπειες γι'αυτήν.
Ενώ το φορτηγό του εφεσείοντα εκινείτο προς τα όπισθεν, στην προσπάθειά του να ξεφορτώσει τέτοιο υλικό στον καθορισμένο χώρο εκφόρτωσης, ο χώρος αυτός υποχώρησε. Με αποτέλεσμα το φορτηγό να καταπέσει σε χαμηλότερο επίπεδο και να γείρει στη δεξιά του μεριά. Συνεπεία του ατυχήματος ο εφεσείων τραυματίστηκε, παθαίνοντας και άλλες ζημιές. Ο πρωτόδικος δικαστής έκρινε ότι, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του παθόντος, που καθόρισε σε 40%, συνέτρεχε και 60% ευθύνη των εφεσιβλήτων που κατένειμε κατά ποσοστό 75% και 25% αντίστοιχα μεταξύ εφεσιβλήτου και εφεσίβλητης.
Θεμελιώθηκε έτσι η σχετική αγωγική αξίωση του εφεσείοντα σε αποζημιώσεις. Ο πρωτόδικος δικαστής του επιδίκασε γενικές και ειδικές αποζημιώσεις. Δεν αμφισβητήθηκε η ορθότητα και το δίκαιο των ποσών που επιτράπηκαν. Η έφεση στρέφεται κατά της απόφασης του Δικαστηρίου να δώσει αποζημιώσεις £1.600 στον εργοδότη του εφεσείοντα για τις ζημιές που υπέστη το φορτηγό του εξαιτίας της αμέλειας του εφεσείοντα στη βάση του ποσοστού που κατένειμε ο πρωτόδικος δικαστής μεταξύ των διαδίκων (40% και 60%).
Η μαρτυρία του Άλκη Λογγίνου, Μ.Υ.6, αποτελεί το υπόβαθρο της έφεσης. Είναι εμπειρογνώμονας. Τον κάλεσε ο εφεσίβλητος για να αποδείξει την ανταπαίτησή του. Ζήτησε ποσό £10.000 ως τη διαφορά της αξίας του φορτηγού πριν τη σύγκρουση και του ποσού που θα μπορούσε να αποφέρει η πώλησή του όπως ήταν μετά το ατύχημα. Είναι αναγκαία στο σημείο αυτό η σταχυολόγηση της μαρτυρίας του.
Ο μάρτυς εντόπισε τις ζημιές στο πλαίσιο του αυτοκινήτου. Έπαθε κάμψη και συστροφή σε βαθμό που έπρεπε να αλλαχθεί. Όμως η κυπριακή αγορά δεν παρείχε τέτοια δυνατότητα. Πρόκειται για ειδικό αυτοκίνητο αμερικανικής προέλευσης. Το κόστος του πλαισίου μόνο ήταν γύρω στις £25.000 χωρίς να υπολογισθούν τα εργατικά και άλλα έξοδα. Με βάση το δεδομένο αυτό ήταν ασύμφορη η επισκευή του αυτοκινήτου. Γιαυτό και ο μάρτυς δεν προέβη σε εκτίμηση των υπόλοιπων ζημιών. Αντεξεταζόμενος είπε ότι γνώριζε τις τιμές τέτοιων οχημάτων και του πλαισίου, γιατί διατέλεσε για χρόνια διευθυντής μεγάλης εταιρείας που εισήγαγε στην Κύπρο τέτοια μηχανήματα. Καθόρισε την αξία του αυτοκινήτου πριν και μετά το ατύχημα σε £16.000 και £6.000 αντίστοιχα. Γιαυτό, όπως προαναφέρθηκε, υποβλήθηκε και η ανταξίωση για £10.000. Το φορτηγό μπορούσε να κινείται μετά το ατύχημα, αλλά σε λοξή κατεύθυνση. Σύμφωνα με τον εφεσίβλητο το είχε χρησιμοποιήσει εφεδρικά στην κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Λεμεσού-Πάφου, αλλά με προβλήματα.
Πρέπει να λεχθεί ότι ο μάρτυς δεν κλήθηκε αμέσως για να προβεί σε πραγματογνωμοσύνη. Πέρασε καιρός. Αυτό επικρίθηκε από τη δικηγόρο του εφεσείοντα. H ζημιά μπορούσε να είχε προκληθεί από άλλη αιτία. Όμως τέτοια εισήγηση δεν έγινε ποτέ είτε στον εκτιμητή είτε στον ιδιοκτήτη. Η τελική θέση, όπως εκφράστηκε με την αντεξέταση, ήταν ότι ο εκτιμητής εξέτασε άλλο αυτοκίνητο από το επίδικο:
"Ε. Εγώ σας υποβάλλω ότι το αυτοκίνητο το οποίο εξετάσετε δεν ήταν το ΕW 627, αλλά ήταν άλλο αυτοκίνητο με άλλους αριθμούς εγγραφής και συγκεκριμένα το ΕW 626 του ιδίου τύπου αυτοκινήτου με διαφορετικούς αριθμούς εγγραφής.
Α. Όχι δεν είναι έτσι."
Θα ήταν βολικό να πούμε εδώ ότι το σύνηθες μέτρο αποζημίωσης, όποτε γίνεται δεκτό ότι το όχημα καταστράφηκε ολοσχερώς ή είναι ασύμφορη η επιδιόρθωσή του, είναι η επιδίκαση του ποσού της διαφοράς μεταξύ της αξίας του αυτοκινήτου πριν το ατύχημα και της τιμής που μπορούσε να πωληθεί μετά από αυτό. Σκοπός της αποζημίωσης, σε αυτή την περίπτωση, όπως και στην περίπτωση που εφαρμόζεται η μέθοδος αντικατάστασης του καταστραφέντος αντικειμένου, είναι η αποκατάσταση εκείνου που ζημιώθηκε. Αναγνωρίζεται ότι η αγωγή αποζημίωσης από αδικοπραξία δεν αποτελεί πηγή πλουτισμού του ζημιωμένου, αλλά αποβλέπει στην επαναφορά του στην κατάσταση που θα βρισκόταν αν δε συνέβαινε το ζημιογόνο γεγονός.
Παραθέτουμε τον κανόνα όπως τον εκφράζει ο Mazengarb στο σύγγραμμα του "Negligence on the Highway" "Law & Practice in Australia", 4η έκδοση, στη σελ. 366:
"The basis of assessment when damage has been done to vehicles presents some perplexing problems. It is submitted that the law at present stands as follows:
Vehicle damaged beyond repair. - When a vehicle has become a total loss the measure of damage is its value to the owner at the time and place of loss and should include a capital sum made up of:
(I) The market price of a vehicle comparable to the one lost, on a free market.
(ii) ......................................................................................................"
Τα ίδια κριτήρια ισχύουν και όταν το αυτοκίνητο, που έπαθε υλικές ζημιές, είναι μεν επισκευάσιμο, αλλά ο ζημιωμένος δεν προέβη σε επιδιορθώσεις για έλλειψη, λ.χ., χρημάτων. Η αγοραία αξία του αυτοκινήτου κατά το χρόνο του ατυχήματος και μετά τούτο συνιστά το σωστό μέτρο. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει στη σελ. 367:
"Vehicle damaged, but repairable. - If a vehicle has not been repaired, the basis of assessment for damage to it is the difference between its value to the owner immediately before it was damaged and its value immediately afterwards."
Είναι χρήσιμη και η αναφορά στην Darbishire v. Warran [1963] 1 W.L.R. 1067, 1078:
"Τhe basic measure of damage .... is restitution. In the case of injury to a chattel, it may happen that restitution can be effected either by repair of the existing article or by the purchase of a comparable article. ........ In such a case the measure of damage is restitution by whichever method it would be reasonable for the owner of the chattel to adopt in the particular circumstances."
Ο πρωτόδικος δικαστής βρήκε πως η ζημιά δεν μπορεί να ξεπερνά το 1/4 της αξίας του φορτηγού, το ποσό, δηλαδή, των £4.000 πριν το ατύχημα, όπως την προσδιόρισε ο Μ.Υ.6. Με την ακόλουθη συλλογιστική:
"Επίσης γίνεται αποδεκτό πως το αυτοκίνητο του εναγομένου 1 υπέστη ζημιά. Αυτή η ζημιά έχει κατατεθεί με σαφήνεια αλλά το ύψος αυτής είναι κάπως ακαθόριστο και μπορώ να πω αυθαίρετη, αποδέχομαι όμως ότι αυτή είναι σημαντική ζημιά αλλά δεν καθιστά το αυτοκίνητο αχρησιμοποίητο. Αυτή δεν μπορεί να υπερβαίνει τις £4.000 ολιγότερο του 1/4 της αξίας του κατά το χρόνο του ατυχήματος."
Μια πρώτη αντίρρηση του εφεσείοντα, που αποτέλεσε ένα από τους λόγους της έφεσης, είναι ότι ο εκτιμητής περιορίστηκε στο πλαίσιο του αυτοκινήτου μόνο χωρίς να προβεί σε ολοκληρωμένη εξέταση της ζημιάς. Με αποτέλεσμα να υπήρχε ελλειπής εικόνα. Όμως το ειδικό βάρος της έφεσης αφορά το εύρημα για το ύψος της ζημιάς, που επικρίθηκε ως αναιτιολόγητο και λανθασμένο. Επίσης χαρακτηρίστηκε ως λανθασμένο και το συμπέρασμα του δικαστηρίου ότι η ζημιά ήταν (α) σημαντική. και (β) ότι ανερχόταν σε £4.000. Κι αυτό γιατί δεν υπήρχε μαρτυρία ή σαφής μαρτυρία σχετικά με την αξία του οχήματος κατά το χρόνο του ατυχήματος. Περαιτέρω έχει λεχθεί ότι η χρήση του φορτηγού μετά το ατύχημα δείχνει πως δεν υπέστη σοβαρές ζημιές. Η μαρτυρία που δόθηκε προς την κατεύθυνση αυτή ήταν, όπως βρήκε και ο πρωτόδικος δικαστής, αυθαίρετη.
Ο Μ.Υ.6 είπε - και είναι απόλυτα λογική η θέση - ότι θεώρησε περιττή την πλήρη διερεύνηση των ζημιών εφόσον το πλαίσιο, που έπρεπε να αντικατασταθεί, κόστιζε γύρω στις £25.000. Το κονδύλι αυτό καθιστούσε απαγορευμένη κάθε σκέψη για επισκευές. Από μόνο του υπερακόντιζε κατά πολύ την αξία του φορτηγού. Δεν είναι βάσιμο το παράπονο. Όπως και η εισήγηση πως δεν ήταν σοβαρή η ζημιά. Η ζημιά επηρέαζε την ασφαλή οδήγηση και χρήση του οχήματος. Η βλάβη αφορούσε ζωτικό του εξάρτημα.
Δεν είναι σωστό, όπως έγινε εισήγηση, ότι ο πρωτόδικος δικαστής θεώρησε αυθαίρετη ή αναξιόπιστη τη μαρτυρία του εκτιμητή. Δέχθηκε ότι η βλάβη ήταν μεγάλη, όπως ακριβώς είπε ο μάρτυς. Ούτε απέρριψε την κρίση του για την αγοραία αξία. Σε αυτήν άλλωστε βάσισε τον υπολογισμό του. Απλώς προχώρησε και καθόρισε ο ίδιος την έκταση της ζημιάς. Η ενέργειά του όμως αυτή δε βρίσκει έρεισμα στη μαρτυρία. Σε αυτό αυθαιρέτησε ο πρωτόδικος δικαστής στην προσπάθεια του να είναι ίσως επιεικέστερος προς τον εφεσείοντα. Η μαρτυρία όμως που αφορά την αγοραία αξία παραμένει ακλόνητη. Ούτε καν αμφισβητήθηκε κατά την αντεξέταση από τη δικηγόρο του εφεσείοντα. Αυτό φυσικά δεν την καθιστά αυτόματα αξιόπιστη. Όμως ο μάρτυς είχε τεκμηριώσει τη γνώμη του. Στη μαρτυρία αυτή έπρεπε να αναζητηθεί η επιδίκαση της αποζημίωσης δοθέντος ότι δεν απορρίφθηκε η μαρτυρία για το μέγεθος των ζημιών που καθιστούσαν προβληματική και ανέφικτη την επιδιόρθωση. Οπόταν η αποζημίωση που έπρεπε να χορηγηθεί θα ήταν μεγαλύτερη. Στο σημείο όμως αυτό δεν έγινε αντέφεση. Θα περιοριστούμε απλώς στην απόρριψη της έφεσης.
Η έφεση απορρίπτεται. Με έξοδα σε βάρος του εφεσείοντα.
H έφεση απορρίπτεται με έξοδα.